Hel Land van Neusden en Allena. de Lamstraal en de Eominelerwaard.
Vrije Concurrentie.
Het bind van den haat.
FEUILLETON.
voos
n
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
M 1716.
ZATERDAG 30 JULI
1898,
LAND VAN ALTEN^
Dit blad verschgnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprjj sper 3 maanden f l.OO.
Franco per post zonder prjjsverhooging. Afzonderljjke
nummers 5 cent.
Advertentiën ran 16 regels 50 et. Elke regel
meer 71/, ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrjjdagavond
ingewacht.
Er zijn tegenwoordig vele lieden, die
den dood gezworen hebben aan de vrije
mededinpiDg, anders gezegd concurrentie.
Zjj beschouwen de mededinging als iets,
waardoor de een zich meester maakt vaD
de vrachten van eens anders arbeid en
waardoor de» arbeider de vruchten van
zjjn werk worden onthouden. Zjj leeren
dat het werk van den eenen noodzakelijk
evenveel waard moet wezen als dat van
den ander en dat de vrije handel en de
vrjje mededinging beletten dat het weikeljjk
zoo t»
Als men goed oplet, dan komt dit leer
stuk eenvoudig neer op eene aanprjjzing
van bet communisme, dat wil zeggen van
het stelsel, dat alle goederen, althans de
waarde ervaD, tusschen allen gemeen moei
zijn. En ofschoon er voor de toepassing
van dit stelsel, dat geheel in strijd is met
de natuur der dingen, geen gevaar bestaat,
is het wel de moeite waard, de verkeerde
beschouwingen over den arbeid en zjjne
waarde, die steeds de ontevredenheid voeden
en teleurstellingen bereiden, opzettelijk in
het ware licht te stellen.
Stel dat een zeker persoon een sloot in
zjjn land wil doen graven en dat twee
personen zich daartoe aanmelden. Dan is er
dus concurrentie; want allicht zal het werk
gegund worden aan hem, die zjjn arbeids
kracht voor den minsten prjjs wil afstaan.
Nu wil men dat de werkgever lieden tegen
een goed loon aan het werk zal zetten,
dus meer betalen dan noodig is, en dat
meerdere zal verhalen op den prijs der
waren, die zjjn land opbrengt; en daar dit
in den regel feiteljjk onuitvoerbaar is, om
dat de hoogere prjjs niet zou kunnen worden
verkegen, zien wjj dat de concurrentie het
loon verhindert te rjjzen en tevens de prjjs-
verhooging der waren tegenhoudt.
Ook tusscben de werkgevers is concur
rentie. Men tracht zjjne waren zoo goed
koop te geven als mogeljjk is. Daardoor
moet de prjjs algemeen dalen en dit kan
niet zonder invloed wezen op de loonen
van ben die voor de voortbrenging hunne
krachten aan den werkgever hebben af-
Een verhaal uit Oost-FrieBland,
van Emmy von Dincklage.
(21
Vrienden en buren!* sprak nu Mari
anne op haar stelligen, bijna bevelenden
toon, »ik hoop, dat gjj mjjn terugkeeren
den zoon, L&ffert, den erfgenaam der Brink-
bofs, onder u zult willen opnemen, zooals
hem dit rechtens toekomt. Wie niet op mjjn
woord of Lefferts gelaat mocht vertrouwen,
dien kan ik de bewjjzen, dat hjj de rechte
persoon is, voorleggen. Leffert, je moeder is
de eerste, die je als boer Brinkhof begroet
God geve je geluk
Zjj strekte de hand uit en de zoon nam
haar aan en beantwoordde den druk.
Met het bidden was 't nu voorgoed ge
daan. Die onverwachte uitkomst, zoo geheel
en al met hunDe overleggingen in strijd,
bad de aanwezigen te zeer overrompeld en
men zon het ljjk zalfs bjjna vergeten hebben,
had Marianne de groote kast niet geopend,
om er het doodshemd voor haar man uit
te nemen, want naar oud gebruik krjjgt elk
fatsoenljjk mensch in Eemsland, bij zjjn
haweljjk, zjjn henuekleod (doodkleed) in 't
uitzet mee.
Eenige bejaarde vrouwen maakten nn
aanstalten om, volgens burenplicht, het ljjk
in doodsgewaad te kleeien.
Het ljjk- ceremonieel eischt dat de over
ledene zoo spoedig mogeljjk op 't stroo komt,
want zelfs na den dood, laten al die for
maliteiten het lichaam nog niet met rust.
De onbevoegden trokken zich derhalve terug,
om ieder in zjjn eigen huis, zjjne eigene
$ak«n na te gaan.
gestaan.
Gesteld En eens, dat alle goederen op
zeker oogenblik, terwijl er geen concur
rentie was, voor zekeren prjjs te verkrijgen
waren, en dat daarop plotseling concur
rentie ontstond, dan zou daardoor ontegen
zeggelijk het loon dalen. Maar, langzamer
hand zal die daling zich tot alle artikelen
van verbruik uitstrekken, en zal het ten
slotte op hetzelfde neerkomen, alsof de
waren duurder en het loon hooger waren.
Alleen tjjdelijke, plaatseljjke en buiten
gewone omstandigheden, die er toch altijd
zouden zjjn, kunnen daarin verandering
brengen.
De vrjje mededinging heeft bovendien
een groot voordeel, dat men meestal ver
zuimt in het licht te stelllen. Dit nameljjk,
dat bjjzondere omstandigheden, aanwezige
voorraad van een of ander artikel of groote
vraag naar zulk een artikel, hoe langer
hoe minder op den prjjs invloed beginnen
te verkrjjgen. Langzamerhand ontstaan er
meer van die zoogenamde normaaZprjjzen,
dat wil zeggen, prjjzen die, gedurende langen
tijd, onder alle omstandigheden, ongeveer
dezelfde bljjven. Dat geeft aan de samen
leving een vastheid en zekerheid, die vooral
voor den minder bedeelde van ontzagljjke
waarde is.
Van waar dit verscbjjnsel, dat zulk een
groote tegenstelling met vroegere tjjden
oplevert Dit is gemakkelijk te begrjjpen.
Juist door den vrjjen handel en de vrjje
mededinging heeft men langzamerhand
leeren kennen, den omvang der behoefte,
den omvang van hetgeen voortgebracht
wordt, de voorraden van alles aanwezig.
Men weet wat er is en wat er noodig is.
Men weet ook wat en hoeveel voortge
bracht kan worden. Daardoor is van zelf
een streven ontstaan om hetgeen noodig
is om aan alle behoeften te voldoen, onge
veer aan die behoeften gelijk te doen zjjn.
Men voorkomt zooveel mogeljjk gebrek aan
den eenen en overproductie aan den anderen
kant en de concurrentie ziet zich daardoor
van zelf binnen zekere grenzen beperkt en
kan zich niet in al te buitensporige vormen
voordoen, die merkbaar den natuurlijken
loop der zaken zouden verstoren.
Een groot gebrek van den tegenwoordi-
In 't woonvertrek zat Karoline, met den
snikkenden Willem op haar schoot, dien ze
door lief kooiingen en vriendeljjke woordjes
zocht te troosten, terwjjl LefFert met over-
elkaar geslagen armen aan 't raam geleund,
die groep stond te beschouwen. Marianne
liep af en toe. 't Was tusschen moeder en
zoon bij dien eenen handdruk gebleven. Deze
trotsche, onbuigzame karakters, konden,
hoewel het jjs tusschen hen gebroken was,
geen woord vinden en geen gebaar maken,
dat ken nader tot elkaar had kunnen
brengen.
Zonder veel woorden te gebruiken, maar
toch op alles bedacht, maakte Marianne de
noodige huiseljjke schikkingen voor de aan
staande begrafenisplechtigheid en het daar
aan verbonden gastmaal. De deur stond aan
en als onwillekeurig luisterde Leffert naar
de stem sjjner moeder, want in 't woon
vertrek was 't stil en donker geworden,
daar Willem zich in de armen zjjner pleeg
zuster in slaap had geschreid. Aan den
avondmaaltjjd, die in gemeenschap met het
volk werd gebruikt, sprak niemand een
wrord en zoodra deze was afgeloopen, nam
Marianne eene brandende lamp en plaatste
die voor haar eerstgeborene met de woorden
»Ik reken, dat je er genoegen in neemt, tot
na je vaders begrafenis, bjj je broer te
slapen
»Zeker,« gaf Leffert ten antwoord en de
lamp opnemend, wenschte hjj haar goeden
nacht. Ook van Karoline, die steeds
zjjne moeder op zijde bleef, nam hjj met
een hoofdknik afscheid, floe vreemd was
bem, den meester, zijn eigen hnis; hoe ver
voelde hjj zich verwjjderd van hen, in wier
aderen toch hetzelfde bloed vloeide als in
de zjjne. Eene wereld van gedachten had
hjj aan Karoline willen meedeelen en zelfs
niet het eenvoudigste woord was hem over
de lippen gekomen. Onder den indruk van
dergelijke tegenstrijdigheden kan me* niet
gen tjjd is, te redeneeren over dingen waar
van men zich geen voldoende rekenschap
weet te geven. Daardoor komt men er toe,
de zaken te nemen zooals men meent dat
ze wezen moesten, maar niet zooals ze wer
kelijk zijn. Men moet rekening honden met
bestaande toestanden, met de werkeljjke
wereld, die zeker voor veel verbetering vat
baar is, maar toch steeds zal bljjven een
wereld van gewone menschenen geen droom
land.
't Is gemakkelijk te zeggeneen man die
een korenland te bewerken heeft, waarvoor
hij drie arbeiders noodig heeft, terwjjl er
zich tien aanmelden, moet ze alle tien nemen
en de kosten verhalen op den kooper van
het koren. Hij zal het niet kunnen doen;
maar al deed hjj het, dan was er geen sprake
van arbeid die naar waarde betaald wordt,
maar eenvoudig van weldadigheid, van be
deeling. De prjjs der waren zou kunstmatig
verhoogd worden; de landeigenaar, de kooper
van het graan en de verbruikers, zouden
allen iets betalen aan een soort van onder
steuningsfonds, ten bate van werklieden,
die men niet noodig had en voor wie dus
kunstmatige arbeid was gezocht. Dat helpt
die arbeiders tijdelijk; maar zoodra men het
systeem algemeen ging volgen, zouden, door
de kunstmatige verhooging van alle prjjzen,
ook de werklieden hun aandeel mede be
talen, en de zaak zou ten slotte weer op
hetzelfde neerkomen.
Zoo zegt men ook welde tien arbeiders
moeten zich vereenigen en den grondeige
naar dwingen om de drie lui, die hjj noodig
heeft, tegen een hoog loon te huren en dan
dat loon samen deelenOmdat er,
zegt men, geen concurrentie was, zjjn nu
allen gered.
Zou het werkelijk waar wezen Zou er
een wereld van engelen bestaanbaar wezen,
waarin de een voor den ander werkt en
ieder eerljjk samen deelt met hen, die niet
gewerkt hebben
Laat ons weer aannemen dat het moge
ljjk ware, zoude kunstmatige opdrijving der
prjjzen, door de kunstmatige opdrjjviug der
loonen, niet weer overslaan tot alle takken,
tot de werkman zelf alles even duur moest
koopen als hjj het vroeger goedkoop per-
kreeg? En waar zou dan ten slotte het ver
slapen. Leffert had de lamp laten branden
en was geheel gekleed naar bed gegaan,
waar hjj zich boven op het dekbed had
neergeworpen. Zoodra, 't kon ongeveer mid
dernacht zijn, alles in diepe rust scheen, stond
hjj behoedzaam op, om door lichamelijke
beweging zjjne koortsachtige gedachten te
verdrijven. Uit de kamer, waar het lijk
stond, viel een lichtschjjn in de keuken.
Leffert trad het vertrek binneH. Uitgestrekt
op het stroo, lag daar de doode op den
grondeen doek bedekte zjjn gelaat en
rechts en links stond eene brandende was
kaars. In de overgebleven ruimte, neerge
hurkt op den steenen vloer, zat eene vrou
welijke gedaante zijne moeder en
waakte, 't Geluid van Lefferts voetstappen
op de steenen, deed haar opzien.
»Wat voert gjj hier uit, moeder?* vroeg
hjj, waarom laat gjj dat waken niet aan
anderen over?*
»Omdat ik met hem* zjj wees op den
doode »te spreken hebVoor ze hem
onder de aarde bedelven, moet hjj zeker
zijn van mjjne vergeving, want zonder deze
zou hjj niet rustig in zjjn graf kunne*
bij'ven liggen, al werden er ook bergen op
hem gehoopt!*
»Wat hebt ge hem nog te vergeven?
Hebt gij u niet reeds genoeg gewroken,
door hem zjjri zoon t8 ontnemen?*
Marianne wenkte hem tot zwjjgen. »Terg
mjj niet! Ik wil biechten, biechten
aan m jjn zoon l Ontdek je vaders gelaat,
opdat de duivel mjj niet verzoeke, valsche
getuigenis tegen hem af te leggen!*
Leffert volgde haar verzoek op en nu deed
Marianne, staande, met den blik onafgewend
op 't gelaat van den doode, een kort en
eenvoudig verhaal van de wjjze, waarop
haar huwelijk tot stand was gekomen,
zonder" zich zelf daarbjj te sparen. Vervol
gans beschreef ze, hoe Leffert een moordenaar
werd ea dat de zoon van dea ouden Tob bis
schil zijn?
De mededinging heeft hare schaduwzij
den, maar toch, zij 13 slechts het natuurlijk
gevolg van bloot natuurlijke toestanden Jaag
de natuur weg, zjj keert in galop terug
Buitenland.
De >Siècle< bevat nu weer eene beschul
diging tegen majoor Esterhazy, als zou deze
zich een bedrag van 40.000 francs, hem
toevertrouwd door zijn neef graaf Christiaan
Esterhazy, die was overgekomen om te
zijnen gunste te getuigen, hebben toege-
eigend. De majoor beweerde dat geld te
hebben uitgezet bij zijn vroegeren school
makker Edmond de Rothschild, maar toen
zjjn neef het hem terugvroeg, maakte hjj
dezen wjjs dat zjjn advocaat hem had af
geraden een voet te zetten in het huis van
een jood, om zich niet te compromitteren.
Al spoedig bleek toen dat Esterhazy nooit
een cent bjj Rothschild heeft uitstaan gehad.
De Bulletin des Lois* bevat een decreet
van den Raad van het Legioen van Eer,
waarin wordt medegedeeld, dat Zola voor-
loopig van de ljjst der ridders geschrapt is.
In den nacht van Dinsdag op Woensdag
is in het departement Indre-et-Lore een
wervelstorm losgebroken in de buurt van
Chateau-Renaut. Over een oppervlak van
15 KM. lengte en 3 KM. breedte is de
oogst vernield, en zjjn wjjngaarden en
hoornen verwoest. Ook zjjn er huizen ont
wricht.
De geruchten omtrent Bismarck's onge
steldheid schjjnen overdreven en zijn toe
stand is bevredigend. Behalve dr. Schwe
ninger bevinden zich de graven Herbert en
Wilhelm Bismarck te Friedrichsruh. De
»Berl. Local Anzeiger* beweert: »De vorst
heeft sedert drie dagen het bed niet meer
verlaten en brengt steeds slapelooze nachten
door. Eten, drinken en rooke» smaakt hem
niet meer.* Dr. Schweninger spreekt zulks
echter beslist tegen.
Voor de rechtbank te Manchester stond
Woensdag de deurwaarder Furring terecht,
beklaagd van onwettige dagvaarding, mis
bruik van gezag en laster, ter zake waar
van hjj werd veroordeeld tot ontzetting uit
hem toen op zjjn schip naar 't buitenland
moest meenemen, waar het kind, onder
vreemde menschen, wier taal hjj niet ver
stond, nooit te weten zou kunnen komen,
waar zijn ouderlijk huis eigenlijk lag. Reeds
had ze, nadat er een aantal jaren verloopen
waren, met Tobbis het tijdstip vastgesteld,
waarop Leffert zou worden teruggeroepen,
toen deze, door de lasterljjke berichten van
zjjn landsman in wilden toorn ontbrand,
eensklaps uit zich zelf, met een hart vol
haat en wrok, voor haar verscheen.
»En Karoline's vader?* vroeg na een
oogenblik zwjjgens, de zoon op koelen,
harden toon.
Voor de eerste maal zagen Marianne's
donkere oogen hem nu vlak in 't gelaat,
vrjj en fier, en beschaamd sloeg hjj de zjjne
neder. »Sedert hjj mjj het kind bracht, en
het hem duideljjk werd, dat ik zelfs ter
liefde van hem, in geene onbilljjkheid ten
opzichte van mjjn zoon, zou bewilligen, zag
ik hem niet weder. Hjj woont in Holland,
waar hjj een goede, winstgevende betrekking
heeft!*
»Gjj zjjt nu vrjj!« mompelde Leffert.
»Ja was haar antwoord.
»En hjj de man, dien gjj Robert
noemt, is het ook, naar ik heb begrepen?*
»Zoo is 't!«
Leffert liep het vertrek een paar maal
driftig op en neer en daarna, terwjjl een
donkere blos zjjne wangen kleurde, zei hjj
neerslachtig
»Nu, dan is immers alles goed, uitgezon-
dit eene, dat ik een moordenaar ben!*
Ja, alles is nu goed herhaalde Mari
anne, het hoofd oprichtend.
»Laat ons beiden hopen, dat we, 't geen
we misdreven, voldoende geboet hebben
door ons ljjden en vooral door ons te ver
beteren.
Je zult niet voor de tweede maal over je
moeder behoeven te blozen, zooals je dit
zjjn ambt en schadeloosstelliag. Nauweljjks
had de president der rechtbank dit vonnis
uitgesproken, of de veroordeelde haalde een
revolver te voorschjjn en loste drie schoten
op den president, die aan de kaak en den
hals getroffen werd, zoodat zjjn toestand
hopeloos is. De dader is terstond gear
resteerd.
Volgens ontvangen telegram is het Duit-
sehe stoomschip »Zanzibar«, van Hamburg
naar Zanzibar bestemd, aan de Noordkust
van het eiland Zanzibar gestrand en totaal
verongelukt. Alle opvarenden zijn gered.
De druifluis heeft in Italië ook dit jaar
weer groote verwoestingen aangericht. In
niet minder dan 672 gemeenten heeft dat
ongedierte zich vertoond350.852 hectaren
zjjn er door besmet; 228 geheel verwoest.
De schade wordt op een milliard francs
geraamd.
In de Servische Skupschtina begint zich
thans een ernstig verzet te openbaren tegen
de ex-koning Milan. Reeds hebben de aan
voerders der liberale partjj hun ontslag ge
nomen als leden der financieele commissie,
als protest tegen de houding van de» mi
nister-president Georgewiteh, die voorstellen
wil indienen om Milans civiele ljjst te ver-
hoogen, terwjjl de ond-minister Ribaraz, ge
steund door radicalen zoowel als liberalen,
plannen voorbereidt om Milan nogmaals,
maar thans voor goed, uit het land te ver
bannen.
Als een staaltje van de eerljjkheid der
ambtenaren van de postergen in Turkjje
kan weer dienen dat de directeur van het
postkantoor te Marasch eene geldzending
van 1000 T. ponden voor Britsche en Ameri-
kaansche zendelingen verduisterd heeft, maar
desondanks in zijn ambt gehandhaafd wordt,
terwjjl de Turksche regeering niet aan
schadeloosstelling der benadeelden schjjnt te
denken. De Britsche en Amerikaansche ge
zanten hebben zich thans echter de zaak
aangetrokken.
Eenige dagen geleden zagen de wandelaars
in de straten van Madrid een oud heer
loopen, die een bordje op de borst droeg,
waarop het volgende geschreven stond:
Commandant-Kapitein op non-activiteit,
zooeven deedt. Jjj en Karoline, gjj zjjt de
erfgenamen van 't geluk, waarop wjj eens
hoopten. Help mij nu, Leffert, om eene
goede, tevredene moeder te worden 1 Bedenk,
dat gedurende achttien donkere jaren het
genot van den rjjkdom, die aan eene vrouw in
hare kinderen geschonken wordt, voor injj
vergald was. Jjj bent mjj voor de tweede
maal geboren en zon mjj dat dan niet
genoeg zjjn? Bestaat er wel een heiliger,
een hechter band op aarde?*
Moeder!* nokte Leffert en hjj wierp
zich voor haar neder, om den zoom van
haar kleed te kussen, Moeder hoe kan
ik dat verdienen?*
Zjj kuste hem voorhoofd, oogen en lippen
Wees braaf maak Karoline gelukkig,
in haar schenk ik je een deel van mjjn
eigen hart!*
»Te veel te veel!* snikte Leffert. »Ja,
Karoline zal mjj voor mjj zelf beschermen.
Als wjj dien armen doode daar ter rust
hebben gebracht, ga ik onmiddelljjk Karo
line's vader opzoeken en smeek hem, mjj te
vormen en to leiden, tot ik uwer waardig
ben, en dan
»En dan neem ik met kleinen Willem
mjjn intrek in 't weduwenhais en wordt
deze hoeve eindeljjk weer een huis des
vredes. Mjjn kleine Willem heeft mjj noodig,
ook hjj verwacht zjjn geluk van mjj en dat
maakt mjj gelakkigl O, ik ben waarljjk
niet arm!*
»Zjj is onze goede engel!* fluisterde
Leffert, op Karoline's kamerdeur wjjzend.
Morgen moet ge mjjn ontslag ait den dienst
aanvragen, opdat ik vaders ljjkkist niet als
deserteur behoef te volgen. Gjj zjjt immers
mjjne voogdes!*
»Zooals je wilt mjjn zoon!* en de
eerste straal der morgenzon viel door de
ruiten en omglansde moeder en zoon.
{SM).
NIEUWSBLAD
ar
