Het Land van Heusden en Altena, de Langstraat en de Homnielertvaard.
Al te mooi.
M 1812.
aliens
Uitgever: L. J. YEEEMAH, Heusden.
WOENSDAG 5 JULI
1899.
FEUILLETON,
öna© Tatriarclien
VOOR
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 1.00.
Franco per post zonder prjjs verhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën van 16 regels
meer 7% et. Groote letters
50 et. Elke regel
naar plaateruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond
ingewacht.
Ja, 't is al te mooi, wat men in de »V.
v. d. D.« een Engelschmen navertelt omtren:
het genezen van tering. Als we hem mogen
griooven dan ligt het nu verder maar aan
den zieke of hij genezen of sterven zal.
Negentig percent der lijders komen er door
in het sanatorium, waar hg genezing zocht
en vond. 't Is waarljjk al te mooi. Men
mag echter een genezen patient wel wat
toegeven. Blijdschap en dankbaarheid ver-
toonen de werkelijkheid in een rooskleurig
licht.
Algemeen dringen nu twee meenigen door
en worden als waarheden begroet. De eerst
is dat tering niet erfelijk is en genezer
kan worden, de tweede dat tot haar ge
nezing pillen noch poeders van noode zjjn,
maar alleen frissche, stofvrjje lucht en doel
matig voedsel.
De eerste waarheid is van nog jonge dag-
teekening; in Juli 1888 werd ze uitge
sproken op een internationaal congres te
Parjjs door meer dan 800 geneeskundigen
en veeartsen en sedert heeft ze zich baan
gebroken door de heele geneeskundige wereld.
Als gevolg van de tweede waarheid zier
we allerwege sanatoria, gezondheidsinrieh.
tingen verrijzen. Bjj die, welke we reed*
hezitten, in het Gooi o.a., komt er nu een
op last van de Koningin-Moeder, een ge
schenk aan het Nederlandsche volk en eer,
door den onderwijzersbond uit eigen mid
delen en particuliere giften in 't leven ge
roepen.
Tot heden konden zjj die, over middelen
beschikken, genezing zoeken in het buiten
land; die deze niet bezaten, bleven thuis,
tot groot gevaar van hun huisgenooten.
Want, is ze niet erfelijk, besmettelijk is ze
in hooge mate. De statistiek wijst uit, dat
van de ziekenoppassers in inrichtingen waar
teringlijders verpleegd worden, 62 percent
aan tuberculose st?rft.
Laat ons nu eens hoorea wat onze En-
gelschman van zjjn wonderlijke genezing
vertelt.
Hg leed in '95 aan toenemende verma
gering en woog slechts 106 pond. De doc
toren constateerden longtering en achtten
het geval hopeloos. Ze bevalen hem rust
aan en zonden hem naar buiten. Daar
maakte hg kennis met iemand, die 7 jaren
EMMY YON DINCKLAGE
(Novelle uit Oost-Friesland). 11)
Zoo bleef ze hem kwellen, week in, week
uit, om hem daarna weer zoo heel gemak
kelijk te verzoenen. Achen dat oude,
sombere huis en niemand daarin, met wien
men een verstandig woord kon spreken,
daar hare eigene dienstmeisjes reeds in Ivo's
huishouden bezig waren! Ware Jans nog
maar gebleven! maar die verdween, zooals
gekomen was; niemand wist of vroeg
waarheen.
Eerst had het meisje behagen gevonden
in de fraaiigheden van vrouw Regina, maar
toen ze bemerkte, dat niemand er op lette,
of en hoe ze zich opsierde, hield ze eindelijk
op, zich te tooieu
Ach, de laatste weken hadden het land
en de bevolking ook zulke groote verande
ringen gebracht, dat er geene gedachte over
bleef voor eene vrouw, die zich verveelde.
De Pruisische provincie Oost-Friesland was
bjj Holland ingeljjfd, en de Plaats lag thans
in het departement Ooster-Eems. Nog vree-
seljjker gevolgen dan de vereenijing met
Frankrjjk had een tweeden slag, die de be
volking van alle landen aan de Noordzee
deor de jjzeren vingeren van den Corsikaan
werd toegebracht.
De boeren op het marschland zjjn meer
nomaden, die zich een vasten woonplaats
kozen, dan landbouwers. Zjj leven van en
aan longtering geleden ba1!, twee reizen
naar de Kaap gemaakt, twee winters in
Davos doorgebracht had, alles zonder resul
taat en daarna in eenige maanden genezen
was, na behandeling in een sanatorium U
Nordrach in het Zwarte woud in Baden.
Onze Engelschman besloot onmiddelljjk
ook daar baat te zoeken en kwam Oct. 95
te Nordrach aan. Hij woog toen reeds 110
pond en was dus blijkbaar reeds op den
weg van genezing, wat hij echter niet zegt.
Hij bleef te Nordrach tot Jan. '96 en ver
liet het totaal genezen, wegende toen 140
pond. In drie maanden totaal genezenin
Juli van 't vorige jaar heeft hg zich te
EdiDburg laten onderzoeken en men vond
zijn beide longen volkomen gezond.
Hoe- is dat wonder gewrocht?
Heel eenvoudig door gepaste voeding,
geregelde lichaamsbeweging en rust en door
inademing van zuivere lucht.
De geneesheer te Nordrach, dr. Walther,
voedt zijn patiënten overvloedig, hij dwingt
ze tot eten en drinken. In geen sanatorium
wordt zooveel voedsel verorberd. Zelfs dames
met zwakke maag moeten veel eten en
overvloedig melk drinken en na korten tijd
bemerken ze verschijnselen van merkbaren
vooruitgang. De maaltijden worden gehouden
te 8 uur, 1 uur en 7 uur. Vóór eiken
maaltijd wordt de patient gedwongen een
unr rost te nemen, lang uitgestrekt op een
matras. Medicjjnen worden niet gegeven,
daar ze de maag maar bederven.
Nauwkeurig waakt dr. Walther over zjjn
patiënten en neemt, om daartoe in staat Ie
zijn, niet meer dan een 50-tal op. Iedere
zieke moet per etmaal 10 uren rusten. Al
slaapt bij niet, dat doet er niet toehij gaat
te 9 unr naar bed en staat te 7 uur op.
Overmatige inspanning wordt streng tegen
gegaan en zjj, die koortsig zjjn, blijven te
bed. Maar te bed of buiten de vast
gestelde hoeveelheid voedsel moeten ze
nuttigen.
Hoofdzaak is echter het geneesmiddel lucht.
Nordrach ligt 1500 voet hoog, ver verwjjderd
van andere steden en dorpen. Een aange
wezen plaats dus als sanatorium. De ven
sters der inrichting staan dag en nacht
open, 's winters en 's zomers, of worden
vaak op verzoek der patiënten geheel uit
genomen. De patient ademt das voortdurend
zuivere buitenlucht en bij terugkeer in zijn
vaderland zal hem ook niets onaangenamer
met hunne kudden en zonderen zich naar
nomadenaard zoo veel en zoo ver mogeljjk
van hunne gelijken af. Een vijftig stuks
zware koeien toch nemen gedurende de zes
maanden, dat ze in de wei loopen, een aar lig
stuk grasland tusschen de pooten, en voor
de overige zes maanden van stalvoedering
mag er wsl op eene goede hoeveelheid hooi
gerekend worden, als men de dieren glad
en weldoorvoed wil honden. De paarden en
de schapen leven natuurljjk ook niet van
de lucht, ook zij zijn groot en hongerig.
Daarom heeft de boer het naar den zin, als
hij het dak van zijn naasten buurman alleen
dooi den verrekijker in 't oog kan krjjgen.
Niettegenstaande dien verren afstand is de
verhouding tusschen de naaste buren toch
gewoonlijk eenigszins vijandelijk. De bezitter
van de minder aanzienlijke kudde benijdt
steeds zjjn gelukkiger nabuur, wiens land
aan 't zijne grenst, 't Herdersleven maakt
zelfzuchtig en zelfzucht is Onbestaanbaar
met de staatkunde. Daardoor komt het, dat
de marechboeren nergens belang in stellen,
dan in 't geen hunzelf aangaat. Met kracht
verzetten ze zich tegen alles, wat hun geen
voordeel of rgkdom kan aanbrengen, onver
schillig, of het ten nutte of ten nadeele van
andere staatsburgers zon kunnen zjjn. En
ook dit volk moest de gevolgen ondervinden
van den even geweldigen als verderfelijken
maatregel van Napoleon I, het conti-
nentaal-stelsel.
Toen de nieuwe Alexander bij Trafalgar
zjjn vloot tegen de Engelschen bad verloren,
hoopte hij dezen zoo innig gehaten vjjanden
hunne levensaderen af te binden, door den
handel van dat alle zeeën beheerschende
volk te verlammen. Het continentaalstelsel
vormde een vast ineensluiteade gordel om
zijn dan te verblijven in een kamer met
gesloten ramen.
Onze Engelschman volgt dit voorbeeld.
In Schotland teruggekeerd, woont en slaapt
bij^niet geopende ramen, ook des winters.
Den overjas heeft hjj afgeschaft, insgelijks
de parapln. Komt hij doornat thuis, dan
verwisselt hij zelfs niet van kleeding en big ft
er gezond bij.
Dit laatste nu zouden we niet gaarne
iemand aanraden te doen, het raoeht hem
eens slecht opbreken, maar wel gelooven
we dat het openstellen van onze woning
voor versche lucht niet genoeg kan worden
aanbevolen, ook voor de gezonden.
Dr. Walther is van meening dat het
klimaat er niets toe doet bij de genezing,
zoodat men zjjn systeem overal kan toe
passen, mits de lucht zuiver is.
Voeding, rust, zuivere lucht zijn de drie
hoofdvoorwaarden. Ielere patient onder per
soonlijk toezicht van den geneesheer. Niet
zooals ia Davos en elders, de patient om
geven van bezorgde familieden en kennissen,
die een stipt opvolgen van des geneesheers
raad onmogelijk maken.
De kuur wordt op 5 a 6 maanden ge
steld. Sommigen moeten langer blijven, velen
kunnen reeds in korten tijd ontslagen
worden.
Nordrach boogt op 90 terwijl andere
geneesoorden slechts 25 a 30 halen. Er
komen in eerstgenoemde plaats zieken, die
elders tevergeefs om genezing aangeklopt
hebben.
't Is haast al te mooi, herhalen we. Maar
al schrijft de d snkbare genezen© een beetje
optimistisch over dit Nordrach, en al was
zijn geval van den beginne af niet hopeloos,
hoewel dat de doctoren verzekerden, d ze
geschiedenis wjjst voor de zooveelste maal
de incht aan, het goedkoopste geneesmiddel,
tot herstel van longziekten.
Sanatoria dus. In 't Gooi, de Yeluwe,
Drente, Brabant en Limburg zijn hooge
streken en zuivere lacht te vinden.
En dan nauwlettend toezicht op vleesch-
keuring. Zoolang we het vee toestaan ons
te besmetten, zullen we altijd sanatoria te
kort komen. Tegelijk dus maatregelen tot
genezing van ons parelziek rundvee en er
bestaat hoop dat we eenmaal de gevreesde
tering op de lijst der zeldzame ziekten
plaatsen.
alle Enropeesche kusten en had ten doel,
den invoer van Engelsche handelsartikelen
en wat destijds hetzelfde bsteekende, de
koloniale producten, zoo al niet te ver
hinderen, dan toch uiterst moeiljjk en on-
geloofeljjk kostbaar te maken.
Het plan was grootscb, maar de hebzucht
van hen, die het ten uitvoer moesten leggen,
was nog reusachtiger. Terwjjl bij de eerljjke
verdienste armoede troef was, kwamen om-
kooping en bedrog tot den hoogsten bloei.
Hadden de overweldigers dezen ongeluk
aanbrengenden maatregel streng toegepast,
men zou hen gehaat hebben; nu men ze
omkoopbaar en plichtvergeten vond, werden
ze veracht. De reactie in Oost-Friesland,
dat wegens de nabijheid van Helgoland,
Engeland's stapelplaats, dubbel zwaar ge-
kastjjd werd, was de meest betreurens
waardige. Een welgesteld en voor 't overige
vastberaden volkje, dat er van droomde,
zich eenmaal weer zelf te regeeren, werd aan
handen en voeten gebonden tusschen twee
strjjdende kolossen, Engeland en Frankrjjk,
geworpen, om zóó, langzaam maar zeker,
platgedrukt en vermorseld te worden.
De weg, die als door de natuur zelf voor
't verkeer was aangewezen, de Eems, was
geblokkeerd. En wat de grootste rgkdom
der bevolking uitmaakte, de zeeschepen,
deze waren, toen ze in 't voorjaar argeloos
waren uitgeloopen, door Engelsche kapers
en zeeschuimers opgebracht en benaderd.
Zeels honderd en zeven Oost-Friesche sche
pen lagen als verloren kapitaal in de En
gelsche havens en de in krijgsgevangen
schap verkeerende bemanning kreeg nau-
weljjks onderstand genoeg, om in de eerste
levensbehoefte te voorzien. Andere schepen
waren in onzjjdige havens gevlucht, ver-
Buitenland.
Met spanning vraagt men zich af, welke
oplossing het Belgische ministerie zal kunnen
vinden om ten aanzien van het kieswetont-
werp tot eene voor alle partgen aannemelijke
schikking te komen. Veel verwachting heeft
men diarvan niet, en wordt dan ook reeds
gesproken van eene ontbinding der Kamer,
ten einde de kiezers te laten beslissen.
Generaal Brialmont zou dan van die gelegen
heid gebruik maken om een manifest uit te
vaardigen ten gunste van den persoonlijken
dienstplicht. Een andere partjj zal dat waar
schijnlijk niet ongaarne zien, omdat op die
wjjze de aandacht kan worden afgeleid van
de hoofdzaak.
De verklaring der burgemeesters van
Brussel, Antwerpen, Gent en Luik aan den
Koning, dat zij niet langer voor de orde
in hunne gemeenten kunnen instaan, wan
neer het kieswetontwerp niet wordt inge
trokken, was zeker al weinig geschikt om
de opgewonden gemoederen verder tot be
daren te brengen.
Bij den aanvang der Kamerzitting ver
klaarde de Belgische minister-president Dins
dag uit naam der regeering
»In de zitting van jl. Vrjjdag heb ik ver
klaard dat de regeering zeer ernstig wenschte
tot verzoening en bedaring der gemoederen
te komen.
Verscheidene leden hebben nieuwe voor
stellen tot wjjziging der kieswet aange
kondigd.
»De regeering is van oordeel, dat er
reden bestaat om die in ontvangst te nemen
en te onderwerpen aan het oordeel eener
commissie, waarin alle partgen zullen ver
tegenwoordigd zjjn.
»Ik verzoek de leden, die geneigd zijn
zoodanige voorstellen in te dienen, dat
binnen korten tjjd te doen.
»De regeering is bereid, inmiddels opnieuw
na te gaan, wat er kan worden gedaan om
tot de gewenschte verstandhouding te ge
raken.*
De indruk in politieke kringen is dat er
in den eersten tjjd niets zal komen van eene
hervorming van het kiesrecht.
Dreyfus is eindelijk, ten spjjt zjjner vij
anden, die nog altjjd gehoopt hadden, dat
zijn uitgeput lichaam niet meer tegen de
zeereis bestand zou zjjn of dat zich aan boord
van de »Sfax« wel een laaghartige zou be
vielen daar en werden onbruikbaar, terwijl
de reeders aanzienlijke sommen moesten
besteden voor het onderhoud van 't scheeps
volk. De geheale vloot van haringbuizen,
die jaar op jaar werd uitgezonden, even
geregeld als de wagens, die den oogst moesten
binnenhalen, lag thans rustig aan de anker
kettingen of met omgekeerde kiel, op het
land. En reeds ging de bevolking, vóór ze
nog van de Pruisische onder de meer dan
gehate Fransch-Hollandsche sonvereiniteit
was gekomen, gebokt onder de zware oor-
logscontributiën, die baar waren opgelegd.
Nood breekt wetten! Er was nog één
middel om het ergste te voorkomen, n.l.
door list of het maken van een omweg de
bepalingen van 't continentaalstelsel te ont
duiken. En behalve dat de Friezen hier
door gelegenheid vonden om aan den hun
aangeboren lust tot waagstukken te voldoen,
waarbjj ze echter in dit geval goed en vrjj-
heid konden verliezen en zich de oneven-
re digs te straffen op den hals halen, zagen
ze in hunne handelwijze eene krjjgslist, die
hen in staat stelde, zich eenigermate op
hunne vervloekte onderdrukkers te wreken.
Yoor dit volk zal daarom die tjjd van
den smokkelhandel, waarop eene menigte
familiegeschiedenissen betrekking hebben en
waaraan de herinnering van een legio moedige
daden en noodlottige gebeurtenissen ver
bonden is, altjjd iets bjjzonder kenmerkends
behouden.
Nooit was 't verkeer met de buren, op
de Plaats der Hertogs zóó levendig geweest,
als bjj 't begin van den smokkelhandel-
Maar 't was een komen en gaan, weinig
geschikt, om Cato op te vrooljjken, daar
het steeds met onheilspellende berichten ge
paard ging. De korte verlovingstijd van 't
vinden, die den onrechtvaardig veroordselde
zou uit den weg ruimen, Zaterdagochtend
te Rennes aangekomen, 's Avonds te voren
was de kruiser bjj onstuimig weer in zicht
gekomen van het tegenover Belle Isle ge
legen Quiberon. Terstónd werd aan het
wachtschip »Caudon« bevel gegeven den
gevangene te gaan afhalen, maar eerst na
een strjjd van vier uren tegen de elementen
slaagde men daarin. Tegen half 2 in den
nacht bracht eene boot van de »Caudonc,
bemand met 10 roeiers onder bevel van een
officier Dreyfas aan wal, waar inmiddels eene
compagnie infanterie was opgesteld en een
kapitein der gendarmerie, in tegenwoordig
heid van den directeur-generaal van den
veiligheidsdienst Yiguié, den gevangene in
ontvangst nam. Hjj zag er zeer zwak uit en
weende van aandoening bij het betreden van
den vaderlandschen bodem. In een landauer
met twee paarden, vergezeld van den prefect
van Ille et Vilaine, Vignié en een inspecteur,
werd hjj naar het spoorwegstation gebracht,
waar een speciale trein gereed stond, die
hem naar Rennes bracht. Aan een klein
station, op enkele kilometers van die stad,
werd gestopt en weer plaatste men den ge
vangene in een landauer, die hem, onder
bedekking van een 25-tal gendarmen, naar
de gevangenis van Rennes bracht, waar men
te 6 uur in den ochtend aankwam. De
gansche tocht was doe - gestoori z
geen kreet werd geho
Kort daarna werd aan mevr. Dreyfus
kennis gegeven, dat t-ar m»
vangenis was aangekor - i te
begaf zjj zich, vergezeld van eene vriendin,
mevr. Havet, daarheen,
werd zjj terstond bjj den gevangene toege
laten, waar eene hoogst roerende ontmoeting
plaats had.
De moedige vrouw bracht voor haren
man de uniform mede, welke bjj op den
dag zjjner degradatie heeft gedragen en
waarop zjj eigenhandig de afgerukte galons
weer heeft genaaid, opdat hjj daarin voor
zjjne rechters zal kunnen verschijnen. Per
brief had zjj haren man hiervan mededeeling
gedaanvan daar ook dat hij op de terug
reis geen nieuwe wilde dragen.
Uit Rennes wordt gemeld dat de belang
stelling die zich de eerste dagen bjj de
bevolking voor de Dreyfus-zaak uitte, reeds
verminderd ismen schoolt niet meer samen
in den omtrek van de gevangenis, ea men
jonge meisje verliep en 't had er meer dea
sehjjn vaa of men zich tot eene begrafenis,
dan tot eene bruiloft voorbereidde. Wie had
er ook tjjd, om aan de bruid te deuken?
Alles was vervuld van 't continentaal-stelsel
Ivo alleen dacht aan r aan r
schuchtere liefde en Cato 1 -
ze hare nieuwe woning zou kannen betrek
ken. Wegens de slechte tg den waren de
toebereidselen tot de bra 1 iu
slachtig dan eerst't plan wü t; ch
namen de lange, met tinnen i
tatels, waarop het heerljjk gen fis-
maal stond te dampen, zulk uCae
lijke plaats iu, dat men zich verwonderd
afvroeg, vanwaar toch op deze afgelegen
Plaats al die feestgenooten mochten gekomen
zjjn? De bruidegom, in wiens huis dit gast
maal was aangericht, moest welvoeglijk-
heidshalve de aanzienlijkste gasten in de
opkamer, het beste vertrek, ontvangen.
Dominéé was met zjjne geheele familie tegen
woordig en Cato's vader had ook nog een
paar neven meegebracht.
Alsof dit vanzelf sprak, kwam ook Jans
en zette zich zonder bedenken mede aan de
tafel der heeren. Ivo, die hem van oudsher
bewonderde en liefhad en aan hem, naar
hg meende, nog onlangs Cato's redding te
danken had, was recht verheugd over zjjne
komst, maar voor al de anderen, behalve
voor Alarich, die van Regina zaliger eene
soort van verplichting jegens Hanna en
haar zoon meende geërfd te hebben, was
deze eene teleurstelling. Jans echter bekom
merde zich daarover niet, maar nam zonder
omslag plaats.
Wordt vervolgd.)
ilEUWSBLAB
DOOR
