Hel Land van Heusden en Altena, de Langstraat en de Bommelerwaard. M 1872. Eene eeuw van onrecht. FEUILLETON. Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden. ZATERDAG 27 JAN. 1900. land van alten^ YOOB O Dit blad versch^nt WOENSDAG en ZATERDAG. Abosiiniotipr jji: per 3 maanden f 1.00. I. anco per poet zonder prjsverkooging. Afzonderlijke nummers 5 cent. Het eenvoudigste en de meest oprechte wjjxe van handelen, zou volgens ieder wel denkend mensch geweest zjjn de bepalingen der Zandrivier Conventig gestand te doen. Was de annexatie verkeerd, dan moest ze uit de wereld worden geruimd met al haar gevolgen en een restitutio in integrum dier Republiek moest plaats vinden. Een toestand dus als voor de annexatie. Edoch dit had niet plaats. Er werd een binnen- landsch bestuur, onder reservatie van de suzsreine macht over de Republiek aan Hare Majesteit, daargcsteld. Dit geschiedde na de conventie van Pretoria. Het was een twee slachtige regeling, waaronder de Republiek 3 jaren zou bestaan, twee heterogene be ginselen, le dat van het volksvertegen woordigende zelfbestuur en 2a dat vertegen woordigd door den Britschen resident. In 1883 begaf zich een deputatie naar Londen, met gosdkeuring der Britsche Regeering, om te beproeven voor de conventie van Pretoria een andere te verkrijgen. De depu tatie stelde voor tot den toestand onder de Zandrivier conventie terug te keeren; het Ministerie weigerde en deed een contra- voorstel, dat aangenomen werd en waarvan de termen thans van het grootste belang zgn. De aanhef, waarin zslfbestuur, onder behoud der Suzereiniteit aan de Republiek werd gegeven, werd door Lord Derbj, toen malig Secretaris van Staat, voor de kolo niën geheel geschrapt, waardoor de suzerei- riteit bjj aanname van het concept verviel. Ook werd de naam Transvaal Staat* ver anderd in >Zuid-Afrikaansche Republiek*. Alle artikelen in de Pretoria conventie, die Engeland bevoegdheid gaven in de binnen- landsche aangelegenheden dezer Republiek in te grjjpen, werden geschrapt. In buiten- landsche aangelegenheden werd ook een groote verandering gemaakt. Art. 2 der Pretoria conventie werd vervangen door art. 4 der conventie van Londen: >De Zuid-Afr. Republiek zal geen verdrag of verbintenis aangaan met eenigen Staat of natie, behalve de Oranje-Vrjjstaat, noch met eenigen in- boorlingstam ten oosten of teu westen van de Republiek, voor dat dit zal zgn goedge- EEN GEHEIMZINNIGE MISDAAD. Uit het Engelsch. (88 De rechercheurs hebben totnutoe slechts in de richting gewerkt, welke aangegeven werd, door de zware verdenking, die op Fitzgerald rusttehierin misgetast hebbende, zullen wjj een anderen weg inslaan en hun werk zal alsdan niet vruchteloos zgn. Dat iemand als de moordenaar van Oli ver Whyte op vrjje voeten zou big ven, is niet alleen zeer gevaarljjk voor de burgers dezer stad, maar voor de maatschappij in het algemeen, daar het een bekende zaak is, dat de tjjger, welke eens bloed geproefd heeft, zgn dorst naar meer niet weet te bedwingen an ongetwijfeld zal hg, die zoo koelbloedig en vermetel een beschonken persoon, een weerloos man, vermoordde, ni-t terugschrik ken voor een tweede misdaad. Onder alle standen van Melbourne moet een gevoel van afgrgzen heerschen, in de vooronderstelling, dat zulk een booswicht rondloopt. Het is van groot belang, dat de aanleiding tot zulk een angstgevoel worde uit den weg geruimd. Maar bee is dit mogelijk? Het is gemak kelijker gezegd dan gedaan. Er schjjnt op htt oogenblik geen enkel spoor te zgn, dat tot de ontdekking van den werkeljjken moordenaar kan leiden. De heer in de lichte juS gekleed, die in de Pouwlettstraat, Oost- Melbourne, het rjjtuig van Rankin verliet, zooals achteraf big kt, geschiedde dit, om keurd door Hare Majesteit de Koningin. Deze goedkeuring zal geacht worden ver leend te zijn, als H. M. Regeering niet binnen 6 maanden na de ontvangst van een afschrift van zoodanig verdrag zal hebben te kennen gegeven, dat de sluiting strjjdig is met de belangen van Groot-Brittanje of van een van H. M. bezittingen in Zuid- Afrika.* Dus werd het recht van toezicht der Britsche Regesring vervangen door het veel nieuwere recht, om onze tractaten en con ventie goed of af te keuren en dan slechts in het belang van Groot-Brittanje of H. M. bezittingen in Zuid-Afrika. Vergeleken met de del vergen van andere landen was de Witwatersrand het best be stuurde mjjngebied der wereld, terwjjl vol gens getuigenissen van ooggetuigen bljjken zal, welk een chaos op die diamantvelden onder Britsch gezag heerschte. De factor, die van nu af een rol zon spelen in de g schiedenis van Zuid-Afrika, is het kapitalisme. In een wereld vol rjjke mjjnen spreekt dit van zelf. Ongelukkig ging het in Zuid-Afrika van het begin af ver buiten zgn natnurljjke grenzen, om poli- tieken invloed te verwerven en daardoor alle andere vormen van macht en invloed aan zich en zgn doeleinden meester te maken. In hoeverre het geslaagd is, bewijst het feit, dat Zuid-Afrika heden aan den rand van een grooten afgrond staat en er in ver zwolgen kan worden voor de inkt droog is, waarmede ik schrjjf. de verdenking op Fitzgerald te werpen, is spoorloos verdwenen, zonder een enkele aanwijzing achter te laten. Het was twee uur in den nacht, toen hg het rgtnig ver liet in een stille buitenwijk van Oost-Mel- bonrne zal een ieder ter ruste zijn geweest, zoodat bg gemakkeljjk ongezien heeft kunnen ontkomen. Er bestaat slechts één kans op ontdek king, die gelegen is in het terugvinden van de papieren, die uit den zak van het slacht offer genomen werden. Wat zg bevatten, was slechts aan twee personen en ia nn slechts aan één persoon bekend. De eerstbedoelden ware Whyte ca de vrouw, die de Koningin werd genoemd, beiden behooren echter niet meer tot de levenden. Hg, aan wien het nu bekend is, moet de man zgn, door wien de misdaad bedreven werd. Het zal bjj onze lezers geen twgfel meer lgden of de papieren waren het motief tot den moord, daar het slacht offer geen geld ontstolen werd. Het feit, dat de papieren geborgen waren in een zak aan de binnenzjjde van het vest van den verslagene aangebracht, bewjjst dnidelgk, dat zg waarde hadden. Nn is de oorzaak, waardoor aan de over leden vronw het bestaan van deze papieren bekend was, eenvoudig hierin gelegen, dat xjj naar bet schjjnt, met Wbyte als zgn maitresse uit Engeland is gekomen en na eenigen tjjd in Sidney te hebben doorge bracht, naar Melbourne overkwam. Wjj zgn niet in staat opheldering te geven, waardoor zg in zulk een onzindeljjk en vunzig hol, als waarin zg stierf, terecht kwam, of zg moet, daar zg aan drank verslaafd scheen, door een Samaritaan uit dat krot beschon- Advertentiën van 16 regels 50 et. Elke regel meer 7*/a ct. Groote letters naar plaatsruimte. Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond ingewacht. De geest van dit Z.-A. kapitalisme vond zijn incarnatie in C. J. Rhodes, die de drin gende en strijdende belangen op de diamant velden in ééae groote corporatie vereenig- de met hem aan 't hoofd. Daarna werd hjj, zonder aanleg voor de politiek, toch de eerste Minister der Kaapkolonie en door de Afrikaner partjj in al zgn kracht en soli dariteit gesteund. Een diep-denkend toe schouwer van deze broederschap kon voor speld hebben, dat er vroeger of later een breuk zou komen, omdat de Afr. politiek rnst op een diep ingeworteld en zuiver na tionaal gevoel en op een vurige politieke overtuiging, die zich nooit zon knnnen dienst baar maken aan geldeljjke belangen. Aan den anderen kant was het zooge naamde jingoïsme een vorm van partij politiek zonder soliede overtuiging of wer- keljjk geloof in ljjnrechton strjjd met den waren geest van den godsdienst, met het aesthetisch gevoel der menschheid en met het gevoel van nederigheid en gematigd heid, dat de natuurljjke grondslag van alle zedeljjkheid uitmaakt. Hier was dus kans voor een blgvende alli antie tneschen kapitalisme en jingoïsme. Het eerste met zgn grooten materieelen invloed, maar zonder eenige verheven ideeënhet tweede arm, ledig, zielloos, maar met een rjjken voorraad van hoogdravende ideeën en beginselen. Dat kapitalistische jingoïsme is de boom, waarvan het arme Zuid-Afrika thans zulke wrange vruchten pinkt. In 1892 begon Rhodes en andere kapi talisten een politieke agitatie in Johannes burg tegen de Republiek op touw te zetten. Dit was gemakkelijk genoeg in een plaats, waar veel drank gebruikt wordt, waar we gens de hooge ligging de gemoederen steads in opgewonden toestand zgn en waar jnist die mate van grieven is bestemd om den scbjjn van waarheid aan denkbeeldige grie ven te geven. De aanhangers bestonden uit sluitend uit creaturen en hare de kapitalisten naar de oogen eienden en een klein getal eerljjke domkoppen en enthousiasten. De kapitalisten hielden zich geheel op den ach tergrond. Echter kwamen zg na een pair jaren aan 't hoofd van deze »opera bouffe* agitatie, omdat het verlangen om naam te maken te groot was onderdrukt te worden. Zg begonnen de Bovenpolitiek te onder- mjjnen om zoodoende zich meester te maken van alle mjjnwetgeviug en administratie. »Lionel Phillips schreef 15 Juli 1894: onze ken in de woning van vronw Rawlins ge bracht zgn. Whyte bezocht haar meermalen, maar schjjnt haar niet aangespoord te hebben, een betere woning te zoeken, hiervoor als reden opgevende, dat de geneesheer gezegd had, dat deze verwisseling doodelgk voor haar zou kunnen zgn. Onze reporter veraam van één van de rechercheurs, dat de overleden vronw meer malen tot Whyte over de papieren sprak, en dat men haar op zekeren dag tot hem had hooren zeggen: Als je het handig aanlegt, kan je er fortuin mee maken.* Het een en ander werd aan den recher cheur medegedeeld door Sal Rawlins, aan wier wonderbaarljjken terugkeer Fitzgerald zjjn vrjjheid te danken had. Hieruit kan worden opgemaakt, dat de papieren, welke zg dan ook mogen wezen, genoeg waarde hadden, om iemand te doen besluiten een moord te plegen om zich daarvan meester te maken. Nn die papieren Whyte het leven hebben gekost, en zgn moordenaar ontkomen is, is de eeoige manier, wasrop het geheim, dat achter de misdaad gchnilt, kan ontsluierd worden, gelegen in de geschiedenis van de vrouw, die in die onaanzienlijke woning stierf Door jaren terug te gaan, knnnen er mogeljjk omstandigheden voor den dag ko- m n, die aan het licht zullen brengen, wat deze papieren behelsdea, en is dit uitgevon den, zeo kannen wjj er op vertroawen, dat de moordenaar zjjn straf niet zal ontgaan. Dit is de eenige manier, waarop de oor zaak en de dader van deze geheimzinnigen moord bekend kannen worden en mocht men hierin niet slagen, zoo vreezen wjj, dat deze »troefkaart is een fonds van L 10000 a >L 15000 om den Raad te verbeteren. Ik >moet een plan uitdenken. Ongelukkig beb- »ben de Maatschappjjen geen geheime fond- >sen. Wjj wenschen niet de haud in eigen >zak te steken.* Hier krjjgen wjj een blik achter de scher men. Is het volk en de Volksraad zoo om koopbaar als zg dachten? De mislukking is het beste en meest afdoende antwoord hierop. Hierop volgde de andere troefkaart aan het politieke jingoïsme. De Hooge Commis saris werd gepolst door Phillips, waarvan twee lange gesprekken het gevolg waren. Daarbjj werd gevraagd hoeveel geweren er in Johannesburg waren, of de bevolking zich voor zes dagen kon verdedigen tot er hulp zou komen, enz. enz. De Commissaris Sir Henry Loch heeft 2 jaren later openljjk op zgn plannen tot het doen van een inval in de Z.-Afr. Republiek in het Heerenhuis ge pocht. En dit alles geschiedde, terwjjl hg de gast van onze Regeering wss. Een geheim complot der kapitalisten en jingoes om de Zuid-Afr. Republiek te over rompelen begon nu sterk ann te groeien, want juist in dit ernstig tjjdperk werd de heer Chamberlain Secretaris van Staat voor Koloniën. Toen werd het koloniaal kantoor medeplichtig in den snooden aanval. Het is onnoedig om den Jameson-Inval in zjjne bijzonderheden uiteen te zetten. De wereld weet nog hoe een gewapende macht de Znid-Afr. Republiek binnenviel, ten einde de kapitalistsn-revolatie van Johannesburg te assisteeren om de Boeren-regeering om- var te werpen en hoe die verjjdeld werd hoe Jameson aan Engeland ter terechtstel ling werd overgegeven, enz. enz. enz., en hoe het onderzoek naar de oorzaken van het complot ontaardde in een laaghartige aan val op de Regeering der diepbelee ligde Z.-A. Republiek. Verraad en geweld hadden hun doel niet kannen bereiken en das, zooals de heer Rhodes voor de gemelde Commissie van on derzoek pochte, zonden »Constitationeele middelen* aangewend worden om het kapi talistisch jingoïsme meester der situatie in Zuid-Afrika te maken. Uit Berljjn wordt van 25 Jan. gemeld In het ontwerp voor de nieuwe wet, be- moord een plaats zal innamen op de ljjst van omsluierde mis laden en de moordenaar van Whyte ceea andera straf zal ondergaan, dan de kwelling van zgn geweten.* XX. Drie maanden later. Het was een warme Decemberdag, waar op aan een blauwen, wolkeloozen hemel de zon haar stralen op da aarde afzend, en alles in de pracht van een mooien zomer dag hulde. Madge zat, bjjna uitgeput door de warm te, op de verandah terneder en staarde naar de ruime vlakte, die geheel verdroogd was door de verzengende stralen der zon. Een zware nevel, als het gevolg van deze buiten gewone hitte, hing tnsschen hemel en aarde, door welks dunnen sluier de naastbgzgnde heuvelen onbestemde vormen aannamen. Vlak voor haar lag da tuin, die door de schitterende kleurschakeeringen reeds ver hittend op haar werkte. In het midden bevond zich een groote vjjver, door een rind van wit marmer om geven en een stille watervlakte bevattende, die in het verblindend licht als een spiegel schitterde. Het huis van Yabba Yallook was groot, doch laag, met sleehts één verdieping en een ruime verandah, die bjjna het geheele huis omgaf. Groene jaloeziën tasschen de pilaren slotea de zon buit-n en overal zag uien rieten stoelen, met voetbankjes, boeken, ledige spnitwaterfl sschen, kortom alle be- wgzen waren aanwezig, dat de gasten van mgnheer Frettly zoo verstaudig waren ge weest, gedurende de hitte van den middag binnenshuis te gaan. treffende de uitbreiding der vloot, wordt ge- eischt-, dat de tweede vloot slagschepen van geljjke sterkte zal zgn, als de reeds be staande. Bovendien zullen zes groote en ze ven kleine kruisers worden aangebouwd. Twee eskaders zullen de actieve, de beide andere de reserve-vloot vormen. De onkosten zullen ieder jaar op de be grooting worden gebracht. Men rekent, dat de geheele nieuwe vloot in 1916 zal gereed komen. De jaarljjksche vermeerdering der onkos ten zal elf millioen mark bedragen. Men denkt deze te bestrgden door het aangaan van leeningen, zonder nieuwe belastingen in te voeren. De Bondsraad nam heden de vlootwet aan. De toestand in de Oostenrjjksche werk- stakings-districten is niet verbeterd. De po gingen der regeering tot bemiddeling stui ten af op de weigering der patroons om zich met een comité tot overeenkomst in te laten. De patroons meenen, dat wanneer een al- gemeene werkstaking eens voor de werklie den goede vruchten oplevert, zg het middel meer znllen gaan gebruiken. Reeds Dinsdag werd den arbeiders een rusttijd van zes uur in 't vooruitzicht ge steld. De steenkool zon dan zoo daar wor den, dat de Oostenrjjksche industrie niet meer kon concurreeren. Bjjna alle suikerraffinaderijen in Bohetnen en evenzoo de suikerfabrieken hebben wa gens gebrek aan steenkooi haar arbeiders moeten wegzenden. Weinige fabrieken heb ben nog kolen voorraad voor meer dan eenige dagen. Ia Nutschits ia 't district Kiadao is zoo wel de arbeid iu de mjjnen als in de hoog ovens van de Boheemsche Montan Maat schappij gestaakt. Te Pilsen zjjn militairen aangekomen om de arbeiders die niet aan de staking mede doen, te beschermen. De werkstakers zgn overal ernstig be zadigd er ordeljjk in het optreden. Globaal staken van de 100,000 mg uwerkers er op 't oogenblik te zamen 60,000. Te Oporto is eau valsohe muntersbeude, groot 50 man, gevangen genomen. Zjj hebben op groote schaal valsch9 Spaansche en Poringeesche bankbiljetten in omloop gebracht, zoodat men bg ontvangst hiervan voorzichtigheid heeft te betrachten. Madge was in een dier gemakkeljjke stoelen gezeten en verdeelds haar aandacht tasschen de prachtige omgeving, die zjj door een spleet in de jaloezie kon bewonderen en tnsschen een nieuwen roman, die openge slagen op haar schoot lag. Deze lectuur scheen hare belangstelling echter niet op te wekken, want onopgemerkt liet zjj het boek op den grond gljjden en gaf zich aan haar eigen treurige gedachten over. Ztj zag er Diet goed uit, daar de spanning, waarin zg verkeerd had, te sterk was geweest en sporen op haar schoon gelaat had achtergelaten. In haar gewoonljjk zoo kalms oogen, lag nu een onrustige uitdrukking, terwjjl zjj met het hoofd in de hand geleand aan al het leed dacht, dat het laatste jaar hal opgeleverd. Nadat Brian was vrijgesproken van den moord op Oliver Whyte had haar vader haar naar Yabba Yallook gebracht, ia de hoop, dat haar gezondheid zich aldaar spoedig zou herstellen. De spanning, waaria zg gedurende de terechtzitting verkeerd had, was bjjna dooi een hers-mziekte gevolgd, maar hier, ver van het luidruchtige stads leven, iu deze kalme, laudelgke omgeving, kwamen haar krachten we Ier bg, doch h .ar zenuwen bieren zwak. Vrouwen zgn nu eenmaal vatbaarder voor indrukken dan mannen en dit is mis schien wel de reden, waarom zjj spoediger oud zgn. Leed, dat gecaakkeljjk over den man heengaat, laat zoowel licaainaljjk als geesteljjk onaitwisehbaresporen bg de vrouw achter; zoo had de alschuweljjke geschie denis van den moord van Way te, Madge van een vroolgk, dartel meisje ia een ernstige, mooie vrouw doen veranderen. IIEIIWÜBL&I Conventies van i88i—i884. Er wer den twee conventies onderteekend, le de Pretoria Conventie en 2e de London Con ventie. Kapitalistisch Jingoismeie periode. De le ontdekking van goud had plaats in 1886. Van een toestand van groote armoede zon de Zuid-Afrikaansche Republiek binnen wei nige jaren een rjjke en voorspoedige Staat worden, een land, in alle opzichten geschikt om de begeerigheid van den kapitalist en speculant op te wekksn en aan te wakkeren. De boeren, tot nn toe herders en jagers, werden nu geroepen een taak op zich te nemen, die eene der moeieljjkste der wereld is, nl. het uitoefenen van de administratie en het bestuur van de groote delversbevol- king. En hoe hebben zjj zich van die taak gekweten? Olive Schreiner schreef in haar briljante Brochure, de kleine Republiek ver dient onze sympathie, die menschen met een verstandigen geest begaafd, die nieuwe .en ingewikkelde vraagstukken moeten behan delen, waarvoor de ondervinding van het menschdom geen weg heeft aangetoond. (Wordt vervolqd.) «wstgsanmm mi—iaanwasu'iiumhmi ifmmemaiaxc^mmmaskcaxaktaswrmvr iw.mw Buitenland» Wordt vervolgd.)

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Nieuwsblad het land van Heusden en Altena de Langstraat en de Bommelerwaard | 1900 | | pagina 1