Het Land van Heusden en llleim. de Langstraat en de Boninielertvaard.
Pascben in Jeruzalem.
M 1784.
FEUILLETON.
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
WOENSDAG 29 MAART
1899.
LAND VAN ALTEN^
YOOE
Dit blad verschat WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f l.OO.
Franco per post zonder prgsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën van 16 regels 50 ct. Elke regel
meer 71j% ot. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond
ingewacht.
Na de reis van Keizer Wilhelm trekt
Jeruzalem nog meer de aandacht der chris
tenheid dan te vorenhet zal daarom onzen
lezers zeker aangenaam zjjn aan de hand
van een Dnitsch geleerde, dr. Bernhard
Rogge een bezoek te brengen aan dezen
gewjjden grond.
Wij arriveerden op Donderdag voor
Goeden Vrjjdsg, van 't jaar 1895, schrijft
dr. Rogge te laat om het feest der voet-
wasscbing bjj te wonen, die op dezen avond
door den patriarch der Grieksche berk ver
richt wordt. Mjjn eerste uitstap op Goeden
Vrjjdag gold de evangelische godsdienst
oefening in de Muristan. Een Muristan of
hospitaal stond op deze plaats in den tjjd
der kruistocht'1»thans is het de naam
eener kerk. Na het einde der godsdienst
oefening bezochten we de in aanbouw zjjmF
nieuwe berk en togen daarop naar d>-
kerk van het H. Graf. Van Goeden Vrjjdag-
stilte was hier niets te bespeuren. Behalve
talrijke bedelaars, die eiken voorbijganger
toeschreeuwden en afschuwwekkend hun
mismaaktheden te pronk stelden, liepen op
het voorplein allerhande kooplui rondrozen-
kransen en kruzifixen te koop ventende,
zoodat men eer den indruk kreeg op een
markt dan in den voorhof eener christelijke
kerk te vertoeven, en dan nog wel een
kerk door de heiligste herinneringen gewjjd
Ook daar binnen zoekt men te vergeefs
n8ar plechtige feeststemming. De kerk zelve
is een heerlijk gebouw. Achttien prachtige
pilaren en twee rondloopende galarjjen
dragen een hoogen koepel, die 24 M. middel
lijn heeft. In het midden dezer groote rotonde
ligt als een kerk in 't klein, de kapel van
het H. Graf, geheel uit marmer opgetrokken,
8 M. bjj 4 M. Van de voorhal der kerk
komt men langs een trap van 22 treden
in de kapel der kruisiging, op de plaats
waar de Heer aan 't kruis genageld zon
zjjn. Aan deze twee hoofdgebouwen sluit
zieh nog een tal van andere kapellen aan.
waarin de verscbillerde gewijde oorden als
't ware onder één dak gebracht zijn. Men
toonde mjj daar den steen, waarop Nieo-
demus het lichaam des Heereu gezalfd heeft
een kapel, die als Jezus' gevangenis werd
aangewezeneen andere, waarin zich een
stuk der geeselingszuil bevindt; nog een
Verhaald door een oud matroos.
11)
»Bid nu den lieven God, mejuffrouw, dat
deze wind aanhoudt, en dan zal het mg
verwonderen, morgen vroeg nog de masten
ven het schip te zien,* sprak ik.
»En zullen wjj dan volkomen veilig zjjn?*
fluisterde een stem, welke niet van mejaf-
frouw Marie was. Toen zjj weder sprak,
zag ik dat mejuffrouw Marie haar gelaat
zucbteud in den echoot harer zuster drukte,
die, hoewel zelf zwakker, Marie nu troostte
en geruststelde, welke het zoo moedig uit
gehouden had.
In dat uur bleef mg echter niet veel tjjd,
daarop acht te geven, want ik dacht dat
de wind verminderde en nu gevoelde ik
kleinmoedig te worden, want het kwam mjj
voor, alsof wjj nu nogmaals om het behoud
van ons leven zonden moeten worstelen.
De wind scheen echter te draaien, want de
boot viel op zjjde en nu gingen wjj er
weer snel over heen, zoodat ik elk oogen-
blik moediger werd. Een poosje later zat
mejuffrouw Marie rustig en zwjjgend naast
mg. Ik stnnrde zoo, dat de boot met de
meest mogelgke snelheid voer. In dien nacht
Bprak zjj een zoo eenvoudig har tel yk gebed,
dat mg de tranen in de oogen kwamen.
Ik heb dikwerf door kapiteins gebeden
hooren_ voorlezen en beu ook ia kerken
andere met het graf van Jozef van Ari-
mathea. In een der kapellen toonde men
mjj het graf van Adam en dicht daar'ojj
dat van Eva en Abel. Tusschen deze kapellen
ligeea allerlei gehouwen, sacristien, keukens,
n-fectoriën, bewaarplaatsen enz. 't Is een
echt labyrinth en 't is er zoo donker, dat
men er zonder licht den weg niet vinden kan.
Juist op dezen dag, waarop men aan
leze plaats plechtige stilte zou verwachten,
heerschte hier drukte en beweging. Dui
zenden bedevaartgangers, meest Rassen,
drongen in de ruimten te zamen, en schoven
zich van de eene tot de andere kapel voort,
voor ieder altaar neerknielende en het met
kussen bedekkende. In de om de rotonde
inssehen de pilaren rondloopende nissen,
zaten en lagen konderden mannen en vrou
wen, die bereids daar een plaats innamen
tegen den volgenden dag, waarop de cere
monie van het H. vuur plaats vinden zou.
De aanblik op deze bewegeljjke menigte,
die dekens en kussen meegesleept had,
henevens proviand en die onder elkaar druk
schertste en lachte, was niet zeer schoon.
Maar ongehoord was de houding dezer
menigte bp genoemde plechtigheid. De over
levering voert den oorsprong van dit feest
terug tot de belegering van Jeruzalem door
de ongeloovigen, toen de christenen op hun
gebed licht uit den hemel ontvingen. Anderen
verklaren het weer anders, doch hoe het
zjj, de pelgrims, die van heinde en ver
toestroomen, zjjn in den stelligen waan,
dat het heilige vour in den nacht vóór
Paschen uit een spleet van het H. graf te
voorscbjjn komt en door de grafkapel op-
stjjgt, waarnit het door twee openingen,
één voor de Grieken, één voor de Armeniërs,
zichtbaar wordt. Uren te voren zjjn de
hoofdkerk en alle verdere ruimten met
duizenden aandachtigen gevuld, die op het
licht wachten. Tot eer der Latjjnsehe chris
tenen zjj gezegd, dat ze aan dit bedrog
niet meedoen. Ook moet de Armenische
patriarch reeds jaren lang pogingen doen
om het tegen te gaan. Maar het geloof
der pelgrims in het fl. vuur is onuitroei
baar. Een daar wonend arts verzekerde mjj
dat de Grit-ksehe patriarch van zjjn leven
niet zeker zou zjjD, wanneer bij de Gr.
christenen van deze gewoonte wilde af
trekken.
Voor vreemden is het dan alleen mogeljjk
het feest bij te wonen, wanneer het gelukt
van den consul op de galerjj een plaats te
krjjgen. De Duitsche consul bezorgde mjj
geweest waar aandoenlijk gepreekt werd,
doch nooit had ik woorden gehoord, welke
het hart zoo bewogen, als toen zjj den
lieven God dankte voor de redding uit het
aroote gevaar en Hem om vergeving bad
voor ons in vertwijfeling genomen besluit.
Eindeljjk sloop mejuffrouw Marie naar
voren en beschouwde de arme Tom, die
nog steeds vast sliep. Vervolgens gaf zij mjj
brood en wjjn en gebruikte na eenig aan
houden zelf ook wat, waarna zjj verder den
geheelen nacht bjj mjj bleef zitten.
De wind, voorwaar de vinger Gods, liet
ons geen oogenblik in den steek. Ofschoon
wjj nu zoo snel vooruitgingen, streek ik
toch bij het opkomen der zon het zeil en
toen het volkomen dag was geworden,
onderzocht ik meermalen opmerkzaam den
horizon. Nergens vertoonde zich echter een
mast, hetwelk ik eindeljjk aan de beide
meisjes mededeelde, die met kloppende harten
daar zaten, doch bevend zwegen en de vraag
niet over de lippen brachten. »Nergens
een zeil in 't zichtc, riep ik, heesch het onze
weer en aldus voeren wij in denzelfden koers
voort. De verandering, daardoor in mg
ontstaan, was zoo groot, dat ik bjj mg
zeiven dacht, hoewel ik mg een gek poogde
te noemen, hoe gelukkig het zou zjjn, als
wjj beiden altgd zoo met elkander zeilen
konden.
VIII.
In den loop van den dag vervaardigde
ik een soort dak. De dames sliepen bjj af
wisseling en verpleegden den armen Tom,
die ieder uur erger werd en voor wien wg,
behalve eenige verzorging, niets konden
een plaats en die me daar bracht, moest
somwjjlen met de sabel zich een weg banen.
De rotonde was met duizenden gevuld om
het graf, dat omgeven was door een dubbel
cordon Grieksche soldaten, die om het graf
een gang vrjj hielden voor de processie der
hoogere geestelijkheid. In de ruimte heerschte
een helscb alarm.
Eindeljjk gaf een kerkslag het teeken tot
den aanvang der processie en toen deze zich
driemaal om het graf bewogen had, ontstond
aan de zijde der kerk, waar de Armeniërs
zich verzameld hadden, een ontzettend ge
drang. De processie werd doorbroken, enkele
Grieksche geesteljjken werd de kleeding van
't Ijjf gescheurd en de patriarch de mitra
van 't hoofd geworpen. Krijgsgeschreeuw
klonk door de ruimte en eerst na veel
moeite gelukte bet de Grieksche soldaten
de strijdende menigte tot bedaren te brengen.
De nitdeeliDg van het licht werd door
dit intermezzo vertraagd. Toen eindeljjk de
lang verwachte vlammen uit de opening
stegen en de patriarch met een bundel
brandende kaarsen uit het H. Graf naar
buiten trad, ontstond weer een vreeseljjk
dringen en stooten; ieder wilde de eerste
zjjn om zijn gereed gehouden kaars aan het
H. vuur te ontsteken. Dit voorrecht wordt
door de pelgrims met hooge sommen be
taald. Als waanzinnig liepen zjj die zoo
gelukkig geweest waren hun kaarsen aan
te steken, naar achter, om tegen goede be
taling hun licht over te doen. Terwjjl tot
nu toe in de kerk geen licht gebrand had,
was nu alles als met tooverslag hel ver
licht, men applaudiseerde als iu een circus
en zong in koor een eentoonig lied op deze
woordenHeer, gjj hebt ons verlost door
uw bloeddaarom zjjn wjj vrooljjk en zalig,
de Joden echter zjjn ongelukkig en onte
vreden
Na deze plechtigheid, welker getuige ik
op den Zaterdagnacht in de Grafkerk ge
weest was, had de eenvoudige godsdienst
oefening in de evang. kerk op den eersten
paaschdag iets ongemeen weldadigs en het
zal mjj een dierbare herinnering bljjven dien
morgen te hebben mogen spreken over den
tekst swat zoekt gjj den levende bij de
dooden?* welke mjj aanleiding gaf mjjn
talrjjke hoorders te vermanen onder het
vorschen en zoeken naar de plaatsen, met
het leven en lijden des heeren in betrekking
staande, toch den opgestanen Heer zelf niet
uit het oog te verliezen.
doen. Wjj behandelden hem echter zoo
liefderjjk mogeljjk, doch alles scheen te ver
geefs; de arme man werd bewusteloos en
kwam geen oogenblik meer bij. Ook ik was
geheel afgemat en mejuffrouw Marie, die
dit zeker zag, nam mjj het roer uit de hand
en beval mij uit te rusten.
Hoewel mjj dit tegen de horst stiet, wist
ik dat, wilde ik mjj niet ziek maken, ik
moest slapen, gaf haar een kort onderricht
en deed haar belooven, dat zjj mij zoo
noodig zou wekken, waarna ik mij neerlag.
Toen ik mjjn oogen weer opende en zag
dat de boot nog flink voor de wind liep,
meende ik maar kort geslapen te hebben.
Ik sprong op, want ik schaamde mjj en
vroeg waarom zjj mjj niet gewekt had.
»Ik was al te verheugd een handje te
kunnen helpen,zeide zjj lachend en ruimde
mjjn plaats in. Nadat mejuffrouw Madeline
een klein ontbijt had gebruikt, lagen beiden
zich neder en sliepen weldra.
Ofschoon wjj den goeden Tom zoo zorg
vuldig mogeljjk verpleegden, werd hjj steeds
erger en toen bjj voor korten tjjd zjjn be-
wustzjjn herkreeg, zeide hjj, zelf zeer goed
te weten dat zjjn einde nabij was.
>Ik ben u niet nattig geweest, sprak
hjj op zekeren avond tot mejuffrouw Marie,
die weeuend naast hem zat, >ik ben slechts
een nuttelooze ballast geweest, doch ik deed
wat in mjjn macht was; richt den koers
een weinig westwaarts, John,< vervolgde
hjj en het gelukte hem de hand van mej.
Marie te nemen en aan zjjn lippen te brengen.
»Jotra!« ging hjj voort, »gjj hebt alles
alleen moeten doen en zult het ook tot
een gewen acht einde brengen. Gjj belooft
Buitenland.
De >Intransigeant« beweert, dat er we
derom een geval van spionnage is ontdekt,
niet ongel jjk aan de Dreyfus-zaak.
Het verraad is door een toeval ODtdekt.
Er is nog niemand gevangen genomen, doch
de verdachte officier wordt nauwkeurig gade
geslagen.
De Fransche bladen bevatten een schrij
ven van den heer Gabriel Monod, waarin
deze weergeeft een onderhoud, dat dr. Gibert
moet gehad hebben met dea heer Faure over
de Dreyfuszaak. De heer Faure moet toen
erkend hebben, dat Dreyfus is veroordeeld
op een stuk, hetwelk men noch aan den
beschuldigde, noch aan diens vertegenwoor
diger heeft durven toonen, uit vrees voor een
diplomatiek conflict.
Wegens een twist over de Dreyfus-zaak
heeft te Petersburg een duel plaats gehad
tusschen den advocaat KortchiBsky en den
gewezen Franschen officier Fabri. De officier
kreeg een revolverkogel in de knie, waarvan
waarsch jjnljjk amputatie van het been een
gevolg zal zjjn.
De Keizer van Rusland heeft een nieuw
wapen in handen gekregen om den Sultan
van Turkjje in bedwang te houden. Eene
op Malta geboren prinses Eugenie Paléo-
logue, gehuwd met een Engelsch officier,
beweert in rechte ljjn af te stammen van
den laatsten keizer Constaatjjn van Byzan
tium en mitsdien recht te hebben op den
Turk8cben troon. Haar stamboom is door
deskundigen voor echt erkend en thans
heeft ook de Russische Heilige Synode hare
aanspraken geldig verklaard, haar den titel
van keizerljjke hoogheid toegekend en haren
zoon als toekomstig beschermer der roem-
rjjke overlevering van het orthodoxe Byzan-
tjjnsche rjjk betitel!. De Russische regee
ring zal aan de prinses thans een jaargeld
toeleggen.
Op bevel van den Czaar heeft Moerawjóf
den 23eu dezer aan de Russische vertegen
woordigers in het buitenland een circulaire
gezonden, waarin hjj hun opdraagt harteljjk
dank te betuigen aan allen, die door brieven,
telegrammen of anderszins den Keizer hun
instemming met zjjn vredesboodschap hebben
betuigd. De Keizer ziet in de eensgezind
heid van de gevoelens en de bereidwillige
toestemming van de regeeringen om de
conferentie in Den Haag bjj te wonen, een
mjj echter, niet waar, met de meisjes recht
vaardig te zullen handelen?*
»Ja, mjjn jongen*, antwoordde ik. De
tranen schoten mij in de oogen, want hjj
sprak zoo hol, dat ik meende dat zjjn einde
nabjj was.
>Dan kan ik gerust sterven John, want
ik gevoel nu van het aardsche te moeten
scheiden, om voor den grooten Rechter
daar boven te verschgnen* zeide hjj en
zweeg vervolgens zoo lang, tot mej. Marie
begon te snikken en verklaarde in hem een
lieven, dierbaren vriend te zullen verliezen.
»Neen, slechts een arm matroos, die zjjn
plicht trachtte te volbrengen,* hernam Tom
en lachte weemoedig, »doeh John zal in
mjjne plaats over u waken en God zegene
u allen, want ik geloof dat ik de zon niet
meer zal zien ondergaan.*
Dat meent gjj niet TomHoud het hoofd
fier in de hoogte, het is nog zoo ver niet!*
sprak ik, doch op een hopeloozen toon.
»Die schurkachtige Hicks heeft mjj mjjn
deel gegeven, John, ik heb genoeg,* voegde
h0 er fluisterend bjj en zag mjj scherp aan.
Wjj verstonden elkander, want hjj staarde
mjj jaist op dezelfde wjjze aan, als op dien
morgen, toen hjj mjj zeide het bloed van
mjjn gezicht te wasschen. Ik gevoelde op
dat oogenblik toch iets van voldoening, dat
ik dien ellendeling, welke den schedel van
mjjn kameraad verbrijzelde, het licht had
uitgeblazen.
Gedurende den geheelen nacht lag de arme
Tom half sluimerend, half wakend, terwgl
ik bjj hem zat, tot de zon opkwam, toen
hg geheel scheen te ontwaken, zjjn hoofd
gmdraaide en naar het oosten keek.
onderpand te meer voor het welslagen van
de pogingen om in het bewustzijn van de
volkeren vruchtbare vredesgedaehten te laten
opkiemen.
In zeker deel van Rusland heerscht, een
verschrikkelijke hongersnood, »nng ver
schrikkelijker dan die van 189192.* Deze
hongersnood gaat gepaard met een typhus-
epidemie, welke veel slachtoffers eischt; het
Roode Kruis doet alles om de ellende te
verzachten, doch wegens gebrek aan raid-
delen kan dit niet zóóveel doen als het wel
zou wenschen.
Thans worden verdere bijzonderheden
bekend gemaakt, welke ontleend zijn aan
de >Novosti.< Ook dit blad erkent ten volle
het vele goede, dat door het Roode kruis
ter bestrijding van den nood wordt gedaan.
Maar »het heeft zieh genoodzaakt gezien
hulp en bjjstand te vragen, zoo groot is de
taak, welke het op zich heeft genomen.*
Tot aan 17 Maart heeft da verseniging
aan giften ontvangen een bedrag van
1,812,862 roebels. Hiervoor heeft de Czaar
een bijdrage geleverd van 1 millioen roebels,
de Czarewitch van 25,000 roebels. De som
men, welke in handen waren van de pro
vinciale afdeelingen, brachten 't beschikbare
kapitaal op 2,233,577 roebels, waarvan reeds
1,770,950 roebels is uitgegeven, verdeeld
als volgt: in de provincie Ufa 405.000 r.,
in Kazan 269.000 r., in Samara 329,000 r.,
in Simbirsk 305,000 r., in Saratof 161,000
r., in Perm 114,950 r., in Vyatka 107,000
r. en in Tula 20,000 r.
Ter bestrjjding van den typhus en andere
epidemiën, welke thans onder de boeren
bevolking woeden, aldus gaat het aange
haalde bericht verder, heeft het Roode Kruis
nog vjjf doctoren uitgezonden, benevens 16
studenten en meer dan 40 verpleegsters.
Er zjjn nu 150 verpleegsters bjj de ver
schillende afdeelingen van het Roode Kruis
in de provincies in dienst. Bovendien heeft
de afdeeling Vyatka drie volkomen uitge
ruste ambulances gereed, om die te kunnen
afzenden zoodra zulks mocht worden ver
langd.
Doch deze staf van geneesheeren en ver
pleegsters is nog lang niet voldoende. Voort
durend komen er van de plaatselijke aato-
riteiten verzoeken in om meer geneeskundige
hulp, vooral uit Samara, Ufa, Kazan eu
Simbirsk, waar de hongersnood het ergst
is geweest en de bevolking het meest voor
epidemiën vatbaar is. In plaats van brood
»Wat is er, kameraad?* vroeg ik, tilde
hem zoover op, dat hij het hoofd op zjjn
arm kon leggen en reikte hem de hand.
Zeide ik u voor de goddeljjke vierschaar
te moeten verschgnen, John,* fluisterde
mjjn arme makker, sloot daarna met een
verblijdenden lach op de lippen zjjn oogen
en scheen te slapen. De opkomende zon
scheen hem juist in het gezicht, hetwelk
zulk een vreedzame en kalme uitdrukking
had, dat ik niet bevroedde wat met hem
gebeurd was, voor ik de jonge dames achter
mg hoorde snikken. Na legde ik zjjn hoofd
zacht neder en bleef langen tjjd naast hem
zitten, bedekte mjjn gezicht met de handen
en weende in stilte.
Het was een zware slag die ons zoo
plotseling trof, doch ik deed alles, wat naar
mjjn beste weten hem aangenaam geweest
was en wat hg, hiervan was ik verzekerd,
voor mg zou gedaan hebben. Ik wikkelde
en bond hem in een der lakens, met een
stuk jjzer, dat toevallig in de boot lag, aan
zjjne voeten. Bjj het ondergaan der zon
sprak mej. Marie een gebed en daarna wierp
ik hem, met een troosteloos hart, overboord.
Ik plaatste mg vervolgens aan de boegspriet
en werd zoo treurig, dat het mg gelukkig
zou gemaakt hebben te kunnen sterreu. Ik
herinnerde mg echter de belofte aan den
armen Tom en welken plicht ik ten op
zichte der beide meisjes op mg genomen
had. Zjj stonden nu onder mjjne bescher
ming. Beschaamd verzamelde ik al mjjne
krachten en maakte de boot weer zeilvaardig.
Dien ganschen nacht zeilden wg weer on
ophoudelijk door.
(Stol wty.)
NIEUWSBLAD
Verleden jaar door den Keizer ingewijd.
(Slot volgt.)
II Iir II Mil B cao—MCMWB—BBMBMg—fBHBB—M—ematwuwBHs