Ilel Land van Heusden en Allena. de Langstraat en de Bommelerwaard.
GEZONDHEIDSWET.
"feuilleton.
M 1843.
Uitgever: L. J. VEERMAH, Heusden.
ZATERDAG 21 OCT.
1899.
Dit blad verschjjnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f l.OO.
Franco per post zonder prjjsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Adyertentiën van 16 regels 50 et. Elke regel
meer 71/» ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Adyertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond
ingewacht.
Aan de leden der Tweede Kamer ia toe
gezonden een wetsontwerp, regelende het
Staatstoezicht op de volksgezondheid. Aan
de memorie van toelichting is het volgende
ontleend
De tegenwoordige regeling, die dateert
van 1 Juni 1865, heeft een aantal fouten,
welke kort saamgevat de volgende zijn:
lo. dat er wel in de verschillende pro
vinciën organen van het geneeskundig staats
toezicht worden aangetroffen, maar dat
nagenoeg alle centrale leiding ontbreekt;
2o. dat men er te veel op heeft ver
trouwd, dat gemeentebesturen en andere
autoriteiten het op hoogen prjjs zouden
stellen de adviezen van deskundigen op dit
terrein te kunnen inwinnen en daardoor in.
gebreke is gebleven die besturen tot het
plegen van overleg in vele gevallen te
verplichten en aan de organen van het
staatstoezicht voldoende bevoegdheden toe te
kennen
3o. dat te veel uit het oog is verloren,
dat staatstoezicht tot behartiging van de
belangen van de volksgezondheid niet behoeft
of mag zijn uitsluitend een geneeskundig
staatstoezicht;
4o. dat men te veel verwachting heeft
gehad van slechts enkele keeren in het jaar
bijeenkomende geneeskundige raden
5o. dat men ten onrechte is uitgegaan
van het standpunt, dat over plaatselijke
gezondheidsbelangen plaatselijke voorlichting
wel kan worden gemist.
Het voornaamste orgaan onder het toe
zicht is het inspecteurschap, maar hoe ver
dienstelijk en ijverig de titularissen ook zjjn,
het is hun niet gelukt, hun arbeid zoo
vruchtdragend te maken als wanscholjjk is.
Dit komt, omdat niet geboord worden de
mannen, die in de eerste plaats belast zjjn
met de behartiging der gezondheidsbelangen
en omdat de wet de inspecteurs niet heeft
verzekerd over die veelzjjdige toerusting,
die noodig zou zjjn om hun adviezen ten
allen tjjde te doen ontkomen aan het ver
moeden van eenzijdigheid, als uitsluitend
afkomstig van geneeskundige zjjde. Da bij
stand der geneeskundige raden heeft in dit
euvel niet voorzien.
Lettende op het toenemend gewicht van
de taak, die op het staatstoezicht rust, in
EEN GEHEIMZINNIGE MISDAAD.
Uit het Engelsch.
(9
Na het heftig onderhoud met Brian verliet
Whyte voor enkele dagen de stad en zoo
doende kwam het hem bij zjjn terugkeer ter
oora, dat Madge de verloofde van zjjn mede
minnaar was. Hjj sprak mjjnheer Frettly
hierover aan en verliet, na de bevestiging
van diens lippen gehoord te hebben, het
huis, met de pleehtige belofte er nooit meer
een voet te zetten.
Weinig zal hjj gedacht hebben van hoe
veel profetische beteekenis die woorden
waren, daar hjj nog dienzelfden nacht den
dood vond in het rjjtuig.
Ongeveer twee weken na Whyte's ver-
dwjjning, gaf mjjnheer Frettly een diner ter
viering van den geboortedag zjjner dochter.
De soep was juist gediend toen de laatste
gast binnentrad, zich verontschuldigde over
zjjn late komst en plaats nam. Deze was
mjjnheer Felix Rolleston, een jongmensch,
die in Melbourne zeer bekend was.
Hjj had een klein kapitaaltje, schreef nu
en dan couranten-artikels, werd in elk voor
naam gezelschap ontvangen, was vroolgk
en opgewekt en had altjjd een nieuwtje te
vertellen. Gebeurde er een schandaaltje, dan
was Felix Rolleston daar het eerst van op
de hoogte en wist er altjjd meer van dan
iemand. Zijn kennis was, ofschoon nogal
oppervlakkig, vrjj uitgebreid en zjjn gesprek
onderhoudend en geestig.
Het gesprek was een weinig verflauwd,
verhand met de volkshuisvesting, de ver
ontreiniging der openbare wateren enz.,
meent de regeering Biet te kannen volstaan
met het aanvragen van meerdere gelden
tot verruiming van de werkzaamheden van
het geneeskundig staatstoezicht.
Een nienwe regeling is noodig, wat
vooral gebleken is bjj het samenstellen van
het ontwerp woningwet*. Tot het doen
naleven van de daarin opgenomen regelen
is het geneeskundig staatstoezicht niet bjj
machte; in plaats van nu daarvoor «en
nieuwen tak van dienst te scheppen, kwam
het der regeering wenscbeljjk voor, het ge
neeskundig staatstoezicht te reorganiseeren
en zjjn werkkring uit te breiden met het
toezicht, noodig gemaakt bjj de eventueele
totstandkoming van de woningwet ea andere
wetten, de volksgezondheid rakende.
De Regeering acht hiertoe noodig een
krachtige, deskundige centrale leiding door
een zelfstandig college, wier samenstelling
borg staat voor een veelzjjdige beschouwing
der hygiënische vraagstukken.
In het ontwerp wordt deze centrale leiding
opgedragen aan oen centralen gezondheids
raad, terwjjl voor het meer directe en des
kundige toezicht inspecteurs zullen worden
aangesteld, naast de gezondheidscommissiën,
die belast zjjn met het onderzoek van des
kundigen en van technischen aard. Deze
commissies zullen de plaatselijke organen
zijn, die, nauwkeurig kennis bezittend van
de plaatseljjke toestanden, voor de plaatse
lijke belangen der Volksgezondheid waken
en alles, wat voorziening eischt, overwegen
en aan het licht brengen.
Een dergeljjk Staatstoezicht moet, naar
de Regeering meent, de volksgezondheid ten
goede komen.
Neemt men aan, dat bjj het in werking
treden van de nieuwe regeling de centrale
gezondheidsraad samengesteld wordt uit drie
ledendat zeven inspecteurs worden be
noemd en dat voor elke gemeente van 15000
of meer zielen een gezondheidscommissie
wordt ingesteld, behoudens de mogeljjkheid
om voor de groote steden meer dan één
commissie te benoemen, «n voorts een com
missie voor elke combinatie van gemeenten
van pl.m. 15000 zielen, hetgeen leidt tot
een aantal van pl.m. 260 commissies, dan
zou zjjn te rekenen op een uitgave van
f 117.000. De nitgaven bedragen thans
f 60.900.
zoodat, toen Felix binnentrad, het gelaat
van ieder ophelderde, daar men verzekerd
kon zjjn, dat het nn een aangename wen
ding zou nemen.
»Het spjjt mjj vreeseljjk,* zei hjj, zijn
plaats naast Madge innemende, »maar
iemand in mjjn positie moet zuinig met zijn
tjjd zjjn, er wordt zooveel van in beslag
genomen.*
»Dat is toch eigen verkiezing,* merkte
Madge met een ongeloovig lachje op. »Zeg
nu maar eerljjk, dat gjj visites hebt ge
maakt.*
»Nu ja,« stemde Rolleston toe, »dit is
de onaangename zjjde van zooveel kennissen
te hebben. Men krjjgt niets dan slappe thee
en dunne boterhammetjes.*
»Gjj hebt liever iets hartigs,* bracht
Brian in het midden.
Rolleston ging voort, alsof hjj niets van
de interruptie bemerkte.
>Het eenige voordeel van dat theedrinken
vóór het diner bestaat daarin, dat het de
menschen bjj elkaar brengt en dat men nog
eens een nieuwtje hoort.*
»Dat is waar ook, Rolleston,* zei Frettly
hem met een glimlach aanziende, »hebt ge
geen nieuws?*
»Goed nieuws en kwaad nieuws en nieuws,
dat gjj zeker nog niet gehoord hebt,* was
Rolleston's ernstig antwoord. »Ik heb wel
degeljjk een nieuwtje, maur weet gjj er nog
niets van?*
Daar niemand een bevestigend antwoord
gaf, vervolgde Rolleston, recht voldaaa
eenige opschudding te weeg te zullen
brengen
»Weet gjj dan niet, dat de naam bekend
is van het jongmensch, dat in het rjjtuig
vermoord werd?*
Voorts zou het kannen zjjn, dat de cen
trale raad een laboratorium noodig had
voor bacteriologische en andere onderzoekin
gen, maar vooralsnog ligt dit niet in de
bedoeling der Regeering.
Onder de noodige waarborgen en met
inachtneming van art. 158 der Grondwet,
wordt in art. 4 aan de leden van den cen
tralen gezondheidsraad en van de gezond
heidscommissiën en aan de inspecteurs het
recht tot binnentreden van gebouwen en
woningen gegeven. Dit is noodig om hun
de uitvoering hunner taak, onderzoek en
handhaving van wetteljjke bepalingen, mo-
geljjk te maken.
Bjj art. 14 van de wet van 1 Juni 1865
is aan de gemeentebesturen opgedragen, met
de inspectonrs van het geneeskundig Staats
toezicht in overleg te treden omtrent alles,
wat op de volksgezondheid betrekking heeft.
Deze bepaling heeft het gewenschte ge
volg niet gehad.
Art. 6 van het wetsontwerp beoogt daar
in verbetering te brengen. Door het ver
plichtend stellen van het hooren der ge-
zondscommissie voor het vaststellen, wjjzigen
of intrekken van de verordeningen der
gemeenteraden betreffende de volksgezond
heid, en van het aanhalen van het advies
der commissie in die verordeningen, wordt
verhinderd, dat zulke verordeningen worden
vastgesteld, gewjjzigd of ingetrokken voor
dat nLt alleen burgemeester en wethouders,
maar ook de gemeenteraad is voorgelicht
omtrent de beste wjjzs om de belangen der
volksgezondheid te behartigen.
(Slot volgt./
Het is onder de gegeven omstandigheden
zegt de »Times of Africa*, niet van belang
ontbloot, hetgeen de heer Lecky drie jaren
geleden zeide over president Kruger, bjj de
opening van de meeting van het >College
Historical Society* iu de universiteit te
Dublin gehouden.
Hjj zeide van den president der Zuid-
Afrikaanscha Republiek uit eigen ervaring
te kuDnen spreken. »Hjj was meer dan eens
in mjjne woning en bovendien kwam ik in
aanraking met verschillende personen, die
hem goed kenden. In verscheidene opzichten
ljjkt hjj sprekend op den ernstigen Puri-
teinschen krijgsman nit den tjjd van de
»Commonwealth«, een streng, halstarrig
»Ocb, kom klonk het van alle kanten.
Ja,« ging Rolleston voort, »en wat meer
is, crjj kent hem allen.*
»Het is Whyte toch niet,* zei Brian
verschrikt.
»Wat drommel, hoe weet gjj dat?* zei
Rolleston, die het land had dat men hem
voor was. »Ik hoorde het zooeven in St.
Kilda.*
»Wel, dat is gemakkeljjk te begrjjpen,*
luidde Brian's eenigszius verward antwoord.
»Ik ontmoette Whyte nogal dikwjjls m lar
daar ik hem de laatste veertien dagen in
het geheel niet zag, dacht ik, dat hjj het
wel kon zjjn.*
»Hoe zjjn zjj daar achter gekomen,* vroeg
Frettly met zjjn wjjngla3 spelende.
»Door een van die heeren rechercheurs,*
antwoordde Felix. »Die vinden alles uit.*
»Het doet me leed voor hem,* zei Frettly.
Whyte was mij dringend aanbevolen en
scheen een handige jongen te zjjn, die zjjn
weg wel zou vinden.*
»Een gemeen sujet,* mompelde Felix.
Deze woorden werden door Brian opge
vangen en hartgrondig toegestemd.
Gedurende het overige van den maaltjjd
was de moord en de geheimzinnige sluier,
waarin deze gehold was, het eenige onder
werp vaD gesprek. Nadat de dames zich
verwjjderd hadden, gingen de heeren, nadat
de glazen nogmaals gevuld waren, er op
door. Brian nam geen deel aan het gesprek.
Hjj zat onbeweegljjk op zjjn gevuld glas te
kjjken en verdiepte zich bljjkbaar in het
een of ander.
»Ik kan mjj maarniet begrjjpen,* merkte
Rolleston op, »hoe zjj hem niet eerder hebben
kunnen uitvinden.*
»Ik wel*, zei Frettly, zgn glas weder
man, met een ontembaren moed en vast
beradenheid, met een heel klein tintje be
schaving, maar met een zeldzame aange
boren scherpzinnigheid om menschen en
zaken te beoordeelen.
Ieder, die met hem in aanraking komt,
wordt gebracht onder den indrak van
dien man.
Hjj is de vader van niet minder dan
zeventien kinderen. Hij behoort tot de Dop
pers en is jjverig godsdienstig, men zegt,
dat hjj even sterk gelooft als Wesley in
directe inspiratie, die hem in zgn hande
lingen leidt. Hjj is een groot jager op groot
wild.
Een van de vingers van zjjn hand mist
hjj. Hjj was gebroken op de jacht en als
een karaktertrek van den president dient,
dat bjj op de plaats zelve het lid ampu
teerde. In een half-koninklijke betrekking,
en zelfs met meer koDinkljjke macht, leeft
hij het leven van een boer, en ofschoon,
naar ik geloof, bjj een wezenljjk eerlijk,
wijs en sterk man is, heeft hjj even als
alle zjjne landgenooten een angst voor een
immigratie van een buitenlandsch element
en al hun afschuw en wantrouwen voor een
industrieel of mijn-maatschappjj.
Het bericht als zou Jameson ergens in
Britsch Bechnanaland gereed wezen om op
nieuw in de Z. A. R. te vallen, heeft, zegt
de ^Standard and Diggers News,* aan menig
Transvaler de verzekering uitgelokt, dat dit
maal zijn wPte vlag niet meer zal worden
gespaard, te meer zoo, omdat Jameson geen
Britsch soldaat is en dus valt onder den
gewonen regel, welke bepaalt dat elke ge
vangen vjjandeljjke niet-soldaat, die gevat
wordt met de wapenen in de hand, onmid
dellijk behoort te worden doodgeschoten.
Elk Transvaalsche burger is per se soldaat
en geniet dus de privileges, welke het krjj-ge
recht aan een soldaat toekent. Doch niet
elke Brit is per se soldaat. Alleen de Brit-
sche soldaten behooren dus van Transvaal
sche zjjde te rekenen op erkenning der
privileges, welke het volkenrecht aan ieder
soldaat t>ekent. Amateur-sol laten als Jame
son worden niet als krijgslieden, doch als
gewon? moordenaars behandel!, wanneer ze
gewapend optreden tegen de boeren.
vullende, hij was hier betrekkeljjk weinig
bekend, daar hij eerst sedert kort uit En
geland is gekomen. Hjj kwam, geloof ik,
ook bjj niemand aan huis dan hier.*
»En zie nu eens, Rolleston*, zei Calton,
advocaat te Melbourne, die naast hem zat,
>als gjj nu eens een ljjk in een rjjtuig voudt,
gekleed in een zwarten rok, een kleeding-
stuk dat algemeen gedragen wordt, zonder
kaartjes bjj zich en zonder merk op zgn
linnengoed, zou het u, geloof ik, ook moeite
kosten dat raadsel op te lossen. Ik vind het
bjjzonder handig van de politie, om dit zoo
spoedig te ontdekken.*
»Het moet wel aardig zgn, om zoo'n
quaestie op te lossen. Ik zou wel rechercheur
willen zjja,* zei Rolleston.
»En toch geloof ik, merkte Frettly
glimlachend op, »dat de misdadigers in dat
geval bjjzonder veilig zouden zjjn.*
>Nu, dat zeg ik nog zoo stellig niet*,
antwoordde Felix; >sommige lui zgn als
champagneschuim van boven, maar wel wat
beter daaronder.*
>Nu, ik ben toch bang,* zei Calton,
langzaam een teugje nemende, »dat de politie
moeite genoeg zal hebben, cm den waren
misdadiger uit te vinden. Ik beweer, dat
het een bjjzonder handige vent moet zijn.*
Denkt gjj dus, dat hjj niet ontdekt zal
worden*, vroeg Brian, zich uit zgn over
peinzing losrakkeude.
»Dat z-g ik nu weer niet,* antwoordde
Calton, »maar hg heeft waarschijnlijk geen
enkel spoor nagelaten. Gjj kunt er stellig
op rekenen,* ging Calton voort, >dat degeen,
die Whyte vermoordde, geen gewoon mis
dadiger is; de plaats, die hg voor de misdaad
uitzocht, was hoogst veilig
Vindt ge dat?* zei Rolleston. »Wel, ik
Eneelsche troepen, welke nog bjj lange na
niet schijnt te zjjn wat zjj wezen moest.
Over de reservisten, ten getale van onge
veer 80,000, zegt bjjdat zgn lieden, die
zes jaar actief hebben gediend en nu nog
zes jaar in de reserve staan, voor welke
bereidwilligheid zjj 30 cent per dag ont
vangen. Het oproepen geschiedt zoo een
voudig mogeljjk. De oproeping wordt door
aanplakbiljetten in de straten bekend ge
maakt en ieder reservist ontvangt dan tevens
een spoorkaartje en 1 gullen 80 cent ver-
teringskosten. Van de thans opgeroepen
reservisten valt een aanzienljjk deel af, het
welk door de geneesheeren voor den dienst
ongeschikt wordt verklaard, waarvan het
gevolg is, dat de sterkte der actieve batail-
lons meer op het papier dan in werkeljjk-
heid bestaat; zelfs beeft men een aantal
manschappen uit de bataillons moeten ver-
wjjderen als zgn de te jong. Men treft er
soms nog halve kinderen aan! Zeer be-
denkeljjk is het ten slotte, dat de garde
over geen voldoend aantal reservisten be
schikte en haar tekort moest aanvullen met
manschappen uit andere garde-regimenten.
Bjj het mobiel maken der cavalerie-regi-
raenten verwekt het verkrjjgen der noodige
paarden de meeste zorg. In het Afrikaansch?
zomerklimaat kunnen slechts paarden wor
den gebruikt, die vrjj van alle gebreken
en mins'ens vjjf jaar oud zgn. Aan die
paarden is evenwel gebrek en de mobiele
regimenten hebben dientengevolge het noo
dige materiaal moeten nemen van de achter-
big vende regimenten, die dus gebrek aan
paarden hebben. Bedenkeljjk is tevens het
verscbjjnsel, dat er in Engeland nauweljjks
officieren overbljjven, wier aantal tcch reeds
gering is door de verkwistende levenswjjza,
waaraan cavalerie-officieren gewoon zjjn.
Aan de artillerie heeft men Londensche
omnibus-paarden gegeven, maar, zegt de
sohrjjver, het is moeiljjk aan te nemen, dat
de artilleristen deze dieren, die aan een
sukkeldrafje gewond zjjD, met groot ge
noegen voor hun lichte stukken zullen
spannen.
Voor dezen oorlog is de trein van buiten
gewoon groote beteekenis. Niet alleen de
ammunitie en de lazaretten, maar de gauscne
levensvoorraad moet mjjlen ver over zeer
ongunstig terrein worden aangevoerd. Daar
men deze moeiljjkbeden kende, heeft het
minist rie van financiën reeds in hit begin
zou juist denken, dat een rjjtuig daartoe
zeer ongeschikt is; het gebeurde zoodoende
toch op de openbare straat.*
Juist, dat verhoogt de veiligheid,* ant
woordde Caltoa weder. »Le3S alle verslagen
over moorden en gjj zult zien, dat, hoe
pablieker de plaats hoe minder kans op
ontdekking is.
VII.
Toen de heeren het salon binnentraden,
speelde een jonge dame één dier afschuweljjke
zoogenaamde salonstukken, waarin zooveel
variaties op de melodie zgn, dat het een
wanhopig werk worlt de wjjs te herkennen,
tnsschen een eindeloos gerammel van trillers
en 16* en 32e noten.
Madge en Brian hadden zich een weinig
afgezonderd en spraken ovar dan dood van
Whyte.
>Ik heb hem nooit kannen aitstaan,* zei
het meisje, »maar vind zgn dooi na toch
afsehaweljjk.«
»Och, dat weet ik niet,* antwoordde
Brian. >Gewoonlgk beweert men, dat chlo
roform een zachten dood geeft.*
>De dood is altjjd afschrikkend,* hernam
Madge, >en vooral voor iemand, in do kracht
van zgn leven, zooals Whyte.*
»Ik geloof, dat gjj erg onder den iadrak
zjjt,« zei Brian niet vrjj van jaloezie.
»Gjj dan niet?* luidde de verbaasde vraag.
>Van de dooien niets dan goed*, zei
Fitzgerald, »uiaar daar ik hem bjj zjjn
leven niet kon uitstaan, kuut gjj niet ver
wachten, dat ik nu zgn dooi betreur.*
Wordt vervolgd.)
Buitenland.
Id de >Frankfurter Zeitung* schrjjft een
oud Duitsch officier, die zich te Londen
bevindt, een artikel over de mobilisatie der