Land van
en Aliens. <le Lanjslraal en ile Sommelerwaard.
Het kind van den haat.
M HOT.
FEU ILL
Uitgever: L. J. YEERMAH, Heusden.
WOENSDAG 29 JUNI
1898.
Brieven uit een Visschersdorp.
(WmU verwigd,)
Dit blad verschjjnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f l.OO.
Franco per poet zonder prgsveihooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën ran 16 regels 50 ct. Elke n
meer 71/, ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrjjdagavond
ingewacht.
XIII.
OUDE TOESTANDEN.
Het feit, dat onze voornaamste steden
voorzien zijn van eene duinwaterleiding,
doet inenigreD, die bjj ondervinding weet
hoe uitstekend dat water is, vermoeden,
dat nergens beter water wordt aangetroffen
dan in het dorp in de duinen.
Dit vermoeden is echter geheel valsch,
ten minste in dit zeedorp. Het drinkwater
is hier slecht, zoo slecht, dat wie goed
water gewoon is, het als onbruikbaar moet
beschouwen. Geloof echter niet, dat bet
nieirendeel der bevolking het in dezen met
mjj eens is. Ieder gelooft zijn pomp de
beste te zjjn en als bet water maar eene
heldere kleur heeft, is men al dubbel tevre
den. Het is immers duinwater. Duinwater
is het, daar valt niets tegen te zeggen,
maar zuiver is het niet, kan het niet zjjn.
Toen voor eenïge jaren op aandringen van
het geneeskundig staatstoezicht eene enquête
naar het drinkwater is ingesteld, werd dit
orer 't geheel slecht bevonden. Het gevolg
was, dat er hier en daar dorpspompen
kwamen, die echter evenmin de volmaakt
heid in hun inhoud bereikten.
Een onzer medeburgers heeft toen het
water uit zjjn pomp niet eens de
slechtste in een chemisch laboratorium
doen onderzoeken. Het rapport, dat hij
trouwens aan het gemeentebestuur heeft
overgelegd bevatte een lijst van onzuivere
en schadelijke bestanddeelen, die in het
gezonden monster waren gevonden. Ik
zelve beb in een huis gewoond, waar het
water uit de welpomp geen scheikundig
onderzoek behoefde om de hoedanigheid er
van te leeren kennen. Een emmer water
vertoonde aan bet ongewapende oog eene
treffende overeenkomst met een aquarium.
En zulk water werd indertgd door onze
onde esculaap nit het vorige stuk, geschikt
geoordeeld cm er moeder Griet drankjes
van te laten schudden natuurlijk onge
kookt of ongedisteleerd.
Het water kan hier niet goed zgn.
Wanneer men van een hoog punt, b.v.
van den vuurtoren, het dorp overziet, be
merkt men bjjna geen huis zoo kl; in of
er is een varkenshok achter. Wanneer ik
beweerde, dat in het dorp een derde van
den grond door varkens wordt bewoond,
zon ik niet eens zooveel overdrjjven. Al
het water, dat door de zeer poreuse bodem
Een verhaal uit Oost-Friesland,
van Emmy von Dinckxage.
(12
»Nu?« vroeg de kleermaker met een
loerenden blik.
Hoeveel zeide Marianne aarzelend,
»zou Brinkhof er dan wel voor over hebben,
om mjjn mjjn verloofde tevreden te
stellen? Voor minder dan drie a vier
honderd gulden geeft deze zeker zjjne
toestemming niet.*
»Drie a vierhonderd gulden!* riep
Brinkhof, teiwjjl bij met verrassende vlug
heid recht overeind in zgn bed ging zitten.
Marianne begaf zich naar de deur. »Neen,
ik wil van n en uw geld niets meer weten.
Minder neem ik in geen geval aan en later
dan Zondag kan ik het ook niet gebruiken.
Alles moet dus maar bljjven, zooals het is.
Goeden nacht samen
Marianne had gesproken, zooals haar hart
het haar ingaf, maar nauwelgks was ze
over den drempel, of ze riep zich zelf ver-
wytend toe: »Ik had Robert kunnen helpen
en deed het niet!* Kwellende twijfelingen
en zelfbeschuldigingen hielden haar dien
geheelen nacht wakker en hoe nader de
Zondag kwam, waarop ze zich, volgens af
spraak, weer naar Tobbis' woning zou moe
ten begeven, hoe meer zjj den moed liet
zakken. Vragen als: Voor hoeveel sta je
wel in Brinkhof's testament?* waarmede
onze welputten bereik1', loopt grooteadeels
door varkenshokken, mestvaalten en
bet kerkhof. Men moet er niet aan d nken.
Gelukkig zal er verbetering komen. Het
kerkhof wordt verplaatst in het duin en
vanwege de afdeelieg van »Het Witte
Kruis* worden pogingen aangewend eene
waterleiding aan te leggen.
Over verbetering hebben we intusschen
geen klagen, al zal er nog heel wat water
in zee gaan eer het volmaakte is bereikt.
Met de dorpswegen was het voor een 12-tal
jaren nog heel treurig gesteld. Zandophoo-
gingen, die nu geregeld weggeruimd worden,
bleven toen liggen tot de wind ze weg
veegde en op andtre plaatsen weer neer
smeet. Vaak moest men zelfs in de Voor
straat voor men van dea weg in zgn
huisdeur was, een miniatuurduin beklimmen
en weer afdalen. Ook in de huizen is in
een kort tjjdsverloop groote verandering
gekomen. De huizenrijen, die nu verachtelijk
»lucifersdoozen« worden genoemd en tot
wooDplaats der visschersbevolking dienen,
zgn heerenhuizen vergeleken bij de hutten
en krotten van vroeger. De slechte com
municatie was zeer zeker een der oorzaken
dat de woningen zoo primitief waren.
Van huizen komen we nu op een onder
werp, dat in de laatste jaren al heel wat
pennen en gemoederen in beweging heeft
gebracht. Ik bedoel de gedwongen winkel
nering. Deze beeft in de bloeitijden van de
haringvisscherij hier een zeer hooge (zouden
we niet liever zeggen lage) trap van ont
wikkeling bereikt. De reeders, die er geen
kwaad inzagen of die gewetenloos genoeg
waren, de gedwongen winkelnering toe te
passen en dat waren de meesten
sneden om zoo te zeggen het mes van twee,
soms van drie kanten.
Zoo goed als ieder, die een of meer schui
ten ter visscherjj uitrustte, bad een winkel
ot winkeltje, waar gewoonlijk de meest ver
schillende artikelen voor dageljjksch gebruik
verkocht werden. Aan het dienstnemen op
het vaartuig van zoo'n eigenaar was de
stilzwijgende conditie verbonden zgn waren
ook in diens winkel te koopen. De afnemer
kon op crediet koopen naar hartelust; de
eigenaar zorgde wel, dat hg binnen was.
Erger nog werd het, als de reed er-winkelier
voor rekening van personen of vereenigingen
van elders, schuiten in beheer had. De
reeder zorgde natuurlijk zelve voor het pro
viandeeren zjjner vaartuigen en deed dit
men haar in hare omgeving onophoudelijk
lastig viel, troffen haar als giftige pijlen.
De oude boer had het zonder twjjfel op
recht en eerljjk met haar gemeend en zjj
had hare toekomst, benevens die van Robert,
maar zoo met een paar woorden, verachtelijk
van zich gestootenOndertusschen zag ze
geheel voorbji, dat ze toch alleen nit op
rechtheid, volgens de inspraak van haar
hart, aldus gehandeld had.
Toen de Zondag eindelijk was aangebro
ken, maakte ze zich zuchtend gereed om
hare belofte aan Robert te gaan verzuilen.
Hare buisgenooten lieten haar stilletjes be
gaan, want men kon niet weten, hoeveel
Brinkhof haar wel vermaakt had en geen
verstandig mensch maakt zich het kapitaal
gaarne tot vijand.
Marianne scheen met har» toebereidselen
maar niet gereed te kunnen komen, hoewel
eene inwendige stem haar zeide, dat Robert
reeds naar haar moest uitzien. Toen
maals, in 't hunebed, had ze immers beloofd
om hem te helpen
Juist toen het meisje eindelijk wilde gaan,
tikte de kleermaker buiten aan 't raam en
wenkte haar, om bij hem te komen. Bij de
schuur, onder den paradgs-appelboom, stond
de meester haar op te wachten; van het
huis uit, kon men daar niet gezien worden.
»Hier heb ik de vierhonderd gulden,* zeide
hg zonder eenige inleiding. Reeds eergisteren
is de notaris vertrokken, om alles, voor
zoozer de wet betreft, in orde te brengen.
Er kan met die zaak dus voortgang ge
maakt worden en wjj zullen brniloft heb
ben!* en hg wreef zich van genoegen in
de handen.
natuurlijk ook, als hij de schuiten niet
in eigendom, maar in beheer had. Als ik er
nu nog bijvoeg dat van vele kapitalen, door
argelooze geldschieters in de zeevisscherij
gestoken, vaak weinig of niets is ozerge-
blezen, kan ieder lezer er het zgne van
denken. Slot volgt.)
Buiten land.
De »New-York Tribune* vindt het heel
erg dat schout-hij-n&cht Sampson de ver
minking der ljjken van gesneuvelde Ame
rikanen door de Spanjaarden in zijn ambtelijk
rapport vermeld hoeft, terwijl nu toch uit
het rapport van den geneeskundigen dienst
op de vloot blijkt, dat de Mauserkogels die
vreeseljjke verwondingen hebben toegebracht,
en er van opzettelijke verminking geen sprake
van is. Het is heel ernstig dat de regee
ring ofBcieele sanctie geeft, zegt het blad,
aan de beschuldiging dat de vjjand den
oorlog voert als wilden. De blaam komt nu
naar den beschuldiger zelf neeg.
Volgens een telegram aan de Tribune*
uit Port-Said zou bet wezenljjke doel van
Camara zgnde Sandwich eilanden en ver
volgens San-Francisco.
Het Amerikaansch departement van ma
rine heeft het volgende bericht openbaar
gemaakt. Commodore Watson vertrekt aan
boord van de Newark om zich bjj Sampson
te voegen en het bevel op zich te nemen
over het eskader pantserschepen mot krui
sers, ten einde onmiddellijk naar de Spaan-
sche kust te vertrekken.
De overwinning, door de Amerikaansche
troepen Vrijdag bjj Juragua behaald, is duur
gekocht. Een officier en 11 minderen die
sneuvelden, zijn op het slagveld begraven,
en omstreeks 50 gewonden, waaronder zes
officieren, liggen in het veldhospitaal. Acht
of tien zgn zoo ernstig gewond dat zij wel
niet zullen herstellen. Het verlies van de
Spanjaarden aan dooden wordt op minstens
60 geschat. Dit zgn de getallen, door Reuter's
correspondent in het kamp van Juragua
opgegeven.
De Amerikaansche troepen op Cnba
klagen over hun slechte uitrusting, die niet
berekend schijnt te zgn op het klimaat.
De wegen van de kust naar Santiago zjjn
bezaaid met uniformstukken en dekens. Er
zijn veel gevallen van zonnesteek, maar
nog geen doodeljjke geweest.
Brinkhof moet het wel zeer, zeer goed
met mij meenen!* antwoordde Marianne
getroffen. »Maar ik begrjjp volstrekt niet,
hoe gij zoo in uw schik kunt zgn, terwijl
zulk een liefderijk man op sterven ligt!*
Juist, juist, op sterven beaamde de
kleermaker met een ernstig gezicht. »De
zaak is, mijn kind, dat ik reedg vele lieden
heb zien sterven, rjjke zoowel als arme.
Eens wordt het immers ons aller lotMaar
ik verheug my steeds, als ik zie, dat het
geld niet komt in handen van hen, die zich
daardoor verre boven een van ons verheven
zullen achten!*
»Over mij zult ge n zeker nooit te be
klagen hebben, meester!*
»Ik hoop het, mooi meisje! En nu goeden
morgenKan ik den beer zeggen, dat je
vandaag nog zult komen, om hem te be
danken?*
»Zeker, ik kom tegen den avond en niet
alleen vandaag, maar mjjn geheele leven
heeft bij recht op mjjne dankbaarheid
»Zoo, zoo! nu, dat is goed! 't Is braat
van je, dat je vandaag zoo weinig compli
menten maakt. Hier is 't pakje, honderd
gulden in klinkende munt en 't andere in
papier, er ontbreekt geen cent aan't Is
eene miserabel groote som, die jij daar maar
zoo, zonder omslag, in den zak steekt, maar
ik heb tegen den boer gezegd, die Marianne
is uw halve vermogen waardIk mag ver
doemd zijn, als ik het niet zeide! Na, sdie,
kom niet te laat op de hoeve, hjj vraagt
onophoudelijk naar je!«
»Ja, wel was 't eene groote som, die
Marianne bij zich droeg. Ze zag dan ook
de kerkgangers, die haar voor bg kwamen,
Een officieel telegram van Spaansehe zjjde
van Santiago de Cuba bericht, dat de colonne
onder commando van generaal Linares op
de hoogten van Sevilla door de Ameri
kaansche troepen, verbonden met een bende
opstandelingen, Zaterdag werd aangevallen.
De vgand werd teruggeslagen na groote
verliezen geleden te hebben.
De Spaansehe regeering heeft in allerjjl
maatregelen genomen ten gevolge van be
richten, dat Amerikaansche schepen naar
Spanje zonden komen. De kustlichten zgn
gedoofd en torpedo's geplaatst.
Het Spaansehe eskader is 26 dezer in de
haven t6 Port-Said aangekomen.
De Spaansehe minister van bnitenlandsch8
zaken heeft nogmaals herhaald, dat alle
geruchten over vredesonderhandelingen vol
strekt ongegrond zgn.
Generaal Sampson heeft aan den minister
van marine te Washington als zgn voor
nemen medegedeeld, de forten van Santiago
te bombardeeren totdat het laatste Spaansehe
kanon zal zjjn tot zwjjgen gebracht. Wetende
dat Sampson in telegrafische gemeenschap
staat met generaal Shafter, onderstelt de
minister dat zjj samen het plan voor een
aanstaand beslissend gevecht hebben vast
gesteld.
In het Witte Huis maakt men zich zeer
ongerust en vraagt men zich af of het plan
van Shafter kans van slagen kan hebben,
wanneer hem geen voldoende versterkingen
worden gezonden. Men acht het daarom
mogeljjk dat de aanval op Santiago zal
worden uitgesteld totdat bjj die ontvangen
heeft. Shafter beschikte slechts over één
ponton voor de ontscheping van zwaar ge
schut, daar de transportschepen, wegens de
ontdiepte van het water, niet dicht genoeg
bjj de kust knnnen komen. Die ponton nu
is bjj onderweg kwjjtgeraakt en daar er
geen tweede beschikbaar is, heeft de minister
van oorlog maatregelen genomen om dat
V3rlies zoo spoedig mogeljjk te herstellen.
Zoolang dat echter niet gebeurd is, moet
bet zware geschut aan boord bljjven.
In een telegram uit Manila zegt generaal
Augustin dat de toestand even ernstig bljjft.
Het aantal vjjanden wast aan. De verde
diging valt zwaar. Er zgn vele zieken en
deserties. De gouverneur gelooft, dat 80,000
inboorlingen met schietgeweer en 100,000
met zeer wantrouwige blikken aan.
Telkens, als ze aan Robert's verrassing
dacht, bloosde ze van bigden trots, maar
dan was het soms weer, of ze een zwaren
last op hare bortt voelde drukken. Zjj
de vrouw van een ander!
Onder een jeneverstruik zag ze een man
zitten. Was 't een roover was het Ro
bert? Neen 't kon Robert niet zgn, want
deze had baar moeten beloven, om bg dag
nooit het huis te verlaten en ze was nog
maar pas halfweg Tobbis' hoeve.
De gedaante stond op en kwam haar
tegemoet. Ze drukte het geld vast tegen
zich aan. Om het beter te verbergen, had
ze nog den bovensten van hare stevige
wollen rokken als een mantel om de schou
ders geslagen. Evenwel ze zou het kost
bare pakje in een turfhoop of onder eene
heideplagge kunnen verstoppen ingeval
»Marianna ahoil* klonk het als door
eene spreektrompet, heel uit de verte en
aanstonds begon ze nu haar tred te ver
haasten, want dat was immers Tobbis.
Zoodra ze elkaar begroet hadden, moest
de oude 't geheele verhaal aanhooren. »Ik
had Brinkhof niet tot zoo iets in staat ge
acht!* bromde hjj. »Voor 't overige staat
de zaak mg wel aan en als de kapitein en
je moeder mjj nu later Daarboven vragen,
wat er van je geworden is, dan kan ik mg
maar eens flink verantwoorden. Maar één
ding verlang, ja eisch ik na van je, meenw
Je geeft mjj nu het geld en den afscheids
groet voor den jongen mede en gaat weer
naar hnisl*
Tobbis o, laat mg het eenige geluk,
hem nog éénmaal te zien, te hoorenriep
met blank geweer gewapend zgn. Agni-
naldo zoo seint Augustin verder heeft
mjj tot de overgave gesommeerd, maar ik
heb zjjn voorstel met minachting ontvanger,
want ik zal tot ket uiterste vechten. Ik heb
duizend zieken on tweehonderd gewonden.
Volgens een telegram van den gouverneur
van de Visayas-eilanden en Mindanao z'jn
de opstandelingen in zjjn gebied verslagen
en hun opperhoofd Arch gedood. Da voor
naamste Maleische hoofden hebben zich bij
den gouverneur bereid verklaard voor het
behoud van het Spaansehe gezag te vechten.
Falb heeft dit moeten wjj helaas er
kennen met zijn voorspellingen voor de
eerste helft van het jaar geljjk gehad. Ook
voor de laatste dagen van Juni heeft hy
een ongunstig prognose gesteld.
Thans zjjn de weervoorspellingen voor
de tweede helft van 1898 verschenen.
Wanneer men die opslaat, deinst men van
schrik terug, als men alleen nog maar de
eerste regels gelezen heeft over het alge-
meene karakter van Juli.
Falb voorspelt ons voor Juli en Augus
tus niet veel goeds.
Men leest het volgende:
Juli zal zich kenmerken door talrjjkeonwe-
ders en door veelvuldige regens, terwjjl de
tusschen-perioden van mooi weer slechts
kort zullen duren. Natuurljjk moet tenge
volge van den grooten neerslag de maand
over het algemeen koel zgn en zal de tem
peratuur beneden de gemidddelde blgven.
Voor den derden Juli die een kritische
dag van de eerste soort is, nog verergerd
wordt door een maansverduistering en den
korten afstand tnsschen aarde en maan
voorspelt Falb wolkbreuken, hoog water en
overstroomingen en den touristen in den
Alpen opent hjj tusschen 13 en 16 Juli
het aangename vooruitzicht van hevige
sneeuwbuien.
Voor Augustus luiden de voorspellingen
al niet veel bemoedigender; de eerste tien
dagen talrijke onweiers met sterken regen
val in de tweed# tien dagen aanhoudende
regen en daling van de temperatuurin de
laatste tien dagen eerst kond, daarna bui
tengewoon warm.
Dan heeft hjj nog de waarschuwing, die
voor ons Hollanders, bjjzonder onaangenaam
is, dat de 3 en den 31 Augustus de meest
kritische dagen van het geheele jaar zijn,
waarvoor men dus op zgn hoede dient te zgn.
het meisje met zielsangst in hare stem.
»Neen meeuw, dat laat ik je niet! Je
zoudt hem verraden, om welken prjjs dat
geld in je bezit kwam en dan neemt hjj
het niet aan En bovendien wanneer
een onde duitendief als Brinkhof, ter wille
van jou nog eens eerljjk en edelmoedig han
delt, dan mag je dat maar niet het eerste,
het beste oogenblik vergeten en zoo zjjn
vertrouwen beschamen. Je bent nu toch reeds
evenzeer gebonden, alsof je reeds getrouwd
waart
Marianne wierp zich op de heide, als om
haar wanhopig schreien en hare wilde smart
te verbergen aan de borst van moeder aarde,
op wier oppervlakte zjj zoo eenzaam, zoo
verlaten leefde. Tobbis bleef eene wjjle op
haar neerzien en zeide toen: Dwingen kan
ik je niet, je moet het zelf wetenDaarop
ging hg heen. Aan 't dreunen van den
veerkrachtigen heidegrond hoorde Marianne,
dat zgne voetstappen zich allengs verwij
derden, doch zij volgden hem niet.
Nadat ze had uitgeweend, wiesch zjj haar
gelaat in een waterplas en terwgl ze zich
op de knieën nederwierp, zochten hare oogen
nog eenmaal het groene boschje, waarachter
Tobbis' woning verscholen lag. Met een
langen, onuitsprekelijk smarteljjken blik,
nam zjj afscheid van hem, die haar liefste,
haar alles op aarde was. Daarna sloeg ze
den weg naar Brinkhof's hoeve in, een weinig
gebogen, wel is waar, nu toch had ze zwaar
der last te dragen, dan die vierhonderd galden,
maar met den vasten tred van iemand, die,
zonder omzien, recht op zgn doel afgaat;
zjj had zich zelf met eere overwonnen 1
