Het Land van Hensden en iltena, de Lanffstraal en dc iommelerwaard.
Een eerezaak,
M 1756.
FEUILLETON.
Misdadig uit liefde.
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heuadeh.
WOENSDAG 21 DEC.
1898.
ïtT UND VAN ALTEN^
VOO E
D
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: psr 3 maandsn f 1.00.
Franco per post zonder prjjsveihooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën van 16 regels 50 et. Elke regel
meer 77. et. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrjjdagavond
ingewacht.
De noordelijke grenzen van Europa, Azie
en Amerika vormen een cirkel, waarbinnen
de Noordelijke IJszee gelegen is, met de
Noordpool tot middelpunt.
Die N. IJszee heeft voor alle zeevarende
volken veel aantrekkelijks gehad. Daar
waren gevaren Ie overwinnen, daar lokte
het onbekende, daar was naar alle waar
schijnlijkheid njken buit te vindtm, daar
was kennis op te doen van zeestrooaien
en ijsvelden. Voor ons Nederlanders bestond
er nog een andere reden om ze te door
zoeken. Wjj hadden den weg naar Indië
gevonden, maar Spaansche en Portugeesche
oorlogsschepen namen onze koopvaarJers
en daarom wss 't van groot gewicht een
nieuwen weg naar 't oosten te vinden. Die
weg moest gezocht worden langs de noord
kust van Azie en door de Behringstraat.
Nooit moedeloos geworden, door twee ver-
geefsche pogingen om in de N. IJszee door
te dringen, loofden de Staten een premi
uit voor hem, die de noordoostelijke door
vaart zou ontdekken. Barends en Heems
kerk waagden de reis, vroren echter bjj
Nova Zembla in en overwinterden daar.
Tusschen deze reis (1597) en 1870 k
Nova Zembla herhaaldelijk bezocht, ook
nog door Nederlanders, maar eerst in 't
laatste jaar gelukte het 't geheele eiland
om te zeilen.
Omtrent de N. IJszee heprschten een
paar eeuwen geleden zeer bijzondere mee
ningen; zoo bielden b.v. onze aardrijks
kundigen, onder wie de predikant Plan-
cius 't eerst mag genoemd worden, 't voor
zeker dat om de Noordpool een open zee zou
gevonden worden, vrjj van ijs en met eei
warm klimaat. Toen 't echter nooit gelukte
tot die veronderstelde »open zee* door te
dringen vanwege de ondoordringbare ijs
banken, wijzigde zich de meening en dacht
men zich de Noordpool uit eilanden be
staande omgeven door een breede, onbe
weeglijke ijsmassa.
Aan de eene zoowel als aan de andere
meening is thans alle grond ontnomen, en
wel door de interessante reis van dr. Nansen,
een Noorweegsch geleerde.
Nansen sprak in 1890 reeds als zjjn over
tuiging uit dat de heele ijsmassa der N.
IJszee in voortdurende beweging is en wel
vau de kust van Siberie af over de pool
naar Groenland toe. Velen lachten om de
»Gij zjjt verplicht alles te zeggen wat gij
weet.*
Een tijd lang draalde zij nog, toen ver
telde zjj dat Bertram voor eenige dagen met
den jager Harder bpftige woorden bad gehad.
Harder was dikwijls in de herberg gekomen
en had telkens groote verteringen gemaakt,
zonder die echter te voldoen. Toen Bertram
hem eindeljjk aan zjjn schuld herinnerde
was bjj boos geworden en had de herberg
verlaten, na Bertram bedreigd te hebben
dat bjj aan hem denken zou.
»Meer weet ik niet,* voegde zij er bjj,
>niaar toen bet schot viel moest ik onwil
lekeurig aan hem en aan zjjne bedreiging
deuken.*
Deze bekendmaking scheen veel bjj te
zullen dragen om spoedig op het spoor van
den dader te komen, wunt Harder, die bjj
den houtvester als jager in betrekking was,
was een woest menscb, zoodat dergeljjke
daad hem wel was toe te rekenen. Boven
dien was de buks zjjn gewoon wapen en
de kogel was door een vaste hand afge
zonden.
Bewezen was door de mededeeling der
huishoudster inderdaad nog niets, haar ver
moeden scheen echter juiat te zjjn, daar
niemand anders omtrent iemand verdenking
koesterde.
Toen de morgen was aangebroken wer-
redeoen die Nansen tot die overtuiging
brachten, maar eenige invloedrijke personen
vielen hem bjj, de volksvertegenwoordiging
schonk hem 280,000 kronen, welke sora
door particulieren op c. 450,000 kr. ge
bracht werd.
Voor dit bedrag werd een schip gebouwd,
met de grootste zorg, want tal van voor
gangers waren door het jjs verpletterd, het
werd voor eenige jaren geproviandeerd en
bemand met een dozjjn uitgezochte man
schappon. Er werd letterlijk niets verzuimd
om het geschikt te maken tot een jjsstation
en in Juli '93 stak het in zee.
Het vermetele plan van dr. Nansen werd
nu uitgevoerd. Eerst werd gestoomd langs
Nova Zembla en de kust van Azie, tot de
Nieuw-Siberische eilanden en daar gekomen
werd recht op de Pool aangestevend. Of
schoon de natuur hem mee was, werd toch
spoedig paal en perk gesteld aan dit voor
nemen door de ijsmassa en op 25 Sept.
lag de »Fram« in het jjs vastgevroren!
Dit was Nansens doel en volgens zijn
meening zon dit schijnbaar onbeweeglijk
jjs het schip voortbewegen rechtstreeksnaar
de Pool en verder naar Groenlands kusten.
Precies is die verwachting niet uitge
komen, maar de uitkomst heeft Nansen in
't gelijk gesteld.
Langzaam is de »Fram« voortgestuwd
met heel de onzienbare ijsvlakte. Na een
jaar lang wachteD, soms hopeloos wachten
was het van 78° tot 82° gevorderd en nog
een half jaar later tot 84°. Nu kon Nansen
het niet meer uithouden. Vast stond het
dat de »Fram« eindeljjk in open water zon
komen, maar Nansen wilde het beloofde
»land« zien en verliet met één makker en
een dozjjn trekhonden het schip om de
Pool op te zoeken. Die twee mannen hebben
tot April 95 noordwaarts aangehouden,
maar de gesteldheid van het jjs dwong hen
te keeren toen ze 87° bereikt hadden. Ze
zijn toen zuidwaarts getogen, hebben op
Frans Jozefsland overwinterd en vonden
daarna een Engelsche expeditie, die hen
gewillig opnam.
Ondertusschen was de »Fram« door 't jjs
meegenomen, westwaarts, heeft nog ruim
een jaar op den 86sten en 85sten graad
doorgebracht en vond eindeljjk in Jnli '96
open vaarwater, waarna het op Noorwegen
aanging, waar Nansen bereids was aan
gekomen.
Zoo heeft de uitkomst Nansens vermoeden
schitterend bewaarheid. Al heeft hij de Pool
den het gansehe huis en de omtrek aan een
zorgvuldig onderzoek onderworpen, zonder
dat het minste spoor van den moordenaar
ontdekt werd.
Nadat de kast van den vermoorde waarin
hjj zjjne papieren en zijn geld bewaarde
door den officier van jnsiitie verzegeld was,
gingen wij naar de stad terug, terwjjl de
agent van politie in de herberg achterbleef
om nader te onderzoeken of er niet een
spoor van den dader zou te ontdekken zjjn.
Zwjjgend zat Bode naast mjj in het rjjtuig.
Ik had Harder slechts eenige malen vluch
tig gezien, zjjn karakter kende ik derhalve
niet.
>Gelooft gij dat de jager de moordenaar
is?« vroeg ik.
Bode zweeg een oogenblik.
»Ja, ik geloof bet,* zeide bij toen. »Hjj
is een wilde knaap en zjjn verleden ver
sterkt ïnjj in mgn vermoeden. Hij was
vroeger in het Hartzgebergte en heeft daar
gevangen gezeten omdat hij een wilddief had
doodgeschoten. Hg werd vrijgesproken om
dat hjj aanvoerde dat de wilddief bet eerst
op hem had gevuurd; het kon echter niet
bewezen worden dat dit waarheid was, want
een houthakker, die zich toevallig in de
nabjjheid bevond, en slechts één schot had
gehoord, was half doof, zoodat aan zijne
getuigenis geene groote waarde kon gehecht
worden. Üe menschen vertelden echter dat
Harder den wilddief uit wraak had ver
moord, omdat deze hein om eene liefdes
betrekking met zjjne dochter het huis had
ontzegd. Ik geef' wel niet veel om de praatjes
der menschen, doch in zulk een geval is het
echter niet zonder bedoeling, daar het wraak-
niet bereikt, zoo is het toch hoven allen
t wjj fel dat aldaar geen open zee c-n even
min land, maar slechts ijs te vinden is.
Tevens heeft deze expeditie geleerd dat het
mogelijk is een schip te bouwen, bestand
tegen de ontzaglijke ijspersing der Pool
streken en voedsel aan de bemanning te
verstrekken, die 't gevaar voor de gevreesde
scheurbuik geheel opheft.
Fri lt-jof Nansen is een moedig geleerde
en hjj zal 't er niet bij laten. Het vinden
van de Noordpool, het onderzoek der IJszee
is een eerezaak geworden voor de zee
varende natiën. Ook wij hebben er eenige
jaren geleden een bod naar gedaan met
de Willem Barends. Het is Nansens over
tuiging dat hij, die nog verder langs de
kust van Azie voortstoomt, dan hij gedaan
heeft en zich daarna in 't ijs vastzet, over
de Pool zal heengevoerd worden.
Geldeljjk voordeel moet men van deze
reizen niet verwachten. Ijsberen, walrussen
en poolvossen kan m?n er schieten, dat is
al. Elke poging om in de onbekende oorden
door te dringen geschiedt in het belang
der wetenschap, die niet rusten zal voor
de sluier opgeheven is, die nog hangt over
de waterverdeeling, de jjsvorming, de zee-
stroomingen, het magnetische der aarde en
den invloed der ijsmassa op de atmosfeer.
De Noordpool wenkt nog steeds en 't
zal voor de natie een eer zijn, wier moedige
zonen daar voor 't eerst de vlag planten.
Buitenland.
Niet weinig Fransche afgevaardigden,
wier meening, zegt de »Courrier du Soir,«
wjj vrjjwel deelen, beschouwen de heftige
beroeringen, welke de Kamer ondergaat, als
het teeken dat het oogenblik nadert, waarop
de onschuld van Dreyfus openlijk zal worden
uitgeroepen. Het blad meent ook met ge
rustheid te kannen verzekeren, dat de voor
zorgen, welke Dupuy en de Freycinet met
eenigen ophef noodzakelijk genoemd hebben,
van zuiver formeelen aard zjjn om de buiten-
landsche gevoeligheden te sparen. Reeds een
dag of tien zou het Hof op de hoogte zjjn,
welke gevoeligheden het hier betreft, wat
geen beletsel zal zijn om algeheele kennis
te nemen van den inhoud van het geheime
dossier.
Da »Temps« heeft een telegram uit Londen
ontvangen naar aanleiding van een bericht
in de »Observer«. Dit blad maakt nl. bekend,
dat Esterhazy er van afziet een proces
zuchtige karakter van den menseh zich daar
door kenmerkt.*
»Zult gjj hem gevangen doen nemen
vroeg ik verder.
Zeker. Is hjj onschuldig dan zal het hem
gemnkkeljjk vallen om te bewjjzen, waar
hjj gisteren avond om tien uur geweest is.«
Wjj kwamen inmiddels in de stad aan.
Het kwam mjj voor alsof alles een droom
was geweest, want nog stond Bertram's
gestalte frisch en gezond voor mjj.
Harder werd nog denzeltden dag gear
resteerd. Hg erkende «enige dagen te voren
met Bertram twist te hebben gehad en hem
gedreigd te hebbenhjj ontkende echter
hardnekkig met den moord iets uitstaande
te hebben.
Hg beriep zich op de getuigenis van een
boschwachter, met wien hg den avond van
Bertram's moord en op denzelfden tjjd te
zamen was geweest en wel in een bosch,
dat meer dan een nur van de herberg ver-
wjjderd was. De boschwaehter deed onder
eede dezelfde verklaring, doch men hechte
aan de verklaring van dien m;-,n geen al
te groot gewicht, daar bjj in een zeer slechten
reuk stond en bovendien met Harder be
vriend was.
Er kwam nog iets anders bjj dat van
veel beteekenis was. De kogel, die Bertram
getroffen had was zeer voorzichtig uit den
muur gehaald waarin hjj gevlogen was. Het
was een groote, zware kogel, zooals vroeger
voor ouderwetsche buksen gebruikt werden.
Hjj paste noch in de baks van Harder, noch
in die van den boschwachter en kon natnur-
ljjk slechts uit een buks met zeer wjjden
loop geschoten zjjn. Harder, noch de bosch
wegens laster tegen de sObserver* te be
ginnen. Het blad voegt er bjj, dat de heer
Schwarfzkoppen Esterhazy van af 1876 in
dienst had. Hij ontving van den comman
dant 162 ruededeelingen, waaronder zeer
vele van geen waarde 8n waarschjjriljjk uit
gevonden door Esterhazy zelf, die evenwel
jaarlijks 80,000 francs opstreek.
Ook zou de heer Schwartzkoppen aan
keizer Wilhelm machtiging hsbben gevraagd
om te mogen spreken.
En eindeljjk zou Esterhazy tijdens zjjn
proces aan den voorzitter van den krijgsraad
7 brieven van hoofdofficieren hebben ter
hand gesteld, die nog beleedigender waren
voor het leger dan de zijne aan Mme. de
Boularscy.
Het paard van een wijnhandelaar te Parjjs
vond men op een morgen in den wijnkelder
liggen, terwjjl een groot aantal ledige
flesschen, waarvan de hals was afgebroken,
als de overblijfselen van een zwelgpartij in
het rond verspreid lagen. Nauweljjks had
men het dier op de pooten geholpen, of
het viel als een waggelende dronkaard weer
tegen den grond. De veearts, welke er bij
geroepen werd, verklaarde, dat het paard
smoordronken was
Nu had de eigenaar reeds meermalen
bemerkt, dat zjjn paard aan duizelingen
scheen te ljjden en het soms op zijn pooten
waggelde of op onverklaarbare wjjze zjjn
vrengde scheen te willen lacht geven. Deze
verscbjjnselen vielen op zonderlinge wjjze
samen met herhaaldeljjk gepleegde dief
stallen uit zjjn wjjnkelder, waarbjj de dieven
nimmer iets medenamen, doch zich op de
plaats zelve te goed deden. De verklaring
was nu niet moeieljjk meer. Het paard was
blijkbaar de dief. De eigenaar herinnerde
zich, hoe hjj zjjn viervoeter eenige maanden
geleden om »op te sterken* met wjjn ge
drenkte haver gegeven had. De staljongen,
die blijkbaar niet van de vlugsten was,
vond het toen eenvoudiger het paard uit
de wgDflesch te laten drinken 1 En zoo
doende had het dier den smaak ervan
beetgekregen, zoodat het de verzoeking
niet kon weerstaan, 's nachts een bezoek
aan den wijnkelder te brengen en zich daar
te goed te doen. Ongelukkig genoeg voor
den viervoetigen dronkaard, had hij dien
nacht het onderste uit de kan willen hebben
en was het lid hem op den neus ge
vallen
Te Hannover heeft een zekere Evers,
wachter waren in het bezit van zulk een
bnks. De mogeljjkheid bestond dus alleen
dat Harder, om de verdenking van zich af
te weren, met een vreemde buks den moord
had gepleegd: de politie traehtte derhalve
uit te vorsche i wie in het bezit van zulk
een wapen was.
III.
Dagen en weken verliepen op deze wjjze,
de herberg op de heide was reeds door een
der betrekkingen van den vermoorde be
trokken en het onderzoek den moord be
treffende werd nog steeds voortgezet. De
politie deed haar uiterste best; in zulke
gevallen scheen zjj echter de noodige om
zichtigheid en kloekheid te missen. Zjj hield
Harder nog steeds voor den moordenaar en
stelde alles in het werk om zjjne schuld aan
het licht te brengen.
Op zekeren morgen trad een mjjner vrien
den, de commissaris van politie Knaver, bjj
mjj in de kamer.
»Knaver, waar komt gjj van daan vroeg
ik verrast en tevens verheugd hem tegemoet
ij lende.
»Uit de hoofdstad,* antwoordde hg be
daard.
»En wat heeft u hierheen gevoerd vroeg
ik verder. »Ik geloof niet dat gjj genoeg
vriendschap voor mjj gevoelt, om ter wille
daarvan alleen naar hier te komen.*
»Uwe veronderstelling is valsch, vriend!*
riep Knaver. »Men kan iemands warmste
vriend zjjn en toch geene gelegenheid hebben
om diegenen, welke men bemint, op te
zoeken, vooral als zij in zulk een afgelegen
hoek der wereld wonen als gjj.*
oud 51 jaren, terechtgestaan, beschuldigd
zijn 85-jarige moeder te hebben vermoord.
Evers, die als periodiek drinker bekend
stond, had na den dood zijns vaders zijne
oude moeder bij zich in huis genomen, die
nog ongeveer 12,000 mark bezat. De grijze
vrouw werd door hem vreeselijk mishan
deld. Den 31sten Augustus was zjj ge
storven en wel, zooals geconstateerd w«rd,
aan vergiftiging door kolendamp. In de
kam«r, waar zij gestorven was, vond men
in een gat in den vloer een emmer, die
met rookende houtskool was gevuld.
Evers beweerde, dat hij gemeend had dat
zijn moeder aan typhus leed en daarom
had hij deze kolen als desinfectiemiddpl ge
bruikt. Uit de verklaringen van getuigen
bleek echter volkomen dat hij de arme
vrouw uit hebzucht hal gedood. De jury
sprak dan ook het schuldig aan moord over
hem uit en veroordeelde hem ter dood.
Een kassier van de »Nord Deutschen
Spill werken* te Hamburg, Zwersen ge
naamd, heeft ongeveer 158,000 mark ver
duisterd en is thans voortvluchtig. Hit de
nasporingen van de politie bljjkt, dat de
dief naar Holland is gevlucht waar bjj zich
te Amsterdam moet ophouden. Twee recher
cheurs zjjn hem achterna gezonden.
In de Duitsche bladen verscheen eenigen
tjjd geleden een advertentie, waarin per
sonen, die meenden aanspraak te hebben
op de erfenis van den te Petrikow in Rus
land overleden millionair Leo Münzel, zich
schriftelijk konden aanmelden aan een adres
aldaar.
Verscheidene personen, die tot de ont
vangst van een deel der erfenis meenden
gerechtigd te zjjn, zonden een brief. Als
antwoord ontvingen zg een schrjjven waarin
hun aanspraken erkend werden.
Evenwel, er moest om geprocedeerd
worden en allereerst was het noodig dat de
eischer zich deed naturaliseeren. Hiervoor
was een som gelds noodig. De lieden die
dit geld zonden hoorden er later niets meer
van en het gevolg was, dat de politie in
kennis werd gesteld. Thans bleek het, dat
men met een oplichtersbende in Rusland
te doen bad gehad.
In geheel Graubunderland is veel sneeuw
gevallen. Op sommige plaatsen ligt zg drie
meter hoog.
Rusland en Frankrijk hebben een leening
gesloten van 132 millioen gulden ter ver-
»Halt!« dus viel ik hem in de rede. »Het
is hier zoo onaangenaam niet als gij wal
denkt, en binnen een paar dageu zult ge
wel t®t andere gedachten zjju gekomen!
Zeg mg nu eens wat u hierheen gevoerd
heeft.*
»De ongeschiktheid uwer politie.*
»Ah! Gjj zjjtdus gekomen om den moor
denaar te ontdekken van den waard uit de
herberg op de heide?*
sJa, tegen mijn wil heeft men mjj naar
hier gezonden, want het is al tjjd zeer
moeiljjk in een gansch en al vreemde streek,
onder onbekende omstandigheden, een on
derzoek in te stellen. Ik ken hier niemand.*
Knaver was de meest ervaren politie
ambtenaar der hoofdstad en had zich als
zoodanig spoedig naam verworven.
»Gij znlt eiken hinderpaal overwinnen,*
voerde ik aan.
Hjj haalde half twjjfelend de schouders
op en zeide; »In dit geval zal het mjj zoo
heel gemakkeljjk niet vallen.*
»Zijt gjj goed op de hoogte van het ge
beurde.*
Zeker. Ik ben hier sedert gisteren en
heb den avond gebruikt om de akten te
bestudeeren. Het was geene gemakkelijke
zaak, want men schjjat hier gaarne veel te
schrjjven doch weinig te handelen.*
»En welken uitslag hebt ge uit die akten
verkregen?* vroeg ik.
»Dat de politie hier alles gedaan heeft
om den moordenaar niet te ontdekken. Zjj
heeft zich voortdurend in een cirkel ge
keerd en heeft dien niet overschreden.*
Wordt vervolgd.
iiiwitm
(7
II II III II 111 IBillBiBIWaMBMMBBEBaBWHBMEW—B—BttW—im.iLMUIilWlHI'J I
