[let Land van Hcusden en Allena, de Langstraat en de Bommelervvaard.
O Engeland!
FEUILLETON.
UitgeverL. J. VEERMAN, Heusden.
M 1887.
WOENSDAG 21 MAART.
1900.
EEN GEHEIMZINNIGE MISDAAD.
TRANSVAAL en ENGELAND.
Und van
TOOK
Uit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f l.OO.
F anco per post zonder prjjsveihooging. Afzonderljjko
nummers 5 cent.
Advertentiën van 16 regels 50 st. Elke regel
meer 7% ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond
ingewacht.
Toen de oorlog uitbrak en daarover in
't Lagerhuis een woord werd gesproken en
aan de regeering gevraagd, wat ze met al
die toebereidselen tot een grooten krjjg op
't oog had, heeft ze met zooveel woorden
en met nadruk gezegd dat zi streefde
de Republieken te brengen tot erkenning
van Engelands suzereiniteit, doch dat het
volstrekt niet haar doel was ze te onder
werpen en tot een deel van Engeland te
degradeeren.
Toen dat gezegd was, heeft heel Europa
geglimlacht want het kent dezen Pappen-
keimer, waar het geldt landstreken, die goud
en diamanten voortbrengen, met krijgsvolk
binnen te trekken. Hjj trekt er in, maar 't
is moeiljjk hem weer weg te krijgen.
De uitkomst bewjjst dat Europa recht
had te glimlachen.
Nu de oorlogskans gekeerd is, meenden
Kruger en Steyn de tjjd gekomen de band
ter verzoening aan Engeland toe te steken.
Zeer ter snede merken deze boerendiplo-
maten op, dat ze aarzelden die hand uit te
steken, zoolang de krijgskans in hun voor
deel was en ze grond bezet hielden in de
Engelsche koloniën. Nu echter aarzelen ze
niet meer: Engeland heeft zijn prestige
hersteld en een legerafdeeling gevangen ge
nomen, ze zijn nu bereid vrede te sluiten,
onder voorwaarde dat de onafhankelijkheid
der beide republieken onaangevochten bljjft.
Men vermoedt dat Kruger noch Steyn
een oogenblik geloofd hebben aan den goeden
uitslag van dit hun schrijven. Hun doel
moet geweest zjjn het terrein te verkennen
en Engeland te nopen met zjjn ware be
doelingen voor 't voetlicht te komen. En
daar hebben ze succes op. Engeland heeft
geantwoord en onbewimpeld verklaard, dat
het zgn doel was de republieken te onder
werpen, waaraan geen enkel mensch, die
bjj zgn verstand is, twijfelde.
Engeland heeft zich laten verleiden enkele
redenen op te geven waarom het daartoe
genoodzaakt wordt. Braakensiek heeft een
plaats geteekend, waarop Victoria de handen
in onschuld wascht, maar in het antwoord
aan Kruger en Steyn wascht heel Engeland
op deze wjjs zgn handen. Het is tot den
oorlog gedwongenjaren lang hebben de
Republieken zich tot den oorlog uitgerust,
in 't geheimze zonden een beleedigend
ultimatum en verklaarden plotseling den
Uit het Engelsch.
(53
Na verloop van een kwartier was Madge
den schrik over haar vader wat vergeten,
en werden verschillende onderwerpen door
hen behandeld, toen iemand de deur uit
kwam en gedurende een oogenblik op de
veranda stilhield. Hg was betrekkelijk fat
soenlijk gekleed, maar had niettegenstaande
de warme avondlucht een dikken, witten
doek om den bals.
»Dat heerschap scbjjnt het koud te
hebben,zei Brian, terwijl hg zgn sigaret
uit den mond nam. >Het benieuwt mg
watGroote God riep hg uit, opstaande
toen de bezoeker zich omkeerde, om naar
het huis op te zien en zgn hoed afnam,
Roger Moreland.
De man stond stil, zag gejaagd naar de
donkere veranda om, alwaar Brian en Madge
gezeten waren, zette zgn hoed op en liep
heastig het voetpad af, waarna het hek
met een harden slag achter hem dichtviel.
Madge verschrikte door de uitdrukking
op Brian's gelaat, dat juist beschenen werd
door het bleeke maanlicht.
»Wie is Roger Moreland?* vroeg zjj,
zgn arm aanstootende. >0, ik herinner het
me,« zei zg met afschuw. »De vriend van
Oliver Whyte.*
»Ja, en een van de getuigen bg de
terechtzitting,* zei hg schor fluisterend.
oorlog. Het arm? Engeland 1 Heel onvoor
bereid stond het tegenover schrikbarend
sterke machten, die door een niet uitgelokten
aanval rampen over Engeland gebracht
hebben. Hoe naïef niet waar? Engeland
speelt de rol van de vermoorde onnoozel-
heid, het is er ingeloopen, 't is overvallen
eer het tjjd had nsar de wapens te grjjpen.
Het is heelemaal vergeten dat de vjjand-
schap der Republieken dateert van den
vgandelgken inval van Jameson en Rhodes,
van welken inval het Engelsche ministerie
heeft geweten, al loochent het dit. En dat
het lang voor de oorlog uitbrak, alle scheeps
gelegenheden huurde jm troepen en wapenen
naar Afrika te zenden. Ja, dat het ulti
matum der boeren eigenljjk een sommatie
was, deze oorlogstoebereidselen te staken.
Engelands geheugen is niet zeer sterk,
anders zou Salisbury zulken onzin niet tot
antwoord gezonden hebben. Kruger heeft
bemiddeling voorgesteld Engsland verwierp
zeKruger heeft zoolang en zooveel hg kon,
toegegeven: Engeland vroeg steeds meer
concessiën.
In het Lagerhuis is de politiek van het
Koninkrijk gebrandmerkt als lafhartig en
schandelgk en Salisbury's antwoord noemde
een der leden een misdaad
De Republieken weten nu officieel waarom
het gaat: men legt het op hun leven toe,
waarover van den aanvang af niemand in
't onzekere verkeerde.
Het is duidelijk dat Cronjé's nederlaag
en Roberts z.g. zegepralen de Engelsohen
blind maken voor de gevaren waaraan ze
zich blootstellen door een volk, dat de vrij
heid met de moedermelk heeft ingezogen,
tot slaven te maken.
De beroemde schrjjver Ruduard Kipling,
den oorlog meemakende, heeft een brief in
de Times* geschreven, waarin hjj wjjst op
het gevaar dat Engeland bjj voortduring
uit de Kaapkolonie dreigt, waar duizende
boeren, mokkend en wrokkend den strjjd
gadeslaan en waar, dan hier, dan daar, de
vlam van den opstand uitbarst. Hjj meent
dat 't zaak is ook dezen uit te roeien.
Welja, waarom niet? Als Engeland van
plan is schoon schip te maken, moet het
daar ook maar opruiming houden.
Nu Engeland een verpletterende over
macht naar Zuid-Afrika gezonden heeft,
wordt het voor de Kaapsche boeren bjj den
dag bezwaarlijker zich vóór de Republieken
te verklaren. Te betreuren is het, dat ze
door talmen en dralen den tgd hebben laten
XXVIII.
Brian sliep dien nacht bjjna niet. Na
Madge kort na het gebeurde vaarwel te
hebben gezegd, ging hjj naar huis, maar
legde zich nog niet ter ruste. Hjj was te
opgewonden en te onrustig, om te slapen
en bracht het grootste gedeelte van den
nacht al heen en weer wandelende op zjjn
kamer door, geheel vervuld met zjjn treurige
gedachten. Het benieuwde hem, welke de
reden kon zgn van het bezoek van Roger
Moreland aan Mark Frettly. Bjj de terecht
zitting 'had hjj verklaard, Whyte ontmoet
en met dezen zich dien avond bedronken
te hebben. Whyte ging daarna verder,
waarna Moreland hem niet meer gezien had.
Nu was het de vraag: Waarom had hij
Mark Frettly bezocht?* Hg behoorde niet
tot zgn kennissen, en kwam toch volgens
afspraak. Moreland kon in armoedige om
standigheden verkeeren, en den raillionair,
die als zeer edelmoedig bekend stond, om
ondersteuning gevraagd hebben. Maar daar
tegenover bewees de kreet, dien Frettly
slaakte, nadat het onderhoud eenigen tgd
geduurd had, hoezeer hg verschrokken was.
Madge was naar boven gegaan, had de
deur gesloten gevonden, terwjjl hg wei
gerde haar binnen te laten. Waarom
wilde hg nu, dat Moreland door niemand
opgemerkt zou worden.
Het leed geen twjjfel, of hg had een
schokkende onthulling geda n, die naar de
meening van Fitzgerald in verband moest
staan met den moord. Brïan vermoeide
zich met allerlei gissingen, wierp zich tegen
het aanbreken van den dag geheel gekleed
voorbjjgaan. Ze hadden door drie maanden
geleden te hulp te snellen aan Engeland
een kooltje kunnen stoven, dat de moeite
van 't koken waard was. Nu is de beste
tgd voorbjj en zgn de Republieken genood
zaakt hun strjjd alleen uit te vechten.
Europa bljjft ook doof voor hun klacht.
Noch Rusland, noch Duitschlaud durven
tegen Engeland de tanden toonen. 't Is
bjjna ondenkbaar dat de mogendheden niet
met innerljjke ontferming bewogen zjjn over
't lot der kleine volkjes, dia door den
enormen John Buil verpletterd dreigen te
worden, welk lot zoo groots deelneming bjj
al htfn onderdanen wekt. Zelfs Amerika
bepaalt zich tot een fUuw aanbod van be
middeling in hoffeljjke taal vervat, dat in
even hoffeljjke taal kortweg afgeslagen wordt.
Wat een geluk dat het verdrukte Trans
vaal het geloof in den goeden uitslag van
zgn rechtvaardige zaak bljjft behouden. Als
Engeland den strjjd voortzet, kan men ver
zekerd zgn dat het vergoten bloed nog niets
zgn zal bg de stroomen, die zullen vergoten
worden. Met de kracht der wanhoop zal
Transvaal elke voet gronds verdedigen en
als Engeland dan ten slotte wint, zal het
nooit zoo duur een verovering gemaakt
hebben, en zal het geen kolonie tellen,
waar de vrede met zulke offers bewaard
moet worden. De overwinning zal bljjken
een verlies te zgn.
Unitenland.
Wanneer er niets tusschenbeide komt,
en, zooals wjj de gezindheid der mogend
heden nagaan gebeurt dit van deze kant
vooreerst ten minste niet, kan iedere nieuwe
dag beslissend zgn voor den oorlog tusschen
Engeland en Transvaal.
Er behoort moed en groot vertrouwen
toe, om nog te twjjfeleu aan den uitslag,
nu de Boeren, teruggedrongen op eigen
terrein, verlaten door de Vrjjstaters, terug
ziende op hunne laatste nederlagen, schier
alleen staan tegenover een nog steeds aan
groeiend vjjandeljjk leger, dat uitgezonden
is, om hen, 't kost wat 't wil, te vernietigen.
Op hulp van anderen schjjnen deze
slachtoffers der Engelsche veroveringszucht
niet te mogen rekenen, en 't scbjjnt zelfs
wel, of zg, niettegenstaande al hun op
offeringen, van de aarde verdelgd moeten
worden.
Is er dan geen enkele lichtzjjds meer
te bed en viel tot twaalf uren in den mid
dag in een vasten slaap.
Toen hjj opstond en zichzHven in den
spiegel zag, stond hjj verbaasd over de
vertrokken en vermoeide uitdrukking op
zjjn gelaat. Oog9nblikkeljjk na zjjn ont
waken waren zgn gedachten weer bezig
met Mark Frettly en het bezoek van Ro
ger Moreland.
»Het net wordt hem over het hoofd
gehaald,* dacht hjj. »Ik zie niet, hoe hjj
ontkomen kan. O, MadgeMadge 1 kon ik
u maar het leed besparen van hetgeen gjj
vroeg of laat zult moeten weten en dat
andere meisje de zonden der vaderen
zullen bezocht worden aan de kinderen
God helpe haar.* Na een bad genomen
en zich gekleed te hebben, ging hjj in zgn
zitkamer, waar hg door een kop thee aan»
merkel jjk vertrischt werd. Juffrouw Samp-
Bon kwam in een opgewekte stemming
met een brief boven, en uitte een uitroep
van verbazing bjj de verandering, die zjjn
uiterljjk had ondergaan.
Hemel, mjjnheer!* riep zg uit. »Wat
hebt u uitgevoerddaar ik uw gewoonte
ken, weet ik, dat u zeker naar bed bent
geneest, ofschoon het met dit warme weer
een temptatie is, maar neem me niet kwa-
lgk, mjjnheer, u ziet er uit of u geen oog
dicht hebt gehad.*
»Dat heb ik ook bjjna niet,* antwoordde
Brian, terwjjl hg lusteloos zgn handen
naar den brief uitstrekte. >Ik heb den
ganschen nacht op mjjn kamer heen en
weer gewandelden moet mjjlen afge
legd hebben.*
»0, dat doet me aan mjjn armen man
voor hen in deze benarde omstandigheden
Maar laten wjj de toekomst niet te
vroeg zoo donker inziende wjjfelende
Vrjjstaters hebben maar één flinke over
winning van de Boeren te zien, of zg zullen
zich, tenminste niet vrjjwillig, onder het
Engelsche juk willen buigen, en niettegen
staande de voordeelen der laatste weken,
aan Engelsche zjjde, behoeven Kruier en
Steyn den moed niet te laten zinken.
Wel kunnen wjj de politiek die de Boe
ren thans volgen, minder goed begrjjpen,
maar dat neemt niet weg, dat de toegangs
wegen naar Pretoria voor de Engelschen
bjjna onneembaar zgn, dat deze laatste
zich haasten moeten, om vóór het voor
hen ongunstig jaargetjjde aanbreekt, van
hun zaak zeker te zjjn, omdat hun anders,
temeer als zjj zoover in het vjjandeljjk land
vooruitdringen en hun verbljjf aldaar lang
duren moest, allen toevoer wel eens afge
sneden kon worden.
Ook Napoleon was met een overweldi
gend leger reeds Rusland's grenzen gepas
seerd en al was de eene overwinning ge
volgd op de andere, zoo weinigen van zgn
leger zagen hun vaderland weer.
Ook om een andere dan de genoemde
reden zal Engeland voort dienen te maken,
wil dit ten slotte overwinnaar zgn; als wjj
ten minste de geruchten mogen gelooven,
kan Engeland in Egypte spoedig alle
krachten noodig hebben, om zich staande
te houden, en daar loopen de belangen der
mogendheden ook gevaar.
Wjj zien de toekomst dan ook nog niet
zoo donker in.
Pretoria, 16 Maart. (R. O.) Proffessor
Molengraaf, hoofd van den inlichtingen
dienst maakt bekend, dat de verliezen der
Federalen tot voor het ontzet van Kim-
berley en Ladysraith warengesneuveld
677, gewond 2129, gedood door een on
geluk 24, gewond door een ongeluk 171,
gestorven aan een of andere ziekte 99,
zieken die herstelden of nog onder behan
deling zjjn 1251, totaal 4351.
Pretoria, 16 Maart. (R. O.) Officieel
wordt hier ontkend, dat het beleg van
Mafeking opgeheven of de stad ontzet is.
Kaapstad, 17 Maart. Het volgende
telegram is ontvangen uit Barkley West
Volgens bericht uit goede bron hebben de
Transvaalsche autoriteiten Taunga en Vrjj-
burg verlaten, maar de opstandelingen
willen niet meer naar Transvaal gaan doch
denken,* piepte het krekeltje, >de eenige
manier, waarop ik hem tot stilstaan kon
brengen, was door dat ik hem iets beda-
rends gaf, dat u ook eens moet probeeren
mijnheer warme whisky met citroen en
suiker maar ik heb hooren vertellen,
dat chloroform
>Neen,« zei Brian, eensklaps zjjn gewo
ne beleefde manieren vergetende, »daar
heb ik genoeg van gehad.*
>Tandpjjn, zeker!* zei de hospita naar
de deur gaande, >daar heb ik ook zooveel
last van gehad.
Daar Brian niet zeer veel belang stelde
in deze huishoudeljjke herinneringen, en
te kennen gaf, hoe gaarne hjj alleen wilde
zgn, ging juffrouw Sampson met een luid
hoorbaar gekraak de trap af.
Alleen gelateD, keek Brian uit het ven
ster naar de morsige straat en de donkere
s haduwen, geworpen door de slanke po
pulieren die voor het huis stonden.
»Ik moet hier vandaan,* zei hjj bjj
zichzelven, elke toevallige opmerking sohjjnt
op den moord te slaan en ik wil daardoor
niet altjjd als een spook vervolgd worden.*
Eensklaps merkte hjj den brief op, dien
hjj reeds in de hand hield en die nu eerst
zgn aandacht trok. Hjj bleek van Madge
te zgn en na de enveloppe haastig open
gescheurd te hebben, las hjj:
>Ik kan maar niet begrjjpen, wat papa
scheelt. Sedert die Moreland hem gisteren
avond verliet, heeft hg zichzel ven in zgn
kamer opgesloten en daar uren achtereen
zitten scbrjjven. Vanmorgen ging ik naar
boven, maar werd niet binnengelaten. Papa
kwam niet ontbjjten, zoodat ik mg werke-
bereiden zieh voor op een trek naar De-
maraland. De zoon van Witbooi maakt
zich gereed om aan zulk een trek weer
stand te bieden.
Kaapstad, 17 Maart. Door de ziekte
van 70 gevangenen is het vertrek der
transporten naar Sint Helena uitgesteld.
Er zgn tal van gevallen van besmettelijke
ziekten, doch de autoriteiten hopen dat
deze Woensdag geheel geisoleerd zullen
zgn.
Het blad >Cape Argus* verneemt, dat
de Transvalers naar Sint Halena zullen
gaan, terwjjl de Vrjjstaters te Simonstowa
bljjven, in afwachting der eindbeslissing.
Oneenigheden tusschen Transvalers en Vrjj
staters zgn zoo hevig, dat speciale voor
zorgen genomen zgn om rustverstoringen
te voorkomen. Kolonel Schiel wordt door
andere gevangenen gehaat en heeft een
speciale schildwacht om hem voor geweld
te beschermen.
Generaal Roberts heeft te Bloemfontein,
een groote hoeveelheid spoorwegmateriaal
gevonden en bovendien een deel der voor
raden heroverd, die indertjjd bjj de Riet
rivier door de Boeren waren buitgemaakt,
dat alles is te zjjner beschikking om den
spoorweg weer in orde te brengen. Onder
zgn soldaten heeft hjj bekwaam werkvolk
en de materialen zgn hem door de Boeren
gelaten, zelfs de werkplaatsen en het dy-
namietmagazjjn zgn ongeschonden.
Bloemfontein, 16 Maart. Tot
dusver hebben 400 Vrjjstaters alhier zich,
in antwoord op Robert»' proclamatie over
gegeven.
De militaire gouverneur, generaal Prety-
man, heeft een proclamatie uitgevaardigd,
waarin hjj de landbouwers uitnoodigt,
hupne producten op de militaire markt te
brengen, welke hjj heeft ingesteld als een
voortzetting der gemeenteljjke markt.
De groote meerderheid der Vrjjstaters
keert naar hunne haardsteden terug.
Kamp der Boeren bjjGlencoe,
15 Maart. Generaal Botha heeft gisteren
avond ean toespraak gehouden tot twee
kommando's, die hem geestdriftig ontvingen.
Een nieuw systeem van verschansingen
over de Biggardsbergen wordt thans vol
tooid. Men gelooft, dat de stellingen
onneembaar gemaakt zjjrn
Volgens de Daily Mail* heeft President
Kruger ook den Paus uitgenoodigd, zgn
tusschenkomst te verleeDen. De Paus moet
ljjk ongerust maak. Kom morgen bjj me,
want ik ben bezorgd over zjjn gezondheid
en stellig verzekerd, dat Moreland hem
iets vertelde, dat hem van zgn stuk heeft
gebracht.
>Schrjjven!« zei Brian, den brief in zgn
zak stekende, »maar waarover? Misschien
wil hjj zich van kant maken I Mocht dit
het geval zjjn, dan zal ik hem daarvan
niet terughouden. Zelfmoord is afschuwe-
ljjk, maar in de gegeven omstandigheden
het beste wat doen kan.*
Ten spjjt van zjjn beslnit, om Calton t«
bezoeken en hem alles te vertellen, gaf
Fitzgerald dien dag hieraan geen gevolg.
Hjj gevoelde zich vermoeid en onpleizierig
door de slechte nachtrust en door de gees-
teljjke vermoeienis, die zich op hem wreekte,
zoodat hg sedert den moord van Whyte
wel tien jaar verouderd scheen te zgn.
Door de zorg waren er rimpels op zgn
effen voorhoofd en scherpe trekken om zgn
mond gekomen! Wanneer iemand geeste-
ljjk lijdt, wordt het leven hem ondraagljjk.
Geesteljjke kwellingen zgn al even onaan
genaam als physiek ljjden, zoo niet erger.
De laatste gedachte, alvorens zich ter ruste
te leggen, is zorgvol en tegeljjk met de
eerste morgenschemering keeren dezelfde
gedachten weer terug, om gedurende den
dag de vermoeide hersenen in te spannen.
Gedurende den slaap is het leven ten
minste nog draagljjk, en van al de zege
ningen waarmede de Voorzienigheid ons
begiftigd heeft, is niets zoo kostbaar als
diezelfde slaap, die seen ieder als een
mantel omhult.*
MEUWSBLAD
Wordt vervolgd.)