r V,
CS TTT
jpjj llll
f|i
W W i
K3r Wkw9
Het Land van Heusden en Altena, de Langstraat en de Oomnielerwaard.
OORLOG.
De aanval op den molen.
FEUILLETON.
Uitgever: E. 'J. VEERMAN, Heusden.
vrxrü
11 Land van ALTENA-»
M 1689.
WOENSDAG 27 APRIL
1898.
Amerika en Spanje.
YOOB
O
Dit blad verschat WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 1.00.
Franco per post zonder prjjsveihooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën ran 16 regels 50 et. Elke regel
meer 71/» ®L Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond
ingewacht.
Eindeljjk dan toch oorlog! Jaren aan
jaren heeft het gesmeuld, alle middelen zijn
beproefd om tot een vredelievende oplossing
te bomen, maar Spanjs wil Cuba niet
loslaten, Cuba wil los zjjn van 't moeder
land en de Vereenigde Staten kunnen op
den duur niet gedoogen dat in hun onmid
dellijke nabjjheid bandeloosheid en oproer
den staf zwaaien. Ze willen ook Cuba wel
inlijven bjj de groote Republiek en indieD
dit geschiedt, zal 't voor Cuba beter zjjn
dan onder Spanje te staan. De Spaansche
koloniën hebben nooit groote redenen van
tevredenheid gehad.
Jaren lang smeulde het vuur, zeiden we.
In 1878 werd het Amerikaan sche stoom
schip >Virginius« in volle zee door een
Spaansch oorlogschip vermeesterd en op
Cuba aangebracht. Vier dagen daarna wer
den vier der passagiers veroordeeld en on
middellijk doodgeschoten. Drie dagen daarna
ondergingen de overige passagiers 't zelfde
lot en den volgenden dag de kapitein be
nevens de geheele equipage. Trots deze bar-
baarsche handelwijs bleef de vrede bewaard.
We herinneren ook aan wat half Februari
jl. op de ree van Havana gebenrd is. Op
dien datum zaten we midden in het proces
Zola en hebben daardoor wellicht minder
attentie verleend aan den verschrikkeljjken
slag, toen aan de Amerikaansche marine
toegebracht. Op de ree dan lag het pantser
schip »Mair;e«, een nieuw reuzenstoomschip.
Den 15den Februari sloeg dat schip plot
seling uit elkaar en zonk, 200 man ver
dronken.
Dit vrecseljjk voorval ontroerde heel
Amerika en ofschoon Spanje's koningin per
telegraaf hsar deelneming betuigde, verhin
derde dit niet dat zeer spoedig allerlei ge
ruchten in omloop kwamen, welke spraken
van een misdadigen toeleg. Er werden toen
van beide partjien, Spanje en Amerika com
missies benoemd, ten einde een onderzoek
naar de oorzaak in te stellen en geljjk te
verwachten was, kwamen deze tot geheel
verschillend resultaat. De Amerikaansche
commissie schrijft het ongeval toe aan een
oorzaak van buiten af, zonder te bepalen
wie in dit geval voor de schade aansprakelijk
is. Ze meent dat een onderzeesche mijn onder
't schip aangebracht is. De Spaansche com
missie is echter van meening dat de ramp
veroorzaakt is door een ontploffing binnen-
(3
De zon ging dien dag vrooljjk op. Het
was 's middags warm. Een lichte glans lag
over de bosschen, terwjjl in het verschiet
achter de weilanden witte dampen opstegen.
Het dorp, net en vrooljjk, werd wakker
in den frisschen morgen en het veld, met
zjjne rivier en bronnen, zag er bekoorljjk
uit en geurde van bloemen en kruiden. Maar
die mooie dag wekte bp niemand een lach
op. Men zag den kapitein rondom den molen
loopen, de nabnrige huizen bek jj ken, de
Morelle oversteken en vandaar het land met
een kjjker onderzoeken; vader Merlier ver
gezelde hem en scheen hem uitleg te geven.
Daarna had de kapitein soldaten geposteerd
achter moren, hoornen en in gaten. De
hoofdtroep van het detachement kampeerde
op de binnenplaats van den molen. Waar
zou men slaags raken Toen vader Merlier
terugkwam ondervroeg men hem. Hjj haalde
de schouders op zonder te spreken.
Ja, men zon slaags raken.
Fran§oise en Dominique waren op de
binnenplaats en keken vader Merlier aan,
tie zjjne pjjp uit den mond nam en een
voudig zeide: »Arme kinderen, vandaag zal
ik je niet trouwen
Dominique met de lippen op elkaar ge
drukt, met een toornigen trek op het voor
hoofd, haalde soms de schouders op en
scheeps.
Deze meeningen staan tegenover elkander.
Sedert ze te boek gesteld zjjn, is de ver
bittering in de gemoederen toegenomen en
't slot is dat Spanje zjjn rechten op Cuba
zal te verdedigen hebben tegen de groote,
machtige Uoie.
Voor we over de oorlogskansen spreken,
willen we 't eiland Cuba en zjjn omgeving
nader bezien. Cuba is een der groote Antillen-
eilanden in West-Indie, waar drie groote
groepen eilanden gevonden worden. Een
dezer, de Bahama-eil., behoort aan Engeland
en van de andere is één, Haïti, een onaf
hankelijke republiek, terwijl de rest toebe
hoort aan verschillende Europeesche mo
gendheden Spanje, Engeland, Frankrijk,
Denemarken, Zweden en Nederland. Wij
bezitten daarvan de eilanden Curasao, Bo
naire, Aruba, St. Eustatius, Saba en St.
Martin.
De belangen van al deze mogendheden
staan in den a.s. oorlog op het spel. We
weten wel dat het regel is, de rechten der
onzijdige mogendheden te ontzien, maar
de handel op die gewesten zal in elk geval
een gevoeligen knak krijgen.
Cnba is bjjna 4-maal zoo groot als ons
land. Het ligt in een heerlijk klimaat (20°
N.B.) en wordt genoemd: de parel der
Antillen. Desniettemin telt het slechts 1.5
millioen bewoners. De rijke eiland is onder
't bestuur van Spanje zelfs nog niet voor de
helft ontgonnen, een groot deel is even on
bekend als de binnenlanden van Afrika.
Wel een verschil met ons Java, dat iets
grooter is en 25 millioen bewoners telt.
Suiker, tabak en koffie zijn de voornaamste
voortbrengselen. Hoe het lijdt door de poli
tieke verwikkelingen, bljjkfc uit den staat
van uitvoer. Terwjjl deze in '94 10 millioen
ton suiker bedroeg, telde hjj in '96 slechts
225,000 ton. In 1896 werden 185 mill,
sigaren uitgevoerd, eveneens 152,000 balen
tabak. De grootste handel wordt gedreven
met de Am. Unie.
De oorlog tnsschen Spanje en de Unie
zal een zee-oorlog worden. Spanje's vloot,
hoewel tameljjk sterk, is zwakker dan de
Amerikaansche. Daarentegen is Spanje door
goed versterkte havens en ontoegankelijke
kusten beter tegen een aanval beschermd
dan Amerika, dat voor den vijand geheel
open ligt. De wateren om Cuba en Porto-
rico (de andere Sp. bezitting) zullen door
Spanje met torpedo's onveilig gemaakt
bleef de oogen gevestigd houden op de
bosschen van Gagny, alsof hjj wilde dat de
Pruisen kwamen.
Fran^oise, doodsbleek, ernstig, liep heen
en weer en gaf den soldaten, wat zjj noodig
hadden. Zjj maakten de soep klaar in een
hoek van de binnenplaats en maakten gek
heid, terwjjl zjj op het eten wachtten.
De kapitein scheen in zjjn nopjes te zjjn.
Hjj had de kamers bezocht en de groote
zaal, die uitzag op de rivier.
Thans ging hjj bij vader Merlier nabjj
den put zitten en praatte met hem.
»Ge hebt daar een waar fort,* zeide hjj.
Wjj zullen het wel honden tot den avond
De schoeljes zjjn laat. Zjj moesten al hierzjjn.*
De molenaar bleef in gepeinzen. Hij zag
zjjn molen branden als een flambouw. Maar
hjj beklaagde zich niet, daar hjj het nuttig
achtte. Hjj opende alleen den mond om te
zeggen»Gjj moet de boot achter het rad
verbergen. Ér is een inham, waar zjj in
kan Misschien kan zjj nog dienst doen.*
De kapitein gaf er bevel toe. Hjj was
een knappe veertiger, groot en van een
aangenaam uiterlijk. Het gezicht van Fran-
§oise en Dominique scheen hem pleizier te
doen. Djj hield zich met hen bezig alsof
hij de naderende worsteling vergat. Hjj
volgde Fratgoise met de oogen en zjjn
gezicht zei duideljjk, dat hjj haar bekoorljjk
vond. Vervolgens zich tot Dominique wen
dende, vroeg hjj hem kortaf: »Gjj dient dus
niet in het leger, knaap
»Ik ben een vreemdeling,* antwoordde
de jonge man.
De kapitein scheen maar matig inge
nomen met deze reden. Hjj knipte met de
worden, zoodat Amerika zich wel tweemaal
bedenken zal eer het zijn groote 10,000 en
12,000 tons slagschepen daar wagen zal.
En dan nog dit't is geen geheim dat
de Amerikaansche vloot slechts tea deele
bemand en 't landleger op verre na niet
opgewassen is tegen dat van Spanje. Maar
Amerika heeft geld en onbegrensd crediet,
terwjjl Spanje's fieautieele omstandigheden
ver van schitterend zjjn.
Voor de bjjgeloovige Spanjaarden is 't
niet zeer aanmoedigend dat het eerste schip,
't welk veroverd is, aan hun zijde behoort
en dat dit schip Buena Aventurad. w. z.
Goed Geluk heet.
Buitenland.
De Spaansche oorlogsbepalingen zgn ge
publiceerd in Spanje's officieel orgaan de
>Gaceta« en luiden aldus:
»De diplomatieke betrekkingen tusschen
Spanje en de Vereenigde Staten zjjn ver
broken. Nu de toestand van oorlog tusschen
beide landen begonnen is, doen zich ver
schillende vraagstukken van internationaal
recht voor, die nauwkeurig moeten worden
vastgesteld. Wjj moeten met de grootst
mogelijke getrouwheid de beginselen van
het volkerenrecht naleven. De regeering is
van oordeel dat het feit, dat Spanje niet
is toegetreden tot de Parjjsche overeenkomst
van 1856, ons niet ontheft van de ver
plichting om de aangenomen beginselen te
eerbiedigen. Een beginsel, dat Spanje op
genoemd t jjdstip beslist weigerde te erkennen,
was de afschaffing van de kaapvaart en de
regeering meent dat het op het oogenblik
onvermjjdelijk is om ten opzichte van dit
punt het meest volstrekte voorbehoud te
maken.*
Het besluit luidt aldus:
»Aan alle Amerikaansche schepen die in
onze havens liggen, zullen vjjf dagen worden
gegeven, te rekenen van de openbaarmaking
van dit besluit, om vrij uit te gaan.
»De regeering beveelt, dat de volgende
regelen van het zeerecht in acht zullen
worden genomen
»lo. De onzjjdige vlag dekt koopwaren
van den vjjand, behalve oorlogseontrabande.
»2o. Koopwaren van onzjjdigen, behalve
oorlogscontrabande, mogen niet in beslag
worden genomen zelfs al worden ze ver
voerd onder vjjandige vlag.
oogen en glimlachte. Het was veel pret
tiger met Fran9oise om te gaan dan met
het kanon.
Toen voegde Dominique, die hem zag
glimlachen er bjj
»Ik ben een vreemdeling, maar ik schiet
een kogel in een appel op vijfhonderd meter
afstands. Mijn jachtgeweer staat daar
achter u.«
»Het zal n te pas kunBen komen,* ant
woordde de kapitein eenvoudig.
Franfoise was bevend genaderd. En zon
der zich aan de aanwezigen te storen, nam
Dominique haar bjj de handen, die zjj naar
hem uitstak, als om zich onder zjjne bescher
ming te stellen, en drukte ze in de zjjne.
De kapitein glimlachte weder, maar zeide
geen woord. Hjj bleef zitten met zijn degen
tnsschen de beenen en starenden blik, alsof
tg droomde.
Het was reeds zes uur. De warmte werd
zeer groot. Een loome stilte heerschte. Op
de binnenplaats in de schaduw der schuren
waren de soldaten begonnen hun soep te
eten. Geen geluid kwam uit het dorp,
waarvan de bewoners allen hun huizen,
deuren en vensters hadden gebarricadeerd.
Een hond, die alleen op den weg stond,
huilde. Uit de naburige bosschen en wei
landen, gestoofd door de hitte, kwamen uit
de verte geluiden, veroorzaakt door zachte
winden. Een koekoek zong. Verder was
alles stil.
En in deze ingeslapen natuur klonk opeens
een geweerschot.
De kapitein stond haastig op, de soldaten
lieten hunne soepborden, nog half vol, in
den steek; binnen enkele seconden waren
»3o. Een blokkade moet effectief zjjn.
»4o. De Spaansche regeering handhaaft
»haar recht om kaperbrieven uit te geven.
»5o. Zjj zal met koopvaardijschepen een
dienst van hulpkruisers voor de oorlogsvloot
organiseeren. Gene vaartuigen zullen met
deze samenwerken en onder de jurisdictie
der oorlogsmarine worden geplaatst, ten
einde vjjandige schepen te kunnen nemen
en koopwaren des vjjands benevens oor
logscontrabande in beslag genomen.
»6o. De koninklijke marine, de hulpkrui-
»sers en later ook de kapers zullen het
recht van onderzoek op volle zee en in
vjjandige wateren uitoefenen.
>Als oorlogscontrabande zal worden be
schouwd kanonnen, geweren, wapenen,
kogels, bommen, fnlminaten, kruit, dyna
miet, ontplofbare stoffen, lederen riemen,
hout, militaire equipementen en machines
voor schepen.
»Als zeeroovers zullen worden beschouwd
de kapiteins, de schippers, de officieren en
twee derden van de bemanning van schepen
die, hoewel niet van Amerikaansche natio
naliteit zjjnde, genomen worden terwjjl zij
een daad van oorlog begaan tegen Spanje,
ook al zjjn zjj voorzien van papieren der
Vereenigde Staten.*
Hierop komt 't aande regeering hand
haaft haar recht kaperbrieven uit te geven,
doch zal zij er ook gebruik van maken
De eerste oorlogsdaad van het Ameri
kaansche Key-West-eskader, onder com
mando van den kapitein ter zee Sampsom,
is het oppakken geweest ]van twee vijande
lijke koopvaarders.
Het stoomschip Pedro,* van Bilbao
afkomstig, viel in Amerikaansche handen.
De kapitein was van meening, dat hjj onge
merkt tusschen de schepen, die het Ameri-
kaansch eskader in de Cabaansche wateren
vormen, zou kunnen doorsluipen, doch het
schip werd opgemerkt door de kanonneer
boot »Foote,« die onmiddeljjk daarvan ken
nis gaf aan de »New-York,« welke op het
Spaansche schip afging.
De Spanjaard deed alsof hjj het waar-
schuwingssein, bestaande in een schot voor
den boeg, niet begreep, doch toen een
tweede schot volgde, achtte het schip het
geraden om bjj te draaienbinnen enkele
minuten was daarna commandant Marble
met de noodige bemanning aan boord.
Da kapitein en de equipage waren niet
bekend met de oorlogsverklaring tussehen
allen op hun post; van boven tot onder
was de molen bezet. De kapitein, die zich
op den weg had begeven, had echter niets
gezienrechts en links strekte de weg zich
uit, ledig en geheel wit. Een tweede geweer
schot knalde, altjjd nog geen schaduw. Maar,
toen hjj zich omkeerde, bemerkte hjj van
den kant van Gagny tusschen twee boomen
een licht rookwolkje, dat opsteeg als een
herfstdraad. Het bosch bleef stil.
ȟe schooiers hebben zich in het bosch
geworpen,* mompelde hjj. »Zjj weten dat
wjj hier zjjn.*
Toen begon een hoe langer zoo heviger
geweervuur tusschen de Fransche soldaten,
die om den molen geposteerd waren, en de
Pruisehen, die achter de boomen verscholen
waren. De kogels floten over de Morelle
zonder verliezen te veroorzaken, noch aan
den eenen noch aan den anderen kant. De
schoten waren onregelmatig en kwamen uit
elk struikgewas, en men zag voortdurend
kleine rookwolkjes zich zacht wiegelend op
den wind. Dat duurde bjjna twee nren.
De officier neuriede met een onverschillig
gezicht. Fran9oise en Dominique, die op de
binnenplaats gebleven waren, gingen staan
en keken over een langen mnur. Zjj stelden
vooral belang in een kleinen soldaat, die
geposteerd was aan den oever van de Mo
relle achter het houtwerk van een oude
boot; hjj lag plat op den grond, loerde,
loste zjjn geweer en liet zich dan in een
sloot gljjden, vlak in de nabijheid, om zjjn
geweer te herladen, en zjjne bewegingen
waren zoo grappig, zoo slim, zoo vlag,
dat men niet kon nalaten te lachen als
men ze zag. Hjj moest een Pruisischen kop
Spanje en de Vereenigde Staten.
Het schip werd door de »Hornet« naar
Key-West gesleept.
Nog vóór evenwel de »Pedro« werd bnit
gemaakt, werd het stoomschip »Buenaven-
tura,« met een lading hout van de Mississippi
naar Rotterdam, in beslag genomen.
Dit gebeurde kort nadat het eskader de
haven van Key-West had verlaten, op weg
naar Cuba. Deze divisie bestaat, zooals men
weet, nit de slagschepen Indiana* en
»Jowa,« de kruiser »New-York,« een moni
tor, 4 torpedobooten en een ongewapende
kruiser.
Om zes uur lag het laatste schip in linie.
Ondertnsschen werd men aan den wal een
smalle rookkolom gewaar, die uit de golf
gestadig naderbij kwam. Om zeven uur
kon men zien, dat het een tweemast stoom
schip was, waarvan de Spaansche vlagr woei.
Plotseling verliet de »Nashville« de linie
van het eskader en stoomde fnll speed naar
den Spanjaard. Een oogenblik nadat ze de
linie verlaten had vuurde ze en de kogel
kwam een 100 yards van het Spaansche
schip in het water. Dit was ongeveer nog
een halve mjjl verwjjderd en vervolgde zjjn
weg. De »Nashville« begon het nu te ver
volgen. Twee minuten daarna sehoot men
weder. De kogel ging dicht langs den boeg
van den Spanjaard, die hierop onmiddelljjk
stopte. De »Nashville« was toen dichtbij.
De Spanjaard haalde om 7,15 de vlag
neer en wachtte. Een oogenblik later was
de »Nashville« langs zijde met ieder stuur
boord-kanon dreigend naar het koopvaardjj-
schip gericht. Toen men door middel van
een sloep aan boord gegaan was, bleek,
dat het Spaansche schip de Buenaventura*
was, geladen met hout. Spoedig kwam nu
ook de torpedoboot »Foote« langs zjjde
met orders om het schip naar Key-West
te brengen.
De papieren van het Spaansche schip
werden overhandigd en door de »Foote«
naar het vlaggeschip van kapitein Sampson
gebracht. Spoedig keerde de »Foote« naar
de »Nashville« terug met het bevel, dat de
Buenaventura* werd prjjs verklaard; het
buitgemaakte schip werd daarop naar Key-
West gebracht.
Een Amerkaansch zeeman nam het roer
over, een tweede kwaai op de brug en een
derde aan dek en de bemanning scheen
er zich niet veel van aan ta trekken. De
kapitein en nog een officier bleven op de
bemerkt hebben, want hjj stond snel op
en legde zjjn geweer aanmaar vóór hij
geschoten had gaf bij een schreeuw, bui
telde over het hoofd en viel in de sloot,
waar zjjne beenen een oogenblik de stijve
stuiptrekkingen hadden van een kip, die
men den hals omdraait. Üe kleine soldaat
had een kogel in de volle borst gekregen.
Het was de eerste doode.
Bjj instinkt had Frau9oise de hand van
Dominique gegrepen en drukte die kramp
achtig.
»Bljjft daar niet,* zeide de kapitein, »de
kogels komen tot hier.*
Inderdaad trof een schot den ouden olm
en een stuk van een tak viel slingerend op
den grond. Maar de twee jongelieden weken
niet, vastgenageld door het angstwekkende
van het schouwspel. Aan den zoom van het
bosch was een Pruis brutaal van achter een
boom als van een scherm te voorschjjn ge
komen en weldra sloeg hg met zijne armen
in de lucht en viel achterover. En niets
bewoog zich meer; de beide dooden schenen
te slapen in het volle zonlicht; men zag
altijd maar geen mensch in het slaperige
land. Het geknetter van het geweervuur zelfs
hield op. Alleen de Morelle murmelde met
haar helder geklater.
Vader Merlier keek den kapitein met een
verrast gezicht aan, alsof hg hem vragen
wilde of het gedaan was.
»Nu komt de groote uitbarsting,» mom
pelde deze. »Past op. Bljjft niet daar.*
Wordt vervolgd.
