liet Land van Heusden en Altena, de Langstraat en de lioniinclcrwaard.
Uit Beieren.
FEUILLETON?
De nieuwe Kok.
Uitgever: L.. J. VEERMAN, Heusden.
M 1908.
ZATERDAG 2 JUNI.
1900.
TRANSVAAL en ENGELAND.
LAND VAN
ALTEMft
YOOB
Dit blad verschjjat WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 8 maanden f l.OO.
Franco par post zonder prjjsverhooging. Afzonderlgke
nummers 5 cent.
Advertentiën van 16 regela 50 et. Elke regel
meer 77i ct. Groote lettera naar plaaternimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond
ingewacht.
In vroeger eenwen bepaalde de Kerk zich
niet tot h«t prediken over bijbelsche historiën,
neen, ze vertoonde die aan het volk. Zoo
o.a. werd in 1401 in de kerken te 's Gra-
venfcage »Ons Heren verrisenisse* en in
1498 te Delft een »spel van de drie co-
ningenc vertoond. Al spoedig werden de
kerken te klein voor deze vertooningen en
werden die naar bet marktplein overgebracht.
In 1444 werd op den Zavel te Brussel voor
den volke v rtooud »die eerste blischap van
Maria* en in 1500 te Breda »het spel van
den Heiligen Sacramente*.
Deze schouwspelen zjjn in ons land al
spoedig gestaakt, doch hebben in enkele
streken van Daitschland tot op den huidigen
dag stand gehou len. Terwijl we dit schrjjven
maakt men zich te Ooerammergau gereed
tot opvoering van »Het groote zoenoffer op
Golgotha of de geschiedenis van het ljj len
en den dood van Jezus. Naar de vier evan
gelisten, met levende beelden naar het oude
testament*.
Dit is de volledige titel van de opvoering,
die sedert de 11de eeuw om de 10 jaren te
Oberanmergau gegeven wordt en waaraan
't heele dorp meedoet. Vroeger kwam er
zelfs niemand van buiten aan te pas en
bouwden ook de dorpelingen 't tooneel en
schilderden de coulissen. Doch de eischen
des tjjds hebben zich ook hier laten gelden
en is dit werk aan kunstenaars toevertrouw 1.
Daar de passiespelen te Obsrammergau
een Enropeesche vermaardheid verworven
hebben, willen we onzen lezers er een en
ander van meedeelen.
Het middenstuk van 't tooneel wordt ge
vormd door een Griekschen tempel met
Korintische zuilen. Het heeft een breedte
van 18, een diepte van 16 meters. In den
gevel is Christus geschilderd, als helper der
vermoeiden en beladenen. Het voorscherm
is in twee helften verdeelddaarachter be
vindt zich een tweede scherm. Het achter
deel van 't tooneel ontvangt licht door het
glazen dak van 't gebouw. Ter weerzjjden
bevinden zich poorten, die uitzicht geven in
straten van Jeruzalem, zoo getrouw mogelgk
naar woningen uit het H. Land nagebootst.
De achtergrond wordt gevormd door het
groen der Ammergauer bergen. De eerste
huizen dor straten zjjn die van de hooge-
priester Hanna en den landvoogd Pontius
Pilatus. Voor het tooneel en de zijgebouwen
ligt een vóórtooneel, breed 42, diep 18
meter, waarop het volk plaats neemt bjj de
voorstelling van den intocht te Jeruzalem,
£ene Humoristisch© Vertelling
GEORG HöCKER. 9)
En dat was Fietz Staffer ook inderdaad,
zelfs een naturalistisch dichter der jongste
school, en even pessimistisch als zgn ge
dichten scheen ook de man zelf. Maar wie
gemeend had, dat wereldsmart, daaraan schuld
had, zou gedwaald hebben, 't Was een heel
proziïsch gevoel dat dezen dichter aarzelend
aan den ingang van den hotehuin deed ver-
toeveDnn eens zag hg naar de met witte
kleeden bedekte tafeltjes dan naar den in
gloeiende zonnehitte daar neerliggende land
weg en hg kon, niettegenstaande hg daar
al lang had gestaan, niet tot een besluit
komen.
Hoe langer hoe meer ontmoedigd zonk de
kin van den dichter dieper op de borst en
eindelgk ontwrong zich een zueht aan zjjne
kalf geopende lippen.
Hale de drommel!* finisterde hij zacht
▼oor zieb heen, »een nieuw lgdensstation naar
't mg scbjjnt. Beroerd voornaam hier, 't ljjkt
me heel niet passend voor een Dnitsche dicu-
ter, die wegens overvloed van gebrek aan
uitgevers en aan honorarium de meeste zjjner
werken nog niet kon laten drukken. En ze
het verhoor bij Pilatus, den optocht naar
Golgotha. Deze rnin»te geeft dan den indruk
van een groot plein te Jeruzalem, waarop
twee straten uitloopen.
Dit wat het tooneel betreft. Het stuk zflf
bestaat uit 3 hoofddoelen ha et 17 tafereelen.
leder tafereel wordt ingeleid door de op
treding van een zangkoor, dat in tonen de
komende handeling of de oudtestamentische
voorstelling schildert. Het bestaat uit 24
personen, voor de helft vrouwen. In phau-
tastisch kostuum schrjjd«u ze statig tot voor
het middenvak en zingen daar hnn lied.
Grooten indruk maakt de inleiding voor het
eerste tafereel.
Werp in 't stof n neder
»Van Godes vloek gebogen raensch,*
zingt het koor. De voorhang opent zich en
in twee na elkaar volgende beelden, de ver
drijving van 't eerste menschenpaar uit 't
Paradijs en 't kruis door biddende gestalten
omgeven, wordt den a&nschonwers de zonde
en de genade voor oogen gestald.
Zeer schoon zgn deze en de volgende
levende beelden, naar 't oude testament.
Men kan zich geen schooner beel 1 voor
stallen dan »de mannaregen in de woastgn
tot verzadiging van het hoagerende volk*.
In 't midden staat Mozas, aan eerbiedwaar
dige gestalte, den gouden staf in de uitge
strekte rechterhand en om ham heen grijs
aards, mannen, jongelingen en jonkvrouwen,
op den voorgrond talrijke groepen kinderen.
Aller gelaat staart omhoog en hongerend
strekken Z9 de handen nit naar het van
boven neerkomende voedsd.
De eigenlgke lijdensgeschiedenis vangt
aan met den intocht in Jeruzalem. Uit de
verte klinken jubeltonen. Van alle kanten
stroomen massa's volk tos; steeds bonter
en voller wordt de menigte, die den op een
ezel rijdenden Heer omringt en Hosanna
roept. De rol van Christus wordt dit jaar
door Anton Lang vervuld, een jonge man
van fraaien lichaamsbouw, met donkeren
baard en lang krullend haar.
Tien jaren lang repeteeren de Aramer-
gauers over hnn rollen en standen. Baarden,
pruiken en verder alles wat op 't tooneel
te dragen gebruikelijk is, wordt geweerd.
Slechts zjj komen voor eenige rol in aan
merking, die licharaeljjk daarvoor geschikt
zijn.
Tot de meest bekende tafereelen behoort
ook de kruisiging. De kruisiging op Gol
gotha wordt met pgnlgke zorgvuldigheid
weergegevenvoor de graflegging is de
scbilderjj van Rubens nagevolgd.
De opvoering van dit passiespel is een
zjjn toch zoo goed!* En na een panze, »Nu
ben ik op mgn zomerreis Ik dwaal langs de
Oostzee, omdat ik dacht dab het hier goed
koop was. Ja de koekoek! Zóó is mgn geld
op! Te Berljju was 't nog wat! maar hier,
onder de larven de eenige voelende borst. En
daarbjj is 't al drie uur en ik heb nog niets
gegeten, dat kan zelfs de geduldigste dich-
tersmaag oproerig maken. Maar laat ik op
goed geluk gaan zitten.
Hij zette zich mst een aarzelenden blik
aan de eerste tafel neder en zuchtte angstig.
Drommels voornaam hier! Als men de
servetten maar niet mee betalvn moet, wit
gedekt! Hm, kellner!*
Maar Jan, dia tot nu toe Stüffer min
achtend beschouwd had, bleef in zgne schil
derachtige houding lennen. Eerst to-n Stüf
fer hem herhaaldelijk geroepen had en hg
moeilijk zich langer onwetend kon houden,
naderde bjj langzaam met fen onbeschaam-
den blik. »U wenscht?* vroeg hjj min
achtend.
Stoffer bekeek hem schuw van terzjj. »Die
mensch ziet er niet uit alsof hg verstand
van poëzie heeft. Ik had hem anders ver
zocht in te teekenen op een bandje mjjner
gedichten.
»U wenscht?* herbaalde Jan ongedul
dig, toen er geen bfstelling volgde.
»De spijskaart!* klonk het aarzelend.
Jan haalde de spgskaart van een nabjj-
zjjnd tafeltje en keek Stuffer van terzgde
scheel aan. »Die ziet er juist niet uit, alsof
hjj onze spgskaart kan betalen. Ik zal hem
gebeurtenis, die van heinde en ver vreem
delingen lokt. Men verwacht dezen zomer
vooral veel Engelschen, daar de stemming
in Frankrijk te hare opzichte minder wel
willend is. Een reis naar Ammergau is boven
dien de moeite waard. Het dorpje ligt in
het zuiden van Beieren, in een dal, de in
woners zgn landbouwers en houtsnjjdors.
Kerkeljjke houtsnijkunst vindt onder hen
ijverige beoefenaars, 't Is een stil plaatsje
dat alleen om de tien jaar door een schare
vreemdelingen verlevendigd wordt.
Buitenland.
Het is onbegrijpelijk hoe snel er een om
mekeer is gekomen in den staat van zaken in
den oorlog d«r republieken met Engeland.
Zeven maanden lang wisten de boidge-
nooten stand te houden tegenover den vjjand,
totdat langzamerhand het succes der Engel-
sche troepen grooter werd en raen genood
zaakt was langzaam terng te trekken. Maar
zelfs toen nog ging dit gepaard met gevech
ten, waarbjj meer dan eenmaal het succ«s
aan de zjjde der bondgenooten was. Zelfs
rukten afzonderlijke commando's weer voor
waarts en noodzaakten Lord Roberts, lan
ger dan hem lief was, in Bloemfontein te
blijven.
Opeens is dit alles nit. Dat er aan de
Vaalrivier geen ernstigen tegenstand zon
worden geboden was te denken, maar dat
de bondgenooten Lord Roberts en zgn troe
pen om zoo te zeggen ongehinderd naar
Pretoria zonden laten oprukken en deze stad
bezetten, dat had len we niet gedacht.
Slechts één gevecht is geleverd met gene
raal Jan Hamilton, die langs d«n ouden weg
Potchefstroom-Pretoria, over Florida, naar
Johannesburg oprukte. Het schjjnt wel, dat
de Boeren zich hier flink hebben gehouden
en dat zjj eindelgk door de overmacht wer
den teruggeworpen, doch wat baat een d-*-
geljjken op ziehzelf staanden tegenstand,
terwjjl andere troepen ongehinderd op kun
nen rakken.
Is Lord Roberts den Boeren te snel ge
weest, of zjjn ze zoo gedemoraliseerd dat
er geen quastie meer was om hun ernstig
den doorgang te betwisten? Waarschijnlijk
is het eerste wel het geval en heeft de op
perbevelhebber, door zjjn vlugge opmarscb,
de plannen ter verdediging der omstrekeD
van Johannesburg en Pretoria verjjdeld. Het
is jammer, dat het zoo geloopen is. Pretoria,
de stad waar ten kos'e van duizenden pon
den sterke forten werden aangelegd, die van
de modernste vèrdragende stukken waren
voorzien, heeft zich nn waarschjjnljjk reeds
zonder slag of stoot mosten overgeven. In
Londen loopt reeds het gerucht, dat de pre
sident, die, zooals Reuter en de correspon
dent der Daily Mail* seinden, zich naar
Waterval-boven, ten Noorden van Pretoria,
heeft begeven, gevangen genomen is. Wel
is waar komt ons dit bericht zeer onwaar-
in 't oog honden. Hjj schjjnt me zoo'n
flesschetrekker te zjjn!< dacht hg met een
impertinent lachje.
Intasschen bekeek Fietz" Staffer de spijs
kaart. >e keus is niet slecht, maar, hm, de
prjjzen schjjnen gepeperd!* fluisterde hg.
Misschien is 't kalfsvleescb goedkoop o
wee, 15 stuivers! dat gooit me heelemaal
omver, ja, men moet de servetten mee
betalen!* >Ik eet zoo graag kalfsvleescb,
omdat het anders zoo goedkoop isik had
liever verder moeten gaan met mgn half
leege portemonnaie.*
Wat begeert ge nu?« maande Jan.
Breng me een sneedje brood met Zwit-
sersche kaas!* stotterde Staffer.
Jan ging slenterig heen om de bestelling
uittevoeren.
Maar Staffer zag hem zuchtend na.
»Kalfsvleesch, nu ja, de mensch moet leeren
ontberen!* dacht hg berustend.
Betüt Dich Gott, es war zo sctöa ge-
wesen Dat een Duitseh dichter in de negen
tiende eeuw nog Zwitsersche kaas moet
eten 1 maar, wat maakt hetEen groote
geest zet zich over zulke kleinigheden heen.
Zwitsersche kaas is wel geen kalfsvleesch
maar ze komt toch ook van de koe met
een weinig fantazie kun ik denken rnnd-
vleesch te eten.*
Met rasenden honger at de man zgn
Zwitsersche kaas hjj was er zoo in verdiept,
dat hg geheel niet bemerkte, dat een los
daarheen loopend, jeugdig, elegant gekleede
heer, met een wandelstok in de haud den
schjjnljjk voor, daar de president wel direct
naar Lydenburg zal zjjn vertrokken, in plaats
van vlak hjj Petroria ts big ven, maar bij al
de treurtgdingen zou ook deze nog wel taoge-
ljjk kannen zijn.
Een zeer klein lichtpunt bljjft nog over,
dat Lord Roberts zijn campagne zal door
zetten en door zal trekken naar Lydenburg,
waar de Regeering haar zetel heeft opge
slagen, en dat de achtergebleven comman
do's hem dan in den rug zallen komen te
staan. Het is echter zeer onwaarschijnlijk.
Na Pretoria eenmaal bezet is, zal de opper
bevelhebber de republiek annexeeren, den
naam veranderen, zooal» hij met den Oranja-
Vrjjstuat deed, en een groote legermacht
achterlaten om het land te pacificeeren,
hetgeen nog wel maanden zou kannen du
ren, aangenomen ten minste, dat de Boeren
gedemoraliseerd zjjn en voor het meerendeel
de wapenen neerleggen. Is dit niet het ge
val, zgn ze werkelgk nog besloten tot het
uiterste te strgcieD, dan zon er nog veel
van gevechten vernomen kunnen worden
en zou de strjjd wel eens van voren aan
kunnen beginnen in bet hartje van de Zuid-
Afrikaansche Republiek, op hvt hooge veld
en in de bergen.
Generaal Roberts speelt in ieder geval een
gewaagd spel, door zgn snelle opmargch.
Hg is thans om zoo te zeggen omringd door
de Boerencommando's ver verwjjderd van
zgn basis. Wel is waar is hjj in het bezit
van de fabriek waar de ammnnitie voor de
kanonnen en de Maasergeweren werd ver
vaardigd, doch van de laatste zal nog wel
uier en daar buiten Pretoria en Johannes
burg voldoende voorraad zjjn, voordat caen
gedwongen wordt naar de Martini-Hmri te
grjjpen, waarvan zich een groot aantal be
nevens ammuaitie in de Transvaal bevindt.
Maandagmiddag te 12 uur is de Oranje
Vrjjstaat officieel gaanmxierd verklaard op
de markt te Bloemfontein door den Brit-
schen militairen gouverneur, generaal Prety-
man. De plechtigheid had plaats in tegen
woordigheid van een groot aantal Engelsche
inwoners en het garnizoen. La^^r Roberts
en hare dochters waren er ookf^jj. Da stad
was versierd en gepavoiseerd.
Generaal Pretyman geëscorteerd door een
detachement yeomanry, kwam even over
twaalven op de marktplaats aan en, in een
diepe stilte, las hg de proclamatie voor van
lord Roberts, waarbjj de Oranje Vrijstaat,
die door de troepen van Hare Majesteit is
veroverd, wordt ingelgfd bjj de bezittingen
der koningin, terwjjl verklaard werd, dat
het land voortaan zou worden aangeduid
met den naam Oranjerivierkolonie.
Toen de gouverneur met de voorlezing
gereed was, nitte de menigte Engelschen
hnn vreugde door het geschreeuw van geest
driftige hoera's. De Engelsche vlag werd
ontplooid, terwjjl de muziek »God save the
Queen* speelde, waarmede de aanwezigen
inet gezang instemden. Het slot van de be-
toogiug was een saluut van 21 kanon
schoten.
Een andere mogeljjkheid, die niet is uit-
tuin in trad, zich aan het naaste tafeltje
zatte en den hongerig toeetenden bekeek.
»Wat duivel! zei de nieuw aangekomene
plotseling half luid, die verhongerde fisiono-
mie hiernaast komt me bekend voor;
èf de vent is een vriend van me of hg
heeft eens mgn schoenen gepoetst. Waar
achtig, die blondlokkige Adonis is de hon
gerige Stuff* met zjjn melancholische water
achtige oogen.
Toen stond hg op en klopte Staffer op
den schouder.
De dichter verschrikte. »Heer van mgn
levenstamelde hg. Ik had kannen stikken
aan dit stuk rundvleesch Zwitsersche kaas
wil ik zeggen! Wat beduidt dat!*
Ken je me niet meer, man met de hon
gerige maag?*
Staffer stond op en staarde den ander
verbluft aan. Ik, gjj, hg, stotterde hg.
'^9i gOi z0 viel de vreemde bonvivant
nog harder lachend in. Oude snaak!
Bruno Hörner vroeger studiosus juris
utrueqae.
•Is 't mogelgkBruno n, jjjriep
Stuffer.
•In levenden lgv», Schiller no. 2, licht
van de dichtkunst 1 Kom, zet je aan mgn
groene zijde!* zei Bruno Hörner tot den
zoo onverwacat ontmoeten stadievriend.
>Je bent de onde gebleven, naar 't scojjnt,
altjjd een beetje stormachtig lachte Stuffer.
»Natuurlgk een stormwind, zoo als er in
de boeken staat.*
>Ben je al assessor?*
gesloten al is zjj ook eveneens twijfelachtig,
is, dat een mogendheid of de mogendheden
thans tnsschenbeidea zullen komen, na de
hoofdstad bezet is en de goudstad onbe
schadigd in handen der Engelschen is ge
vallen. Het kan dan ook wel daarom zgn,
dat de twee voornaamste steden van di
republiek, zoo zonder slag of stoot, in han
den der Engejpchen gegeven werdenen,
als de Boeren den toestand niet geheel hope
loos beschouwen, kan en moet in hun steeds
terugtrekken nog iats anders schnilen.
Johannesburg, 28 Mei. In de stad
heerschte den gehselen dag de grootste
opgewondenheid op het bericht, dat de En
gelschen in de nabjjheid waren. De opge
wondenheid werd echter in hooge mate
verminderd door berichten van Boeren-zjjds,
meldende, dat de Engelschen teruggedreven
waren.
Pretoria, 29 Mei. De Engelschen,
die Zaterdag bjj Vereeniging de Vaal over
trokken, vielen gisteren de Republikeinsche
troepen bij Witwatersrand aan; zjj werden
door de Republikeinen onder generaal Lonis
Botha met goeden uitslag teruggeslagen.
De Republikeinsche troepen werden den
geheelen dag hevig beschoten door de En
gelsche artillerie, doch behielden hnnne
stellingen. Naar gemeld wordt, zgn de ver
liezen der Engelschen aanzienlijk.
Pretoria, 30 Mei. Engelsche officieren
zjjn thans in Johannesburg binnengerukt
en schrjjven de voorwaarden voor de over
gave voor.
De Britsche voorhoede is halfweg tnflschen
Johannesburg en Pretoria. De president is
te Waterval boven.
Londen, 30 Mei. Aan de Daily Mail*
wordt om 11 u. 40 min. uit Pretoria heden
ochtend geseind, dat Pretoria binnen twee
uren zal bezet zgn door de Engelschen,
zonder tegenstand.
President Kruger is naar Waterval boven
vertrokken. Dö burgemeester heeft bevel
gekregen de Engelschen te ontvangen. Alles
is rastig, maar groepjes manschen staan de
komst der Eagelschen af te wachten.
In Engelsche militaire kringen verzekert
men, dat zoodra het laatste bedrjjf van den
oorlog in Transvaal afgespeeld is, wat binnen
drie weken verwacht wordt, onverwjjld dat
deel van het leger, hetwelk den langsten
tjjd in Zuid-Afrika heeft vertoefd, zal worden
teruggeroepen naar Engeland, ter verster
king der beschikbare strijdmacht in het
moederland. De in den loop der volgende
maand naar Afrika af te zenden verster
kingsmacht van 11000 man, moet hoofd
zakelijk dienen, om de tekorten aan te
vullen.
Een telegram nit Newcastle, in Natal,
meldt dat de divisie onder generaal Lyttleton
Vrjjheid bedreigt en dat nog 10.000 Boeren
de Langnekpas bezet houten.
Men gelooft dat de Boeren van Ermelo,
in het zuidoosten van Transvaal, naar Mid
delburg, aan den spoorweg van Pretoria
naar de Delagoabaai, zullen terugtrekken.
»'k Denk er niet aan.*
»Zoo, wat ben je dan?*
»Soepsmid!«
Stuffer trok een verbluft gezicht. •Soep
smid?* vroeg hg "gerekt. ils dat een mili
taire betrekking?*
Hörner lachte maar, leunde achterover en
wenkte Jan.
Wat is dat voor eene bediening, laug-
beenige Adonis! Gauw een fijae flesch!*
Jan was eensklaps geheel veranderd. Ik
vlieg riep hg en gl !e naar hnis.
In de letterlijke beteekenis van het
woord!* autwoordde Hörner, en keerde zich
toen naar zgn vriend. »Na, wat sper je je
mond wgd open?*
Staffer k^ek nog altjjd geheel verbgsterd.
Om Godswil, een fijae flesch, hier, waar
't kalfsvleesch 16 stuivers ko3t!«
Ben je zoo goed op de hoogts? Geen
zorg! We betalen samen!*
Samen!* steunde Staff*.
De terugkomst van Jan belette hem ver-
dar te spreken. De oberkellaer zette een
flesch met glazen voor de gasten en wilde
inschenken.
Dank, kan zelf wel, doe geen moeite,
beste jongen!* zei Hörner. Wat soepsmid
is, vraag je? Soepsmid of kok, dat is toch
eigenljjk hetzelfde.*
Wat, ben je kok geworden?*
Valt die vent nu niet bjjna van zgn
stoel'daar drink liever eens, neem een slok
voor de schrik.*
VAN
■r mmjwmeijuing1 i'U* uwBSBMBBaawiAm'AWwaawaswwciBMWBaBWKg»' am
Wordt vervolgd.)