Jozef en zijne broeders.
Na liet Feest
M 1725.
Proclamatie
FEUILLETON.
Uitgever: L. J. VEERMAH, Heusden.
ZATERDAG 3 SEPT.
(8
Buitenland.
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 8 maanden f 1.00.
Franco per post zonder prgsveihooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
1898
Advertentiën van 1—6 regels 50 ct. Elke regel
meer 7*/t ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond
ingewacht.
van den 31sten Augustus 1898, betreffende
de aanvaarding der regeering door Hare
Majesteit, Koningin WILHELMINA.
Wij WILHELMINA, bij de gratie Gods.
Koningin der, Nederlanden, Prinses van
Opanje-Nassau, enz., enz., enz.
AAN MIJN VOLK
Op dez?n voor U en Mij gewichtigen dag
gevoel Ik Mjj gedrongen eenige woorden
tot U te richten.
Allereerst een woord van warme dank
baarheid! Sedert Mjjne vroegste jeugd he'd
Gjj Mjj omgeven met Uwe liefde. Uit alle
deelen van het. Koninbrjjk, uit alle kringen
der maatschappij, van ouden en jongen,
ontving Ik steeds de treffendste blijken van
gehechtheid. Nadat Mjjn beminde Vader Mjj
was cntvnllpn, werd al Uwe aanhankelijk
heid aan Mjin Stamhuis op Mij overgebracht.
Thans, nu Ik gereed sta de schoonp, doch
zware taak, waartoe Ik geroepen beo, te
aanvaarden, gevoel Ik Mg als gedragen door
Uw trouw.
Ontvangt Mjjnen dankHetgeen Ik tot
dusver mocht ondervinden liet onuitwisch-
bare indrukken bjj Mjj na. Het is Mg een
waarborg voor de toekomst.
Mgne innig geliefde Moeder, aan Wie
Ik onuitsprekelijk veel verschuldigd ben, gaf
Mg het voorbeeld van een edele en ver
hevene opvatting der plichten, die nu op
Mg rosten.
Ik stel Mg tot levensdoel dat voorbeeld
na te volgen, te regeeren zooals van een
VorBtin uit het Huis van Oranje wordt ver
wacht. Aan de Grondwet getrouw wensch
Ik den eerbied voor den Nederlandschen
naam en de Nederlandsche vlagte bevestigen,
Ik wensch bjj het Opperbestuur over de
Bezittingen en Koloniën in Oost en West
rechtvaardigheid te betrachten, en naar Mjjn
vermogen bjj te dragen tot verhooging van
Uw geestelijk en stcffeljjk welzjjn.
Ik hoop en verwacht, dat U aller steun,
in welken ambtelgken of maatschappelgken
werkkring binnen of buiten het Koninkrgk
Gjj zjjt geplaatst, Mg daarbg nooit ont
breken zal.
Op God vertrouwende en met de bede,
dat Hg Mg sterke, aanvaard Ik de regeering.
Gedaan te 's Gravenhage, op heden den
31st(n Augustus 1898.
WILHELMINA.
Volgt onderteekening van de Ministers.
»Tegen zulk eene manier is ook geen
mensch ter wereld bestand Zoo trachtte
ze zich bjj zich zelf te verontschuldigen. »'t
Zal vreeselgk zgn, als mevrouw er achter
komt, maar ik, Lotte, ben wnarljjk niet
iemand, om een paar jonge verloofden, die
elkaar zoo innig gelukkig in de oogen zien,
te verraden of, als 't er op aan komt, in
den steek te lateD, neeD, ik niet!*
Dien dag veroorzaakte Jozef Hollera der
oude gedienstige geene nieuwe gewetens
bezwaren, want een oogenblik later nam
hg zgn hoed, om het huis der steenfabri-
kante te verlaten.
Aan den hoek der straat bleef hg eenige
oogenblikken nadenkend stilstaan, terwyl
zgn voorhoofd zieh rimpelde, tot hg plot
seling als iemand, die eene oplossing ge
vonden heeft, de rimpels gladstreek en bjj
zich zelf mompelde:
»De liefde zal mjj helpen aan de wraak,
waarnaar ik dorst. Mgne broeders zullen
vrouwen en kinderen hebben en, al zouden
ze zelf liever gaan bedelen dan mjjn mede-
ljjden in te roepen, ter wille van hun gezin,
zullen ze zich vernederenIk, ik zelf West
nu immers ook, wat het zegt, een wezen,
dat u oprecht liefheeft, een tweede, beter,
beminnelijk ik, zgn eigen temogen noemen.*
De man, door de wreede ontnuchtering
van bet bloedvcrraad reeds vroeg gerjjpt en
Ofschoon »het Koningskind tot haar
Vaders troon gekomen* nog niet officieel
als zoodanig gehuldigd is, niet zonder goede
reden toch hebben wij den 31 sten Augustus
dit feest reeds gevierd. Ons Koningskind
is haar 19de jaar ingetreden en heeft
daarmee den ouderdom bereikt, waarop haar
de last der regeering op de schouders ge
legd wordt. »Wanneer de Koning(in) zijn
achttiende jaar vervuld heelt* zegt de
grondwet, »is bij meerderjarig* en elders;
»de Koning(in), de regeering aanvaard
hebbende, d. w. z. 18 jaren geworden
zijnde, wordt zoodra mogeljjk plechtig
bfëidigd en ingehuldigd binnen de stad
Amsterdam* (art. 31 en 51).
Pat dit eerst op 6 September geschiedt,
doet ann 't feit der meerderjarigverklaring
niets af. Wilhelmina is thans reeds onze
KoningiD, tusschen wie en ons geen voogden
of Regentes meer instaat.
Eu deze gebeurtenis hebben we feesteljjk
gevierd zooals 't brave burgers betaamt.
't Is een heerljjke gedachte, niet waar,
dat een geheel volk, uit vrjje beweging,
besluit een dag als de 31ste Augustus tot
een dag der dagen te stempelendat het
moeite noch kosten ontziet, den dag, waarop
de laatste spruit van het Koningshuis den
troon beklimt, feesteljjk te vieren! Er moet
toch wel een innige band bestaan tusschen
Vorstin en Volk, waar aio u zóó gejubeld,
gedankt en gebeden wordt
Als nu straks overal de feestvreugde zich
geuit heeft en alles weer tot 't gewone doen
is teruggekeerd, laten we dan nooit ver
geten dat die band niettemin bljjft. We
staan nu, wel beschouwd, in zoo heel andere
conditie tegenover het Oranjehuis. Toen een
Maurits, een Willem werd aangesteld tot
Stadhouder of gekroond tot Koning, kregen
we een man aan de spits, onder wien we
ons schaarden. Thans, nu we een Koningin
op den troon zien, scharen wjj ons om
haar. Niet zjj aan onze spite, maar wjj
beschermend om haar heen, bezield met
goeden wil om haar 't leven aangenaam,
de kroon minder drukkend te maken. We
moeten dat jonge leven pleizier in 't leven
doen krjjgen, zoodat ze in later jaren
zeggen kan: >ijj mjjn troonsbestijging
heeft men mjj koninklijken moed toege
schreven, doch thans mag ik zeggen dat
ten gevolge van een vreeselgk noodlot als
't ware een paria onder de mensehen, die
bij verachtte, vertrouwde nu maar zonder
bedenken een onervaren meisje, dat hem als
met een tooverslag 't geloof in den mensch
terug had geschonken. En bjj dit meisje
zegepraalde reeds den eersten dag van hare
verloving de nieuwsgierigheid over de be
geerte, om aan zjjn zoo duidelijk uitge
sproken verlangen te voldoen. Nog dien
zelfden avond ging ze met Lotte de neger
voorstelling bjjwonen, wel is waar met een
angstig, pijnigend bewustzijn van schuld,
maar ze deed het toch. De oud9 Eva ver
loochent zich toch nooitLotte vermaakte
zich uitstekend en rilde naar behooren van
angst of van afschuw; maar evenmin als
moeder Eva, proefde Martha ongestraft de
verboden vrucht van den boom der kennis.
Bleek, zwjjgend, met bjjgende borst, keerde
ze naar huis terug. Lotte zette haar wat
kamillenthee en wilde volstrekt bjj haar
big ven waken, maar voor de eerste maal in
haar leven sloot Martha de deur van hare
kamer af, om den geheelen nacht door te
big ven schreien en snikken, tot ze tegen
den morgen in slaap viel.
Elk sprietje en kruidje op den »swatten
berg*, met zjjn armzaligen plantengroei,
prijkte met een overvloed van dauwparels,
die in de eerste stralen der morgenzon
schitterden. De >swatte berg* was eigenljjk
niets meer dau een zandheuvel, doch uit
zgn bgzonderen, spitstoeloopenden vorm
leidden de archeologen af, dat hg door
mensc henhanden moest zjjn opgeworpen
en zonder twjjfel een doodenheuvel was
tot het bestuur van een volk ah 't onze
niet do minste moed van noode was.«
Een vaderlandsch feest als 't geen nu
achter den rug ligt is van tjjd tot tijd een
beho fto voor ons volk. We gevoelen dan
dat we bij al onze verdoel Iheid toch zonen
zjjn van 't zelfde vaderland lih -ralen en
anti-revolutionairen, conservatieven en voor-
uitstrcvenden, hebl en maar ééa doel; van
hun vrengde getuigenis af te leggen kin
deren der verschillende scholen zingen ge
zamenlijk hun liederen en lcopen gezamenljjk
in optocht met van blijdschap schitterende
oogen! We gevoelen op zoo'n dag dat
voor allen 't Vaderland een dierbaar kleinood
en 't Stamhuis van Oranje daarmee saam-
gegroeid is.
En als nu straks de feestklanken ver
stomd zjjn, laten we dit dan niet vergeten:
wat ons in de politiek, in den godsdienst,
in school en kerk scheidtal ons werken,
al ons ijverig doen geschiedt naar onze
innigste overtuiging alleen ten bate van
Vaderland en Volk! Er loopen verschil
lende wegen naar 't doel, maar dat doel
zg 'ojj allen 't zelfde.
Zoo gaan we nu aan den dageljjkschen
arbeid. Spaart de Hemel onze Koningin
lang voor ons, dan zullen, hopen we, nog
dikwjjls vreugdedagen aanbreken, voor haar
en dus ook voor ons, want deze twee zgn
voortaan één. En boven 't geen ons ver
deelt, boven partijstrijd en verschil in
richting, bljjve de vlag van Nederland het
symbool van onze gemeenschappelijke liefde
voor 't Vaderland, de Oranjewimpel het
symbool van ons aller liefde voor Koningin
Wilhelmina en de bede der feestcantate
onze bede:
O Hemelkoning, hoog geloofd,
Aanschouw, aanschouw dit jeugdig hoofd,
Bestemd een aardsche Kroon te dragen 1
Bestraal dit vriendljjk aangezicht
Met heldre stralen van het licht,
Van Uw genadig welbehagen 1
Beschaam niet die Uw hulp verwacht;
Beziel Haar, sterk Haar, leid Haar zacht,
Bestier Haar eerste en al Haar schreden
Het beeld haars Vaders zweef Haar voor
En groote liefde Gods! Verhoor
Een vorstelijk Moederhart, Haar volgend
[met gebeden.
En wilt ge nog een lied van denzelfden
dichter (Nicolaas Beets) waarmee we na de
feestelijkheden gerust in zee durven steken
uit den voorhistorischen tjjd. Ook de naam
>de zwarte berg* pleitte voor deze meening,
want de hoogten, die in Noord-Duitschland
du3 genoemd worden, zgn bijna zonder
uitzondering oude, heidensche offerplaatsen,
waarvan tevens voor de lijkverbranding ge
bruik werd gemaakt.
De mannen, die op dezen morgen op den
eenzamen en beruchten »swatten berg* bjj-
een waren, hadden hunne goede redenen,
om bjj hunne gemeenschappelijke beraad
slaging zoo min mogelijk gehoord, ja zelfs
gezien te worden. Het waren de zeven zoons
van den ouden, blinden eigenerfde, Hindrick
Hollera, en hun doel was, zoo mogeljjk tot
een besluit te komen omtrent den verkoop
van het erf hunner vaderen, dat reeds sedert
eeuwen steeds het eigendom van het ge
slacht der Hollera's was geweest. De mannen
begroetten elkander met een zwjjgenden
hoofdknik. Toen ze allen bjjeen waren, wend
den aller oogen zich naar Rolfeshem, den
oudste kwam het toe hier het eerst te
spreken. Maar Rolfes schudde het hoofd met
de verwilderde haren en zeide met doffe
stem
»Doet wat u goeddunkt, mg kan de aarde
leed nog vreugde meer geven. Gisteren is
mjjn tiende en laatste kind gestorven!* Hg
richtte 't gebogen hoofd niet op. Met ver
schrikte, schuwe blikken zagen de overigen
elkaar aan en sloegen toen eveneens de
oogen ter aarde.
•Spreek jjj dan, Willem!* zeide een van
de jongsten dringend. «Sedert Rolfes van
het erf af trouwde, geld jjj immers voor de
naaste erfgenaam!*
•Zou niet ieder van u dat alles even goed
kunnen zeggen als ik?« riep Willem toornig.
Bljjf blijf ééa, mjjn Va Ierland
Blijf'ééa en ongeschonden!
Geen staatspartjj, geen godsdiensttwist,
Verschenre door geweld of liit,
Wat God heeft saamgeboudsn 1
Blijf ééablijf één, mijn Vaderland!
Laat niets die kracht u rooven
Schraag, als een eeuwig man den troon
Eu meng geen wanklank in den toon,
Van 'koud »Oranje boven!*
Bljjf ééa, bljjf éé.i, mjja Valerland!
Laat niets die deugd verflauwen
Wroet in geen eigen ingewand!
En, Leeuw van Neerland, toon geen tand
Dan tegen vreemde klauwen 1
Door den Czaar van Rusland is aan de
mogendheden een voorstel gedaan tot ont
wapening, dat natuurlijk de algemeene aan
dacht trekt.
De »Frankf. Zeitung* zegt hierover het
volgende
Het is zeker geen toeval, dat de boven
staande, van groote beteekenis zjjnde kennis
geving der Russische regeering juist ver
schenen is in den ochtend van den dag,
waarop keizer Nicolaas II te Moscou het
gedenkteeken onthulde ter eere van zjjn
grootvader, Alexander II, die langen tijd
als vredevorst gevierd is, ofschoon Rusland
onder zgn regeering in Europa een der
bloedigste oorlogen en in Azië verscheiden
veldtochten gevoerd heeft. In elk geval moet
worden erkend, dat de eerste tjjd der regee
ring van Alexander II gekenmerkt werd
door vreedzame neigingen en wanneer de
kleinzoon heeft willen te kennen geven, dat
hg aan die periode der regeering van zgn
grootvader wil vasthouden, dan zullen alle
vrienden van den vrede deze uiting met
voldoening vernemen.
Het merkwaardigste der mededeeling,
welke graaf Murawjew reeds vier dagen ge
leden aan de vertegenwoordigers van alle
mogendheden te St. Petersburg heeft ge-
daaD, is wel de erkentenis, dat ook het bond
genootschap van Rusland met Frankrjjk niet
voldoende is om »het zegenrjjke resultaat
der verlangde vredesstichting* te voorschjjn
te roepen. Tot nog toe hebben Fransche
staatslieden en de Fransche en Russische
pers steeds verzekerd, dat het Tweevoudig
Verbond de beste waarborg voor den vrede
was en nu verklaart graaf Murawjew namens
Dat er geen zegen op de Hollera's rustte,
sedert sedert niet alles was zoo 't
behoorde; dat onze stiefmoeder stierf en
onze vader blind werd, weet gijSchulden
echter, zjjn ze er eenmaal, groeien nog
vlugger dan kool. Wjj leenden hier, wij
leenden daar en lieten de renten steeds op-
loopen. Maar hoe slecht de zaken ook ston
den, iedereen bad nog altjjd vertrouwen op
het oude goed. De Hollera's hadden nu
eenmaal den naam van rijk te zijn en nog
al wat achter de hand te hebben. Ook wjj
zelt verkeerden zoo ongeveer in dien waan.
Ieder zag maar aan geld te komen, zoo
goed hij kon, en niemand berekende, hoe
zwaur de schuldenlast reeds was. Nu zwerft
er echter sedert eenige weken een vervloekte
advocaat, gjj kent hem, Millberg uit Ra-
tensen, in den omtrek rond, en maakt de
boeren het hoofd warm, door hun voor te
rekenen, dat ons eigendom reeds te veel
bezwaard is. Hg zoekt met onze schuld-
eischers te accordeeren, ten einde hunne
vorderingen aan ons voor zoo weinig mo
geljjk geld in handen te krjjgen en eindeljjk
deelt hg mg gisteren mede, dat hg zjjne
pretenties op ons zou laten gelden, tenzjj
wjj mochten kunnen besluiten, land en zand
met lusten en lasten, zooals het reilt en
zeilt, te verkoopen aan eene zekere mevrouw
Brand, ten einde op die manier onze schulden
te betalen. Hg verzekert, dat wjj daarbg
nog beter zullen varen, dan wanneer het
tot een bankroet en een gerechtelgkeu
verkoop mocht komen. Bovendien zou onze
vader, tot aan zgn dood, rustig aan den
haard kunnen big ven zitten en zou hg
niets van die verandering behoeven te weten.
Mevrouw Brand zou hem en onzen jeugdigen
den Czaar, dat deze waarborg niet voldoende
is. Men mag daarom zeer nieuwsgierig zgn
te vernemen, hoe het voorstel tot ontwa
pening wordt opgenomen in Frankrjjk, want
het heeft geheel en al den schjjn, alsof de
Russische regeering met haar voorstel het
doel beoogt, om zich van Frankrjjk te ver
wijderen, en in plaats van het Tweevoudig
Verbond tot een overeenkomst op breeder
grondslag te komen.
Of Rusland ter uitvoering van zjjn plan
reeds onderhandelingen heeft gevoerd met
de groote mogendheden, is niet uit de
mededeeling van de >Regeeringsbode< op
te makenmaar intusschen moet thans
reeds worden opgemerkt, dat het Russische
voorstel groote moeilijkheden zou ontmoeten
en dat voor alles het bijeenroepen eener
conferentie nutteloos zou zgn, wanneer men
vooraf onder elkaar niet tot overeenstem
ming ware gekomen van een in algemeene
trekken ontworpen program, hetwelk zou
kunnen dienen als basis voor de verhan
delingen der conferentie. In elk geval zal
uit de behandeling van het voorstel kunnen
bljjken, waar de ware vredevrienden zich
bevinden en waar de verzekering van liefde
voor den vrede slechts buichelarjj is.
De >Kölnische Zeitung*; Al hebben wjj
heden een gedachte oorlogsmacht en deze
versterkt door bondgenootschappen met
andere mogendheden, toch zgn onze oorlogs
toerustingen nooit »Selbstzweek« geweest,
doch zjj dienden alleen tot onze eigen
veiligheid en tot handhaving van den vrede.
Meer dan twintigjarige ervaring heelt ge
toond, dat Duitschland de verkregen »Welt-
machtstellnng* niet heeft trachten te ge
bruiken tot oorlogszuchtige ondernemingen
en zelfs onze tegenstanders hebben dat op
den duur moeten erkennen.
Wjj hebben tot nog toe het standpunt
ingenomen, dat alleen een sterke toerusting
voor ons land een waarborg voor de vei
ligheid en voor de volkeren van Enropa,
een waarborg voor den vrede kan zgn, en
daarom hebben wjj er niet tegen op gezien
een uitrusting te beginnen, welke, hoe
zwaar zg ook op onze schouders moge
drukken, toch gedragen kan worden. Nu
stelt men ons een ander middel voor, waar.
door men hetzelfde doel wil bereiken met
geringer opofferingen.
Zeer gaarne zgn wjj bereid, een eerljjke
proef te nemen en zonder nevengedachten
in te gaan op de Russische plannen, in de
broeder Bernd geenszins de deur wjjzenlc
Herm-Anton wierp zich weenend in 't
natte gras, Rolfes lennde onverschillig tegen
een ouden paal en de overige vjjf zagen
elkaar ongernst en besluiteloos aan.
Die schurk van een advocaat bedriegt
ons!* riep Harmen, de vierde broeder. >Wjj
moeten ons onverschillig houden en ons tot
niets verbinden. Neem intusschen een an
deren rechtsverdraaier aan en geef en beloof
hem, zooveel hg maar wil, opdat hg de
listen en streken van dien ellendigen Müll-
berg aan 't licht brenge en onschadeljjk
make!*
Dat geeft niets!* gaf Willem moedeloos
ten antwoord, »zoodra ik merkte, waar
dat alles op moest uitloopen, heb ik dat
reeds gedaan, maar mjjn advocaat trok de
schouders op en vroeg, of wjj dan soms de
schuldbekentenissen niet onderteekend had
den, en of wjj dan de schuldvorderingen
bjj eöde konden ontkennen Er was voor ons
geen andere uitweg, behalve deze, dat wjj
zelf met onze schuldeischers tot een ver-
geljjk zagen te komen, maar deze komen
door Müllberg nog altjjd tienmaal beter aan
hun geld, dan door ons. Wjj mogen bljj
zgn, als er nog genoeg voor ons overbljjft,
om met vrouw en kind een ander wereld
deel op te zoeken!*
»Wg kunnen ons op ons vaderlgk erf
dan nog eerst een bedelstaf afsngdenlc riep
Gerhard.
•Of onze reia met wat kruit en lood
betalen!* voegde Lambert er knarsetandend
en met gebalde vuisten aan toe.
Wordt vervolgd.