Het Land van Hensden en Alleiia, de LaiMraal en de Bommelerwaard.
mm Mannes Pais Kruger.
Ce Officier van Justitie.
FEUILLETON.
O
Uitgever: L. J. YEEEMAK, Heusden.
M 1945. WOENSDAG 10 OCT. 1900.
land van alten*-
VOOB
Advertentiën ran 16 regels 50 et. Elke regel
meer T1/* ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrjjdagavord
ingewacht.
25. 10 October. 1900.
8e kent de geschiedenis van Saul, den
.soon van Kis? Hjj hoedde 't vee, werd ge
zocht door den profjet, verschool zich te
vergeefs; Samuel ontdekte hen en zalfde
hen tot koning van Israël.
Aldus luidt ook de aanvang van Krugers
presidentschap. Van achter den ploeg werd
deze eenvoudige boer naar de hoogste plaats
in de republiek geleid. Met schroom besteeg
hg den boogen zetel, doch eenmaal daarop
geplaatst, overtrof hg in staatinansbaleid
aller verwachtingen, bestuurde met eere zjjn
volk, totdat een sterkere kwam dan bjj,
die met roofgierige hand hem den grond
voet voor voet ontnauf en hem noodzaakte
als balÜDg te gaan zwerven.
En nn viert deze man zjjn 75sten ge
boortedag. Het grootste deel zjjns lnvens
heeft hg ten nutte zgn lands gearbeid; hjj
zag Transvaal groeien en bloeien en koes
terde de gegronde hoop in den avond zjjns
levens op een gelukkig volk te kunnen
neerzien, en 't hoofd te kunnen neerleggen
in de overtuiging dat Transvaal het verder
wè1 maken zou en ziedaar een heil-
looze krjjg vernietigt al zgn arbeid, maakt
zgn volk tot slaven, zgn land tot een win
gewest, vernietigt den veestapel en ontrooft
den grond van zgn arbeiders, dcodt tal
zjjner medeburgers, zendt anderen in ge
vangenschap en jaagt over de vroeger vrucht
bare landouwen een schaar verdorven en
verdierljjkte krjjgera, die kinderen en grijs
aards aan den hongersnood ten prooi geven,
vrouwen onteeren en de hoeven in brand
steken.
Kan er van vieren sprak» zgn? Neen
immers. Er zgn te veel tranen gestort, er
heeft te veel bloed gestroomd, de jammer
en ellende is te groot, dan dut we op dezen,
toch altjjd nog gedenkwaardigen dag, tot
Krnger kunnen gaan met de banale woorden
we wenschen n gelnk
Geluk is er voor dezen uitverkorene niet
meer in dit leven te vinden. Eéi geluk zou
er nog voor hem te veroveren zjjn, indien
bg wat jonger was: met het zwaard in de
hand de laatste lap gronds tegen zjjn be
lagers verdedigen en een eerljjken krjjgs-
mansdood sterven. Maar dit geluk is niet
voor hem weggelegd. Hg zal den beker der
IN OVELLE
HANS WACHENHUSEN.
19)
Een rilling schudde haar, en nog altgd
rustte baar bik op hem. »Gjj nog hier!*
riep zjj huiverend. »Ik geloofde gisteren
dat ge goed en edel waartmaar ge
foltert, vervolgt mg Ik wilde niet gelooven
wat de meisjes gisteren van u zeidengg
zondt liefdeloos zgn en het was voor u een
helsche vreugd uw naasten wegens mensche-
Ijjke zwakheden tot schande en smaad, tot
ellende en vertwijfeling te brengen. Wat
heb ik u gedaan, dat ge mg vervolgt, reg
met gerechtsdienaars en rechters dreigt? Ik
heb nooit eenige slechtheid bedreven, en
kan ik verhinderen wat anderen nsjj doen,
wat zg zich zeiven doenRaakt het u, wat
mg gedaan wordt, als ik het dulden wil
raakt het u wat menschen zich zeiven en
anderen doen, wanneer zg zelf geen aan
klagers zjjn?*
Zg stond op, sterk door de gedachte, dat
zg recht had. Met weder drooge oogen en
schier uitdagend gelaat stond zg voor hem.
Gevoelde hjj beschaamd dat hjj te ver
was gegaan, dat zjjne aanraking haar ge
krenkt had?
In zgn verwachting bedrogen, sloeg hg
de oogen neder. >Het zou mjj te ver bren
gen u uit te leggen, waar de macht van
den Staat begint, als wiens orgaan ik hier,
smarte tot den laatsten droppel moeten
ledigerf, tot de dood zich over hem erbarmt.
Wat een geestkracht in dien manBe
denk eens wat die gel iden moet hebb m
gedurende dezen oorlog 1 Z'df krjjgsman in
't hart, scherpschutter als er weinigen zjjn,
volleerd in de taktiek van de guerilla, moet
bjj wegens zgn hoogen leef tg d 't opperbevel
in handen van anderen stellen en zelf toe
schouwer big ven. Ziet na een poos van
voorspoef, langzamerhand den onspoei na
deren en een heirleger vjjanden op zijn grond
neerstrijken, 't Eenige wat hem rest is zoo
nu en dan zgn mannen moed te gaan in
spreken en voor hen te bidden. O ja, dat
gebed troost, troost hem 't meest, maar bg
en de zgnen kennen de spreuk: ora et labora,
bid en werk, en ziet ge, werktn kan hg
niet, werkeloos moet hjj daar neerzitten en
wachtenDenk ook aan de harde proef
waarop bet geloof van dezen christen ge
steld wordt. Heilig was bjj overtuigd dat
de Heer 't met hem en de zgnen goed
maken zou en hem verlossen van de Filis-
tjjnen. Ea na moet 't den 75-jarige
niet schjjnen alsof de Heer hem verlaten
heeft Zeker, die minder vast staat dan
Kruger, zou aldus spreken, maar niet hjj
nog even vast als voor den oorlog gelooft
hjj dat alles wat God doet, toch welgedaan
is en eenmaal
Ja, eenmaal zal 't recht zegevi-ren, maar
of de oude man dien bljjden dag beleven
zal, staat te betwjjfelen. Onrecht is taai en
er kan wel een menschenleeftjjd mee heen
gaan eer we weer hooren vap woelingen in
Zuid-Afrika.
Niet gfdukwenschen dus op dezen lOien
October. In den geest drnkken we dezen
grooten, eenvoudigen man de hand en ge
behoeft u de traan niet te schamen, die
tegeljjk in uw oog opwelt, bjj 't aanschou
wen van den geknakten reus, die jaren lang
geworsteld heeft tegen Engeland» gluipende
streken en eindeljjk voor de overmacht 't
hoofd heeft moeten buigen.
Kinger is geboren te Colesberg bjj de
Oranjerivier. Onderwjjs heeft hjj bijna wiet
genoten. In zjjn prille jeugd reeds hoedde
hjj als Saul de kudden zgns vaders, met
het schietgeweer in de hand. Reeds op zgn
10de jaar bond hjj den strjj 1 met leeuwen
en ander roovend gedierte aan, dat loerde
op zijn vaders vee. Eu intnsschen leerde
helaas, mjjn plicht verzaakt, ja geschonden
heb,* zeide bg ernstig en kalm. »Dat ere
mjj nog hier vindt moge voor u het bewjjs
zjjn, hoe innig 't inga persooalgk verlan
gen was de grenzen van deze macht te be
perken en als vriend goel te stichten, waar
het in den geest der wet bljjkbaar iets
kwaads betreft.... Vergeving zoo ik in
dringend werd, u een hulp opdrong welke
ik zoo weinig begeerd ziel*
Amefeld boog sehjjnbaar kalm, doch met
troosteloos bewustzjjn. Zgn liefde was te
vergeefs. Hilda's toornige blik had hem
hiervan overtuigd, zjjne hulp was afgewezen.
Op den drempel hielJ hij nog eens stand;
geen stem riep hem terug. Hjj girg door
den gang, maar ontstelde plotseling.
Een luide jammerkreet doorvljjmde hem
en rEp hem in de kamer E-rug.
Hilda lag iueengezonken, bewusteloos op
den vloer, het doodsbleek gelaat op den
uitgestrekten arm. Het zware blonde haar
lag uitgespreid op den grond, hare lippen
waren open, haar oogleden slechts half ge
sloten.
Amsfeld was een seconde radeloos. Hg
wilde om hulp roepm, maar zgn stem wei
gerde hg durfde de dienstboden geen ge
tuigen van bet resultaat zgner aanwez gheid
maken, het huis in een opschudding bren
gen, die tot bedenkelijke gissingen aanlei
ding kon geven en de buitenwereld er mede
bekend zou maken.
>'t Is het einde van een worsteling om
de overmacht der ziel op het lichaam,*
dacht hjj.
Hg knielde naast haar neder. Maar on
handig en niet gewoon aan een toestand
als deze, en zich haar verstoordheid over
de vorige zoo eerbiedige aanraking herin-
hjj een weinig lezen en schrjjven, juist ge
noeg om in den Bjjbel den weg te laeren
vinden.
Op 16-jarigen leeftjjd werd hjj tot adsis-
tent-veldkornet en twee jaar later tot veld-
kornet benoemd en was hjj om zjjn moed
en tronw aan 't vaandel algemeen geacht.
Ongeveer 1850 vinden we hem als kom-
mandant, strjjd voerende en onderhande
lende met de kaffers, de lastige buren van
zjjn district. In dien strjjd gebeurde het dat
een kogel het benedenlid van zgn daim trof.
Bpoedig vertoonden zich verschijnselen van
ontsteking. Niemand bjj zich hebbende, die
hem opereeren kon, nam hjj zjjn jachtmes
en sneed het ondersts lid af, welke operatie
hjj met het tweede lid herhaalde, toen ook
dit verschijnselen van koud vuur vertoonde.
Uit zgn staat van dienst teekenen we
nog aan: 1852 benoemd tot luitenant
generaal; 18621874 kommandant-gene-
raal; 1874 lid van den Volksraad; 1877
Vice-president van den Uitvoerenden Raad.
Burgers was toen prc3si lent, en kon 't niet
vinden, hjj, de vrjjzinnig? oudprelikant met
de orthodoxe boeren. Krugar beboerde tot
de ultra's de z.g. doppers, hield zelf predi
katiën en viel veel meer in den smaak der
boeren dan Burgers, de president. Aan diens
bewind kwam een einde bjj de annexatie
door Engelaud den 121en April 1877.
(Slot volgt).
Baitenland.
Prins Albert van België en zjjne jonge
gemalin hebben Zaterdag hun bljjde in-
komste gehouden in Brussel. De feestelijk
heid werd door geen enkel incident van
eenig belang gestoord. Een heer, die in het
gedrang een agent met zjjn wandelstok zou
hebben geslagen, werd gevangengenomen.
Overal werd het jonge echtpaar mfft over
weldigende geestdrift begroet.
De socialisten hebben op aandringen van
burgemeester De Mot de voor Zondag be
raamde betooging ten gnnste van het alge
meen stemrecht afgezegd. De burgemeester
moet den aanlaggers der beweging hebben
beloofd, dat hjj hun petitie voor algemeen
stemrecht aan prins Albert zal aanbieden.
Gisteren Zondag is het alles weer uiterst
feesteljjk verloopan in de Belgische hoofd
stad, zonder incidentsn van beteekenis, ter-
wjjl de Zaterdag in den namiddag ver-
nerend, nam bjj haar schuchter bij de hand.
Deze was warmhjj voelde er beweging
in. Het was als omklemde zjj de zjjne, als
wilde zjj d e vasthouden.
Hg boog zich lager op haar, voelde
haar adem, en meende haar oogleden te
zien bewegen. Eu nu was 't alsof hjj haar
hoorde fluisteren; hjj schrikte toen hg haar
oogen langzaam en vermoeid zich openen
zag.
Sterker werd nu de drukking harer hand
zjj zag een weinig opvermoeid, gebroken
zocht zjj zich op te richten.
Zjj liet zgn hand weder los, streek met
de hare h»t op het voorhoof! hangende
haar terug, steunde met de andere op den
grond en staarde voor zich.
Morgen!* zeide zjj nauwljjks hoorbaar.
Heden kan ik niet. Ik dank u.«
Zjj wenkte hem alleen te willen zgn.
En hg gehoorzaamde.
XI
»0«f de zaak word imm^r verwar
der. Ik zeg n, collega Maar wat is er
toch? Ge ziet er uit alsof g» u aan beide
polsen hadt doen aderlaten
Hellwach die buiten adem Amsfelds wo
ning was binnengetreden, had zieh op een
stoel geworpen, droogde het zweet van zgn
voorhoofd en aanscnouwde ontsteld zgns
collega's zonderlinge houdiag.
Amsfeld zat in de avondschemering aan
het venster, de ellebogen op de venster
bank, de wangeD op de hand geleuud, met
slap, bloe ieloos gezicht naar buiten starend
en nauweljjks Hellwach's komst bemerkend.
»Gevoelt ge u niet wel, lieve collega?*
vroeg Hellwach, van toon veranderende en
achterdochtig, hem zjjdelings gadeslaande.
spreidde geruchten van een samenzwering
die ontdekt zou wezen, formeel zjjn tegen
gesproken wel zjjn er zes aanhoudingen
uitgevoerd, doch slechts twee daarvan zjjn
gehandhaafd en dat moeten dan nog grap
penmakers zgn!
De vereeniging van Parjjsche hotelhou
ders heeft een actie tot schadeloosstelling
ingesteld tegen den staat, wjjl de regee
ring een aantal openbare gebouwen heeft
gehuurd om gebezigd te worden voor ver-
bljjf der congresbezoekers van allen aard,
tijdens de tentoonstelling in de hoofdstad
georganiseerd. Het schjjnt dat de staat den
lofcéa veel te weinig in rekening bracht
voor nachtverbljjf en ontbjjt, zoodat de hee-
ren höteliers zich beklagen over oneer
lijke concurrentie 1
Men zal zich herinneren dat Egen Prin
ses Louise van Coburg, die voor f 260,000
schulden had gemaakt voor juweelen en on
derkleederen, door de leveranciers daarvan
in rechten is opgetreden. Het bleek dat de
prinses, die de oudste dochter vau den Ko
ning van België is, onder curateele was
gesteld en daarop is volgens de »Stan-
dard* een actie tegen haar gemaal Prins
Philip van Coburg ingesteld. De raadsman
van den prins deed uitkomen dat prins
Philip zgn levensgezellin altgd alles, waarop
zjj door haar positie aanspraak had, ver
schaft had, maar dat haar verkwisting a'le
perken te buiten ging. Hjj maakte een over
eenkomst m*t de scbuldeisch rs, waarbjj zjj
genoegen namen met een betaliog van
180,000 florjjnen. De Prinses moet nu nog
andere schulden hebben ten bedrage van
200,000 ponden starling, maar haar credi
teuren hopen, later als de Prinses erft van
haar tante, de krankzinnige keizerin Char
lotte, nog 50 pet. van het verschuldigde te
krjjgen.
De prjjzen der krenten stjjgen met on
rustbarende snelheid tengevolge van de
mislukking van den oogst in het zuiden
van Griekenland, waardoor de opbrengst
zeer gering is en groote armoede wordt
veroorzaakt onder landbouwers.
De normale oogst bedraagt gewoonljjk
200.000 ton, terwjjl de maximum-oogst nu
slechts 40.000 ton is, wat nog onvoldoende
is voor het binnenlandsch verbruik in Grie
kenland, waar tusschen dezen tjjd en Kerst-
>Inderdaadf ik bevind mjj niet zeer wel
Een overspanning der zenuwen, die mg
misschien in de volgende dagen onbekwaam
zal maken
>0! ik ben er immers!*
Hellwach stond op. »Maar hoor, wat ik
u heb mede te deelen en daarom hierheen
gesneld ben Zooals ik zeide, wordt de
zaak steeds verwarder. We zullen ongeluk
kig gedwongen zgn ons deerljjk de vingers
te branden.*
Hellwach had zjjn stoel opgenomen en
zich tegenover Amsfeld geplaatst.
Deze luisterde zenuwachtigdoch ver
toonde uiterljjk de grootste kalmte.
Mjj dunkt, daar de verwondene op klaar
lichten dag ontsnapt is, kan znlks onmo
gelijk zonder zichtbare sporen achter te laten
geschied zjjn.*
Amsfeld sloot de oogen; luisterend beefde
hg inwendig.
»Deze sporen zgn dan ook gevonden.
De straat waarin het bewuste ziekenhuis
ligt is zeer stil, daar zg» slechts boeren
hofsteden, wier muren verhinderen op de
straat te zien; maar aan den hoek der
straat bevond zich een lamme kerel, die
op het bewuste ©ogenblik een zwarte dame
had gezien en een jongen man, met wien
zjj, hem met moeite ondersteunende, voor
bijging-
>De door den lamme aangeduiden weg
liep over eenige kronkelende zjjpaden in de
zuideljjke villawjjk. Zg konden geen ande
ren weg genomen heoben en daar die wei
nig bezocht wordt, vond men op een plek
waar veel zind lag de indruksels van een
kleinen dames voet eigenljjk twee ver
schillende indruksels van voeten naast el
kaar.
mis meestal ruim 50.000 ton noodig is.
In de laatste dagen zjjn de prjjzen geste
gen van 45 tot 60 gullen per centner en
reeds is 66 gulden betaald. Men verwacht,
dat de verkoopsprjjzen in dea kleinhandel
spoedig zullen stggen tot 90 cents het pond.
Een op verzoek van de Italiaansche
regeeriHg ingesteld onderzoek heeft thans
aangetoond dat de moord op koning Hum-
bert niet mogeljjk zon zgn geweest, als de
Amerikaan8che politie te Patterson baar
plicht had gedaan, door den Italiaunschen
gezant te Washington te waarschuwen, naar
aanleiding van den brief, die op het ljjk van
Sperandro aldaar gevonden werd.
De 28-jarige hertog van Manchester
wiens grootmoeder 10 jaar geleden is her
trouwd met markies Hartington, thaus her
tog van Devonshire is in staat van fail
lissement verklaard. Zgn grootvader heeft
hem groote landgoederen nagelaten die met
zware hypotheken belast zjjn, zoodat de
kleinzoon met een gering inkomen moest
toekomen. Hjj maakte echter vele schulden
en beproefde te vergeefs als tooneelspfler
in Amerika vooruit te komen. Het passiet
bedraagt 42.000 p. st. of l/3 millioen gld.
In het Nikander klooster, in het district
Porchow, bg Pskow, Rusland, waren bjj
gelegenheid van een kerkfeest 5000 pelgrims
bjjeen, die overnachtten in een uit twee
verdiepingen bestaand gebouw, bg het kloos
ter behoorend. 's Nachts zakte door de
zwaarte der opeengepakte pelgrims de vloer
in van de tweede verdieping en stortte met
zgn last op de slapen den op de eerste ver
dieping. In de paniek werd er brand* ge
roepen. Daarop snelden allen naar de eenige
deur. Een ontzettend gedrang ontstond,
waarin vier mannen en zes en dertig vrou
wen doodgedrnkt werden. Twintig pelgrims
werden gewond, waaronder vier ernstig.
Een rjjk grondeigenaar te Tula, de heer
J. O. Voznesenski, heeft aan Tolstoï, wiens
vriend bg was, een som van 300,000 roe
bels nagelaten, m^t het verzoek daarmede
naar zgn goedvinden te handelen.
Tolstoï heeft nu besloten om te Sint
Petersburg een maatschappjj op te richten,
die bjjzondere uitgaven van de b*ste Russi
sche schrjjvers in het licht zal geven. Deze
boeken zullen gratis aan de arme lieden
worden uitgedeeld.
Toevalligerwgs was meu op het rechte
spoor. Het scheen evenwel onbegrjjpeljjk,
dat een verwondene, wiens toestand de ge
neesheer als niet zonder gevaar verklaard
had, zoo ver had kannen gaan. Ge lui
stert immers, collega?*
Hellwach meende opgemerkt te hebben,
dat zjjne mededeelingen door Amsfald zon
der eenig teeken van belangstelling aange
hoord werden.
Amsfeld knikte zwjjarend.
»Ga voort, als 't u blieft 1*
Welnu!.... Aan het einde van het
tuinpad in die villastraat vond men een
arbeider, die bezig was de heurgen te snoejen.
Men verzocht hem eenige inlichtingen, en
de man vertelde: hjj had werkeljjke eene
dame gezien in het zwart gekleed, die haar
zieken man leidde en de villastraat insloeg.
Belangstellend had hjj beiden nageoogd, en
toen de zieke tegen den heg van den tuin
leunde, was hjj hem genaderd en had Inm
zgn hnlp aangeboden, maar de dame had
ze afgewezen en den zieke voortgesleept.
De arbeider had hen weder nageoogd, over
tuigd dat de zieke op de straat zou bljjveu
liggen en zgn krachtige arm dus toch nog
noodig zou zgn. Voorts had hg gezien dat
zjj recht naar een der schuin tegenover ge
legen buitenplaatsen gingen, de kranke
zichtbaar zgn laatste kracht inspann end, en
dat beiden den hoofdingang vau den tuin
van een der schoonste villa's binnengetre
den en daarachter verdwenen waren.*
En raad nu eens wien die villa behoort 1
Ik zeg u, cfllega, de zaak neemt een ge
heel nieuw, voor ons zelfs een kritiek voor
komen aan! Raai! raad eens!*
Wordt vervolgd
NIEUWSBLAD
11 L)it blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per S maanden f 1.00.
f mco per post zonder prjjsverhooging. Afzonderljjke
rnmmers 5 cent.
VAN