lift Land van Heusden en Allena, de Laigslraat en ile Bonimelerwaard.
Brieven uit Amsterdam.
Het kind van den haat.
M 1708.
FEUILLETON
ZATERDAG 2 JULI
1898.
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
,;Et land van altena-
YOOB
O
Uit blad verschgnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 1.00.
Franco per post zonder prgsveihooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën van 16 regels 50 ct. Elke regel
ineer 71/, ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond
ingewacht.
Maanden geleden heb ik geschreven de
onderwijskwestie te zullen laten rusten tot
dat het gemeentebestuur de zaak rjjp acht
voor een beslissing. Nu ze verleden week
even opgehaald is, om minstens een week
weer onder te duiken, wordt hst tjjd dat
ik u een en ander meedeel van 't geen in
de hoofdstad de gemoederen der onder
wijzers verruit.
Ik heb echter geen zin u hier een vol
ledige ljjst der salarissen uit te schrjjvtB,
en aan te wijzen in welk opzicht door B.
en W. daarin verandering wordt voor
gesteld. Voor uw lezers zou zoo'n Ijjst
weinig waarde hebben, behalve voor de
enkelen, die 't plan hebben eenmaal naar
A. te solliciteeren, doch die kunnen uit de
schoolbladen beter bediend worden.
Laat me alleen zeggen dat op 't oogen-
blik het aanvangsalaris f 600 bedraagt,
dat bij bevordering tot 2de-verhooging van
f 100, hij 't behalen der fcoofdacte f 200
gegeven wordt, bij aanstelling tot lsten
ond. f 1000, 't welk om de drie jaar met
f 100 opklimt tot f 1400.
De grenzen van 't salaris liggen dus
tusschen f 600 en f 1400, terwjjl de hoofden
f 1800 benevens f 500 voor huishuur ont
vangen. Zooals ge bemerkt is dat stelsel
nog zoo min niet, vooral vergeleken met
wat buiten de hoofdstad gegeven wordt.
Vergeet echter niet hierbjj rekening te
honden met de huurwaarde der Amster-
damsche woningen. Een onderwjjzer, die in
een beetje nette buurt een tamelijk goede
woning wil huren, moet daarvoor f 300
neertellen en een hoofd, die niet meer dan
zijn f 500 aan de woning offert, heeft nog
maar een zeer bescheiden kluis.
Een onderwijzer, de hoogste sport bereikt
hebbende, f 1400, is genoodzaakt langs
andere wegen, lesgeven, boekhouden enz.
z|jn inkomsten te vermeerderen, wil hjj met
zjjn gezin niet op een fatsoenljjke manier
armoe ljjden.
Veel verandering stellen B. en W. echter
niet voor in de salarisregeling; alleen geven
ze aan het uitdrukkelijk verlangen der
onderwjjiers toe door den 3den rang af
te schaffen, zoodat het examen voor 2de
oud. vervalt.
Dit nu, oordeelen de onderwjjzers een
Een verhaal uit Oost-Friesland,
van Emmy von Dinckxage.
(18
Niemand had de kapiteinsdochter in staat
geacht, om zoo zacht en geduldig te zijn,
als zjj het van dezen dag aan was. Uren
achtereen zat ze voor 't bed van den zieke
en was onvermoeid in 't bewjjzen van allerlei
kleine attenties.
De boer leefde bp den dag op en het
meisje verheugde zich over die beterschap,
hoewel de dokter en de kleermaker nog
steeds, met wel eenigszins in 't oog vallende
volharding, het hoofd bleven sehudden.
's Avonds vóór den trouwdag kwam Tob
bis. >Hjj is op zee, bp dankt je!* was
alles wat hp te zeggen had. Daarna gingen
ze Brinkhof samen bezoeken en na alles op
de hoeve nauwkeurig in oogenschouw te
hebben genomen, verklaarde Tobbis, dat
hem het geheel daar wel aanstond. Bijna
onmiddelljjk nalat de jonge vrouw op de
hoeve haar intrek bad genomen, kwam er
in den toestarid van den zieke eene gunstige
verandering. De goede verpleging scheen
wonderen te doen en binnen veertien dagen
was hp krachtiger dan ooit te voren. Er
had intussehen inet de jonggehuwden, bp
wier verbintenis reeds dadelpk alle factoren
aanwezig schentn te zjjn, om haar tot eene
hoogst ongelukkige te maken, zulk eene
groote verandering in hun voordeel plaats,
dat zelfs de lanolieden, die anders over 't
geheel weinig oog hebben voor 't geen uit-
balven maatregel, daar 't examen voor lsten
in wezen blijft. »De rangexamens de wereld
uit* zegt de Bond, en vprhooging naar
dienstjaren.
Ik noem daar den Bond en zeg er terstond
bij dat het deze is, die sedert eenige jaren
de belangen der onderwijzers ter harte
neemt. De afdeeling Amsterdam bestaat
uit eenige honderden leden, waaronder vele
hartige, wakkere mannen worden gevonden,
die bij elke gelegenheid de helangen der
onderwijzers en van 't onderwijs bahartigeD.
Er wordt wel eens leeljjk gesproken van
dien Bond, omdat er nu en dan een enkele
geweest is, die door drift de perken te
buiten ging, maar over 't geheel heeft de
Bond door geen enkelen maatregel reden ge
geven tot ontevredenheid over zjjn optreden.
Dat is echter zeker dat er sind3 de Bond
zich roert een opmerkelpke verandering
gekomen is in de verhouding tusschen hoofd
en personeel. Ook door medewerking van
boven af heeft het laatste zjjn woord mee
te spreken gekregen in de zaken, het onder
wijs betreffende en ziet zich thans als onder
wjjzer gerespecteerd.
Dat het hoofdschap bjj den bond in geen
«roote achting staat, schrjjf ik voor 't
grootste deel toe aan de min gelukkige
keuze van hoofden, gedurende tal van jaren.
Die keuze geschiedt na een examen, dat
hoofdzakelijk schriftelijk is en volstrekt geen
waarborgen aanbiedt, van te zullen leiden
tot de keuze van ean echten schoolman.
Het is toch gebeurd dat tot hoofden gekozen
werden lieden, die in hun school onbruik
baar waren in de hoogste klassen, omdat
ze geen dertig kinderen ordeljjk onderwjjs
konden geven; het is gebeurd dat onder
wjjzers van lagereu, b.v. 2den of 8den
rang, den sprong tot hoofd msakten, onder
welke er waren, die bjj sollicitatie aan hun
eigen school voor lsten gepasseerd waren.
Is het geen allerdwaaste instelling dat een
onderwjjzer van f 600, niet kan komen tot
lsten zonder den rang van 2den ond. te
passeeren, terwjjl hjj wel over den 2den en
lsten rang heen, plotseling hoofd kan
worden? Zoo is het gebeurd dat bekende
nulliteiten aan 't hoofd eener school zich
geplaatst zagen, aan 't hoofd ook van een
personeel, dat Jiun in jaren, ervaring en
takt ver vooruit was.
Wanneer zulke menschen nu wat gezond
verstand meebrengen, kan toch alles goed
munt op zedelpk gebied, het opmerkten.
Marianne was eene bedaarde, zorgvuldige
huisvrouw, die van de hartstochtelijke liefde
van haar alles behalve snuggeren man partij
zocht te trekken, ouj hem, die eigenljjk in 't
geheel geen opvoeding ontvangen had, ter
eltder ure nog eenige begrippen in te prenten.
Brinkhof scheen een aandachtig leerling en
kon een geheelen langen winteravond ge
duldig zitten luisteren, als zjj vertelde van
hare jeugd, van het leven op zee en de
indrukken in verre landen opgedaan.
Zp heeft goed haar verstand, zjj heeft
wonder goed haar verstand zeide hjj tot
zjjn volk, als bjj dan later zpn grooten
leunstoel in 't hoekje van den haard verliet,
om zjjne legersteJe op te zoeken, 't Was,
of hjj verjongde en als met nieuw leven
bezield werd, vooral toen hjj uitzicht kreeg
op een erfgenaam
In alles, wat Marianne betrof, deed zich
zjjne vroegere gierigheid in geen enkel op
zicht gelden. Hjj kocht haar alles, wat ze
maar verlangde en toen ook hare pleeg
zuster, Katrien Loh, bruiloft vierde, was
geene der boerinnen z o sierlpk uitgedost
als Brinkhof's Marianne.
Voor 't overige had de boer, helaas, in
geenen deele zjjne inhaligheid afgelegd en
de menschen zeiden onder elkander: »Hij
is voor ons allen nog eens zoo zuinig als
vroeger, om de bcerin maar alles te kunnen
omhangen, wat haar in de oogen steekt
't Was inzonderheid de vroeger zoo on
ontbeerlijke kleermaker, die zich in zjjne
verwachtingen teleurgesteld zag, waarover
hjj zich onophoudeljjk in de bitterste be
woordingen beklaagde. Op zekeren dag kreeg
hjj uithoofde daarvan zelfs zulke hooge
woorden met Brinkhof, dat Marianne
loopen, want de hoofden zjjn hier zooveel
als toeziende voogden. Zij houden toezicht
en administreeren, vallen in voor een af
wezige en geven nu en dan eon les, naar
't hun lust. Zjjn soms ook weken en maanden
afwezig om hier of elders examens af te
nemen.
Hierin wil de Bond ook verandering
gebracht zi^n. Hij wil aan de hoofden een
klas toevertrouwen, precies zooals dat overal
elders, op 't platteland en in kleine steden
plaats vindt, waar toch het onderwijs niet
op lager trap staat dan in de steden.
Nu dit spelen van directeurtje in de groote
steden eenmaal doorgedrongen is, zal men
't niet meer zoo gemakkeljjk uitroeien. B.
en W. zjjn er althans voor het te bestendigen.
Ten slotte bljjft me nog te spreken van
een voorstel dat als een bliksemstraal bjj
helderen hemel verleden week uit de lucht
is komen vallen. Het komt van enkele
tegenstanders van 't openbaar onderwjjs en
heeft niet meer of minder ten doel dan op
de salarissen van 't onderwijzend personeel
ruim drie ton, zegge 300,000 te besparen.
Met een verwjjzing naar de bjjzondere
scholen, waarvan 't personeel in bitter schrale
conditie verkeert, wordt dit voorstel aanbe
volen. 't Wordt nu onderzocht en a. s.
Woensdag zal de voordracht van B. en W.
nogmaals ter tafel gebracht worden. Ik zal
na de behandeling u een kort resumé doen
toekomen als vervolg op dezen brief.
Buitenland.
De Spaansche mailboot »Anionio Lopez*,
in het geheim uit Spanje vertrokken met
eene groote lading wapenen, schietvoorraad
en levensmiddelen, was bjj de haven van
San Jnan de Paerto Rico gekomen, toen
twee Amerikaansche kruisers het schip be
speurden. »De Lopez* wjjzigde haar koers
en slaagde er in te ontsnappen, maar moest
bjj Kaap Salinas, ten westen van de reede
van San Juan aan den grond gezet worden.
Dit geschiedde met zooveel vaart dat de
ketels van de »Lopez« sprongen. De Spaan
sche oorlogsschepen »Coneha« en Isabel*
de Lopez* bedreigd ziende, verlieten de
baai van San Juan om de Amerikaansche
oorlogsschepen te bevechten, maar deze
trokken terug en de lading van de »Lopez«
kon aan land gezet worden.
De ministers hebben zich na afloop van
meende, als vredestichtster te moeten op
treden. De boer kwam haar eenige schreden
tegemoet en verzocht met aandrang: »Zeg
hem toch, vrouw, dat je mjj ook zonder die
ziekte wel genomen hadt en dat wjj dus al
dien omslag achterwege hadden kunnen
laten
»Zonder die ziekte?* zeide Marianne, en
hare wjjdgeopende oogen waren met een
zonderlingen, uitvorschenden blik op hem
gevestigd.
>Nu jaDe boer nam de pjjp uit den
mond, om te lachen. »Nu ja, je hebt altjjd
gemeend, dat ik zoo don was, maar dien
keer ben ik je toch te slim af geweest, ha
haDie ziekte had niet veel te beteekenen,
zooiets van nu en dan een lichten aanval
van koorts, weet je! Wjj spraken echter
met den dokter af, om de menschen in 't
geloof te brengen, dat de dood er mede ge
moeid was, opdat jij, zonder erg, hierheen
zoudt komen, weet jeNu 't gelukte, ha
hal 't Viel injj waarachtig niet gemakkeljjk
en ik lag mjj ziek en moe in bed, maar
daarvoor ging dan ook alles, als van een
leitn dakje. Maar jjj hadt mjj later ook wel
zonder al die kunsten genomen, daar is
geen twjjfel aan en ik zou wel dwaas mogen
heeten, als ik den kleermaker voor zjjn raad
nog meer gaf dan de vijftig gulden, waar
over wjj het eens waren geworden 1*
»En ik bljjf er bij,* zei de kleermaker
opgewonden, »dat het eene ellendige be
looning is voor al rnjjn heen en weer loopen
en mjjn oppassen, dag en nacht, dat de boer
soms het bed niet uitsprong en alles bedierf en
dan mjjn spionneeren, als Marianne uitging,
om te weten, wat voor een vrijer zjj had
>Ja, ja!« viel nu de boer weer lachend
in, »ik moest toch weten, of ik je vertrou-
den ministerraad niet willen uitlaten over
den toesfan 1. Men had zich niet met de
binnenlandsche politiek beziggehoudende
minister van oorlog had het rapport voor
gelezen over den toestand te Manila, en
het naar den oppersten raad van oorlog
opgezonden.
Volgens een telegram uit Kingston heeft
de Spaansche consul aldaar een telegram
uit Santiago ontvangen, meldende dat de
Amerikaansche kruiser Brooklyn* door een
Spaansche granaat getroffen en gezonken
is. Commodore Schley en 24 man zouden
omgekomen zjjn. Ook liep het gerucht dat
veel mjjnen zpn aangelegd, waardoor het
Amerikaansche leger voor de helft vernietigd
zou worden als het Santiago wil naderen.
De Spaansche Regentes heeft gisteren
een besluit geteekend, bepalende dat onver-
wjjld te Cadix een smaldeel uitgerust moet
worden, bestaande uit de hulpkruisers Al
fonso XIII*, »Joaquin Pielago*, »Cadix«
en »Meteoor«.
De berichten van Cuba zijn weer tegen
strijdig. Volgens den een zal generaal Shaf-
ter, zonder versterking af te wachten,
Santiago aanvallen zoodra het belegerings
geschut aangevoerd is, om generaal Pando,
die van Manzanillo oprukt, vóór te zjjn.
Anderen, waaronder een correspondent van
de >New-York Herald*, verzekeren daaren
tegen dat Pando het plan, om de bezetting
van Santiago te gaan versterken, opgegeven
heeft, de onuitvoerbaarheid ervan inziende,
of ook gehoor gevende aan den raad van
generaal Linares, die wel beseft dat Santiago
toch verloren is. Generaal Shafter zelf moet
tegen den eigenaar van het »New-York
Journal* gesproken hebben over de moge
lijkheid dat Santiago door den honger tot
overgave zou worden gedwongenen ad
miraal Sampson voegde er bij dat de Ame
rikanen eerst het fort Morro moeten ver
overen, voordat zjj de versperringen aan
den ingang van de baai van Santiago
kunnen opruimen, en de oorlogsschepen
daar toegang verschaffen.
De correspondent van de Temps* te
Madrid schrjjft:
Het vooruitrakken van het Amerikaan
sche leger in de richting van Santiago heeft
eindeljjk het Spaansche volk uit zjjn ver
bazende gevoelloosheid die aan onverschil-
wen kon, want de vrouwen kan men ge-
looven, voor zoover men ze met oogen ziet,
verder niet! Ik was derhalve zeer in mjjn
schik, dat het de oude Tobbis was, die mjjn
geld opstak. Ik hoor dat hjj zuinig leeft en
denk, dat jjj het wel weer van hem zult
erven 1*
»Het lag wel op je weg, Marianne, om
bjj Brinkhof een goed woordje voor mjj te
spreken,* begon nu weer de kleermaker,
»want aan mjj heb je het te danken, dat
je hier nu in geld en goed zit en kant
leven als eene koningin!*
De vrouw was zeer bleek geworden, hare
oogen fonkelden en met hare kleine witte
tanden beet ze zich bjj na de lippen ten
bloede. >Ja, gij zult gewaar worden, wat
het zegt, dat twee ellendige bedriegers mjj
in mjjn goed vertrouwen vingen, als een
haas in den strik! Beroemt u maar op uwe
slimheid, ik spuw er voor uit! en God
helpe mjj, dat de bete broods, die ik van
dezen grjjzen veinzaard en leugenaar moet
aannemen, mjj niet in de keel bljjve steken
Zjj rukte zich de haren uit en stiet, als
in hevige benauwdheid, vreemde, onsamen
hangende geluiden uit.
Verschrikt staarden de mannen elkaar
aan. >Maar vrouw, wat scheel te toeh!«
vroeg Brinkhof onnoozel.
»Hjj vraagt nog!* riep Marianne, bjjna
gillend. »Hjj gevoelt niet eens, hoe hjj mjj
in mjjne heiligste gevoelens heeft gehoond
en beschimpt en ik was hem nog wel
dankbaar en ik had mjj nog wel plechtig
voorgenomen, hem te dienen en hem ge-
trouweljjk aan te hangen, zjjn leven langl
Ik heb een afschuw van dezen jammer Ijj ken
man, ik veracht hem en alles, wat het zjjne
is en liever bjjt ik mjj de tong af, dan
ligheid zou doen denken, opgewekt. De
veelbeteekenende mededeelingen van gene
raal Linares en admiraal Cervera in hun
telegrammen hebben echter niet iedereen de
illusie ontnomen, velen vleien zich met de
hoop dat de nationale ramp waaraan mon
niet meer twijfelt, kleiner zal zijn dan zwart
gallige menschen voorspellen, en men brengt
in herinnering dat in 1741 kolonel Gagigal
met 350 soldaten en 700 vrjjwilligers een
Ëngelsch leger van 5000 man bij Guan-
tauamo heeft tegengehouden.
Zij die met de streek bekend zjjn, ver
zekeren dat de Amerikanen, zoodra zjj niet
langer beschermd warden door Sampson's
kanonnen, en in het binnenland willen door
dringen, slechts zeer langzaam vooruit zullen
komen. Dat gedeelte van het eiland wordt
in alle richtingen doorsneden door de uit-
loopers van de Gran Piedra, zoodat een
Doolhof van steile, dicht met kreupelhout
begroeide hoogten gevormd wordt; men vindt
daar geen wegen, nauweljjks voetpaden. En
hoe talrjjker Shafter's leger is, hoe ernstiger
de moeiljjkheden. Want wegen van de kust
naar het binnenland worden in het regen
seizoen spoedig volkomen onbruikbaar voor
het vervoer van geschut en voorraad. De
Amerikanen zullen daarenboven door vreese-
ljjke ziektengele koorts, dysenterie, typhus,
geteisterd worden, waarbjj nog gevoegd
moeten worden de gewone ontberingen van
den soldaat te velde in zulk een klimaat.
De vraag is maar of generaal Linares het
eenige dagen te Santiago kan uithouden
dan bestaat er kans dat het Amerikaansche
leger ernstig verzwakt wordt. De Engel-
sche expeditie naar San Domingo in 1802
verloor de eerste week na het uitbreken van
de gele koorts 1000 of 1200 man per dag;
binnen een maand was de troepenmacht zoo
goed als vernietigd. Dat lot kan ook de
Amerikanen treffen, als de vjjandeljjkheden
maar gerekt wordenhet klimaat, dat tot
dusver tegen ons geweest is, wordt dan onze
bondgenoot.
De Spaansche vloot van admiraal Camara
ligt nog altjjd aan den ingang van het
Suez-kanaal te Port-Saïd. Om het kanaal
te kannen doorvaren en de reis naar de
Philippjjnen met hoop op succes te kunnen
voortzetten, heeft de admiraal Arabische
stokers, Spaansch geld, Engelsche kolen en
de toestemming der Egyptische regeering
hem ooit weer een goed woord te geven
Dien geheelen dag zwierf Marianne door
veld en bosch. Ze wrong de handen, knarste
op de tanden en klaagde dan weer, dat
Robert niet kwam, om haar te redden. Op
dat oogenblik, toen het haar duideljjk was
geworden tot welk een laaghartig spel de
ellendige boer haar had misbruikt, was het
haar, of ze den geliefde opnieuw en nu
onherroepeljjk verloren had! In deze ge
moedsstemming, met de geheele ziel in op
stand over de haar aangedane krenking,
gaf Marianne haar zoon Leflfert het leven.
»Zjjn kind zeide zjj, toen men haar
den jonggeborene toonde en keerde het
hoofd af.
Brinkhof wendde wel de meest onge
schikte middelen aan, om verbetering to
brengen in hunne onderlinge verhouding. -
Hjj hield haar nameljjk voor, wat zjj al
aan hem te danken had, in welke gunstige
omstandigheden zjj nu leefde en welk eene
standsverheffing haar huweljjk met hem
voor haar geweest was. Bovendien was hjj
nu dikwjjls slecht geluimd en toonde eene
bespotteljjke ij verzucht, en verried daardoor
eerst recht, hoe ruw en gemeen hjj eigenljjk
was. Nauweljjks was Leflfert in staat, om
de voortreffelijke lessen zjjns vaders te be-
grjjpen, of deze maakte hem tot zjjn bond
genoot, om de moeder onder den duim te
krjjgen. Daar de laatste hierdoor hoe langer
zoo meer de zekerheid kreeg, dat Leffert
volkomen hetzelfde karakter had als zjjn
vader en dus onverbeterlijk zou zjjn, vond
zjj in genoemde handelwjjze eene soort van
verontschuldiging voor zich zelf als eene
inwendige stem haar soms verweet, dat zjj
het onschuldige kind liet bosten, voor 't geen
de vader misdreef. Wordt vervolgd.
BUD
a
ui mi iwi iiiw iiimiii iipuimTTrfBiïiiwrrwrni*
Amsterdam, 27 Juni '98. J. L.
hum rigiir'iiaebett-witfitrigmk»