liet Land van llcnsdcn en Altena, de Langstraat en de Bominelerwaard.
„Alles sa! recht kom.''
FEUILLETON.
M 1809.
ZATERDAG 24 JUNI
1899.
Ona© Patriarchen
land van alten*-
Uitgever: L. J. VEEEMAH, Heusden.
VOOR
Dit blad verschjjnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprjjs: per 3 maanden f l.OO.
franco per post zonder prjjsvei hooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën van 16 regels 50 et. Elke regel
meer 71/, ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrjjdagavond
ingewacht.
Dit is de Ijjfspreuk van den president der
Oranje*Yrijstaat. 'fc Is te hopen en met recht
te verwachten dat zjjn collega van de Znid-
Afrikaansche Republiek met dezelfde hoop
moge bezield zjjn, doch 't ziet er duister
uit voor den jongen staat. Engeland kan
nu eenmaal zijn blikken niet afwenden var
dit stnk8ken Afrika en wanneer de regeering
de kracht mist tot weerstaan van den volks
wil, dan lezen we nog dit jaar: annexatie
van de Z.-A. Rep. door Engeland, althan*
pogingen daartoe, want dat dit maar niet
zoo klakkeloos gaat, daarvan weten de rood
Laatjes bjj ondervinding mee te spreken.
Een merkwaardig land, die Z.-A. Rep.,
zjjn hoofdbevolking bestaat uit bosren, een
130 duizend met eenige duizenden vreem
delingen, waaronder 9 duizend Eugelschen
en 1,5 duizend Hollanders. Ofschoon de
boeren van Hollandscha afkomst zjjn, zijn
tegenwoordig de Hollanders er niet erg ge
tapt en is bijna de geheele handel in En-
gelsche handen. Er zjjn echter teekenen die
schjjnen aan te duiden dat we winnen aan
invloed.
Deze eenvoudige boeren beljjden den her
vormden godsdienst en zjjn zeer streng
orthodox. Hnn taal is de onze; ze is, geljjk
reeds nit het opschrift boven dit opstel bljjkt,
eenigszins verbasterd, maar we verstaan
elkaar en er worden pogingen in 't werk
gesteld onze taal en hun dialect meer tot
elkaar te brpngen.
Aan het hoofd der Rep. staat een 74-jarit?
grjjsaard, die de heele geschiedenis, bestaande
nit een voortdnrenden strjjd met Engeland,
meegemaakt heeft. Paal Kruger heeft in
zjjn jeugd niet meer onderwjjs genoten dan
zjjn landgenooten en dat was zeer weinig,
maar zjjn helder verstand, zjjn lichaams
kracht, zjjn capaciteiten als schutter hebben
op hem de aandaeht gevestigd. Ofschoon
den hoogsten rang in het leger bekleedende,
trad hjj meermalen op als voorganger in
de godsdienstoefeningen en ook als prediker
stal hjj de harten zijner landgenooten.
Ongetwjjfeld zou Kruger reeds in 1877
tot president verkozen zijn, doch de En-
gelschen kwamen tusschenbeide en annexeer
den Transvaal.
Het had al lang gedreigd. Eigenljjk van
1814 af, toen Engeland erkend werd als
beheerder der Kaapkolonie, vóór dien tjjd
een bezitting van ons. Al dadeljjk kwamen
EMMY YON DINCKLAGE
(Novelle uit Oost-Friesland).
8)
Terwjjl ieder meende, dat moeder en zoon
door hun uiteenloopend karakter geheel van
elkaar vervreemd waren, hadden zjj hnnne
voorzichtig geheim gebonden, vooraf be
paalde bjjeenkomsten. En de vrome boete
linge, dis geheel in hare plichten voor
Alarich en 't huishonden scheen op te gaan,
legde dan al de draden, die de familie Hertog
moesten omspinnen, zorgvuldig geschikt in
de handen van den schjjnbaar zoo licht-
zinnigen en zonder overleg handelenden
Jans.
Twee uur later lag Jans dan ook weer
aan de voeten zjjner moeder in 't gras, ter
wjjl de aarden wal bjj de brug hen aan elks
blikken onttrok.
Moeder*, sprak bjj fluisterend, »ik heb
mg niet bedrogen, Cato is jjdel en onge
duldig, jong en hartstochteljjk. Zij houdt
het niet uit bjj de grjjsaards, want ook Ivo
is immers een grgsaard, of een kind of
een engelEn weet ge, moeder, eene meeuw
laat zich niet opslniten als eene duif!*
Hanna's vingers speelden met de krul
lende lokken van haar zoon. >Ivo is zwak.
Hoe geheel anders zjjt gjj toch van aard
>Ja, wel anderszei Jans lachend. >En
als zjj genoeg heeft van zijne engelachtig-
de Eugelschen in botsing met de Afri-
kaansche boeren, voornamelijk daardoor, dat
de laatsteu de inboorlingen (kaffers) als een
verworpen ras beschouwden, wat de En el-
schen niet dulden konden. En toen nu in
1833 Engeland de slavernjj ophief en de
kaffers steunde in hun vijandig optreden
tegen de boeren, besloten de laatsten weg
te trekken en noordeljjk een nieuw vader
land te zoeken. Toen werden achtereen
volgens gesticht Oranjs-Vrjjstaat, Natal en
in 1858 de Z.-Afr. Rep.
En overal werden de trekkende boeren
door Engeland nagezeten. Panl Kruger heeft
die heele campagne meegemaakt en na tie
annexatie werd aan hem en twee anderen
opgedragen bjj H. M. te protesteeren, 't welk
echter niet baatte, daar de minister be
weerde dat de annexatie naar den wil van
't volk was.
Dat zou men H. M. eens laten zien en
men hield te Doornfontein een volksstem
ming, waarbjj bleek dat van de 8000 stem
gerechtigden nog geen 500 er voor waren.
Alweer een protest en alweer zonder gevolg.
Toen werd tot den oorlog besloteD, die
wèl gevolg had: den 31sten Maart 1881
werd de Z.-A. Rep. als zelfstandige staat
erkend. Nu werd Kruger tot president ge
kozen.
Engeland liet ondertusschen de Republiek
niet los; de omstandigheden werkten daartoe
trouwens mede. Tal van Engelschen, Ame
rikanen, Duitscbers enz. zjjn in de laatste
tien jaar naar Transvaal gegaan om dia
manten en vooral goud te zoeken. Te zamen
worden zjj uitlandsrs genoemd en deze lieden
bezorgen Kruger heel wat last. Zjj eischen
n.l. erkenning als burgers en de republiek
is niet genegen dezen eisch in te willigen,
dan onder zekere voorwaarden; daardoor
toch zou het Engelsche element een be-
langr jjken steun geboden w jrden, wat Trans
vaal volstrekt niet aanstaat. Het ligt nog
versch in 't geheugen hoe die uitlanders
hebben saamgespannen met Jameson en
Rhodes en de goudcompagni8 tot een inval
hebben uitgelokt, wat deze echter zeer slecht
bekomen is.
Nu hebben ze 't over een anderen boeg
gewend. Ze hebben n.l. een adres gezonden
aan H. M. Victoria, om steun op hnn po
gingen, om n.l. kiesrecht te krjjgen, scholen
waar Engelsch hoofdzaak is, 't recht van
vereeniging enz., en de Engelsche regeering
laat zich hieraan in zoover gelegen liggen,
dat ze haar commissaris in Zuid-Atrika een
beid, dan zal de begeerte bjj haar ontwaken,
ook mijne duivelsnatnur zoo te beheerschen,
als zij het zjjn argeloos wezen leerde doen
»U beheerschon zei Hanna spottend.
Moeder, onthoud dit, overal en door ieder
moet ze Ivo's lof hooren verkondigen. De
oude en Ko doen het ongevraagd, maar ook
gjj houdt niet op, telkens op zijne dengd,
vroomheid en schoonheid te wijzen of zjjne
gehoorzaamheid en zjjn onbedorven hart te
loven. Later kom ik en zing hetzelfde liedje
op mjjne wjjze, tot ze eindeljjk haar geduld
verliest, omdat wjj haar zelf verkleinen, daar
zjj zich bjj zjjne voortreffeljjkheid geheel in
't niet voelt zinken. O, ik ken de vrouwen
Ja dat doet ge, maar hoe komt ge toch
op al die gedachten
»Wel, door n moeder! En zie, juist dit
is zoo kluchtig, dat we niets te doen hebben,
dan de waarheid te zeggen. Dominee zelf
kon in dit opzieht niet nauwgezetter van
geweten zjjn, dan wjj.«
»Gjj herinnert er mjj aan, dat ik dominee
ter maaltjjd moet gaan noodigen. Ko heeft
laten weten, dat hjj te tien uur met de
bruid zon aankomen, de predikant zal dan
te half twaalf met ons eten, nadat hg eerst
de verloving heeft ingezegend!*
»Goed moeder, ik zal ook komen wees
maar recht aandoenljjk in uwe droefheid
over mjj. Niemand bekommert zich om de
braven en gezonden, maar voor verdwaalden
en zieken heeft ieder een goeden raad over,
terwjjl hjj intusschen bjj zich zelf denkt:
Gode zjj dank, dat ik niet ben als dezel
hahaIk verheug mjj op het gastmaal
van dezen middag.*
Alles gebeurde zoonis 't bepaald was. Dat
mondgesprek heeft doen houlen met Kruger,
waarbij van Engelsche zijde eischen gesteld
werden, die K. onmogelijk mocht inwilligen.
Alles zal recht kom*, en 't is te hopan,
maar 't is teekenend, dat ten dage der bjjeen-
konist van 't vredecongres Engeland zwan
ger gaat van een oorlog tegen onzs stam
verwanten en hoewel zelf verklarend, dat
't al 't mogeljjke doen zal om de verwik
kelingen tot een vreedzaam einde te leiden,
toch langzamerhand in Zuid-Afrika een
wel toegerust leger van ruim 10,000 man
heeft bjjeengebracht om nu ja, om tot
een vreedzaam einde te geraken mis
schien
Intusschen schaart Transvaal zich om
zijn e^nigen Kruger,
Redder van die land,
Helder van verstand,
Hart vol moed en krrg,
Trouw aan sjjn geslag;
Geen verraaierjj
Sal hem ooit verljj,
Goed sal hjj regeer;
Godsdiens sal hjj eer.
Dan kom na die druk
Voorspoed en geluk;
Dan strooi weer Gods hand,
Segen o'er die land
En jol kinders sal jul prijse
En an God die dank bewjjse.
De Belgische regeering heeft bjj de Kamer
een wetsontwerp ingediend, strekkend om
een invoerrecht te leggen van 3 francs op
bnitenlandsche beetwortelen, met vrijstelling
evenwel van die suikerbieten welke geteeld
zjjn in een rayon van 5 kilometer van het
grensgebied.
Rennes, waar de nieuwe krjjgsraad zal
zetelen, wordt in de laatste dagen over
stroomd door vreemdelingen, meest anti-
Dreyfusgezinden, die tot 20 francs per dag
voor een kamer betalen. Yoor mevrouw
Dreyfus, die tjjdens het proces eveneens te
Rennes zal vertoeven, is door een bewoner
der stad een geheel huis beschikbaar gesteld.
Het dossier van de Dreyfaszaak is te
Rennes gearriveerd en gesloten in een brand
kast, welke voor deze gelegenheid in een
bankinstelling is gebnurd. De cel, waarin
kapitein Dreyfns zal worden opgesloten,
zal met de rechtzaal in verbinding staan,
zonder dat de gevangene over straat ge
bracht zal behoeven te worden.
Uit Fransch Cayenne zjjn kort geleden
vier politieke misdadigers ontsnapt, een
was nu eenmaal niet anders onder Alarichs
dak. 't Scheen, of hjj zelfs over den tjjd
had te bevelen en dag en uur voor alles
en allen alleen van hem afhankelijk waren.
Twaalf minuten voor tien verkondigde
een dof gerommel, dat er een wagen over
de groote zomerbrug reed. Ko wees met de
zweep naar het uitgestrekte weideveld, waar
op het groene tapjjt het rundvee liep te
grazen. Yan stuk tot stuk was het regel
matig zwartbont gevlekt, alsof de ordelievende
bezitter alles naar eenzelfde patroon had
laten beschilderen. Telkens de richting der
zweep eenigszins wjjzigend, zei de oude knecht
met trots: »Ons land onze koeien
daar in den tweeden kamp ons vee en daar
aan den djjk de veulens en de eenjarige
paarden 1 Daar achter die hoornen onze
Plaats.
»Wie staat daar?* vroeg Cato, hem bjj
den arm grijpend.
»Dat is Ivo*.
Met een fermen ruk aau de teugels bracht
ze de paarden tot staan, steeg, behendig in
de spaken van het wiel tredend, af en ging
Ivo, in hare flinke houding en aiet den
netten, sierlijken en toch vlaggen gang, die
den Hollandschen vrouwen eigen is, tegemoet.
Ivo Hertog stond op de plek, waar vier
uur geleden Hanna en haar zoon zich ver
bonden hadden, om zjjne goede eigenschap
pen in 't rechte licht te stellen wel is waar,
maar daardoor tevens zjjn geluk te ver
woesten. Onbeweegljjk uitgedost in zjjne
Zondagsche kleêren, stond hg daar. Toen
Cato voor hem trad, nam hjj hare kleine,
mollige maar toch gespierde handen in de
zjjne, zoo groot en zoo bevend. En terwjjl
professor in de litteratuur, een kunstenaar,
een opticus en een heereboer, die ouder
Carnot veroordeeld waren. Na lange voor
bereiding gelakte het hun, zich van een
boot meester te maken, die aan de straf
kolonie behoorde. Zjj konden zelfs levens
middelen en drinkwater medenemen en
roeiden zoo naar open zee. Na een uur werd
de zee woelig en bedreigde eene opkomende
storm de vluchtelingen met den dood. Een
slagzee spoelde de levensmiddelen overboord.
De vier mannen roeiden desondanks door
en hielden het drie dagen en drie nachten
in de boot uit.
Geheel uitgeput kwamen zjj toen te
Nieuw-Amsterdam op Nederlandsch Guyana
aan. Daar werden zjj gastvrij opgenomen
en daar de Nederlandsche gouverneur geen
quaestie met de Fransche regeering wensehte
te hebben, naar Britsch Guyana vervoerd.
Hier gelukte het den vluchtelingen werk te
vinden. Het verzoek om uitlevering door
Fransch Cayenne werd door den Eugelschen
gouverneur geweigerd.
Uit Brest wordt gemeld, dat er nog niets
met zekerheid valt te zeggen omtrent de
aankomst van de »Sfax«, welke Dreyfns
naar Frankrjjk zal overbrengen. De ont
scheping van den beschuldigde zal, zegt de
Matin*, zoo geheim mogeljjk plaats hebben.
In elk geval zal de »Sfax« niet op de reede
aanleggen.
De toegang tot het arsenaal is streng
verboden.
Daar men geen zeker nieuws heeft om
trent de plaats waar de ontseheping zal
geschieden, geeft men zich over aan gis
singen. Maandag liep daarom het gerucht,
dat Dreyfus niet te Brest aan land zou
worden gezet, maar te Saint-Malo. Het is
zeer waarschjjnljjk, merkt de berichtgever
van de »Matin« op, dat men een punt zal
zoeken waar men veel beter voor de nieuws
gierigheid der menigte beschermd is dan te
Brest, maar het is moeiljjk aan te nemen,
dat men daarvoor Saint-Malo zal kiezen,
waar dit het groote aantal badgasten niet
weinig onaangenaamheden zou kunnen be
zorgen.
De autoriteiten schjjnen echter, met het
oog op de kalmte, welke onder de bevolking
heerscht, geen manifestatie te vreezen.
Te Breitenloh in Beieren werd eenigen
tjjd geleden de arbeider Neugebauer doodeljjk
verwond aan den weg gevonden. Het lichaam
was geheel met wonden bedekt, de onder-
hjj haar met een blik vol zalige verrukking
aanzag, zeide hjj zachtjes, maar plechtig
»Met eiken ademtocht zal ik er u voor
danken, dat ge gekomen zjjt tot mg
gekomen zjjt. Maar heeft Ko u wel verteld,
dat ik maar een ongeleerde, eenvoudige boer
ben? Zult gjj geduld met mjj hebben?* Hij
bloosde sterk en sloeg verlegen de oogen neer.
»Ik ben er volkomen mee te vreden, dat
het zoo met ons kwam, Ivo!* antwoordde
Cato; en die woorden kwamen haar uit het
hart, want zóó rjjzig en knap, zóó innemend,
had ze zieh haar bruidegom toch niet voor
gesteld. Hoe moest die er wel nitzien, als
hjj gekleed was als andere jonge mannen
en niet zoo vreeseljjk onbeholpen op de
groote voeten stond!
Hoera, hoera, bruiloft, hilke (hylik),
drinkt uit, op bruid en bruidegom,* riepen
de knechten en meiden bjj den wagen en
als door tooverjj waren er eensklaps fles-
schen en glazen aanwezig. Ko reikte den
jongen boer een glas over, terwjjl hjj zeide:
Breng het haar toe, bier aan de grens van
uw erf.*
»Ik breng het u toe, Cato, zooals ik u
mjj zelf toewjjd!*
Cato neeg even, raakte het glaasje met
de lippen aan, op dezelfde plaats, waar Ivo
zoo pas gedronken had, en reikte Ko de
rest. »In Gods naam dan*, zei de oude
knecht, zóó plechtig, als ware hjj een priester,
ledigde het glas en wierp het toen over zjjn
schouder, tegen de daar opgerichte walvisch-
kaak, die zich als een dorre boomstronk
scherp tegen al het omringende afteekenende,
de plaats aanwees, waar de djjk naar de
brng toe, een bocht maakte.
kaak was gebroken en buitendien was den
ongelukkigen man de tong met, een njjptang
uit de keel getrokken. De zoo vreeseljjk
mishandelde jonge man stierf kort daarna
aan zijn zware wonden, doch vóór zijn dood
had hjj op een leitje de namen kunnen
scbrjjven van zijn beulen. Het waren vier
mandenmakers, die in de herberg ruzie met
hem gehad hadden. De vier mannen werden
gearresteerd en zijn Maandag te Bayreuth
veroordeeld, twee tot levenslange tuchthuis
straf, twee anderen respectieveljjk tot 3%
en 5 jaar tuchthuisstraf.
De »Frankfurtur Zeitnug* verneemt, dat
de sultan van Turkjja aan Rusland heeft
voorgesteld, de quaestie der Armenische
vluchtelingen hierdoor op te lossen, dat de
Armeniërs naar Kreta zouden worden ge
bracht in plaats van de Mohammedaansche
uitwjjkelingen. De sultan heeft zich bereid
verklaard, de daarvoor benoodigde middelen
ter beschikking te stellen.
In aansluiting met de reeds vroeger opge
nomen berichten omtrent den toestand op
de Philippjjnen, geven wjj het volgend be
richt van de» Daily Mail*: »Dr. Mc. Question,
gewezen officier van gezondheid te Manila,
is te San Francisco aangekomen. De docter
verklaart, dat een leger van minstens hon
derd- of honderd-vjjftig-dnizend man noodig
is om de Philippjjnen te onderwerpen en te
behouden.
De vredes-eommissie is, verklaarde bjj
verder, volkomen mislukt. Wanneer er
geen aanzienlgke versterkingen worden ge
zonden naar de Philippjjnen, zullen onze
manschappen binnen een paar maanden
worden teruggedreven naar Manila. Alleen
gedurende het regenseizoen zullen zjj het
klimaat kunnen doorstaan en 50 pc. zal
wegens ziekte buiten dienst worden gesteld.
Het reeds veroverd gebied zal moeten worden
opgegeven en Manila zal weer in 9taat van
beleg verkeeren.
Een te Madrid ontvangen bericht uit
Man'11a meldt dat de Fransche baron Du-
marais bjj een bezoek aan het kamp der
opstandelingen, om bjj Aguinaldo pogingen
te doen tot het sluiten van vrede en tot
invrjjheidstellen der Spaansche gevangenen,
laaghartig vermoord is.
Een Russische agent onderhandelt met de
voornaamste Amerikaansche firma's over de
de levering van 100 snelvuurbatterjjen veld
geschut, te zamen 600 kanonnen.
»Geheel in gruis,* zeide de oude verge
noegd. »Niemand zal den vrede in uw huis
verstoren
Hanna en haar zoon waren in Ko's oogen
veel te onbeteekenend, dan dat ook maar
één oogenblik de gedachte, dat zjj van uit
hnnne nederige positie het jonge paar zon
den kunnen schaden, bjj hem kon opkomen.
Veeleer dacht hjj aan koning Lodewjjk
Bonaparte en aan de inljjviag van Oost-
Friesland bjj 't koninkrjjk Holland.
Boer Alarich ontving de schoondochter
met eene lange rede, die hjj zelf waarschjjn
ljjk voor ongemeen stichteljjk hield, maar
die de aangesprokene een weinig vermoeide
en haar ongeduld in de hoogste mate op
wekte, want de aanspraak handelde over
de gehoorzaamheid der vronw en vorderde
dankbaarheid van haar, die in onbekrompen
omstandigheden en aan de zjjde van een
onberispeljjk echtgenoot zou mogen leven.
Nauwelgks was deze rede doorstaan, of
dominee kwam en herhaalde nog veel uit
voeriger en in veel nitgezochter bewoordin
gen, wat de vader reeds had uitgesproken.
Nu met den eenen, dan met den anderen
voet trappelend nam Cato inmiddels den
geheelen inboedel van 't vertrek op en telde
de vele kleine ruiten in de schuiframen,
benevens de vliegen, die tegen de eigeel
geverfde balken van de zoldering liepen.
Misschien was 't eindeljjk tot eenehinderljjke
uitbarsting gekomen, had niet Ivo, die kerel
als een boom, naast haar gestaan met ge
vouwen handen en een vochtigen glans in
de oogen, om elk woord met eerbiedig wel
gevallen op te vangeu.
Wordt vervolgd.
IIEIJWIBLAD
DOOR
Buitenland.
Bift—BMW—H—BMBaaPB—
