m
'et Land van
on Allena, de Langstraat en de Bommelenvaard.
Spanje en zijne Koloniën.
De aanval op den molen.
FEUILLETON
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
M 1691.
WOENSDAG 4 MEI
1898
Advertentiën van 16 regels 50 ct. Elke rege]
meer 71/» ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond
ingewacht.
Bij dit nummer behoort een Bij
voegsel, 't welk een dag later zal
verzonden worden.
VOOB
Dit blad verschgnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f l.OO.
Franco per post zonder prjjsveihooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Bij den tegen woordigen oorlog doet zich
het vreemde geval voor dat de sympathie
van de meeste Europeeërs vóór Spanje is,
hoewel ze toch moeten erkennen dat Cuba
en Portorico maar liever in handen van
de Unie dan in die van Spanje moesten
komen. In 't afgetrokkens geven ze aan
Amerika de voorkeur, maar in dit onder
havige geval zouden ze gaarne dien grooten,
verwaanden, zelfgenoegzamen Amerikaan
een gevoelige les gunnen, 't Is ontegenzeg
gelijk dat Spanje in 't vermjjden van al wat
den vrede verstoren kon, den prjjs wegdraagt.
Op Amerika komt de volle verantwoording
en 't is daarvan zoo overtuigd dat zjjn eerste
burger een nieuwen term heeft uitgevonden
om dezen oorlog als noodzakelijk voor te
stellen. Eerst later zal 't blijken hoeveel
offers zoo'n vredelievende oorlog* wel
aan kan.
Intusschen zou 't de bezittingen van
Spanje meer naar den vleeze gaan indien
Amerika zijn beschermende en machtige
hand over ze uitstrekte, want Spanje heeft
op koloniaal gebied zeer weinig gewrocht.
Nadat Christophorus Columbus Amerika
ontdekt had begon er nit Spanje een ware
volksverhuizing naar de nieuwe wereld en
werd het gekweld door een honger naar
vermeerdering van grondbezit. Columbus
landd® op een eiland door hem San Sal
vador genoemd. Cuba werd op die eerste
reis ook ontdekt. Op de volgende reizen
vond bjj de overige Antillen en de kust
van Zuid-Amerika. Columbus stierf in 1506
en na hem hebben Cortez en anderen voor
den koning van Spanje Mexico en de ge-
heele noordkust van Z.-Amerika onder
worpen en in het bezit genomen.
Daar nu ontstonden vier koninkrjjken:
Nieuw-Granada, Mejico of Nieuw-Spanje,
Rio de la Plata en Peru, benevens vjjf
kapitein-generaalschappen: Chili, Venezuela,
Guatemala, Havana en Porterico.
De 16de eeuw, waarin dit onrueteljjk
gebied langzamerhand aan Spanje gebracht
werd, wes een ware heldeneeuw. Wonderen
verhaalden zij, die de streken bezocht hadden,
van den rjjkdom der nieuwe gewesten.
Duizenden bij duizenden stroomden naar
het Eldorado om goud te zoeken en rijk
(5
Toen, precies te zes uren, gaf hg eindelgk
toestemming, dat zijne manschappen door
een kleine denr zouden vertrekken, die uit
liep op een steegje, vandaar wierpen zjj zich
in een sloot en bereikten het bosch van
Sauval. De kapitein had vóór zjjn vertrek
vader Merlier zeer beleefd gegroet, na htm
zjjne verontschuldiging te hebben aange
boden.
En hjj had er zelfs bjjgevoegd:
»Amuseer jeWjj komen terug.*
Inmiddels was Dominique alleen in de
zaal gebleven. Hjj schoot altjjd maar door,
zonder iets te hooren en iets te behrjjpen.
Hjj gevoelde slechts de behoefte om Fran-
§oise te verdedigen. De soldaten waren ver
trokken zonder dat hjj er zich het minst
om bekreunde. Hg mikte en doodde zjjn
man bjj ieder schot. Plotseling ontstond er
een groot geraas. De Pruisen hadden zich
van achteren van de binnenplaats meester
gemaakt. Hjj loste zijn laatste schot en zij
vielen op hem toen zjjn geweer nog rookte.
Vier mannen grepen hem vast. Anderen
tierden rondom hem in een verfoeiljjke taal.
Zjj hadden hem bjjna op staanden voet ver
moord. Fran9oise had zich smeekend voor
te worden. Werkeljjkheid en verdichting
werkten samen om het licht ontvlambare
gemoed van den Spanjaard te doen ontgloeien
in geestdrift, die spotte met alle gevaren.
Wat was een der eerste gevolgen van de
uitbreiding van Spanjes grondgebied?
Onderwerping der inboorlingen, die door
de veroveraars, trots de pogingen van de
regeering en de geesteljjkheid, tot slaven wer
den vernederd, in de mjjnen en op de velden
aan 't werk gezet werden en bjj duizenden
stierven van den harden arbeid. En toen
daarop de edele priester Las Casas den voor
slag deed de inboorlingen te vervangen door
negers uit Afrika, ontstond daaruit de on-
menschelijke slavenhandel, die een vloek
werd voor 't zwarte mensehenras, zonder dat
ook maar eenigszins het lot van de inboor
lingen verlicht werd. »De menschlievende
bedoelingen van Las Casas werden door de
hardvochtigheid der Europeesche kolonisten
in een vloek voor de menschheid veranderd.*
Drie eeuwen lang hebben Mejico en de
onmetelijk groote landstreken van Zuid-
Amerika het juk van Spanje getorst. Alle
ambten en waardigheden waren in handen
van de Spanjaarden, handel mocht alleen
met 't moederland gedreven worden tegen
den door Spanje zelf te bepalen prjjzenin
de koloniën mochten alleen Spaansche pro
ducten worden ingevoerd en opdat Spanje
ten allen tjjde ia zjjn koloniën een goeden
afnemer houden zou, werd den inboorlingen
verboden die producten te verbouwen. Meer
malen zijn onder de laatsten pogingen ge
waagd om tot opstand te komen en het
drukkend Spaansche juk af te schudden,
maar eerst nadat de Bourbons uit Spanje
verdreven waren werd de band tusschen
moederland en koloniën losser en in den
aanvang van deze eeuw ontstond tnsschen
Spanje en de koloniën een bloedige wor
steling. De laatsten eischten, toen het Spaan
sche parlement een in liberalen geest ont
worpen grondwet aannam, geljjkstelling van
de rechten der koloniën met die van 't moe
derland, maar werden afgewezen. Nu ver
klaarden ze zich onafhankeljjk en verdedig
den hun vrijheid met ongekenden moed
tegen de Spaansche legers door koning
Ferdinand gezonden.
Yreeseljjk heeft tusschen 1810 en '30 de
strjjd gewoed, een strjjd waarin Bolivar, de
bevrjjder van Granada, Peru en Venezuela
zich onverwelkbare lauweren gevlochten
heeft. Ook in Mejico is lange jaren gestreden,
eveneens in Guatemala, en van alle kolo
niën zijn alleen Cuba en Porterico aan Spanje
gebleven.
hen geworpen. Maar een officier trad binnen
en gelastte hem den gevangene te brengen.
Na eenige woorden, die hjj in het Dnitsch
met de soldaten wisselde, wendde hg zich
tot Dominique en zeide ruw in goed Fransch
tot hem
>Gjj zult binnen twee uren doodgeschoten
worden.*
Het was een vaste regel bij den Duitschen
Generalen staf, dat ieder Franschman, die
niet tot het geregelde leger behoorde en
gevat werd met de wapenen in de hand,
moest doodgeschoten worden. De vrijsebaren
zelven waren niet als oorlogvoerenden er
kend. Door alzoo een vreeseljjk voorbeeld
te stellen aan de boeren, die hunne haard
steden verdedigden, wilden de Duitschers de
volkswapening beletten, die zjj vreesden.
De officier, een groot dor man van een
vjjftig jaren, liet Dominique een kort ver
hoor ondergaan. Hoewel hjj het Fransch
zeer zuiver sprak, kenmerkte hem een echt
Pruisische stroefheid.
»Gjj zjjt uit dit land?*
»Neen, ik oen een Belg.*
Waarom hebt ge de wapenen opge
nomen Deze heele geschiedenis moet u
onverschillig zjjn.*
Dominique antwoordde niet. Op ditoogen
blik zag de officier Frt^oise staan, zeer
bleek, die luisteide; op haar blank voor
hoofd had de lichte wond een roode streep
geteekend. Hjj keek de beide jongelieden
achtereenvolgens aan, scheen de zaak te
begrjjpen en voegde er bjj
Wio icn meenen mocht dat de ontstane
republieken na den afval van Spanje als met
een tooverstaf h rschapen zijn in bloeiende
landstreken, wat uit hun ligging mocht
verwacht worden, die bedriegt zich zeer. Een
volk, dat eeuwen lang tot knechtschap ver
oordeeld geweest is, verheft zich niet in één
slag tot een politiek vrjje natie. Een handel,
die eeuwen lang gezeten heeft in knellende
banden ontworstelt maar niet plotseling aan
dezen verderfeljjken invloed. De oude Spaan
sche koloniën, thans herschapen in Repu
blieken, hebben zich nog niet kunnen her
stellen van de gevolgen van een eeuwenlang
Spaansch wanbeheer.
13 ii i t erilan ri-
Zola heeft Zaterdag aan het parket te
Versailles bjj deurwaarders-exploot de dag
vaarding als getuige van Dreyfus doen toe
komen. Het openbaar ministerie zal haar
doen geworden aan den minister van ko
loniën.
Wordt aan deze dagvaarding gevolg ge
geven, dan kan ze eerst den 23sten Mei
Dreyfus op het Duivelseiland bereikt hebben
en op dien dag begint juist het tweede
proces.
Het proces zal, naar men verwacht, menige
merkwaardige onthullingen brengen. Zoo
vertelt de >Ganlois,« dat het informatie
bureau van het ministerie van oorlog het
onloochenbare bewjjs bezit, dat de voor
naamste getuige van Zola (hoogstwaar-
schjjnljjk Henri Casella) met den Duitschen
militaren attaché een samenkomst te Karls
ruhe heeft gehad. Dit bewjjs moet bestaan
in een photografische instantané.
Voorts wordt gezegd: De verpletterende
stukken, waarmee de generale staf de schuld
van Dreyfus en de verstandhouding van de
Zola-partjj met de Duitsche Regeering wil
bewjjzen, bestaan in twee moment-photogra-
fieën. De eene stelt den ex-kapitein Dreyfus
voor, terwjjl hjj in de cour van een Brus-
selsch hotel met den vroegeren Duitschen
militairen attaché graaf Schmettau spreekt.
Deze photografie is zes maanden na de
veroordeeling van Dreyfus in 't bezit van
het informatiebureau gekomen. Op de tweede
momentphotografie staat kolonel Picquart
in gesprek met kolonel Von Schwarskoppen.
Deze photografie moet het bewjjs leveren,
dat beide officieren nog niet lang geleden
te Karlsruhe een samenkomst hebben gehad.
Overigens weet men te Karlsruhe ook niets
van zoo'n samenkomst af.
Volgens den »Soir« heeft Zola ook een
»Gjj ontkent niet gevnurd te hebben
»Ik heb zoo hard geschoten als ik kon,*
antwoordde Dominique bedaard.
Deze bekentenis was onnoodigwant hjj
was zwart van het kruit, overdekt met
zweet en bezoedeld met eenige bloeddrop
pels, die uit de schram van zjjn schouder
gevloeid waren.
»'t Is goed,* hernam de officier. »Gjj zult
binnen twee uur doodgeschoten worden.*
Fran9oi8e uitte geen kreet. Zij vouwde
de handen en hief ze op met een gebaar
van stomme wanhoop. De officier begreep
dit gebaar. Twee soldaten hadden Domi
nique in een nahjjzjjnd vertrek gebracht,
waar zjj hem in het oog moesten houden.
Het jonge meisje was op een stoel neer
gevallen daar de beenen haar den dienst
weigerdenzjj kon zelfs niet schreienze
viel in onmacht. Inmiddels ging de officier
voort met zjjn onderzoek. Hjj eindigde met
tot haar de vraag te richten
»Is die knaap uw broeder?*
Zjj schudde ontkennend met het hoofd.
Hjj bleef stroef, zonder een glimlach. Ver
volgens vroeg hjj na eenig stilzwjjgen
»Hjj woont zeker al lang in deze streek?*
Zjj knikte bevestigend.
>Dan moet hg de naburige bosschen heel
goed kennen?*
Ditmaal sprak zij.
»Ja, mgnheer,* zeide zjj, hem met eenige
verrassing aanziende.
Hij voegde er niets bjj, keerde zich om
en vroeg naar den burgemeester van het
dokter uit Havre, dr. Gibert, een intiemen
vriend van president Faure, gedagvaard.
Aan dezen moet Felix Faure ia 't begin van
1895 als minister van marine verklaard
hebben: Dreyfus heeft geen bekentenis af
gelegd, daar hij onschuldig is. Dreyfus is
niet het slachtoffer van een rechtsdwaling,
doch van een infamie.* Gibert zal dit onder
eede voor het gerecht bekrachtigen.
Het nieuwe proees-Zola belooft dus niet
minder sensationeel te zjjn dan het eerste.
Men is in Servië zeer ontevreden over
Milan, die aan zjjn chronische kwaal, geld
gebrek, Ijjdt, en om daaraan een einde te
maken, een koninklijk besluit heeft weten
door te zetten waarbjj de staat 10 millioen
van de Servische bank leent, niettegen
staande de wet op de conversie het uit
schrijven van nieuwe leeningen zeer be-
moeiljjkt. Het heet dat die 10 millioen
noodig zjjn om het land in kaart te brengen,
maar dit is slechts een voorwendsel: de
hoofdzaak is om aan Milan geld te ver
schaffen. Daarom zjjn de voorwaarden ook
zoo drukkend, want voor 10 millioen nomi
naal wordt slechts 6 millioen uitbetaald.
De Serviërs, die in de drukkende con-
versiewet hadden toegestemd, in de hoop
dat het dan met het schuldenmaken uit
zou wezen, zijn over die nieuwe leening
zeer vertoornd. In het land heerscht nood
en gebrek, en alle aanvragen om hulp
worden door de ministers geregeld afge
wezen met een beroep op de leege schatkist.
Maar voor Milan, den generaal van het
Servische leger, is er altjjd geld in over
vloed, en de verbittering daarover is zoo
groot, dat men naar het heet zal trachten
om hem tot het neerleggen zjjner betrekking
ta dwingen en h®t land te verlaten.
Niet alleen de permanente geldverlegen
heid, maar ook het politiek geknoei, het
uitspelen van de eene partjj tegen de andere
maakt Milan's verbljjf in Belgrado nood
lottig. Daarenboven wil Rusland van Servië
niets weten zoolang de ex-koning in het
land is, omdat deze indertjjd een groote
som uit Petersburg gekregen heeft, onder
voorwaarde dat hij niet meer in Servië
terug zou keeren. Om geld te krjjgen, be
looft Milan natuurljjk alles, en de jonge
Koning laat zjjn vader begaan. Hoe dikwijls
men zijn schulden reeds betaald heeft, hoe
groot ook zjjn jaargeld zjj, Milan is altjjd
onvoldaan en verlangt altjjd meer. Hjj zoekt
steun bjj het leger, maar ook daar heerscht
wegens protectie en onrechtvaardige be
noemingen veel ontevredenheid. En van de
dorp. Maar Fran9oise was opgestaan, een
licht rood kleurde hare wangen, daar zjj
geloofde de bedoeling zijner vragen gevat
te hebben en kreeg weer hoop. Zelve snelde
zij heen om haar vader te zoeken.
Zoodra het geweervuur opgehouden had,
was vader Merlier vlug naar beneden ge
gaan om zjjn rad te bekjjken. Hjj aanbad
zijne dochter, hjj koesterde een harteljjke
vriendschap voor Dominique, zjjn aan
staanden schoonzoon, maar zjjn rad besloeg
ook een groote plaats in zjjn hart. Toen
zjjn twee kleinen, zooals hjj hen noemde,
heelhuids wan de schermutseling afgekomen
waren, dacht bjj aan zjjne andere liefde,
die gedacht geleden had en leunende op
het groote houten gevaarte, bestudeerde hjj
er de wonden van met een bloedend hart.
Vjjf schepborden waren in gruizels, het
binnenste timmerwerk was als een zeef
doorboord. Hjj stak de vingers in de gaten
der kogels, om de diepten der wonden te
peilenhjj dacht na over de wjjze, waarop
hg al die averjj zou kunnen herstellen.
Fran9oise vond hem, terwjjl hjj reeds bezig
was de spleten met stukjes hout en mos te
stoppen.
»Vader,« zeide zjj, »men vraagt naar u.«
En schreiend vertelde zjj, wat zij juist ge
hoord had. Vader Merlier schudde het hoofd.
Men schoot de menschen zoo maar niet
dood. Men zon zien. En hjj ging den molen
binnen met zijn stilzwjjgend en bedaard
uiterljjk. Toen de officier hem om levens
middelen voor zjjn manschappen gevraagd
ambtenaren wordt verlangd dat zjj bjj de
aanstaande verkiezingen een voor Milan
gunstige meerderheid verschaffen, opdat hjj
het land dan nog verder ten eigen bate zal
kannen exploiteeren.
Behoeft men zich te verwonderen dat het
aanzien der dynastie in Servië steeds af
neemt, en de autoriteit van den zoon onder-
mjjnd wordt?
Ex-koning Milan van Servië heeft den
districts-beslunrders opgedragen naast de
wettelijke kiezersljjsten andere, valsche, sa
men te stellen, welke bjj de verkiezingen
gebruikt zullen worden. Het geheime dekreet,
waarin deze opdracht gegeven wordt, is
openbaar geworden en heelt groote opge
wondenheid veroorzaakt. Van alle kanten
komen de deputaties opzetten om bjj den
koning hun beklag te doen, doch ze worden
niet toegelaten.
Volgens een bericht uit Konstantinopel
zal Dzjewad bjj den Tsaar de boodschap
overbrengen, dat de Sultan in het Kreta-
vraagstnk Rusland's zin zul doen, indien
het Aziatische grondgebied van het Turk-
sche rjjk gewaarborgd wordt.
De Engelschen hebben tegenwoordig last
met de inboorlingen van hun kolonies. In
Sierra Leone is de opstand in vollen gang;
te Accra, aan de Goudkust, neemt de op
winding toe, en nu lezen wjj van vjjfhonderd
Maori's, die te Rawene, op 200 mjjl afstand
van Auckland, onder de wapenen staan, en
ook hier is de oorzaak ontevredenheid over
belastingen.
Uit Konstantinopel wordt gemeld:
In de provincie Yemen zjjn troebelen ont
staan. De stam der Afris is opgestaan en
heeft 100 Turksche soldaten gedood en 200
gekwetst.
Te Foggia heeft een brood-oproer plaats
gehad. Voor de prefectuur en 't Raadhuis
werd een manifestatie gehouden voor de
verlaging der broodprjjzen en men sloeg
daarna over tot de plundering van bureaux
en broodwinkels. Er zjjn troepen gezonden
om de orde te herstellen.
De Italiaansche Regeering heeft nu be
sloten levensmiddelen te zenden naar de
streken waar het ergst gebrek geleden wordt
en zal ook voor werkverschaffing zorgen.
Ook in de Villajet Hedschas heerscht
hongersnood. De Sultan van Turkjje heeft
insehrjjvingen bevolen voor den aankoop van
had, antwoordde hjj, dat de bewoners van
Rocreuse niet gewoon waren onbeschoft
behandeld (e worden, en dat men met ge
weld niets van hen gedaan zou krjjgen.
Hij zou voor alles zorgen, doch op voor
waarde dat men hem alleen liet begaan.
De officier scheen zieh eerst te ergeren over
zjjne bedaardheid, maar zwichtte voor de
korte en juiste woorden van den ouden man.
Zelfs riep hij hem terug en vroeg:
»Hoe heeten die bosschen daar ginds?*
>De bosschen van Sauval.*
»En hoe uitgestrekt zjju ze?«
De molenaar keek hem strak aan.
»Ik weet het niet,* antwoordde hjj.
Daarop ging hjj heen. Een uur later was
de oorlogsschatting, door den officier ge-
eischt, in levensmiddelen en geld, op de
binnenplaats van den molen bijeengebracht.
De nacht kwamFran9oise volgde angstig
de bewegingen der soldaten. Zjj verwjjderde
zich niet van het vertrek, waarin Dominique
opgesloten was. Tegen zeven nur kreeg zjj
een pjjnljjke gewaarwording; zjj zag den
officier bjj den gevangene binnengaan en
hoorde hunne luide stemmen. Een oogen-
blik later verscheen de officier weer op den
drempel en gaf een bevel in 't Duitsch, dat
zjj niet begreep, maar toen twaalf man
schappen kwamen en op de binnenplaats
in gelid geplaatst werden met het geweer
in den arm, overviel haar een rilling. Zjj
dacht dat zjj 't bestierf.
Wordt vervolgd.
LAND VAN ALTENA-
