Het Land van Heiwlen en lltena, de Langstraat en de Bonnnelerwaard.
FEUILLETON.
De tweede druk van 't Wetsontwerp
op den Leerplicht.
Land van altena-
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
M 1781. ZATERDAG 18 MAART
1899
VOOB
Dit blad verschuilt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprg sper 3 maanden f l.OO.
Franco per post zonder prgsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Er is, om 't zoo te noemen, een tweede
druk verschenen van het wetsontwerp op den
leerplicht. De minister van Binnenlandsche
Zaken heeft eene gewijzigde voordracht inge
zonden. Daarbij ia het zevende leerjaar ver
vallen, doch 't herhalingsonder wijs voorge
schreven. En nu zal, naar verluid wordt,
het wetsontwerp vrij zeker tot wet worden
verheven. Maar natuurljjk nog niet dade
lijk, de bjjvoeging van het herhalingsonder-
wjjs mnakf naar veler oordeel eerst een
nieuw onderzoek in da afdeelingen noodig.
En daarmee gaan nog al eenige formali
teiten gepaard en daarna evenzeer, zoodat
't zaakje al ferm ven stapel loopS indien
het dit jaar zjjn beslag verkrjjgt.
Wjj betreuren de weglating van het ze
vende leerjaar. Leerplicht tot twaalf jaar
is al zoo miniem mogelijk. Voor de groot-
gemeen!.-n des lands gaat dit nog, omdal
er scholen zijn voor voortgezet lager on
derwas. Maar voor de kleinere, waar het.
gewone onderwjjs het eenige is Daar zullen
met dezen leerplicht de ouders tevens vet-
p'icht zijn hunne kind ren op twaalf-jarigen
leef.yd van school te nemen. Immers d>
regeling bedoeld bij art. 21 der wet op
't Lager Ondtrwjjs, zal nu de leerstof zoo
danig moeten verdeeler, dat de twaalfjarige
burger of burgeres het geheel doorloopen
is. Een nieuwe aanvoer komt en voor de
ouderen is geen plaats meer. Al wilden er
al eenigen bljjven, dan verkrjjgt m*n in
't eindlokaal eene opeenhooping van klassen,
iets wat ook al weer niet kan geschieden,
zoodat er geen andere weg openstaat, dan
de deur uit. En dat is jammerHoe
menigmaal hebben we 't kunnen bemerken,
dat de wjjsheid der twaalf-jarige mannekes
en jonge dochteren al heel, heel spoedig
met een aantal percenten was afgenomen.
De leerstof was niet genoeg verwerkt en
daardoor minder het eigendom van 't kind
geworden. Het dertiende en veertiende leveng-
jaar leenen zich zoo uitmuntend voor eene
meer goede afronding.
En dan, wat moeten onze twaalfja
rige geesteljjk doorvoede heertjes en dame
tjes verder uitvoeren? Op straat omslente
ren en allerlei kattekwaad doen en balda
digheid plegen? Maar, lieve hemel 1 men
klaagt nu reeds steen en been over de on
deugendheid der lieve straatjeugd en dan
Advertentiën van 16 regels 50 ct. Elke regel
meer 71/, et. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond
ingewacht.
Verhaald door een oud matroos.
8)
VL
Ik denk dat de wijze Voorzienigheid mjj
de gedachte ingegeven heeft, welke mij inviel
toen ik het proviand in de boot neerliet.
Ik sprak tjj mg zeivenhoe gemakkeljjk
zou het nu zjjn de lage moordenaars in de
kajuit te laten omkomen, als ik slechts
wilde. Tot dat einde behoefde ik de lamp
slechts'^om te werpen, na mij alvorens tot
ontvluchten gereed te hebben. Binnen
weinige minuten zou de kajuit in lichte
laaie vlam gestaan hebben en de schur
ken zouden genoeg moeiten moeten doen
om hua leven te redden. Het behoeft wel
geen betoog dat de schat, welke zich in de
kisten bevond, snel op den bodem der zee
zou gezonken zjjn. Deze bekoring had ik
niet kunnen weerstaan, en zon in de vol
gende minuut in aller jjl van het schip ge-
stooten zgn, als de ellendige Hicks niet zelf
beproifd had mg in bet ongeluk te storten.
L)e gedachte, den dood van dien schurk op
mjjn geweten te hebben was echter reeds
ontzettend genoeg «n ofschoon ik mg her
haalde malen diets maakte dat het in zelf
verdediging gebeurd was en de kerel het
ter wille van de beide meisjes en haren
vauer wel verdiend had, kon ik toch niet
zal dit nog erger worden.
In de leer doen voor eenig beroep of
bedrgf? Nu, dat zal ook wat inhouden.
Platteland-bewoners weten nu reeds, hoe
lastig 't is, hunne kinderen aan den gang
te krijgen. Velen lieten ze dan ook maar
zoo lang ter school gaan tot er iets passends
voor de pupillen openkwam. Dat zal dan
nu anders worden. Op bepaalde tjjden staat
weder een eskadron gereed om plotse
ling in te vallen. Wjjl dit bepaald eene
onmogelijkheid zal zjjn, wordt het korps
straatslijpers mitsdien vergroot.
Bovendien laat het gelukken om het
jonge goedje aan den arbeid te brengen,
hoe zal het dan gaan met de wezenljjke
werklui? Velen hunner klagen thans over
gebrek aan werk, over werkloosheid. En
bekend is het ook, dat twee a drie van
die bengels een man uit zijn plaats houden.
Een werkgever kan de eersten goedkooper
loonen dan den laagste, bijgevolg zet neer
nw spade, ontjjiig ontslagen werkman
Maar met dat neerzetten is ook de bakkers
oven voor u gesloten. Zeker de toekomst
is niet zoo bemoedigend!
Doch, niet waar? na den twaalfjarigen
onlerdom komt dan hetherhalingsonderwjjs.
Bepaald eene goeie zaak. Doch ze zou
oneindig beter zijn, zoo ze na het 14e
jaar ware voorgeschreven en dan zoo on
geveer tot het 18e duurde, met bet gewoon
lager onderwjjs (dagschool) tot het 14e
levenvjaar. Zoo en in dien geest is de re
geling door werkeljjke voiksvrienien dik-
wjjls bepleit.
Waarom we dus de terugname van het
7e leerjaar betreuren, zal na het boven
staande onzen lezers wel duidelijk zjjn.
Gaarne hadden we er nog een 8ste leerjaar
bjj gehad.
Doch de kosten
Daar zit de groote knoop!
Kind ren zjjn een erfdeel des Heeren
zegt de psalmist. En een ander voegt daar
aan toe: »Het beste is voor onze kinderen
niet te goed
Over 't algemeen dikke woorden en niet
meer.
Het onderwijs brengt zijne kosten mee,
dat is zeker. En die kosten zjjn in de laat
ste jaren meer toe dan afgenomen, dat is
ook waar. Maar hoevele tienduizenden van
kinderen prcfiteeren daarvan niet en dan
zijn ze nog wel onze kinderen.
Die kosten zouden bij eene afdoende re
geling van den leerplicht nog aanmerkelijk
zonder huivering aan deze daad denken,
evenmin als aan den laatsten doodstrijd toen
hg zoo krampachtig spartelde.
Het kon ongeveer middernacht zijn toen
wjj op goed geluk af in de duisternis voort-
roeiden zonder eenig ander geluid te hooren
dan het aanhoudend, eentoonig gespoel van
het water tegen den voorsteven der boot
en het plassen en knarsen onzer riemen.
Geen woord werd gesproken, want wij
hadden onzen adem te veel noodig en wisten
zeer goed, dat alles er van afhing om met
het aanbreken van den dag uit, het gezicht
van het schip te zjjnwij konden immers
niet anders verwaebten dan dat zij zoo spoedig
het licht genoeg zou zijn, da zee met verre
kijkers zouden onderzoeken.
Wat ik het meest vreesde, was, dat wij
wellicht in een bocht om het schip voeren
en ons niet ver genoeg verwjjderen konden,
want er bestond geen twjjfel aan wat van
ons worden zou, indien zjj ons gewaar
werden. Deze gedachte ontstelde mg zoo
danig dat ik het roeien staakte totdat Tom
mjj toeriep: »He daar, vooruit!* en ik
weder begon te werken.
De nacht scheen mg zeer ernstig en in
drukwekkend toe. De herinnering aan de
gruweldaden, welke ik bjjgewoond had, ont
nam mg bjjna bet verstand, de door niets
onderbraken stilte en duisternis, in welke
wij ons op den Oceaan bevonden, drukte
zoo zwaar op mg, dat ik het niet waagde
te spreken. Het was zoo stikdonker dat ik,
over mgn schouder ziende, niet eens mgn
kameraad Tom kon zien. Geen enkele ster
vertoonde zich aan den hemel en het voort
durend roeien verveelde mjj ontzettend.
stijgen, doch zou deze bjj goeden wille wer
kelijk een onoverkomelijk bezwaar zjjn?
Is het algemeene volksonderwijs dan niet
het hoogste staatsbelang en valt er op vele
andere aangelegenheden niet voldoende te
bezuinigen Wat het zwaarste is, moet
ook het zwaarste wegen.
't Is opmerkelijk, dat de klacht over de
zoogenaamde opdrijverij der kosten voor
het onderwijs altijd van kerkelijke zijde
komt. Men zou van de »hoofden der be
schaving en voorstanders der goede zeden*
eene andere houding mogen verwachten.
Of zijn ze geheel en al in 't begrip skerk*
opgegaan en nog zoo kortzichtig om de
school te beschouwen als een der portalen
van de kerk? 't Zou de moeite loonen
eene statistiek te bewerken van al de kosten
der zoogenaamde kerken en kerkediensten.
Stichtingskosten en onderhoud van gebou
wen, kerken en pastoriëu, salaria en al wat
daarmede in verband staat. Wij houden
er ons heilig van overtuigd, dat de mil-
lioenen hier de enkele van het schoolwezen
verre overtreffen. Wij geven deze opmer
king, niet dewijl wij den godsdienst vijandig
zjjn, maar ter wille van eene juiste beoor
deeling. Kerk en school mogen geene vjj-
anden wezeu. Het is in 't belang d83 ge-
meenscbappeljjken vaderlands dat ze elkan
der verstaan en aanvallen, waar dit kin.
In dezen geest toont ook de tegenwoordige
M inister van Binnenlandsche Zaken te wer
ken. En zjjn pogen verdient waardeeriag.
Spottend werd van uit het kamp der
tegenstanders opgemerkt of er niet weldra
een 3e druk van het wetsontwerp op den
leerplicht zon versehjjnen Mocht dit, dan
hopen we dat 't zal zjjn in onzen geest. Maar
voorloopig zullen we al dankbaar zjjn, als
dit ontwerp tot wet wordt verheven. Dank
baar, maar niet voldaan. Is echter
eerst het scheepje in zee, dan vallen de ge
breken van zelve in het oog 9n dan kunnen
door het aanbrengen van enkele wijzigingen,
zoovele herstellingen plaats hebben. Dan,
als eerst maar 't beginsel in de wet
belichaamd is. Nu, daarop hebben we thans
goeden moed.
I ïuitenland.
De politie te Zurich heeft opnieuw een
aantal biljetten laten afseheuren, waarin
tot revolutie en openljjken strijd tegen de
Italiaansche regeering wordt opgeruid en
leedwezen wordt uitgesproken over de ge
brekkige organisatie d«r werklieden bjj den
Somwijlen kon ik voor in de boot iets
onduidelijks onderscheidenhet waren de
dames. Daarenboven was de nacht zeer
drukkend en heat, geen enkel windje ver-
frisch'e ons en einde!jjk vermoeide het wer
ken ons zoozeer dat wij nog een flinken
teug wjjn gebruiken moesten. Dit hield ons
echter niet lang op en weldra ging het
weer even vlug, zoo niet vlugger, dan te
voren.
Plotseling begon de hemel zich te kleuren
en wjj bemerkten nu, waaraan wij nog
geenszins gedacht hadden, dat wij juist naar
het noorden voeren; onmiddelljjk daarna
kwam eensklaps de zon op en bescheen de
twee ongelukkige wezens die door afmatting
ingeslapen waren en elkander de armen
om den hals geslagen hadden. Op hare ge
laatstrekken las ik een angst, welke zelts
een steen zou vermurwd hebben. Daarna
klom de zon steads hooger en toonde de
nauweljjks bewogen zee slechts kleine golven
die met de prachtigste kleuren prjjkten en
dansten. Wg hadden tchter geen gevoel
voor de schoonheid van den liefelyken mor
gengloed, want iets anders boeide onze aan
dacht namelijk het schip, d»t niet halt
zoo ver van ons verwjjderd lag als ik ge
hoopt had, integendeel dat ik berekende,
wanneer de bries opkwam het ons spoedig
zou iuhalen. Indien de duisternis voortge
duurd had, zou zulks mjj niet zeer verontrust
hebben, doch nu was het dag en daaren
boven een bjj uitstek helderen morgen. Op
het schip moest men ons ontdekken, zoodra
men slechts in het rond zag. Onze eenige
hoop bestond hierin dat de schelmen zich
weder des nachts zouden bedronken hebben
opstand te Milaan, waar door brandstichting
schrik en verwarring onder de overheden
hadden moeten word?n verspreid.
Volgens de >Pol. Corr.« hangt de reis
van prinses Victoria, tweede dochter van den
prins van Wales, naar Athene, samen met
haar verloving met prins George van Creta.
Het gerucht gaat, dat op den spoorweg
nabjj Folkestone kort voor de trein, waarin
koningin Victoria op reis naar het zuiden
van Frankrjjk reed, passeerd», balken dwars
over de rails werden gevonden, kennelijk
met het doel den trein te do m derailleeren.
Een onderzoek is ingesteld.
Te Rome liep Maandag het gerucht, dat
een ^om geworpen zou worden in het
Parlem nf. De politic bezette het parlements
gebouw en den omtrek, drch er viel niets
voor. Ook Woensdag waren bjj de parade,
die ter aere van koning Umberto's verjaar
dag werd gehouden, buitengewone veilig
heidsmaatregelen genomen, eveneens in
verband met loopende geruchten van een
aanslag, die zou plaats hebben.
Te Dresden heeft de vrouw van een
vroegeren conducteur van de paardetram,
in een opwelling van moedeloosheid over
de lange werkloosheid van haar man, terwjjl
deze uit was, hare vier kinderen, 11, 5, 4
jaar en 4 weken oud, door middal van
vergift gedooddaarna wierp zjj zich in
de rivier.
De Boheemsche »Narodni Lislj* beweert,
dat aan graaf Thnn, den Oostenrjjkschen
premier, te kennen is gegeven om öf tot
een vergeljjk te komen met de Duitschers,
öf zijn ontslag in te dienen.
Te Petersburg is voor den krjjgsraad een
monster-proces begonnen tegen twee gene
raals, drie kolonels en negen medeplichtigen,
die beschuldigd worden vanvalschheid
in geschrifte, woeker, afpersing, omkoop
baarheid, bedriegerij en oplichting.
De studentenopstootjes ia Warschau
schijnen een vrjj ernstig karakter te dragen,
heel anders dan de door de politie uitgelokte
in Petersburg. Elke beweging in Polen
geeft uitteraard aan velen aanleiding om
bun anti-Russisch hart te luchten. Maar
alleen uit de strengere straffen die in
Warschau zijn uitgedeeld, kan men niets
opmaken, daar het in Rusland nu eenmaal
vanzelf spreekt, dat een Pool voor een
zelfde openbaar vergrgp veel zwaarder ge
en ar bjjgevolg nog eenige uren verloopen
konden eer zij opstonden. Dan zouden zij
ons misschien, wegens het gemis aan eenen
gebieder, slechts langzaam vervolgen.
»Wasch uw gezicht, John!* fluisterde
Tom mjj toe, zoo*Ira wij stilhielden en het
schip zagen, dat zich nu duidelijk aan onze
blikken vertoonde; »wasch uw gezicht en
uwe handen kameraad.*
Toen ik nu mjjne handen beschouwde,
overviel mjj eene huivering, want zij waren
geheel en al bebloed. Met mjjn gezicht
moest het eveneens het geval zijn, want het
was het bloed niet uit mjjne wonde. Daarom
lag ik mg over den kant der boot en stak
het hoofd diep in het koele, verfrisschende
water en terwijl ik mg nog met mjjne hand
doek afdroogde, slaakte mejuffrouw Maria
een zucht, sloeg de oogea op en zag mjj
aan alsof zij niet wist waar zjj was en wat
met haar gebeurde. Onmiddelljjk daarna
vertoonde de kleur zich weer op hare wangen
en zjj reikte mg de hand, welke ik kuste
daarna gaf zjj ook Tom de hand, welke
dit voorbeeld volgde. Wel is waar stelden
wg ons daarbg belacbelgk aan, maar me
juffrouw Marie scheen te begrgpen dat het
gemeend was, wierp ons een zoet, weemoedig
lachen toe en wekte hare zuster met een kus.
Nu waren wij beiden doodmoede; ik werp
echter een blik op ons oud schip. Tom deed
het zelfde; wjj verstonden elkander zeer
goed en roeiden bedaard maar krachtig
verder. Ik verzocht de dames op den grond
te gaan zitten, opdat men van ons zoo min
mogeljjk zag, duarna handteerden wg weer
viytig de riemen en werkten zoolang voort,
tot de dames vraagden een oogenblik stil
straft wordt dan een Ros. De Polen worden
altijd nog beschouwd als driekwart ver
raders. Daarom bewjjst het weinig voor
den ernst van de opstootjes dat in Warschau
tal van studenten, »mee3t Polen*, in hechte
nis zijn genomen en in de vesting opge
sloten wegens het honden van geheime
bijeenkomsten en wegens geheime kuipe»
rjjen, en dat de universiteit voorloopig ge
sloten is.
Particuliere berichten nit Valencia (Spanje)
mplden bijzonderheden omtrent den hevigen
orkaan, vergezeld van geweldige plasregens,
die dezer dagen aldaar heeft gewoed. De
vele aanwezige kleinere rivieren zijn dermate
aangezwollen, dat hot grootste gedeelte van
de aan land- en fninbouwprodacten zoo
rijke provincie Valencia op een menigte
plaatsen 2 a 3 meter ou Ier water staan,
waardoor grootendeels de rijke oogst is
verwoest. Tengevolge van een en ander zijn
de plaatsen Alcira en Carcajente, centra
van exportatie, van alle verkeersmiddelen
verstoken, terwjjl vele Valencia omringende
gemeenten en de provincie Castellon, een
dergeljjk lot aeelen.
De in vollen gang zjjnde belangrjjke ver
zending van chinaasappelen en andere voort
brengselen nit die streken is verlamd op
de meeste ljjnen is de spoorwegdienst ge
staakt, en van uit zee worden tal van
noodlottige berichten aangebracht.
Vooral de etteljjke dnizendeit landlieden,
die geen ander middel van bestaan hebben,
worden door dze ramp ten allerzeerste ge
troffen.
In het paleis van den Amerikaanschen
millionnair Gould te Lakewood wordt op
het oogenblik een monumentale trap in
stjjl-Loaewjjk XIV gebouwd, waarvan de
leuningen, de kandelabres en vele andere
versieringen nit lonter goud bestaan. Deze
trap kost 950,000 dollar (2,375,000 gld.)
Een andere Amerikaansche Croesus heeft
besloten, zjjn huis een misschien minder
kostbare, maar even eigenaardige trap te
geven. Op een reis door Italië werd hg
voor den prijs van 150,000 galden eigenaar
van een blok marmer van zeer buitenge
wone schoonheid. Met enorme kosten werd
bet blok naar Amerika overgebracht en nu
zjjn bekwame kunstenaars te New-York
bezig, uit dit blok een rijkelijk met smaak
volle decoraties voorziene trap te beitelen.
De leuning dezer trap is van goud eu
iedere trede kost ongeveer 6500 gulden.
te houden om een ontbijt te gebruiken.
Mejuffrouw Marie had uit dekens en kussens
een leger voor haar znster bereid, want het
arme meisje was zoo zwak dat zij nauweljjks
haar hoofd in de hoogte kon houlen; ver
volgens bracht zjj den geheelen voorraad
beurtelings op en wist overal zoo handig
mede o n te gaan alsof zjj niet de voorname
en hooggeplaatste dame was, die voorheen
noeit eenige ongeriefeljjkheid gekend had.
Wjj hadden haar verzoek gaarne toege
staan en de riemen een oogenblik laten
rusten om iets te gebruiken; doch dit kou
niet. Ik wist dat nu de lengte van een arm
welke wg vooruit gingen, zoo goed als eon
mjjl was en ofschoon ik ook liever had
uitgerust, moest ik toch onophou lelijk verder
roeien, ofschoon wij een lichten wind tegen
ons hadden.
Aanvankeljjk meende ik dat de meisjes
niet wisten dat wjj het schip in het gezicht
hadden, omdat zjj er hoegenaamd niets over
spraken; doch toen mejuffrouw Marie eeu
glas wjjn aan Tom overreikte, leunde zg
op mjjnen schouder en zeide: >Laat mjjne
zuster niet vernemen, dat het schip nog zoo
nabjj is.<
Wat spande dit arme wezen zich in om
hare zuster te troosten en op te vroolgken,
welke zoo rustig daar lag! Wie haar aanzag,
zou niet geloofd hebben dat zjj zelf zooveel
leed gevoelde, niettegenstaande zg voor elk
onzer steeds een aardig woord had. Als ik
onder het voortdurend roeien haar somwglen
beschouwde meende ik waarlgk een engel
voor mg te zien.
IIEKWSBLtD
vamiir ruTyagBrawaga
■■■■w—■fciB'Mim——aa—ri-iMHUur1—jsaBsgKuawwaBiBHwaag^--
111 ia i ui i p wwin ii m iM iiawii mih iiiii mi' rniïinM wmfmrirrrii—h'tiimh" m ian
Wordt vervolgd.