Het Land van Hensden en Altena, de Langstraat en de Boniinelerwaard.
Brieven uit Scheveningen.
Jozef en zijne broeders.
M 1721.
FEUILLETON.
yooB
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
WOENSDAG 17 AUG.
1898.
Dit blad verscbgnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f l.öö.
franco per post zonder prgsveihooging. Afzonderlgke
nummers 5 cent.
Advertentiè'n van 16 regels 50 ct. Elke regel
meer 71/, ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrjjdagavond
ingewacht.
Op de T. zgn natuurlgk in de eerste
plaats, die bedrijven vertegenwoordigd,
waarbij de vronw een rol speelt. In vele
gevallen is die rol slechts een ondergeschikte,
in sommige een zeer werkzame. Zoo b.v.
is in een der zijgebouwen om den tuin een
lobaal ingericht, waar onder leiding van
mej. A. Hilarides te Pingjam (Friesland)
de boter- en kaasbereiding geschiedt. Dat
is natuurljjk iets voor stadsmenschen, waar
van de metste nooit anders dan margarine
te eten krggen en die geen andere kaas
dan van afgeroomde melk kennen. Het
staat er dan ook tusschen 12 en 2 uur
vol belangstellende toeschouwers, die de
arbeidende meisjes 't hemd van 't lijf vragen.
Ik behoef uw lezers de bereiding van 't
zuivel tiet uit te leggen, komen ze echter
op deze T. dat ze dan niet verzuimen dit
gebouw een bezoek te brengen, waar de
nieuwste en beste werktuigen in gebruik
zgn. Recht tegenover dit lokaal bevindt
zich een ander, waarin de machinale wasch-
en strgkinrichting van J. de Vries te
Baartem bg Eindhoven gevestigd is. Ook
deze inrichting, die een mangel bezit waaruit
ongevouwen lakens zonder kreuk of rimpel
te voorschijn komen, en waar het reinigings
proces van onderkleeren, tafel- en beddegoed
keurig net en vlug geschiedt, mag zich in
druk bezoek verheugen.
Ik kom nog eens terug op het lokaal
tot de lessen in kookkunst ingericht. Ik
heb daar na herhaald bezoek bg een
eenmalig bezoek ziet men niet de helft van
het bezienswaardige een instrument aan
getroffen, dat voor de huishouding alle
aanbeveling verdient. Stel u voor een houten
kistje, behangen met grof linnen, zóó ruim
behangen dat tusschen 't linnen en de wan
den hooi kan gestopt worden. Het deksel
is eveneens aldus voorzien en indien dit
toegeslagen wordt, is natuurlijk de inhoud
veel verminderd en zet men nu in die kist
een pan met warm voedsel, dan blgft het
uren lang warm. Wanneer 't alleen te doen
was om eten warm te houden, zou men,
zooals mgn grootmoeder reeds deed, de
schaal evengoed in bed kunnen zetten en
met dekens toestoppen de hooikist heeft
echttr een meer praktisch doel, gelijk ik
mtt een vooi beeld ophelderen zal. Om b.v.
(4
>0, Lotte, Lotte, wat moet hg wel van
ons denken riep ze handenwringend. »Hg
zag er zoo voornaam, zoo geheel als een
buitenlander uit, en moeder behandelt hem
als een van hare steenbakkersknechten, geen
woord van dank heeft ze voor hem over!
Heeft hg niet, ter wille van mgne onnoo-
zelhtid, zgn leven gewaagd? en dat noemt
moeder: zoo vriendelijk zgn, om een billet
af te staan! Mgne vriendinnen zullen mg
geen rust meer laten, met hare dwaze vragen,
of hg ook komt, of hg er al geweest is en
ik weet niet wat al meer. 't Is vreeselgk
zoo iets te moeten ondervinden, Lotte, en
jij hebt er schuld aan, dat ik daar zat als
een domme gans en niet meer wist waar
heen mg te keeren of te wenden, tot hg
zich over mg ontfermde, ach Lotte, Lotte!*
't Gelaat der oude Lotte teekende de
diepste verslagenheid, terwjjl ze op tragi-
schen toon antwoordde:
>J», ja kind, juffrouw Martje, ik had er
veel voor over als dit maar niet gebeurd
was.*
>0, maar 't was toch ook wel aardig,
dadeljjk den eerstan keer dat ik alleen reisde
iemand te ontmoeten, die zoo goed en zoo
flink was en ik kan mij nu nog minder dan
vroeger begrgpen hoe moeder en jg altgd
kunt beweren, dat de wereld zoo slecht is
geworden. Wat dunkt je Lotte, zou hg nu
spoedig komen?*
rijstenbig te koken, neemt men 12 d.L.
melk op 200 Gr. of c. 2 theekopjes rgst,
brengt de melk aan de kook, strooit er de
gewasschen rgst in en laat dit samen 5
min. koken. Men zet nu de pau in de
hooikist en laat ze er minstens \lj% uur
in staan.
Het geheim van de kist bestaat dus
daarin, dat ze al de warmte der gekookte
spjjs bewaart en deze zonder meer vuur
aan te brengen, gaar wordt. Ze bespaart
een hoeveelheid brandstof, maar ze vor
dert meer tijd dan een petroleumstel. Men
zal echter inzien dat dit indien men eenmaal
gewoon is te 10 uur in plaats van te 11
uur aan de pot te beginnen, die 12 uur
klaar moet zgn, geen verlies kan genoemd
worden. Voor de levering van goede hooi-
kisten is aan te bevelen de heer H. Verhg
te Schoonderloo bg Rotterdam.
Om den meergemelden tuin vinden we
nog tal van atdeelingen, die ik gevoegeljjk
kan overslaan, 't Zal u totaal koud laten,
dat er b.v. een compleete apotheek is te
vinden, alhoewel daar vriendelgke jonge
dames ten allen tjjde bereid zgn u door
middel van 't microscoop de geheimen van
den natuuronderzoeker te onthullendat er
is een restauratie voor vegetariërs, dat zgn
lieden, die uit beginsel jjveren tegen 't doo-
den van dieren en zich dus hoofdzakelijk
voeden met plantaardig voedsel, uitgenomen
melk, boter, kaas en eieren. Uit mjjn vorigen
brief hebt ge wel kunnen opmaken dat ik in
dit restaurant geen tabernakelen bouwen zal.
Een gewoon restaurant ligt daarnaast en
behalve een zeer nette, hoofdzakelijk door
dames verrichte bediening en tamelijk hooge
prgzen, onderscheidt dit zich van andere in
zijn soort, dat men vriendelgk verzocht
wordt geen fooien te geven. Dat is een loffe
lijke maatregel. Het is een schande voor den
Nederlandschen restaurateur dat hg zgn
werklieden door 't publiek laat betalen. Aan
hen geeft deze T. een goede, navolgens-
waarde les. Gewoon als ik ben op elke T.
door mg als journalist bezocht de gelegen
heid op te zoeken, waar men op de goed
koopste wjjs de maag verzorgen kan, wil ik
hun, die plan hebben de T. te bezoeken,
wel meedeelen, dat ik gewoon ben neer te
strijken in het tentje der afschaffers vlak bg
den ingang van 't terrein. Ik ben geen af
schaffer, maar ik ben een minnaar van
billjjken prjjs voor goede waar en beide
Lotte zette haar gezicht in een strakke,
ernstige plooi. De oude ziel begreep, ofschoon
zalf steeds onbegrepen, zoo goed wat er in
een fijn gevoelend vrouwenhart moest om
gaan. Het leven had haar ook zoo weinig
gelegenheid gegeven, om de teederheid van
haar hart nutteloos te verspillen. In de
diepste diepten van haar wezen, waar nog
nooit de scherpziende blik van de heersch-
zuehtige mevrouw Brand was doorgedron
gen, rustte, verborgen als die der Nibe-
lungen, een schat van onontwjjde romantiek,
en uit dien schat bracht Lotte thans het
woord te voorschgn, dat ze misschien niet
eens door afdoende redenen had kunnen
staven: »Als hg edel is dan komt hij
niet
Martha geloofde haar en wenschte dat
hg edel mocht zgn, maar bijna nog vuriger
wenschte ze, dat hg in weerwil daarvan toch
maar mocht komen. De advertentie met de
vette letters was, na meermalen herhaald te
zgn, uit de couranten verdwenen, 't ge
heels geval was reeds door allen, behalve
door Martha en Lotte vergeten en nog was
de grootmoedigste aller reizigers niet komen
opdagen. Martha's nieuwe zomerkleedjes,
waarin ze gehoopt had, hem onder de oogen
te treden, hadden reeds verscheidene keeren
een badreis naar de waschvrouw moeten
ondernemen en Lotte had er in 't geheim
reeds ontelbare scheuren in gestopt, tot
eindelijk de herfst kwam en hij nog altgd
uitbleef.
Martha en Lotte twgfelden er niet meer
aan, dat hg een buitenlander was, msn had
het hem immers zoo duiielgk kunnen aan
zien en zg kwamen nu tot het besluit, dat
het hem on mogelgk was de kleine Martha
te komen begroeten, omdat dringende zaken
vindt men hier.
Het vertrek waarin »onderwgs« herberg
vindt en dat van letterkunde, hoe uitlokkend
voor vakmenschen sla ik over.
Voor dames zgn er een paar zaaltjes, die
bgzondere aantrekkelijkheid hebbendat
b.v. waarin de producten van kuustnaald-
werk zijn tentoongesteld. Zeer munt hier
uit de inzending van de eerw. zusters Ursu-
linnen van 't klooster Jeruzalem te Venray.
Alles en alles saamgenomende T. is
het ruime bezoek waarin ze zich mag ver
heugen, overwaard. Ze is een juist beeld
van het uitgebreide veld waarop de vrouw
zich met meer of minder succes, beweegt,
ze verschaft een goed stuk brood aan werk
zame, dienende handen en is het groote
middelpunt in dit seizoen waarom de heele
Haagsche wereld zich beweegt.
Het bgwonen van de congressen is echter
geen onvermengd genot. Vooreerst is het
daarvoor bestemd getimmerte bg slecht weer
tochtig, bg dagen als nu smoorheet en de
acoustiek laat bjjna alles te wenschen over.
Dames en heeren, die niet over een sterk
geluid beschikken, kunnen zich niet tot de
halve lengte verstaanbaar maken. Ik heb er
k9nnis gemaakt met van naam bekende
personen, o.a. met Geertruida Carelsen,
wier eigenljjke naam is mej. de Leeuw, de
uit Eigen Haard* e. a. bladen bekende
ijveraarster voor 't smaakvol aanleggen van
tuinen. Ik weet nu dat deze dame niet
alleen goed schrjjft, maar ook goed spreekt.
De laatste dagen der vorige week waren
gewgd aan 't onderwijs. Verschillende spre
kers, weinig hoorders, meest dames; van
de vakmannen waren aanwezig Schoock,
Gerhard, Ketelaar en Kuijkhof, die zich
niet onbetuigd lieten. Ik heb daar een aan
prijzing gehoord van een opvoedingssysteem
dat knapen en meisjes als geljjken be
schouwt. De dames congresleden sebgnon
daarmee veel op te hebben. Hoe dat echter
ooit in te voeren en door te voeren is,
is me nog een raadsel. Zelfs Gerhards kin
deren, die volgens dit systeem worden
opgevoed, bljjken maar niet te kunnen ver
geten, de meisjes dat ze meisjes, de jongens
dat ze jongens zijn.
Een enkel woord nog over de afdeeling
Neerlandsch Indië, een aparte tentoonstel
ling voor 50 ct. te bezoeken. Men vindt
er eenige specifiek Indische gebouwen, maar
hem ver weg, misschien wel over de zee
hadden gevoerd en dat hg niet, voor hij
naar 't vaderland terugkeerde, waarschgalyk
eerst na jaar en dag, de gelegenheid zou
vinden om tot haar te zeggen: Juffrouw
Brand, uw beeld heeft mg dag en nacht voor
oogen gezweefd, onder de jjseljjkste gevaren
was het mjj eene ster der hope, Martha,
zjjt ge mjj trouw gebleven?* En Martha
zou dan nauwelijks hoorbaar >ja« antwoor
den en Lotte zou van aandoening ontelbare
tranen schreien.
Mevrouw Brand had zelfs geen flauw
vermoeden van de droomen harer dochter.
Zg ging geheel op in hare tegels, dat is te
zeggen, hare dakpannen. Daar zg verwachtte
de leverantie te krggen voor den bouw eener
Synagoge, bleef ze elke week eenige dagen
te Brunndorf vertoeven, om het toezicht te
houden op het kleuren der tegels. Het Oos-
tersche gebouw moest namelgk in een mo
zaïek van zwarte, gele en roode steenen
worden opgetrokken.
Sedert dat onvergetelgke reisavontuur ver
zuimde Martha natuurlgk nooit, de stedelgke
courant en daarin vooral dat gedeelte, waarin
de advertenties voorkwamen, te bestudeeren.
't Was toch nog altgd mogelgk, dat er
eindelgk eens antwoord volgde, en ze kon
bg die gelegenheid meteen even een oogje
laten gaan over de aangekondigde Zondags-
vermakelgkhedeu. Op Zondagnamiddag toch
placht mevrouw Brand altgd met hare
dochter en Lotte, alle drie zoo fraai mogelgk
uitgedost, van een dier amusementen te
profiteeren, waaibjj ze zich dan tevens in
bespiegelende gesprekken eenigszius schade
loos zocht te stellen voor al de vermoeienissen
van de werkdagen in de week. Met de buiten-
COftcerten was 't" voor ditrjaar gedaan en
de meeste aantrekking oefent het Indische
muziekkorps uit, de gamelang met zgn vier
danseressen en eenige pantomimisten. Die
muziek kan mgn gehoor niet streelen, ze
is me te eentonig en te melancholisch. Het
is ook geen troep van de bovenste plank,
ze staat althans ver achter bg de gamelang
die ik iD 1883 te Amsterdam hoorde. Men
kan zich hier ook te goed doen aan
Indische vruchten en de zoo bekende ryst-
tafel, die behalve uit rgst, uit een mengel
moes van vruchten, visch en vleesch bestaat,
waarop ik me maar niet getrakteerd heb
en tusschenbeide wordt als avondvoorstelling
een huwelgksplechtigheid onder de inlan
ders gegeven, waarbg meer gelachen dan
bewonderd wordt.
In Den Haag wonen tal van oud-gasten,
zoodat men herhaaldelgk Haagsche dames
een gesprek hoort aanknoopen met haar
Indischs zusters.
Hiermee neem ik afscheid van de T. en
van Scheveningen en keer weer naar de
hoofdstad terug, van waaruit ik u in de
eerstvolgende weken nog al eens lastig zal
vallen.
Scheveningen, 14 Aug. J. L.
P. S. Verleden nacht werden wg bad
gasten onthaald op een ongewone voor
stelling. Er is n.l. aan de Haringkade een
fabriek van netten in vlammen opgegaan.
Met verbazing heb ik bemerkt dat het
onderdeel van den Haag, Scheveningen
geheeten, met 20,000 inw. en eenige dui-
zende vreemdelingen, met kostbare hotels
en badhuizen niet eens een stoomspuit bezit.
Tegen de brandende fabriek rukten een
paar handspuiten uit, waarmee de brand
natuurlgk spotte en eerst toen 't geheele
gebouw uitgebrand was, kwam een Haagsche
stoomspuit aangerend.
Buitenland.
In een kolenmyn te Mariemont, nabjj
La Louvière, gingen Zaterdagmorgen plot
seling de lampen van ongeveer 20 arbeiders
uit. Eenige seconden later hoorde men een
verschrikkelgken knal, veroorzaakt door eene
gasontploffing. Bg het reddingswerk bleek,
dat één persoon was gedood en 14 min of
meer ernstig verwond waren, waarvan er
sedert nog 3 zgn overleden.
De trein van Trouville die 's avonds om
elf uur uit Pargs vertrekt, is Zondagochtend
toch scheen de tgd nog niet ver genoeg
gevorderd, om het in de kleine theaters met
hun tabaksrook en hunne bierkannen, ge
zellig te vinden. Het trof daarom byzonder
goed, dat er juist een gezelschap muzikale
en acrobatische negers was aangekomen,
die hunne aangekondigde voorstellingen in
een circus dachten te geven. Lotte, die eerst
eenige bezwaren had, wegens de in 't Neger-
land gebrnikelgke kleed erdracht, hoorde
echter tot hare geruststelling al spoedig,
dat de beminnelgke Afrikanen het in de
beschaving reeds tot een wit vest en ge
poetste laarzen hadden gebracht, en zoo
werd er dan besloten, de eerste voorstelling
bg te wonen en den volgenden Zondag bg
de negers te vieren.
Martha's zomerhoed had te veel van den
regen geleden, ze zette voor de negers dus
reeds het nieuwe, zgwaarts opgeslagene
vilten hoedje met de lange veder op het
moedwillig golvende haar, glipte in het
sierlgke, modekleurige jaquetje en zag met
groote oogen, vol kinderlyke verwachting,
de wereld in. Moeder Brand achtte 't haar
schuldigen plicht, alleen steenkleurige linten
en strikken te dragen, in de eerste plaats
ter wille van haar beroep en ten tweede,
omdat haar tint eenigszins koperachtig was,
maar wat zg ook droeg, 't was altgd van
't duurste. Lotte deed in haar feestgewaad
meer dan ooit aan een nachtail denken.
Hoe goed ook onderhouden, alles wat zg
droeg, maakte den indruk, overoud te zgn.
Dat was nu eenmaal niet anders en zelfs
hare nieuwste kleederen, die ze zich eerst
met het laatste Kerstfeest had aangeschaft,
hingen haar, alsof ze alle veerkracht ver
loren hadden, slap om de leden, zoodat men
onwillekeurig geneigd was bg zichzelf te
om vier uur even voor Liseux gederailleerd.
Over dit spoorwegongeluk melden de Fran-
sche bladen:
In de 19 waggons van den trein waren
1500 reizigers opeengehoopt, veel Zondags
reizigers, een harmonie, enz. Tegen vier uur
in den ochtend, terwgl het mistte, had het
ongeluk plaats. De tweede locomotief was
op een helling, door een overigens nog onbe
kende oorzaak, uit de rails gewipt, de
middelste wagens meesleepend. Twee rgtuigen
eerste en derde klasse werden geheel ver
nield daar vond men ook de meeste dooden
en gewonden.
Gelukkig waren dadelgk de vereischte sig
nalen gegeven. Behalve veel reizigers, hielpen
ook de soldaten van het garnizoen van Li-
sieux bg het reddingswerk. Het is gebleken
dat er zeven dooden zgn, vier mannen en
drie vrouwen, waarvan er vgf als Parg'ze-
naars herkend zgn, de twee anderen zgn
werklieden. Gewond vier vrouwen en een
man ernstig, 28 of 30 minder ernstig, ter
wgl nog een aantal andere licht gekwetsten
naar huis gegaan zgn.
Bg Leaton, in Essex, is Vrgdagavond een
vreeselgke moord gepleegd. Een man van
72 jaar oud, sedert lang zonder werk, ging
met zgn vgf kinderen, van wie de oudste
een jongen van veertien en de jongste een
meisje van twee jaar was, dien dag uit wan
delen. Hg had het jongste kind dien dag
van de moeder (een vrouw van even in de
vgftig) laten weghalen door zgn oudsten
jongen, zeggende, dat hg zgn kinderen allen
bg zich wou hebben. Toen de avond viel
legden alle zich onder een boom te slapen.
Eenigen tgd daarna werd de oudste jongen
wakker en zag zgn vader bezig de andere
kinderen met een mes in den hals te steken.
Hg liep hard weg en waarschuwde in de
stad zyne moeder. Toen de politie ter plaatse
kwam vond zg drie kinderen dood; een,
een jongen van acht, leefde nog, maar hg
kon niet meer spreken. Eenigen tgd later
gaf de moordenaar zich zelf aan. Hg kon
zgn gezin niet onderhouden, zeida hg; en
wou de kinderen uit hun lgden hebben.
Een koopman van Malta, Licari, in ge
zelschap van een collega Boubli, is bg Biserta
(Tunis) door een bende van 40 roovers over
vallen. Toen men den beiden kooplieden den
revolver op de borst zette, na hen eerst mis
handeld te hebben, viel Boubli, die dacht
denken: Nu, die kunnen ook niet lang
meer mee! Lotte had bg de gedachte aan
haar spaarbankboekje, met recht het hoofd
hoog mogen dragenzg deed het nochtans
niet, de weemoed toch kleedt veel gedistin
geerder en is een kenteeken van veel onder
vinding.
Toen de drie vrouwen daar aankwamen,
was er voor den circus reeds een groot
gedrang van menschen, die begeerden binnen
te treden. Mevrouw Brand had zich wel
een weg door de menigte weten te banen,
maar 't was onnoodig, want reeds hield ze
drie genummerde plaatskaarten, voor den
eersten rang, in hare gespierde, steenrood
gehandschoende vingers. Voorzichtigheid
is de moeder der wjjsheid,* was hare lieve
lingsspreuk en zoo had ze ook nu bgtgds
de kaartjes in den tabakswinkel laten halen;
op die manier was ze altgd zeker van de
beste plaatsen.
Daar ze das geen haast hadden, hielden
de dames zich nog een oogenblikje op bg
het reusachtige, roode aanplakbiljet, waarop
te lezen stond, dat Herkules met Phoebe
een fandango dansen, en Diana met Tom
een duet zou zingen, terwgl vervolgens de
wereldberoemde Caesar zgn vioolspel op de
slappe koord zon uitvoeren en dat daarna
tot het Afrikaansche dolkwerpen zou worden
overgegaan. Wat de avond nog meer
beloofde, mevrouw Brand zou het niet te
weten komen, want esn luide gil, door hare
dochter geslaakt, nam plotseling de aan
dacht der waardige tegelfabrikaute geheel
in beslag. En hoe steeg hare verbazing ten
top, toen ze zag, dat Martha een vreemde
ling bg den arm had gegrepen en dat ze
dien arm nu blozend, dan verbleekend,
stevig omklemd hield, Wordt vervolgd.
