Hel Land van Hensden en Allena. de Langstraat en de Bominelerwaard. m Mei 1408 De aanval op den molen. FEUILLETON. M 1695. Uitgever: L. J. YEEBMAK, Heusden. WOENSDAG 18 MEI 1898. O Dit blad verschjjnt WOENSDAG en ZATERDAG. Abonnementsprijs: per 3 maanden f 1.00. Franco per post zonder prjjsverhooging. Afzonderlijke nummer* 5 cent. Advertentiën van 16 regels 50 ct. Elke regel meer 71/, ct. Groofce letters naar plaatsruimte. Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond Een onzer oorlogsbodems is uitgezeild m t de opdracht, een krans neer te leggen aan de voeten van het standbeeld van Vnsco de Gama, den koenen Portugees, dien 't vier eeuwen geleden te beurt viel, d n weg ter zee naar Indië te vinden. Dat is een schoone taak, welke »de Everteen* opgedragen is, schooner dan 't beecbieten van een stad, het aanleggen van mjjnen of iets anders van oorlogszuchtigen aard. Aan Vasco de Gama hebben in 't blonder Portugeezen, Spanjaarden, En- gehcfcen tn niet 't minst de Nederlanders enorm veel te danken en 't is daarom niets meer dan een staaltje van onzen schuldigen plicht als wij bij de plechtige viering van het 4de eeuwfeest een zilveren lauwerkrans neerleggen aan de voeten van den grooten Portugees. Tevens zullen we gaarne de gelegenheid aangrjjpen de herinnering aan het laatst der 15de eeuw op te frisschen. Vóór Vasco de Gama's tijd werden de Indische waren gedeeltelijk over zee, ge deeltelijk over land naar Europa vervoerd met »over zee* bedoelen we over de in hammen van den Indischen Oceaan, door de Perzische Golf of de Roode Zee. In het Oosten was die handel in handen der Chineezende waren te Aden ontscheept mochten alleen door Muzelmannen naar Alexandrie vervoerd worden, wat geen klein voordeel voor de Arabische kooplieden op leverde. Vbh Altxandrie uit werden ze vervoerd naar de stapelplaatsen aan de Middellandsche Zee en vandaar naar 't overige Europa. Door deze overgang van de eene in de andere hand werden de Indische waren, waaronder de specerijen een voorname plaats innamen, zóó enorm duur, dat een korte handelsweg, vooral een rechtstreeksche op Indië een dringende noodzakelijkheid werd. Dezen te vinden, was weggelegd voor de Porlugeezen, toentertjjd het voornaamste zeevarende volk. Het ging voetje vcor voetje, maar 't vorderde toch. Binnen een tijdruimte van een eeuw vond men den weg om Afrika heen, waarvan toentertijd alleen de noordkust aan de Middellandsche Slot. »Zocht je me?« vroeg hjj. »Ja,« antwoordde zij met kloppend hoofd, niet wetende wat zjj zeide. »Nu, Mat is er?« Zjj sloeg de oogen neer en stamelde »Niets, ik was ongerust en ik verlangde je te zien.* Toen, gerustgesteld, vertelde kjj haar, dat hjj zich niet had willen verwjjderen. Hjj was bang voor hen. Die schooiers van Prui sen waren best in staat zich te wreken op vrouwen en grijsaards. Nu ging alles goed, en lachende voegde hg er bjj »Onze bruiloft zal over een week plaats hebben, dat is alles.* Toen zjj verward bleef, werd hg ernstig. »Maar wat scheeltje? Je verbergt mg iets.» »Neen, ik zweer het je Ik ben gekomen om je te zien.* Hg omhelsde haar, zeggende dat het onvoorzichtig was voor haar en voor hem langer te praten, en hg wilde uit de sloot klimmen, om het bosch weer in te gaan. Zjj hield hem tegen. Zjj sidderde. »Hoor, je kunt misschien even goed daar big ven Niemand zoekt je, je hebt niets te vreezen.* »Fran5oiee, je verbergt mg iets,* herhaal de hg. Opnieuw zwoer zg hem, dat zij hem niets verborg. Zg wilde alleen liever dat hg dichter bjj haar was. En zg stamelde nog andere redenen. Zjj kwam hem zoo zonderling voor, dat hjj zelf nu niet zou willen weggaan. zee lekend was. Onder toezicht van den Portugeeschen prins Hendrik de Zeevaarder werden achtereenvolgens ontdekt Madeira, de Azoren, Kaap Bojador, de Kaap Verdische eilanden en de kust van Guinea. Hier aan schouwden de Pcrtugeescben voor 't eerst kroesharige negers. Nog later (1470) w rd de linie gepasseerd en in 1486 ontdekte Bartolomeus Diaz de zuidelijke spits van Afrika, door hem Stormkaap, doch door den koning »Kaap deGosdeHoop* geheeten. Deze Stormkaap had zoo'n gevreesden naam, dat 't later groote moeite kostte de vier schepen te bemannen, waarmee Va«co de Gama de ontdekkingsreizen wilde ver volgen. Het was zelfs noodig ten einde het getal vol te krjjgen een dozijn terdood veroordeelden mee te geven. Die zouden toch den dood niet ontloopen, meende men, in die onbekende zeeën, waar een eeuwige duisternis heerscht en tal van gruweljjke monsters huizen. Datzelfde liedje werd ook gezongen, toen in 1492 Columbus de reis naar 't westen aanvaardde. Evenals deze was ook de Gama boven deze volksvcoroordeelen verheven en moedig stak bjj den 9den Juli 1497 in zee. De Stormkaap deed bjj 't passeeren zjjn naam alle eer aan. De kleine vloot had het moeilijk te verantwoorden en toen men nu den onbekenden Indischen Oceaan instak, maakte moedeloosheid zich van 't scheepsvolk meester, die het tot weerspan nigheid aanzette en stierf een derde deel aan scheurbuik. Maar Vasco de Gama gaf den moed niet op, zette door en liet op 20 Mei 1498 te Cacutta het anker vallen. Zoo was de zeeweg naar Indië gevonden, al bracht die ook in de eerste jaren weinig voordeel aan. De Portugeezen vonden ginds in de Mohammedanen hun heftigste vjjan- den, bedreigd als deze zich zagen in hun godsdienst en in de voordeelen, die den handel hun opleverde. Deze waren al spoedig niet gering. De kleinste winst was toch altjjd nog de 8 of 10 voudige waarde. Peper, die per centenaar met 4 due. betaald werd, bracht in Europa 33 ducaten op, kruidnagelen van 7 due. werden voor 60 omgezet, muskaatnoten van 4 due. voor 300 enz. Edoch, de Portugeezen waren niet ge lukkig. De ware handelsgeest ontbrak hun Overigens geloofde hjj aan den terugkeer der Franschen. Er waren troepen gezien aan den kant van Sauval. »Ach, ik wou dat zjj zich haastten, dat zjj zoo spoedig mogeljjk hier waren!* zeide zjj vurig. Op dit oogenblik sloeg het elf uur op de torenklok van Rocreuse. Schoten werden gehoord, duideljjk en helder. Zg stond ver wilderd ophet was twee uur geleden, dat zij den molen verlaten had. »Hoor, zeide zjj snel, »als wjj je noodig hebben, zal ik naar mijn kamer gaan en met mjjn zakdoek wuiven.* En zij snelde weg, terwjjl Dominique zeer ongerust langs den rand van de sloot liep en den molen in het oog hield. Toen zjj Rocreuse binnentrad, ontmoette Frar^oise een ouden tedelaar, vader Bontemps, dien ieder kende. Hg groette haar, hg had juist den molenaar midden tusschen de Pruisen geziendaarop sloeg hjj een kruis, mom pelde eenige onzamenhangende woorden en vervolgde zjjn weg. »De twee uur zjjn om,« zeide de officier, toen Franfoise verscheen. Vader Merlier zat daar op een bank bjj de put. Hjj rookte altjjd door. Het jonge meisje bad, schreide, viel op nieuw op de knieën. Zg wilde tijd winnen. De hoop de Franschen te zien terugkeeren was leven diger bjj haar geworden, en terwjjl zij jam merde geloofde zjj in de verte den regel- matigen pas van een leger te hooren. O, als zjj kwamen opdagen, als zjj hen allen verlosten Luister, mjjnheer, een uur, nog een uur... Gjj kunt ons wel een uur toestaan!* Maar de officier bleef onverbiddeljjk. Hg gaf zelfs last aan twee man zich van haar meester te maken en haar weg te brengen, om rustiger tot de terechtstelling van den en de regeering liet de kooplui te weinig vrjjheid. Weldra kwamen eigenbelang en hebzucht in de plaats van een verstandige handelspolitiek de groote rjjkdommen, zoo snel en gemakkeljjk verworven, kweekten overmoed en weelde en eindeljjk werd de heerschappjj der Portugeezen esn ondraagljjk juk, dat afgeschut werd toen de Hollanders en Engelschen in Indië hun fortuin kwamen beproeven. Deze ongelukkige afloop der Portugeesche kolonisatie verhindert echter niet dat we nut dankbaarheid blijven gedenken wat Portugal voor de zeevaart geweest is in de 15 Ie eeuw en vooral wat diensten Portugals groote zoon Vasco de Gama bewezen heeft aan den wereldhandel. Niet Portugal maar Engeland en Nederland hebben de rjjpe vruchten geplukt van den boom, door de Gama in 1498 ginds gepoot. In tegenstelling met Columbus, is De Gama tot zjjn dood een gevierd man ge bleven, geëerd door zijn koning, gevierd door zjjn tijdgenooten. Hg is in 1524 in Indië gestorven. Gladstone ligt op het uiterst. Het einde kan elk oogenblik verwacht worden. Slechts voortdurende inspuitingen met morphine maken zjjne pjjnen drageljjk. De staatsman is volkomen verzwakt, bjj neemt met groote tusschenpoozen nog wat bouillon. Zjjn geest bljjft helder, hjj heeft o.a. met Roseberry en Russel politieke gesprekken gevoerd, die getuigden van goed inzicht in den huidigen toestand. Een Italiaansch blad verzekert dat de paus, ondanks zjjn 88 jaren besloten is, bjj herhaling der oproeren, Rome te verlaten, indien de regeering de veiligheid van het Vaticaan niet kan beschermen. Tot één van zijne kamerheeren zou de paus gezegd hebben, dat bjj gaarne in België sterven zou, waar hij in de diplomatie heeft gedebuteerd. De rust is in Italië schjjnbaar terugge keerd. Toch komen er nog steeds berichten van beroeringen, onaangenaamheden, strenge maatregelen. Gistermiddag is te Chiasso een een extra-trein aangekomen, begeleid door Zwitsersche soldaten, waarin 400 Italiaan ouden man te kunnen overgaan. Toen ont stond er een yreeseljjke strjjd in het hart van Frangoise. Zjj kon zoo haar vader met laten vermoorden. Neen, neen, ze zou liever met Dominique stervenen zjj stormde naar hare kamer, toen Dominique zelf op de bin nenplaats verscheen. De officier en de soldaten slaakten een zegevierenden kreet. Maar hjj trad op Fran chise toe, kalm, eenigszins ernstig, alsof er niemand anders was. »Het is verkeerd*, zeide hjj. Waarom heb je mjj niet teruggebracht? Vader Bon temps moest mij de toedracht vertellen Om 't even, daar ben ik.« Het was drie uur. Groote zwarte wolken hadden langzaam den hemel bedekt, de staart van een naburig onweer. Die gele hemel, die koperen tinten veranderden de vallei van Rocreuse, zoo vrooljjk in de zon, in een moordhol vol van een sombere scha duw. De Pruisische officier liet alleen Do minique opsluiten zonder een woord te zeggen over het lot, dat hjj hem toedacht. Sedert den middag verkeerde Frar^oise in een vreeseljjken angst. Zjj wilde het plein niet verlaten, ondanks het aandringen van haar vader. Zij verwachtte de Franschen. Maar de uren vloten heen, de nacht begon te dalen en zjj leed des te meer, daar elke gewonnen tjjd de vreeseljjke ontknooping niet scheen te zullen veranderen. Echter omstreeks drie uur maakten de Pruisen aan stalten om te vertrekken. Evenals de vorigen dag had de officier zich alleen naar Domi nique begeren. Fran§oise begreep dat het leven van den jongen man werd beslist. Toen vouwde zjj de handen en bad. Vader Merlier naast haar bewaarde zjjne koude strakheid, die zich niet verzet tegen de nood- sche werklieden waren gezeten, die hier aan de Italiaan8che autoriteiten werden overge leverd. Alle Italiaansche arbeiders die uit Zwitserland komen worden gearresteerd. Het volgende verhaal omtrent de troebelen te Pontedera in Pisa (Italië) is aan een correspondentie in de Daily News* ont leend. De vrouwen gingen ook hier vooraan. Reeds sedert den 3den Mei waren samen scholingen geweest voor bakkerswinkels en had men voor het raadhuis om brood ge roepen. Maandag ontsnapte een kleine jon gen, die zijn ouders had hooren roepen en manifesteeren, aan hun toezicht en rende door de straten, uitschreeuwende wat hjj gehoord had Geef ons werk Geef ons brood De arme, domme hongerlijders hem achterna, meenende dat het kind de geest had, de engel der revolutie was. Voor het huis van den burgemeester kwam de menigte samen, soldaten verschenen, er viel een schot. On middellijk daarop volgde een verwoed ge vecht, de politie-agenten schoten hun revol vers af en er werd teruggeschoten. Een infanterie-officier, een politie-inspecteur en een reserve-officier vielen als eerste slacht offers. Toen liet de bevelvoerende officier achtmaal op de trompet blazen ten teeken dat er vuur gegeven zou worden, maar de me nigte luisterde niet. Zjj die vooraan stonden konden niet weg, de achtersten drongen op. Toen de infanterie eindeljjk een salvo gaf, vielen de voorste rjjen der menigte getroffen neer. Met pistolen en revolvers werd terug geschoten. Een vrouw vloog naar voren, rukte de gevelde geweren vaneen, zette een pistool op de borst van een soldaat en schoot hem dood. Zjj zelf werd onmiddelljjk met bajonetsteken afgemaakt. Onder de dooden waren vijf kinderen De Grieksche regeering heeft de officieele kennisgeving ontvangen dat de ontruiming van Thessalië door de Turksche troepen begonnen is. Vrjjdag vertrokken twaalf Turksche stoombooten met soldaten uit Volo. Generaal Vassos is belast met het bevel over de Grieksche troepen die Thessalië weer zullen bezetten. Zaterdag is in den omtrek van Catania, op Sicilië, een aardbeving geweest. Menschen lottige omstandigheden. De molenaar trok haar tot zich en nam haar op zjjne knieën als een kind. Op dit oogenblik kwam de officier uit de kamer, ter vjjl aehter hem twee mannen Dominique medevoerden. »Nooit, nooit!* schreeuwde deze. »Ik ben bereid te sterven!* Bedenk u wel,* hernam de officier. »De dienst, dien gjj mg weigert, zal een ander ons bewjjzen. Ik bied u het leven aan, ik ben edelmoedig De zaak is eenvoudig ons door de bosschen naar Montredpn te geleiden. Er moeten voetpaden zjjn.* Dominique antwoordde niet meer. >Gjj bljjft dus hardnekkig weigeren?* »Dood mjj en laten we er een eind aan maken,* antwoordde hjj. Fran§oise smeekte ham uit de verte, met gevouwen handen. Zjj vergat alles, zjj zou hem een laagheid aangeraden hebben. Maar vader Merlier hield haar de handen vast, opdat de Pruisen niet hare radelooze ge baren zouden zien. »Hjj heeft geljjk,* mompelde hjj, »het is beter te sterven.* Het peloton der executie rukte aan. De officier verwachtte een zwakheid van Do minique. Hg dacht altjjd dat hg zich be denken zou. Er heerschte een doodelgke stilte. In de verte hoorde men hevige donder slagen. Een zoele warmte lag over het land. En te midden van die stilte weerklonk de kreet »De Franschen! de Franschen!* Zjj waren het werkeljjk. Op den weg van Sauval, aan den zoom van het bosch, kon men de streep der roode broeken onderscheiden. De Pruisische soldaten liepen heen en weer onder het uiten van keel klanken. Overigens was er nog geen schot gelost. zijn er niet omgekomen, maar twintig huizen zjjn ingezakt, eenige kerken staan op 't invallen, en er heerscht groote ontsteltenis. Woensdag heeft aan de Noordoostkust van Japan een storm gewoed, die den groo ten storm van 1896 nog overtreft. Er worden 200 visscherschuiten en 1500 man vermist. De volgende uiting van de victorie kraaiende »New-Yord Herald« is wel ty pisch voor de eenigszins gezakte stemming in de Amerikaansche hoofdstad »Een nieuwe oorlogsweek brengt de er varing, dat niet alles zoo roemrjjk en zegevierend is als men dacht, en bewjjst den treurigen staat van onvoorbereid zjjn van ons land. Ondanks voortdurend succes ter zee is er roekelooze verspilling van energie geweest en dit beeft onze marine het leven van den veelbelovenden luitenant Bagley gekost. Een kostbare en zeer noodige torpedo-boot (de Winslow) is feiteljjk ver nield in een nutteloos schietgevecht met gemaskeerde kustbatterjjen en het bombar dement van San Juan, geljjk dat van Ma nila, eindigt in rook, daar er geen troepen zijn om te landen. En dan had men nog de vruchtelooze jacht achter het Kaap- Ver dische eskader. Uit Madrid komen daarentegen berichten van nieuwen moed en hoop en geestkracht, verlenging van den oorlog, helaas, tevens. De Pelayo, Carlos V, drie torpedobooten en drie trans-atlantische stoombooten met voorraad en manschappen, zouden gereed zjjn om binnen enkele dagen naar de Filip- pjjnen te vertrekken. De Amerikanen nemen het den Fransehen autoriteiten kwaljjk, dat zjj zich op zeer voorkomende wijze gedragen hebben jegens de Spaansche schepen nabjj Martinique. Er zou een telegram, meldende de aanwezigheid van de vloot, vertraagd zjjn, met het doel den Spanjaarden gelegenheid te laten tot innemen van kolen en nabjj Fort de France moet aan een Spaansch oorlogsschip zeven dagen tjjd gegeven zjjn om zjjn machine te herstellen. De Amerikanen achten deze dingen bljjk- baar in strjjd met de neutraliteit en thans worden door den correspondent van een »De Franschen 1 De Franschen!* risp Fran^ise, terwjjl zjj in de handen klapte. Zjj was als dol. Zjj ontwrong zich aan den greep van haar vader en zjj lachte met de armen opgeheven. Eindeljjk kwamen zjj dan, en zjj kwamen bjjtjjds, want Do minique was daar nog, rechtop Een vreeseijjk peloton-vuur, dat als een donderslag in hare ooren klonk, deed haar zich omkeeren. De officier had gemompeld: »Laten we vóór alles dit zaakje afdoen.* En zelf Dominique tegen den muur van een schuur duwende, had hjj »vuur« ge commandeerd. Toen Fran^ise zich om keerde, lag Dominique op den grond, door twaalf kogels in de borst getroffen. Zg schreide niet, zjj bleef verwezen. Hare oogen werden star en zjj ging tegen de schuur zitten op eenige passen van het ljjk. Zjj bekeek het, zjj maakte soms een onbestemd en kinderlijk gebaar met haar hand. De Pruisen hadden zich inmiddels van vader Merlier als gjjzelaar meester gemaakt. Het was een mooi gevecht. Snel had de officier zjjne manschappen geposteerd, in ziende dat hjj niet kon terugtrekken zonder verpletterd te worden. Zjj zouden althans hun leven duur verkoopen. Nu waren het de Pruisen, die den molen verdedigden en de Franschen, die hem aanvielen. Het ge weervuur begon met een ongehoorde hevig heid. Een half uur lang hield het niet op. Toen hoorde men een dof gekraak en een granaat verbrjjzelde een reusachtigen tak van den eeuwenouden olm. De Franschen hadden kanonnen. Een batterjj, opgericht vlak bjj de sloot, waarin Dominiquver scholen was geweest, veegde den grooten weg van Rocreuse scnoon. De strjjd kon nu niet lang meer duren. Acü, die arme molenGranaten doorboorden hem van alle kanten. De helft van het dak was ingewacht. O m Buitenland. ■•-nrti'rr,fi"rT -t-t- i-mTTrwvant nnniWBnrr^vrfti^inrrr^nrrmriTTrTriM. niitm ii £S*

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Nieuwsblad het land van Heusden en Altena de Langstraat en de Bommelerwaard | 1898 | | pagina 1