V
Het Land van Heusden en Altena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
Steenkolen in Limburg.
^FEUILLETON.
De Avonturier.
Uitgever: L. J. YEERMAH, Heusden.
M 1991.
WOENSDAG 20 MAART
1901.
LAND VAN ALIENS
VOOB
Uit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per S maanden f l.OO.
franco per post zonder prjjsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën ran 16 regels SO st. Elke regel
meer 77i ct. Groote letters naar plaatsrnimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond
ingewacht.
Onze oudvaderlandsche dichters hielden
voel van woordspelingen. Zoo heeft een
hunner gelukkig geprezen »het land, waar
het kind zjjn moer verbrandt* met »moer«
doelende op de uit drassige gronden geveende
stof, die wij turf noemen. Als het waar is,
dat daarom een land reeds gelukkig kan
geheeten worden, welk een scbat aan geluk
is dan wel voor een volk weggelegd, dat
als b.v. het Belgische, het Saksische, het
Engelsche, uit den grond behalve jjzer en
staal, rog bovendien de steenkool haalt, om
dit metaal dat tegenwoordig de wereld
regeert, te bearbeiden
Inderdaad is het voor een natie, die op
't gebied nijverheid iets presteeren wil, van
groot belang in den bodem de grondstoffen
te vinden, die in njjverheid en handel een
eerste rol spelen en al zgn wjj dan zoo
gelukkig een klein deel van onze »moer«
te kunnen afsteken tot turf en dit te ver
branden, bjj de landen, die steenkool in
hun schoot bergen, leggen we het ver af.
We hebben het dezen winter ondervonden,
hoe we met handen en voeten gebonlen
waren door de groote kolenleveranciers, die
op hun beurt geheel afhankelgk waren van
de eigenaars der steenkolenmijnen en 't staat
te bezien of het een vo'gend seizoen niet
nog erger zal afloopen. De kapitalen hoopen
zich oponder de kapitalisten heerscht sterk
de neiging om beslag te leggen op de
voortbrengselen der aardkorst, op het ijzer,
op petroleum, op steenkool, om daardoor
de macht in handen te krjjgen, zelf den
prjjs te bepalen en alle markten te dwingen.
Tegenover zulke dwingelandij staat ons
land zoo goed als hulpeloos. Het eenige
middel, waardoor eeu dreigend onheil, zoo
niet te keeren, dan toch te minderen is,
heeft onze regeering a ingegrepen, nl. door
het indienen van een wetsontwerp, waarin
voorgesteld wordt een gedeelte van ons
kolendistrict van Staatswege in exploitatie
te brengen.
(39
Met moeite gelukte het den politieman
nen om door de menigte heen te dringen
naar het rjjtuig, dat hen en hun gevangene
zon vervoeren.
Onderweg deed Snoward moeite om een
helder begrip te krjjgen van den stand van
zaken. Dit gelukte hem ook. De mulat moest
door zgn weelderig leven reeds lang de aan
dacht der politie getrokken hebben en zgu
vriend was misschien een bekende inbreker,
die ook reeds lang bespied werd. Men had
hen rondom het huis zien sluipen, in huB
bezoek bjj den bankier iets verdachts ge
vonden en hen bg de deur gegrepen, toen
zjj wilden aanschellen.
De tgdingen van hetgeen er 's nachts ten
huize van baron Ellerich en 's morgens in
het paleis Excelsior* gebeurd was, ver
spreidden zich in den voormiddag als een
loopend vuur door de stad, en in de avond
bladen werden ongeloofeljjke tgdingen niet
alleen bevestigd, maar werden er nog bjj-
zonderheden aan toegevoegd. Men wist nu
te vertellen, dat die zoogenaamde mr. Sno
ward volstrekt geen AmerikaaD, doch een
Duitscher, een Rjjnlander was, geboortig uit
dezelide stad als de vermoorde bankier Von
Döbel, die vroeger zgn vriend en speelmak
ker was geweest. Dezelfde couranten, die
den gevierden mr. Snoward tevoren hadden
bewierook: als een man van groot talent en
heden de aanklachten tegen hem zeer kort
vermeldden, lieten een dag later een kreet
van verontwaardiging hooren. Men sprak
En daarom is 't goed gezien van de regee
ring deze streken niet in handen te geven
van een der groote maatschappijen, die nu
reeds een groot deel van ons kolendistrict
in pacht hebben.,
Dat Limburg steenkolen bevat is reeds
eeuwen lang bekend. Het zgn kloosterlingen
uit de Ahdjj te Rolduc geweest, die twee
eeuwen geleden den eersten stoot hebben
gegeven tot 't graven van een mjjn nabjj
Kerkradr. Op het laatst der vorige eeuw
kwam deze mjjn aan den Staat, terwjjl
tevens bg de wet bepaald werd dat in 't
algemeen alle mineralen onder de opper
vlakte des lands gevonden staatseigendom
zouden zijn. Daarom heet de mjjn te Kerk-
rade dominale mjjn. Ze beslaat een opper
vlakte van c. 700 H.A., waarvan ruim 500
op Nederlandsch grondgebied liggen. Hier
doet zich het vreemde geval voor dat ons
land zich over een oppervlakte van 200
H.A. uitstrekt onder Pruisen.
Behalve deze zjjn nog zeven groote ter
reinen in exploitatie gegeven aan particu
liere maatsebappjjen, die over 't algemeen
niet veel werk maken van den mjjnarbeid.
Het grootste veld 3300 H.A., Oranje-Nassau
geheeten, behoorende sinds '93 aan de
Maatschappij tot exploitatie van Limburg-
sche steenkolenmijnen,* heeft het nog maar
gebracht tot 150000 ton p. j. De andere
mjjner, Carl, Willem, Sophia, Laura ge
heeten, zjjn in handen van Belgen of Duit-
schers, terwjjl de Oranje-Nassau geëxploi
teerd wordt door de Aken-Maastrichtsche
spoorwegmaatschappij.
Verreweg het grootste deel der uit de
Limburgsche mjjnen te voorschjjn gebrachte
»zwarte diamant* gaat naar het buiten
land. De hier te lande gebruikt wordende
kolen komen voor Duitschland, 1/6
uit Engeland, Yia België, te zamen
circa 5 millioen ton. De drie in werking
zjjnde mjjnen van Limburg leverden in 1899
op 212972 ton, een klein deel dus maar
van den benoodigden voorraad. Aangezien
echter het oppervlak voor staatsexploitatie
aangewezen terrein meer dan dubbel zoo
groot is en de exploitatie zeker krachtig
ter hand zal genomen worden, mag met
reden een groote toename der opbrengst
verwacht worden.
Dan zal ook dit dal van Limburg een
heele omkeering in den socialen toestand
van een bende schurken, die door een ge
brekkige wetgeving in staat was gesteld om
in een beschaafde maatschappij ongestraft
allerlei slechte prakt jjken uit te oefenen. Men
roemde zjjn eigen eerljjkheid en vroeg wan
hopig om betere bescherming tegen zulke
schurkende regeering, de justitie en de
politie werden verantwoordelijk gesteld voor
al het gebeurde.
Gering in aantal waren de stemmen, die
eerljjk genoeg waren om naar waarheid de
schuld van het gebeurde te geven aand8
geldzucht, het verlangen naar jjdel genot
en de begeerte om zonder arbeid zich te
verrjjkeD. Daardoor alleen kon ean man als
Snoward in zjjn plannen slagenmen begon
het verderfelijke van zijn ganscbe systeem
eerst in te zien nu bjj gevat was wegens
een misdaad, die niemand zich kon verklaren
en waaraan de samenhang met Snoward's
zaken slechts kon vermoed worden.
Nu kwam er eiken dag nog meer aan
het licht, en wat het gerechtelijk onderzoek
opleverde, van zgn geboortestad uit tot he
den, verkreeg zulk een omvang, dat vol
strekt nog niet was te bepalen, wanneer de
verzameling bewijsstukken volledig genoeg
zou zgn om den beschuldigde voor den
rechter te brengen. Intusschen liet de beurs
zich niet onbetuigd; de koers der aandeelen
in alle ondernemingen, die Snoward op
touw had gezet, daalde ontzettend, zoodat
zgn millioenen merkbaar wegslonken. Wel
dra bleek ook, dat Snoward eigenljjk
Heinrich Starkhorst zjjn bewgs van Ame-
rikaansch borger te zgn, was een valsch
document reeds van te voren heimeljjk
eeu daling had voorbereid in den koers der
effecten, die hjj in den bandel bracht. De
zaak werd in zooverre nog komiek, dat
Snoward's kapitaal, hetwelk nog in die on-
des volks zien geboren worden. Op deze
heuvels en dalen toch woont een arbeiders
bevolking die met 't landbouwbedrijf slechts
ean schamel stuk brood verdient. Tal der
inwoners zgn dan ook reeds geïm rigreerd
naar 't naburige Duitschland, om daar 't
zg in de mjjnen, 't zg op 't veld of in
fabrieken verbetering van bestaan te vinden,
't Gevolg is dat de landbouwers in deze
streken des zomers handen te kort kousen
en de landbouw met rassche schreden achter-
uitbaat.
Aan dezen toestand zal een einde komen
als de Staat krachtig de hand aan den ploeg
slaat tot ontginning van den grond, die
meer belooft te geven onder, dan aan de
oppervlakte. Een commissis bjj Kon. Besl.
van 17 April 1899 benoemd, heeft 't vorige
jaar een uitgebreid rapport met beDOodigde
kaarten ingediend en zoowel uit een geo
logisch als economisch oogpunt de ontgin
ning der nog voorhanden kolenlagen aan
bevolen.
Met dr. Blink, aan wiens stadie we eenige
gegevens ontleenden, juichen we dit doel
zeer toe, ook, geljjk we reeds opmerkten,
om niet geheel ten prooi te worden van de
rjjke en machtige kolenmjjnontginners in
Rjjnland.
Van een zfjner lezers, een bloembollen
exporteur te Hillegom in Zuid-Holland, die
tjjdeljjk voor zaken in Amerika vertoeft,
ontving het »Utr. Dagbl.* vandaar de be
schrijving van een gruweljjk staaltje van
lynch-wet.
Het betrof hier een neger van 27 jaar, die
buiten de stad Terre Haute in Indiana,
een jonge onderwjjzeres, die van baar school
kwam, om geld bedelde en, toen zjj op de
vlucht ging, door het achterhoofd schoot
en mot een zakmes de luchtpijp doorsneed.
Het meisje had de tegenwoordigheid van
geest, te bljjven liggen tot de moordenaar
uit het gezicht was en vond toen de kracht
en kordaatheid om op te staan en naar de
naastbjjzjjnde woning te loopen, alwaar zg
met enkele woorden een beschrijving van
den moordenaar gaf en een afscheid aan
haar moeder op het papier stelde. Zjj werd
toen bewusteloos en overleed den eigen avond
in het ziekenhuis.
Dank zjj hare aanwjjzingen, kon in den
dernemingen stak, nu ook verloren ging
door het onverwachte dalen der koersen.
In Argentinië dreigde nu weldra een staats
bankroet, daar door de snelle daling van de
koers van uitgegeven schuldbrieven reeds de
rentebetaling moest worden uitgesteld. Een
ieder wist, dat een algeheele staking der
schulddelging onvermijdelijk was en alzoo
millioenen kapitaal verloren waren en weder
was het de middenstand, die daarbjj het
zwaarst moest bloeden.
Baron von Ellerich, die door Snoward uit
den dringendsten nood was geholpen, zou
zich nu wel weer hebben kunnen staande
houden. Hjj gruwde thans echter van vele
zaken, die hjj vroeger wel met zjjn eer had
kunnen overbrengen. Om in eigen oogen
weer ©en eorljjk man te worden, trok hjj
zich uit alle zaken terug ofschoon, daar
onder de oneerljjke niet de meeiderheid
hadden, hem ook geen gegronde verwjjten
konden treffen.
Bjj deze verandering verspeelde hjj een
aanmerkeljjk deel van zgn vermogen; maar
hjj verkreeg daardoor een gerust gemoed.
Wat hjj van zjjn kapitaal had overgehou
den besteedde hg aan verbeteringen van zgn
landbezit bjj Berghausen, waar hjj weer
hoopte te worden, wat hjj vroeger geweest
was, natneljjk: een degelgk, tevreden land
heer.
Het paleis van den baron in de residentie
werd verkocht, en Ellerich zou zeker on
middellijk dit huis met zgu smartelijke her
inneringen verlaten hebben, als hg er niet
was teruggehouden door een gast, die daar
noodzakelijk moest bljjven vertoeven. Dit
was doctor Frederik Schwerdtner, die er
langzaam maar zeker herstelde. Hjj had nog
een volle week bewusteloos gelegen, terwgl
wondkoortsen geen hoop op herstel meer
nacht de moordenaar worden opgespoord.
De korrespondent schrjjft nu
Juist op het stadhuis zjjnde, vernam ik
daar dat de neger door de politie gevat
werd, en nienwsgierig zjjnde ging ik met
den opzichter der parken, met wien ik za
ken doe, naar het gerechtshof, waarheen
de moordenaar gebracht zou worden. Daar
aangekomen zjjnde, bracht men mg in de
nabjjheid van de cel. waarin da neger reeds
fungeerde. Nauweljjks was ik daar, of ik
hoorde ean verwoed spektakel en zag man
nen, vrouwen en knapen, met bjjlen eu ha
mers aankomen, deuren inslaande, zieh een
weg banende naar de cel. Ik maakte me
uit de voeten en buiten zijnd», zag ik dat
de neger naar de straat gesleept werd, woest
vechtende, doch eindelijk overmand.
Hjj werd bjjna aan flarden getrokken en
noch politie, noch anderen konden het volk
terughouden. De misdadiger werd aan een
toaw gebonden en met zjjn hoofd over de
straatsteenen gesleurd, tot het volk bg een
brug kwam, waar hjj een touw om zjjn
keel kreeg en zoo over de leuning der brug
opgehangen werd. Het volk echter was nog
niet tevreden, en terwgl een deel zich met
revolvers de politie van het ljjf hield, maak
ten de anderen een groot vuur en wierpen
het lichaam er op.
De stank van kokend vleesch, vermengd
met het onmenscheljjke, woeste geschreeuw
der anders zx> kalme, doch nu slechts naar
wraak dorstende inwoners, vervulde de lucht.
Het was een verschrikkelijk schouwspel.
Hoewel ik weg wilde loopen, kon ik me
niet bewegen en bleef als aan den grond
vastgenageld toekjjken. Ik zag vrouwen
fles8chea olie aanbrengen om het vuur aan
te wakkeren, mannen en knapen met van
haat verwrongen gelaatstrekken het vuur
opporren. Zelfs zag ik een jongen, die met
zjjn mes de teenen van het slachtoffer af
sneed en deze voor een dollar aan een heer
verkocht.
Het doodshoofd werd opgenomen en in
de lacht geslingerd en geen enkele stem
verhief zich hiertegen. De neger had zjjn
loon, maar waar bljjft het gevoel van men-
scheljjkheid als haat in 't spel is. De neger
laat een vrouw en 2 kinderen na. Zelfs de
vrouw was in de buurt en verblikte noch
bloos le, toen xjj den geur van het gebraad
in den neus kreeg.
gaven. Doch zjjn krachtig gestel behield de
ov rband en eindeljjk kwam de dag, dat da
geneesheer durfde verklarener behoeft geen
vrees meer te zjjn, dat Schwerdtners ver
stand door de zware verwonding gekrenkt
zal worden.
Luitenant Guido liet zich overplaatsen
naar een afgelegen garnizoen, om niet da-
geljjks aan het schandaal te worden herin
nerd, waarbjj ook zgn familie betrokken
werd. Robert, die zeer gaarne bjj zjjn ge
liefden leermeester gebleven was, tot deze
volledig was hersteld, moest gehoorzamen
aan deu wil van zijn vader, die het voor
zgn studie beter achtte, dat die op de vroe
ger reeds gekozen kostschool werd voort
gezet.
Schwerdtner miste daarom niets van zjjn
zorgvuldige verpleging. Elvira lost^ hierin
haar broeder af. Zjj, die nu weer baronnesse
Von Ellerich was geworden, aangezien het
huweljjk met Snoward ongeldig was wegens
de valsche documenten van den gewaanden
Amerikaan, zjj betoonde den kranke de
teedarste zorg en oplettendheid. Het was
verbazend, hoe in dezs omstandigheden haar
ware inborst aan het licht kwam; zg was
de vrouw, die de gelukkige taak heeft haar
omgeving een gevoel van huiselijkheid en
vrede in te storten. Ea terwgl zjj met be
zorgdheid den loop der ziekte van Schwerdt
ner volgde, scheen ook in haar binnenste
een heilzame verandering te zijn gekomen.
Nu eerst leerde zjj zich zelf kennen. Zjj
wist het nu: het was liefde geweest, die
bg haar was ontkiemd misschien reeds bg
de eerste ontmoeting met Frederikhaar
hoogmoed had zich echter verzet tegen iets,
dat haar toescheen als een jak, hetwelk
men haar te dragen gaf. Opzstteljjk had
zjj zich zelf voor oogen gesteld, hoeveel zg
Ik heb in de drie jaar, dat ik reeds in
Am»rika reis, veel gezien, ondervonden en
bjjgewoond, maar mjjne laatste ondervin
ding leert mg, dat er een tgd is dat de
mensch ophoudt mensch te zgn.
De Russische min. van onderwgg Boga-
lepoff is overleden aan de gevolgen der ver
wonding, hem den 27sten Februari door den
weggejaagden student Karpowitch laaghar
tig toegebracht.
Naar aanleiding eener groote studenten-
vergadering is de universiteit te Petersburg
gesloten, terwjjl ook de lessen aan de mjjn
en boschbouwscholen voorloopig geschorst
zjjn. De woning van den directaur der »No-
voje Wremja*, welk blad de houding der
studenten ernstig heeft gelaakt, moest door
de politie beschermd worden.
Te Moskou hielden de studenten een vjj-
andeljjke betooging voor het paleis van den
goeverneur, grootvorst Sergius. welke later
in een formeel oproer ontaard is. Er werden
zelfs barricaden opgeworpen, terwjjl een
sterke macht van kozakken en gendarmen
het paleis slechts met de grootste moeite
kon beveiligen. Volgens een bericht van de
»Kölnische< heeft de grootvorst gedurende
vjjf dagen zjjn paleis niet kunnen verlaten.
Eerst toen er van alle kanten versterkingen
opdaagden werd de volksmenigte in een
verwoed gevecht met de blanke wapens uit
eengedreven. De toestand te Moskou is nog
verergerd doordat verscheidene duizenden
fabrieksarbeiders het werk hebben neer-
gelegd.
De hoogeschool te Odessa is nagenoeg
ontvolkt. Reeds hadden 250 studenten de
stad verlaten, terwjjl nu de overgeblevenen
met 240 tegen 7 stemmen trots de vertoo-
gen van den reetor besloten hebben geen
enkel college meer te bezoeken. Hun verbit
tering was verhoogd door de tjjding, dat
te Charkof de Kozakken zoowel tegen stu
denten als tegen weerlooze vrouwen en kin-
dereH als barbaren zjjn te keer gegaan.
De »Magdeb. Zeitnng* verneemt, dat alle
universiteiten door den geest van verzet
zgn aangetast en dat verscheidene studen
tenverenigingen den dood van Bogolepof als
een heugelijke gebeurtenis gevierd hebben.
Uit officiense Russische bron zegt de
Brusselsche >Petit Bleu,* dat het den schjju
heeft alsof de revolutionaire comité's, welke
hun oproepingen in duizenden exemplaren
in de maatschappij hooger geplaatst was
dan die gouverneur van haar broeder, en zjj
had zich vastgeklemd aan de gedachte, dat
hg een huichelaar of in het gunstigste ge
val een verwaande zedenmeester moest zgn.
Op den duur kon zjj haar betere inzichten
echter niet onderdrukken, en als zg dan
bemerkte, hoe zjj zich blootgaf in den dwa
zen strfld, dien zjj in haar binnenste tegen
Schwerdtners grondbeginselen voerde, dan
kwam bjj haar de eigenaardige trots boven,
die haar zelfs bracht tot een verloving met
den bejaarden Amerikaanschen milliouair.
Daarop kwam het vreeseljjk ontwaken
tjjdens de huwelijksplechtigheid, het hart
verscheurend berouw, toen zjj op het kin
derlijk gelaat vau haar broeder de taal van
een onbedorven gemoed kon lezen en plotse
ling inzag, hoe onwaardig dit huweljjk wa«,
waarvan de wereld niets aaders koD den
ken, ot het was slechts eeu overeenkomst
van koop en verkoop. En ten slotte de ont
maskering van den schurkachtigen echtge
noot, tegeljjkertjjd met de di^pe smart over
den vermeenden dood van den man, dien
zg plotseling met volle bewustheid beminde
Dit waren krachtige middelen genoeg om
de verkeerde beschouwingen uit haar hart
te verbannen en haar vbetsr ik* de over
winning te doen behalen.
Dan had zjj ook zwaar geleden ond-r de
gedachte, dat Schwerdtner haar moest ver
achten en haar geen wederliefde Icon schen
ken, en zonder die we lerliafde zou zjj niet
meer kannen leren. Doch in den laatstsn
tgd was ook deze smart gelenigd. Zjj zag,
dat hjj haar niet verachtte en dat zgn
scherpziend oog haar hopelooz* lief ie had
ontdekt (naar zjj meende), beschouw Je zg
als een vernedering, dat ajj wel vardiend
had. Wordt vervolgd
iUA
j)|
Ons kolendistrict is te vinden in zuideljjk
Limburg. Groot is het niet, althans verge
leken met de kolendistricten van Belgie en
Engeland, maar 't kan een appeltje voor
den kwaden dag worden en al spoedig een
kleine bron van inkomsten voor den Staat.
L Wl '■■IBM iWPZUW»!] WOBBWHOTCTW»—wa—w—
Buitenland.
