flel Land van Hensden en Allena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
De Remonstranten.
FEUILLETON.
De Avonturier.
c
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
M 1959.
WOENSDAG 28 NOV.
1900.
n:£ï LAND VAN ALIENS
VOOR
L)it blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonaementsprjjs: per S maanden f l.OO.
franco par poat zonder prjjsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
De broederschap der Remonstranten be
hoort tot de kleinere godsdienstige genoot
schappen in ons vaderland. Geboren uit den
nood der tijden, toen de Herv. kerk allen,
die het Remonstrantsch gevoelen deelden, had
uitfyestooten, is zjj nooit talrijk geweest. In
de 17de eeuw behoorde er moed toe te
verklaren tot haar te behooren, want Kerk
en Staat waren haar in de meeste plaatsen,
vijandig gez-nd.
Van de zjjde der broederschap werden
ook nooit maatregelen genomen tot uit
breiding, wel het tegendeel. Ze hadden vroe
ger altijd hoop weer tot. de Groote kerk
terug te kunnen keeren, als daar ook het
beginsel van vrjjheid en verdraagzaamheid
sou gehuldigd worden. Men zegt zelfs dat
hi het begin dezer eeuw Remonstrantsche
predikanten aan hun gemeenteleden dan
raad gaven hun kinderen bij de hervormde
gsmeente ter catechisatie te zenden, omdat
de broederschap wel spoedig uit zou sterven.
Tal van oorzaken waren er die dit eind
deden voorzien. Een der voornaamste was
verhuizing naar plaatsen, waar geen ge
meente was gevestigd, zoodat men zich
maar bjj de Herv. kerk aansloot. Het ge-
beele getal Remonstranten wa9 dan ook in
1849 niet meer dan 4909. In 1869 was
dit aantal geklommen tot 5186, maar het
getbl protestanten was naar verhouding
veel sterker toegenomen en wel 400 maal
zoo groot.
Na dit jaar echter komt er verandering.
Id 1879 klom het aantal tot 9678, en ste^g
bjj de volkstelling van 1889 tot 14,844
personen en sedert is dat getal nog aan
merkelijk toegenomen.
Merkwaardig en een teeken des tg Is is
de groei der Remonstrantsche gemeenten in
de groote plaatsen.
Men weet wat daartoe aanleiding gaf.
De Remonstranten hebben geen belijdenis
tot grondslag. Wel heeft een paar eeuwen
lang als zoodanig gegolden een door Epis-
copius opgestelde confessie, doch op de
keper beschouwd is deze niets anders dan
een beljjdenis van 29 der in 1621 lavende
predikanten, terwjjl er opzettelijk aan toe
gevoegd werd dat ze niet als regel des ge-
loofs cht opgevat worden.
De Remonstrantsche kerk is een vrjj*
kerk, die volgens haar reglement ten doel
Advertontiën van 16 regels 50 et. Elke regel
meer 77f ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en VrjjdagavoBd
ingewacht.
Amvankeljjk had de barones hem zeker
met spotachtige verbazing aangehoord, doch
langzamerhand begon ze toch met meer
aandacht naar hem te luisteren.
>Wees zoo goed voort te gaan,* zeide
zjj, hem met belangstelling aanziende, ter-
wjjl zjj in een leuningstoel plaats nam. «Ge
spreekt van een tjjd, waar ik gaarne aan
terugdenk.
«Nu, daar lag ik, las van toovenaars en
ioovergodinnen, van prinsen en prinsesseD,
en van kasteelen, die van goud, juweelen
en ivcor gebouwd war. n. Ik was reeds te
oud om aan de waarheid van deze sprookjes
te geloovenmaar die bekoorljjke leugens
verplaatsten mjj als in een gelukkigen
droom. Ja, ik droomde met open oogen,
toen ik de bladeren van het boek als een
kostbaren schat bjj mjj gestoken had. Ik
zag op naar den onbewolkten hemel en
vergat alles om mg heen door den wonder
lijken onzin, dien mjjn geest phantaseerde
als venolg op de gelezen sprookjes. En
daar verscheen het span appelschimmels
van den baronwel te verstaan, ik wist
volstrekt niet, aan wien de equipage toebe
hoor, ie. Ik bescuouwde het rgtnig als een
tooverbeeld uit een sprookje, zoodra ik had
gezien, wie er in zaten: een klein meisje
aan de zjjde van een dame, van een engel,
van een toovergodin, zoo rechtstreeks uit
het wonderland gekomen.*
heeft >getronw aan haar beginsel van vrjj
heid en verdraagzaamheid, het Evangelie
te verkondigen.*
En wat ziet men nu aller wege?
Dat tal van hervormden ovarloopen tot
de broederschap. Nn langzamerhand, vooral
in de groote steden, tot predikant mannen
van ééa en dezelfde richting beroepen wor
den, scheiden zich vele leeken van haar af
en sluiten zich bjj de broederschap aan.
Zoo geeft b. v. Dordrecht daarvan een
bewjjs. Daar hebben vele vrijzinnigen zich
afgescheiden en een Remonstrantsche gp-
meente gesticht, die nu reeds bjjna 300
leden telt.
En verder Rotterdam, Utrecht, den Haag,
Amsterdam enz. Rotterdam zag in de laatste
kwarteeuw de broederschap aangroeien van
1200 tot 2400, Utrecht van 100 tot 800,
den Haag van 300 tot 1200, Amsterdam
van 800 tot 2100, Leiden van 100 tot 600,
Groningen, in 1880 met 800 gesticht tot
1300 enz. enz.
Zoo zjjn die vroegere Arminianen, zonder
dat ze daartoe opzettelijke pogingen aan
wenden, doende de Hervormde kerk te be-
rooven van vele invloedrjjke gemeenteleden.
Want het zjjn niet de minsten der leden,
die haar verlaten. De groote dingen, die de
broederschap doet, o.a. den bonw van ver
scheidene nienwe kerkgebouwen, geven daar
van een bewjjs.
Zoo komt zachtkens aan het kleine kud-
deke dat van 1610 tot 1631 aan vele ver
volgingen blootgesteld was, na e«n paar
eeuw stil en als vergeten burger geleefd
te hebben, weer in eere en n-emt ze waar
dig haar plaats in onder de Protestantsche
Kerkgenootschappen.
Buitenland.
Uit Parjjs wordt bericht
De »Matinc opent een inschrijving om
aan H. M. Koningin Wilhelmina een huwe
lijksgeschenk aan te bieden. Het blad doet
daartoe een beroep op de Fransche vrouwen.
De Fransche afgevaardigde Denis heeft
ann Deleasfé geschreven dat hg hem inter-
pelleeren zal, of de regeering, in verband
met de gebeurtenissen in Transvaal, gebruik
denkt t« maken van het recht dat a-tikel
3 van de Haagsche conferentie haar verleent.
De indruk van het korte verblijf v&n
Krugsr in Frankrjjk is geweldig. Zal de
drang der volkeren op de regeeringen zoo
«Dat was mgn arme, lieve mama*, fluis
terde de barones, plotseling aangedaan.
Nog heden ten dage geloof ik, nooit iets
schooners te hebben gezien of ooit te
kannen zien, althans niet met zoodanig
gedisponeerde oogen als toeD.c
«Ja, mjjne moeder was schoon.*
«Ik zal dien indruk mgn leven lang niet
vergeten. Ik z u voor haar hebben kannen
knielen en ik weet niet wat nog meer
doen. Uit lontere bewondering vergat ik
zelfs- om op te staan en haar te groeten,
zooals ik had moeten doen als een rechte
vlegel bleef ik liggen. Ik geloof zelfs, dat
de koetsier met de zweep naar den luien
lompert sloeg, die daar aan den rand der
sloot lag en de zon op zjjn gelaat liet
schjjnen.
Langen tjjd wilde ik het niet gelooven,
als men mg vertelde, dat die schoone dame
in het rjjtuig en dat meisje de barones Yon
Ellerich en haar dochter Elvira geweest
waren. Ik bleef hardnekkig vasthouden aan
mgn sprookje en droomde nog lang van
die godin, die vrouw uit hoogere Bferen.
Het w»3 bjj mjj een dweepziek gevoel, dat
aan fanatisme grensde. Werkeljjk zou een
kalme opmerker dan ook niet gedacht heb
ben, dat die schoone vrouw de moeder was
van het negenjarig meisje dat naast baar
in het rgtnig zat. Zjj scheen nog een bloei
ende maagd te zjjn.«
Barones Elvira knikte znohtend.
«Ja, tot aan haar dood heeft zjj een
bewonderenswaardige jeugdigheid behou
den; men zag haar altjjd aan voor mgn
oudere zuster. O, mgn hemel, het is reeds
elf jaar geleden, en toch staat mjj haar
sterven nog levendig voor den geest 1 Ja,
groot wezen dat de mogendheden nit haar
onverschilligheid en werkeloosheid zullen
opstaan Of zal Kruger een triomfantelijke
reis doen door Frankrjjk, België en Holland,
en zullen na zjjn doortocht de verontwaar
diging tegen Engeland en de geestdrift voor
het Boerenvolk weer zachtjes afnemen zoo
als de golven na den orkaan?
Tot nn toe mochten de mogendheden doen
of zjj niet wisten hoe verfoeieljjk Engelands
optreden in dezen oorlog is, thans kunnen
zjj hun onkunde niet meer voorwenden.
Het woord is aan Engeland om te ant
woorden. Zwjjgen is voor Engeland niet
langer niogeljjk, en. God save the Queen
zingen eeH onvoldoend antwoord.
Kruger heeft de Engelschen geschand
vlekt met den naam van barbaren, erger
dan de wildste volksstammen van Afrika.
Wat heeft Engeland daarop te antwoor
den
Of is het niet waar dat Engeland de
Kaffers wapent tegen de Boeren, gruwel
der grnwelen in Zuid-Afrika?
Is het niet waar dat de vrouwen en kin
deren schier naakt in het veld worden
gejaagd, waar zjj van honger en ellende
omkomen
Is het niet waar dat de hoeven worden
afgebrand
Het woord is aan Engeland
Het woord zou ook aan u mogen wezen,
Willem II van Dnitschland, gjj die voor de
helft Engelsch bloed in uwe aderen hebt en
die Boeren in den waan bracht dat gjj hen
helpen zoudt.
Maar het woord is ook aan de volkeren 1
Zij ook hebben een plicht te vervallen.
Het is niet genoeg schande te roepen over
Engeland en het met afgrjjzen en afschuw
het hoofd te wendener moet gehandeld
worden, snel gehandeld
In naam der beschaving moet aan de
grootste barbaren der wereld de wet der
beschaving worden opgedrongen en één kreet
moet door Europa gaan\rijheid en onaf'
hankelijkheid voor de Boeren I
De »Etoile Beige* bevat het volgende
bericht uit Parjjs:
De avondbladen maken een ljjst open
baar van de stukken die Krnger in zjjn
koffers meebrengt, te weten: le. stukken
die een beschuldiging behelzen tegen den
schoonzoon van koningin Victoria, den her
tog van Fife, die voorzitter was van de
Chartered Company ten tijde van Jameson's
in haar werd een engel van zachtmoedig
heid en van schoonheid begraven. Ik zie
haar nog in de kist liggenvrede sprak
uit haar schoone trekken, als wilde zjj ons,
treurende achtergeblevenen, troosten; haar
rijke, blonde lokken, die los hingen en het
wit satjjnen kussen bedekten, gaven den
schijn alsof zjj op vloeibaar goud lag.*
Zjj hield op, en in smarteljjk gepeins
staarde zjj near den vloer.
«Ja, welk prachtig haarl* sprak Sehwerdt-
ner met warmte. «Dat was het, wat mij
zeker het meest betooverde. In den zonne
schijn schitterde het verblindend. Ik zal het
nooit vergeten. Nog dikwjjls, als ik over
de goudkleurige korenvelden mgn blik liet
weiden, meende ik haar tussehen de hal
men te zien opduiken Doch ik zou de
wonderschoons vrouw niet wederzien. Om
streeks een jaar, nadat ik haar voor het
eerst en ook voor het laatst had gezien, be
treurde men in Berghausen het afsterven
der alom geëerde dame.*
Elvira bedekte haar gelaat met de hand,
Schwerd'ner zweeg, verzonken in den aan
blik van datzelfde goudblonde haar, dat hem
eens had betooverd, en dat hg nu terug
vond bjj de dochter van de schoone vrouw,
die hem een toovergodiD had geschenen.
Zjjn dwepen bracht hem nu een beetje in
verlegenheid.
De barones stond eindelijk op en met
een diepen zacht keek zjj in het rond.
«Acu, is het niet vreemd, hoe wjj
daar Ge hebt van mgn moeder ge
sproken, die ik vereer als een heilige. Ge
herinnert me er ran, wat ik eigenlgk moet
missen
>Ik heb dwaas gehandeld. Ik had be«
strooptocht; 2\ stokken die bewjjzen dat
de prins van Wales en verscheiden leden
van zjjn familie voor aanzienlijke sommen
betrokken zjjn bjj de mjjnontginning in
Znid Afrika3\ een ljjst van de politieke
personen die betrokken zjjn bjj diamant
mijnen te KimberDy; 4e. oorspronkelijke
déf èches die Sir Affred Milner, de hooge
commissaris van de Kaapkolonie, vervalscht
heeft 5e. het bewjjs van de rechtstreeksche
medeplichtigheid van het ministerie van
koloniën, den hertog van Devonshire en
Lord Gny aan den tocht van Jameson; 6e.
de aanwjjzing van de voordeelen die Cham
berlain en zjjn familie uit Transvaal heb
ben getrokken7e. diplomatieke stokken
ten bewjjze dat de Zuil-Afrikaansche repu
blieken al het mogeljjke hebben gedaan om
den oorlog te verhinderen.
De »Patrie« bevat een telegram uit Lon
den met hetzelfde bericht.
De correspondent van de «Times* weet
een nieuw incident mede te deelen, dat te
Marseille zon hebben plaats gehad op den
Krugerdag. Vjjt Engelschen, die 's middags
drie uur naar de «Rome* wilden gaan,
hadden plaats genomen op een tram, waar
zjj spoedig door een aantal manifestanten
werden lastig gevallen. De politie dreef de
menigte uiteen, maar deze volgde de tram
en begon in een minder beschermde wijk
een bombardement met steenen. Alle ruiten
werden verbrijzeld. In een rjjtuig werden
de heeren naar de Joliette gebracht. Om
aan de steenenregen te ontkomen, moesten
de Engelschen in de tram op den vloer
gaan liggen. Een hunner kreeg een wonde
aan het hoofd.
In gezaghebbende Engelsche kringen
moet men, naar een gemeenljjk goed inge
lichte corespondent verzekert, zéér ontdaan
zijn over de huldiging aan Kruger in
Frankrjjk ten deel gevallen. Men ziet er
het bewjjs in, dat het >bo9rophilisme« op
het vasteland toch nog iets anders is dan
een eenvoudige perscampagne, veel meer een
nitdrnkking van het algemeen gevoelen van
Europa. Men begint, niet zonder eenige
ongerustheid, te begrjjpen, welk een berg
van haat Engeland zichzelf door zjjn mis
daad in Afrika heeft opgestapeld. Vooral
ook voelt men dat, wjjl met zoo enorm
veel tact de betoogers in Frankrjjk kreten
tegen Engeland hebben ingehouden en al
leen manifesteerden vóór de Boeren. Zon
hooren te zwjjgen van de herinneringen nit
mgn jeugd. Door rnjjn praten heb ik bjj
u een oude wonde opengereten.*
»Die wonde veroorzaakt mjj een smart,
welke ik niet gaarne zou missen. Hoe ik
destjj Is getroffen was door het verlies van
mgn moeder toch kon ik toen niet be
seffen, wat ik in haar verloor ik was
een onrjjp kind. Eerst nu weet ik, dat ik
mgn beschermgeest heb verloren.*
Toen Schwerdtner zich getroffen toonde
door haar hartstochtelijk bewogen toon,
voegde zjj er met een bicteren glimlach bjj
«Ge znlt mg zeker niet begrjjpen. Gg zjjt...
een geleerde en ge kent de wereld niet,
waar ik in leef. Doch mettertjjd zult ge
daar wel aan gewoon worden. Men leert haar
gemakkelgk die groote leugen.*
»Ach, ik vrees, mejonkvrouw, dat men
heeft leeren gelooven, dat ge van alle zjjde
bedrogen wordt.*
»Ja, doch waarop loopt het gezellige leven
nit, als men het goed beschouwd? Ik ben
geen bakviscbje, geen kostschoolmeisje meer;
de uiterljjke senjjn verschaft mg geen vreug
de meer. Ik heb leeren zien en onderscheiden
en kan mgn bekenden hun aantal is
legio, verdoelen in twee klassendie gebla
seerd zgn en die hnn eigen belang zoeken
te bevorderen. Doch goed beschouwd, zgn
ze allen eender en het komediespel is ver
schrikkelijk vervelend.*
Met een honenden trek om den mond
wierp zjj het hoofd in den nek, terwgl haar
gelaat een uitdrukking van troostelooze af
mat ing aannam.
bchwardtner trad zachtkens nader.
»Zj)t ge ongelukkig, mejonkvrouw?*
Met een spottenden glimlach keek zjj hem
men nn ook gaan begrjjpen, dat men iets
moet doen om het continent te bevredigen
Wie die het niet van harte hoopt.
Koningin Victoria heeft sir R^dvers BnlDr
een zetel in het Hoogerbuis aangeboden. Hjj
zon, als bjj het pairschap aasneemt, waar-
schjjoljjk den titel lord Bulier of Ladystnith
voeren.
Het Engelsche departement van hniten-
land»che zrken deelt mede, dat in Ogade,
Sonaliland, den 13en November de onder
commissaris Jennez verraderljjk werd ver
moord door Somalies, die het kamp 's nachts
bezochten en voorgaven vriendschappelgk
gezind te zgn. Zjj vielen daarna de expe
dite aan.
Alle beschikbare troepen en de kruiser
«Magicienne* vertrokken vau Mombos»,
op weg naar Kismayoe, om de Somalies te
tuchtigen.
Ia Zwitsersche bladen worden tegenwoor
dig zoo nn en dan kinderen te koop aan
geboden. Zoo staat daar thans in een van
de couranten de volgende advertentie
«Welk welgesteld, kinderloos echtpaar wil
een tweeënhalfjarigen, gezonden jongen met
blond krulhaar aannemen? Daarvoor wordt
een schadeveroegding van fr. 8001000
verlangd.*
Een assistent, dr. Adolf Hnff van de al-
gemeene polikliniek te Weenen moet een
geneesmiddel ontdekt hebben tegen long-
tuberculose. Reeds zjjn meer dan 100 ge
vallen er mede behandeldbjj de minst
ernstige gevallen volgde volkomen genezing,
hjj de ernstige enn gedeeltelijke genezing
of althans eenige beterschap. Het genees
middel heet naar den uitvinder Solutio H tffi.
Van de samenstelling wordt geen geheim
gemaakt. Er bevindt zich o. m. arsenicum
in, dat de bakteriëen doodt, da vorming van
bloed bevordert en tevens als middel tegen
koorts dienst doet. Duor toevoeging van
tinctnra anodyna wordt het hoesten tegen
gegaan.
Keizer Wilhelm heefc zijn gezant te Lis
sabon de Duitsche reddingsmedaille laten
overhandigen aan de Koningin van Portu
gal, die, naar men zich herinnert, eenigen
tijd geleden een visscher te Cascaes al zwem
mende uit zee redde.
De Amerikaansche kanaal-commissie be
pleit. volgens een bericht aan de «New-York
Herald,* in haar voorloopig verslag het plan
over den schouder aan.
»Wat is dat nu weer voor een woord
Ongelukkig? Wie geeft u bet recht te ge
looven Doch, ja, ik vergeet, dat m9n
met u nog wat toegevend moet zjjn.*
Plotseling keerle zjj hem w*d«r het ge-
heele gelaat toe, terwjjl uit haar blauwe
oogen oprechte weetgierigheid sprak.
«Zeg mjj eens eerljjk.* z-ile zjj op bjjna
bevelenden toon, «gelooft ge ook aan dat
oude fabeltje van geluk?*
«Als ge daarmee doelt op onze inwen
dige bevrediging, ja mejonhvrouwik
gr loof, dat die verkregen kan worien.*
«En waarin bestaat die inwendige bevre
diging?*
«Vóór alles in de vervulling van onzin
plich'.*
Zjj kuipte ongeduldig met de vingers,
«Plichtl Plicht! Dat hoort men alle da
gen met gehuichelde ernst. Maar goed,
laat ons bjj den plicht big ven! Heeft ieder
mensch zjjn plicht?*
«Stellig 1*
«En wordt men innerljjk bevredigd, als
men dien vervalt?*
«Dat is buiten twjjfel.*
«Zie eens aan, boe weinig steekhoudend
nw theorie is I Ik verval mgn plicht tot
het uiterste, dat verlangd kan worden 1 In
de plaats mijner overleden moeder treed ik
op als de vrouw des huizes; van 's morgens
vr08g tot 's avonds laat ben ik in de weer
oui de mg toebedeelde rol in de maatschap
pij te vervullen. Men maakte rug dikwgis
een compliment over de manier, waarop
ik dit doe maar gelukkig gevoel ik mg
ni t, want meestentjjds vind ik alles doodo-
lgk vervelend.* i Wordt vervolgd
IIEIIWSB
v- 'mhvvicawnuBUR i T-irrmwa ii mim—in'
«S—BMKiM—M——EW—MBatKHJ—BagW—
