Het Land van Heusden en Altena, de Langstraat en de Bommelervvaard.
Op! voor Transvaal.
FEUILLETON.
Uitgever: lx. J. VEERMAN, Heusden.
M 1862.
WOENSDAG 27 DEC.
1899.
,H-£T LAND VAN ALTEN^
YOOB
Dit blad verschjjnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 8 maanden f l.OO.
franco per poet zonder prjjsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën ran 16 regele 50 et. Elke regel
meer V/t ct. Groote lettere naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond
ingewacht.
Mjjn oproep van 7 dezer, hoewel door
sommigen beschouwd als in strjjd te zijn met
de neutraliteit waartoe ons land verplicht
is, moeht allerwege in alle rangen en stan
den van Nederlanders weerklank viaden.
En niet alleen van binnen de grenzen
doch ook van daar buiten, uit verschillende
streken van Europa, ontving ik bewjjzen
van sympathie en toezeggingen van gelde-
ljjken steun als het Fonds tot daadwerke
lijken steun tot stand komt.
Heerljjk komt het gevoel van fierheid uit
in vele brieven, die tot mg kwamen, daar
mede bewgzeade dat het Nederlandsche volk
nog niet ontaard is tot een natie louter uit
woeker» ars en schacheraars bestaande, zoo-
als wel wordt beweerd.
Honderde brieven, waarvan vele met tien
tallen handteekeningen, gewerden mg, doch
uit slechts enkele wensch ik een brokstuk
weer te geven, ©m aan te toonen, hoe
Nederland thans denkt, hoe Nederland thans
voelt I
Een student aan een onzer universiteiten
schrijft:
«Eindelijk is dan toch gekomen de op
roeping die ik zoolang verwachtte; het
eenige protest dat in kracht gelijk stond met
de verfoeieljjkheid van den Chamberlain-
oorlog. Ik heb het gevoeld en velen met
mg voorzeker dat bet geven ran geld ter
leniging der nooden na den oorlog niet be
vredigt min of meer wrevelig maakt zelfs
over eigen onmacht. Wie iemand in het
water ziet liggen, zal die niet eon soort van
«elfverwjjt geveelen als 't eenige wat hjj
doet is droge kleeren halen voor den
drenkeling, als deze er zich uitgewerkt zal
hebben
Het is mijn heilige overtuiging, dat de
eenige manier, waarop het Nederlandsche
volk zjjn schu 14 aan de inenschheid in 't alge
meen en aan de stam- en taalverwante repu
blieken in 't bijzonder, kan afdoen, is, door
gehoor te geven aan dezen oprosp. Al het
andere moge goed zjjn, maar eerlijk beoor
deeld is het toch maar belachelijk armzalig
droge kleeren halen voor een verdrinkende.
Ik ben student, 21 jaar oud, wel is waar
onbekend met don wapenhandel, maar dit
EEN GEHEIMZINNIGE MISDAAD.
Uit het Engelsch.
(28
«Een plotselinge bekeering
«Ja, ze zei, dat de dood van die vrouw
haar zoo had aangegrepen, dat zjj onverwijld
dienst in het leger wilde nemen, om haar
godsdienst wat opgeknapt te krjjgen.c
«Zeker onder den indrnk van vrees,* zei
Calton kalm. «Ik heb meer voorbeelden
gezien van zulk een plotselinge bekeering,
maar gewoonlijk is het van korten duur
het is er mee als met den duivel die ziek
is en dan monnik wil worden. Zag zjj er
goed uit?*
«Zoo zoo, geloof ik,« antwoordde Kilsip
de schouders ophalend. «Erg domze
kon lezen, noch schrjjven.*
Dat klopt met het feit, dat zjj niet naar
Fitzgerald vroeg, toen zg op de Club
kwam,zg zal waarschijnlijk niet ge
weten hebben, voor wien zjj gestuurd werd.
Ik verwacht, dat het zal uitloopen op een
kwestie van herkenning. Komaan, als de
politie haar niet kan uitvinden, dan zullen
wjj e-n advertentie in de couranten moeten
plaatsen, waarbjj een belooning wordt uit
geloofd en biljetten van dezelfde strekking
verspreiden. Zjj moet gevonden worden
Het leven van Brian hangt aan een zjjden
draadje en dat draadje is Sal Rawlins.*
«Ja,* stemde Kilsip toe, zjjn handen
ineen wrjjrende. «Zelfs al bekent mjjnheer
kan geen bezwaar wezen. Ten eerste laat
zich alles leeren en bovendien, welken dienst
kunnen we de Boeren niet bewjjzen door
't bewaken van gevangenen, politiewacht
houden of als ordonnanceu. Dan kunnen 8r
meer onovertroffen scherpschutters naar het
front.*
Fragment uit een brief van een werkman
«Met innerljjke tevredenheid heb ik heden
uw ingezonden stuk gelezen, en daarmede
zou ik beginnen te hopen dat mjjne wen-
schen om onze broeders in Zuid-Afrika met
de daad te kunnen helpen, in vervulling
zouden kunnen komen.
Menigen slapeloozen nacht heb ik door
gebracht en mijn hoofd gepijnigd met het
idee: hoe zou ik in Transvaal kunnen
komen, om aan de zij le van onze dappere
broeders te mogen vechten en desnoods te
mogen sneven
Dit schrijf ik nu niet omdat ik broode
loos ben, verre vau dat, want ik bsn werk
zaam aan en verdien een tameljjk goed
loon, maar het is om mijn krachten en
desnoods mjjn leven te geven voor de goede
zaak onzer broeders.
Mjjnheer, ik geloof dat ik gek zou wor
den, indien mijn wen-ch niet vervuld werd.
Ik pjjnig mjjn hoofd maar steeds met de
gedachte hoe zou ik er toch kunnen komen
en daarom, mijnheer, smeek ik U, help
mjj toch.*
Beu uiifctti Hollaudsube hoogleerareu
schrjjft
«Naar aanleiding van Uw ingezonden
stuk heb ik de eer U mede te dealen, dat
ik gaarne voor «daadwerkelijken steun*
de som van duizend gulden beschikbaar
stel, indien kan worden aangetoond, dat de
uit te zenden personen werkeljjk de Trans
vaal kunnen bereiken en
a
Een schrjjven van een hoofdambtenaar
«In las ik uw >Opl voor Transvaal.
Dat is nu het eerste verstandige voorstel,
dat ik hoor. Per postwissel zend ik LJ eene
bjjdrage.*
Van een godsdienstonderwijzer
«Ons Nederlandsche volk betuigt zjjn
sympathie door de verschillende kleine en
groote gaven, die de Zuid-Afr. Yereeaigiog
en het Roode Kruis ontvangt; en deze zjjn
gelukkig niet gering.
Fitzgerald, dat hg dien nacht in quaestie
bjj moeder Gootsnip geweest is, zal zjj dat
moeten getuigen, daar niemand anders hem
gezien heeft.*
«Zjjt gjj daar zeker van?*
«Zoo zeker als men in een dergel ijk geval
wezen kan. Het was laat toen hjj kwam,
en het bljjkt, dat een ieder geslapen he*ft,
uitgezonderd de stervende vrouw en Sal
Daar de eerste dood is, is Sal de eenige
persoon, die kan bevestigen, dat hjj daar
was op het oogenblik, dat de moord gepleegd
werd.*
«En moeder Gootsnip?*
«Was dronken, zooals zjj gisterenavond
bekende. Zg daoht, dat als iemand daar
was, het die andere moet geweest zjjn.*
«De andere?* vroeg Calton verbaasd.
Welke andere?*
«Olivier Why tel*
Calton stond, met een uitdrukking van
de uiterste verbazing op zgn gelaat, van
zgn stoel op. «Olivier Whyte,* zei hg,
zoodra hjj een weinig bekomen was. «Kwam
die dan wel daar?*
Kilsip dook als een kat in zjjn stoel terug
en zgn hoofd vooruit stekend, zoodat zgn
neus veel op den snavel van een roofvogel
geleek, zag hjj Calton doordringend aan.
«Luister eens, mjjnbear,* zei hjj met een
gedempte stem. «Er is zeer veel duisters in
deze zaak, en werkelgk, hoe dieper wjj er
in doordringen, hoe ingewikkelder het er
uitziet. Vanmorgen was ik bjj moeder Goot
snip en die vertelde mjj, dat Wnyte de
koningin dikwjjls bezocht, terwjjl zg ziek
was, sn zeer goed met haar bekend scheen
te zjjn.e
Van godsdienstige zgde worden door bjjna
alle kerkgenootschappen en christelijke ver-
eenigingen bidstonden georganiseerd en de
menschen opgeroepen er aan deel te nemen
en deze oproeping vindt gehoor.
Ook ik heb in mgne gemeente zulk een
bidstond gehouden en tevens voor de am
bulance gecollecteerd. Nog meer andere din
gen worden beproefd, zooals tooneelvoor
stellingen, concerten, zanguitvoeringen enz.
enz. om het welzjjn der Boeren t9 bevor
deren en al deze dingen zjjn goed en nattig.
Toch vraag ik mjjzelven af: is dit nu
wel voldoenden steun, dien we hun geven
kunnen, ja moeten we niet meer doen?
Zonden we niet nog beter doen, wanneer
we onzen steun verleanen door zelf te gaan
en wanneer we znlks, om welk» reden dan
ook, niet konden, dan hen die wel kunnen
en willen en geschiktheid bezitten, door
flnancieelen steun daartoe in staat te stellen.
We zjjn nog wel wat onzjjdig. Het spreek-
woord: «bid en werk*, wordt nog te veel
van «9ne zgde behartigd; vooral iu de
Christenwereld. Het werken wordt te veel
vergeten en vooral als het opoffering van
eigen persoon moet kosten.
Toch zal dit, mjjns inziens, de beste hulp
zijn, die we de Boereu kunnen geven, door
zelf tot hen te gaan. Wat mjj zalf betreft,
ben ik dan ook nog volkomen bereid te
gaan. Dan kau ik mogeljjk nuttig zjju als
schrijver of reporter, of bode, of ouderwjjzer,
of in andere dingan die mjj niet bekend zgn,
maar er zeker zjja en waarvoor personen
moeten wezen.*
Van eene Hollandsche vrouw, in het
buitenland wonende
«Hulde aan de flinke Hollandsche jongens
die de Boeren willen helpen.
Zgn er geen rjjke landgenooten, die elk
één overtocht zouden willen betalen? Zjjn
er geen jonge militairen, die nu eens willen
gaan vechten?
Zoodra ik inzie dat er een fonds
is, wil ik gaarne een bjjdrage zenden.*
Sc
Slechts enkele brieven om een indruk te
geven hoe thans als het ware alles wat
Nederlander is zich genoopt gevoelt, hetzjj
persoonljjk, hetzij financieel mede te werken
om daadwerkelijken steun te verleenen.
Dat men hierbg van vele zjjden alleen
gedacht heeft aan ge wapenden steun, (ten
getuige waarvan de vele aanbiedingen van
«Maar wie drommel is die vronw, die zjj
de koningin noemde?* vroeg Calton onge
duldig. «Zg scbjjnt de spil van de gansche
geschiedenis te zgn, elke draad leidt naar
haar.*
«Ik weet bjjna niets van haar,* hernam
Kilsip, «als dat zjj er zeer goed uitzag en
ongeveer negenenveertig jaren oud was
eenige maanden geleden kwam zjj van En
geland naar Sidney en daarna naar hier
ik kan er echter niet achter komen, hoe zjj
bjj moeder Gootsnip terecht kwamhoe ik
die oude vrouw ook heb uitgevraagd, zjj
was zoo dieht als een pot en ik geloof, dat
zjj meer van die doode vrouw weet, dan
zg zeggen wil.*
«Maar wat kon zg Fitzgerald te ver
tellen hebben gehad, om hem zoo te doen
handelen? Een vreemde vrouw, die uit Enge
land komt en in een huis vau verdachte
zeden to Melbourne sterft, heeft waarschjjn-
ljjk niets met juffrouw Frettly uit te staan.*
«Neen, of juffrouw Frettly moet ia het
grheim met Whyte getrouwd zgn geweest,*
opperde Kilsip, «terwjjl de koningin in dat
geheim was.*
«Onzin,* antwoordde Calton overtuigend.
«Zg verfoeide hem en bemint Fitzgerald
bovendien wat ter wereld zou ha»r bewogen
hebben, om iu het geheim te trouwen en
een vrouw uit de minste buurten van Mel
bourne tot haar vertrouwde te maken? Er
is een tjji geweest, dat haar vader wilde,
dat zg met Whyte zou trouwen zg weigerde
dit echter zoo beslist, dat hg eindelgk zgn
toestemming gaf tot haar verloving met
Fitzgerald.*
«En Whyte?*
militairen eo oud-militairen) ligt voor de
hand, alhoewel ik in mjjn vorigen oproep
hiervan geen gewag h«b gemaakt.
De drie brieven daarin opgenomen waren
voor mg het bewgs, dat men allerwege
bereid was de Boers te helpen, persoonljjk
en daadwerkelijk te steunen in algemeenen
zin, terwjjl sommige gemeend hebben dat
ik slechts het oog had op de engere be-
teekeBi8gewapend ter hulp snellen.
Het is mg niet onaangenaam dat mjjn
artikel tweeledig is opgevat, orsdat ik daar
door twee partjjen tot elkander zal knnnen
brengen die beide hetzelfde beoogen, doch
slechts in de uitvoering van hun voornemen
van elkander wjjken.
Ik moet hier derhalve mgn plan nader
omlijnd uiteen zetten, waarbjj ik doe op
merken dat het, na rjjpe overweging, ge
grond is op inlichtingen, mededeelingen en
adviezen van ter zake kundige personen.
In de eerste plaats zij dan gezegd, dat
ik het volkomen eens ben met hen die be
weren dat het vormen van een comité of
fonds, ten doel hebbende soldaten voor de
Boers te werven, een vjjandig karakter
tegenover Engeland zou kunnen dragen en
onze Regeering aanleiding zou kunnen geven
te trachten tusschen beide te komen.
Ik zou het trouwens niet in het belang
der Boers noch in dat der uittrekkende
Nederlanders oordeelen dat laatstgenoemde
onmiddellijk naar het oorlogsveld zouden
vertrekken, daar zjj, niet gewend aan het
klimaat, vermoedelijk spoedig ziek zouden
worden en daardoor den Boers meer last
dan gemak zonden veroorzaken.
Daarbjj zouden infanteristen van weinig
nut kunnen zjjn. Cavaleristen, artilleristen
en genisten zonden alleen onmiddellijk dienst
kannen doen.
De daadwerkelijke hulp die volgens mjjne
meening door flinke mannenbruikbare
mannenmoet worden verleend, bestaat in
het verrichten van die werkzaamheden, welke
in de beide R«pnblieken noodzakeljjk moeten
geschieden en thans door het uittrekken
der Burgers stil liggen.
Dit zgn vele en van allerlei aard, aange
zien de uitgetrokken Burgers uit eiken stand
en nit elk vak afkomstig zgn. Deze plaatsen
tg delg k te laten bezetten heeft een dubbel
voordeel. In de eerste plaats worden de
Nederlanders op die wjjze geacclimatiseerd
en in de tweede plaats zullen zg, na afloop
van den oorlog, in staat zgn de openge-
>0, die had standjes met mijnheer Frettly
en verliet woedend het huis. Dienzelfden
avond werd hjj vermoord, om enkele pa
pieren, die hjj bjj zich droeg.*
«O, dat is een idéa van Gorhy,* zei Kilsip
minachtend met een bonsaardigen grjjns.
«En van mjj,* antwoordde Calton met
nadrnk. «Whyte had papieren van waarde,
die hjj altjjd bjj zich droeg. De vrouw, die
gestorven is, vertelde dit waarschjjnljjk aan
Fitzgerald, hetgeen ik opmaak uit een toe
vallig zeggen vau hem.*
Kilsip keek verwonderd op.
«Ik moet bekennen, dat het een raadsel
is,« zei hjj eindeljjk, «zoo mjjnheer Fitz
gerald slechts wilde spreken, zou alles op
gehelderd worden.*
«Wie het was, die Whyte vermoordde?*
«Wel, dat behoeft nog niet eens, maar
de drjjfveer van de misdaad zou aan het
lieht kunnen komen.*
«Ik stem toe, dat gjj geljjk hebt,* ant
woordde Calton, in gedachten verzonken,
toen de rechercheur opstond en zgn hoed
opzette, «maar het helpt ons niets. Fitzgerald
heeft nu eenmaal om de een of andere reden
besloten niet te spreken, dus ligt de eenige
kans om hem te redden in de opsporiag
van het meisje.*
«Als zg zich ergens in Australië ophoudt,
kunt gjj er op rekenen, dat zg gevonden
wordt,* antwoordde Kilsip vol vertrouwen,
terwjjl hg afscheid nam. «Australië is nog
niet overbevolkt.*
Indien Sal Rawlins in Australië was, moest
zjj ergens op eea afgelegen pLats zyu, daar
zg ondanks alle pogingen nergens gevonden
werd. Ook bleef het de vraag, of zg dood
komen plaatsen der in den strijd gevallen
Boers geraakkeljjk in te vullen.
Hiervoor is echter meer noodig. De Boers
zgn uitstekende ruiters en schutters en dit
is, het bljjkt nu weer, een der grootste
krachten der Oud-Hollandsche Republieken.
Om nu die kracht later niet te verminderen
(ik reken hierbg natuurlgk dat de Boers
er in zullen slagen hunne onafhankelijkheid
te behouden) is het noodig dat de mannen
die van hier vertrekken vertrouwd zjjn met
het geweer en zoo mogeljjk met het paard
rijden.
Mgn doel met het vormen van een Fonds
tot daadwerkelijken steun is derhalve om
gezonde flinke mannen, die aan bovenge
noemde eischen voldoen, financieel in staat
te stellen naar de Zuid-A.frikaansche Re
publieken te emigreeren.
Aanvankelijk zullen zjj aldaar in func-
tiën, die niet als oorlogscontrabaude be
schouwd kunnen worden, werkzaam zgn en
aldus de afwezige Boers vervangen. In
middels gewennen zjj aan het klimaat,
oefenen zich in paardrijden en schieten en
vormen zoodoende eene waardevolle reserve
voor de toekomst.
De band tnsschen Nederland en de Ond-
Hollandsche Republieken in Zuid-Afrika
wordt hierdoor nauwer en vele plaatsen
zullen nu door Nederlanders worden inge
nomen en hen daardoor een ruim bestaan
verschaffen in de toekomst, die anders weder
in handen van personen van anderen land
aard zullen vallen.
Want, men vergete het niet, dat terwjjl
men hier kalm afwacht wat er zal komen,
in andere landen de handen uit de mouwen
worden gestoken. Uit Frankrgk, Rusland en
Duitschland vertrekken nu reeds ettelgke
jonge mannen naar Transvaal, naar mg van
goedingelichte en betrouwbare zjj de verze
kerd is. Waarom kau zulks van hieruit niet
even zoo goed geschieden? En op de vraag
of ze welkom zullen zjjn, kan ik antwoorden,
dat ik er zeker van ben, dat de beide Repu
blieken deze zoo belangloos te verschaffen
hulp gaarne en dankbaar zullen aanvaarden.
Komt dus Nederlanders van Noord en
Zuid; Op! voor Transvaal! zg de leus waar
onder ge U vereenigt om onzen stambroeders
aan gene zgde van den aardbol daadwer
kelijken steun te bieden langs vredélieven-
den weg.
De opgave van hen die zich bjj mg aan
sloten zal binnen enkele dagen worden ge-
of levend was, daar zjj totaal verdwenen
scheen, als had de aarde haar verzwolgen.
Het laatst werd zjj in soort spelonk te
Sidney gezien, in gezelschap van een Chinees,
die haar later weder verliet en na dien tjjd
had niemand iets van haar gezien of ge
hoord. Zoowel in Australië als in Nieuw-
Zeeland werden advertenties in de conranten
geplaatst, waarbjj een ruime belooning werd
uitgeloofd aan hem of haar, die inlichtingen
wist te geven; maar dit alles bleef vruch
teloos. Daar zg zelve niet kon lezen, zon
zjj hoogstwaarschijnlijk niets van die op
roeping vernemen en indien zg, zooals Cal
ton vermoedde, haar naam veranderd had,
zou niemand het haar verteld hebben, of
zij moest het bg toeval te weten komen.
Alles te zamen genomen, was alle hoop
verloren. Sal moest nit eigen beweging terng-
keeren. In dat geval zon zg ongetwijfeld te
Melbourne naar de woning van haar groot
moeder gaan, daar zg geen re len had, om
die te vermgden. Het was ook daarom, dat
Kilsip het huis steeds in het oog hield, niet
weinig tot misnoegen van de oude juffrouw
Rawlins, die met echt Engelschen trots tegen
dit spioneeren opkwam.
«Ik vervlhem,* bromde zg, voor
haar gewonen avonddrank gezeten, tegen
een andere oade heks, die er even verwelkt
ea boos uitzag, «waarom, in 's hemels naam,
bljjft hg niat in zgn eigen mooie hnis en
laat mg hier met vrede, in plaats hier te
komen zoeken en gluren, om ons menschen
te verhinderen ons brood te veriienea ea
een slokje te nemen, als wjj ziek zgn,
verd
Op aanvrage zijn exemplaren voor belangstellenden
verkrijgbaar.
(Wordt vervolgd.)