llel Land van Heusden en Allena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
Een Rechterlijke Dwaling.
FEUILLETON.
i
Uitgever: L. J. YEERMAH, Heusden.
M 1997. WOENSDAG 10 APRIL 1901.
Dit blad verschat WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f l.OO.
Franco per post zonder prjjsvevhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Adrertentien ran 16 regels 50 et. Elke regel
meer 77t ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Adrertentiin worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond
ingewacht.
I.
Telken jare, als in de Kamer de oorlogs-
begrooting aan de orde komt of andere
wetten met betrekking tot het leger, hoort
men door sommigen den wensch uitspreken,
dat ook Nederland in bet bezit mocht zjjn
▼an een volksleger, in den geest als het
Zwitsersche, waarbij van kazernes zoo min
mogelijk wordt gebruik gemaakt en alle
parades en dergeljjke onnutte plagerijen,
die men vrijwel onder de rubriek »soldaatje-
spelen zou kunnen rangschikken, worden
overboord gezet.
De Zuid-Afrikaansche oorlog heeft dat
punt weer veel meer op den voorgrond ge
schoven. Tot dusver leefden, ook ten onzent,
zeer velen in den droom, dat het bezit van
ons land zoo begeerljjk was voor onze
Duitsche en Fransche buren en onze over-
zeesche Engelsche vri«aden dat er geen
twjjfel aan was of, wanneer één van de
drie ons behaagde, de anderen aanstonds
zouden gereed staan, om niet ter hand
having van recht en vrijheid, want dat zjjn
blijkens von Bülow's rede in den Rijksdag
zaken geworden, waarvoor het volk zich
mag warm maken, doch waarmee een re
geering zich niet inlaat, uit eigenbelang
ons terzijde te staan. Engeland zou Duitsch-
land de mondingen van den Rijn en het
kustgebied niet gunnen, dat het de gele
genheid gaf om van daaruit het Vereenigd
Koninkrijk te bedreigen, en omgekeerd
zou Duitschland nooit toestaan, dat Enge
land zoo nabij zBn grenzen een vasten post
had. En deed het dat al, dan zou Frankrjjk
ongetwijfeld te hulp komen, al was het
alleen om Duitschland, geljjk men het
noemt, een hak te zetteü. De ervaring in
Zaid-Afrika heeft geleerd, dat het oude
woord »Vest op prinsen geen vertrouwen*
nog altjjd een waar woord is.
De Duitsche Keizer, die destjjds bjj den
Jameson-inval aan Kiüger een telegram
zond, hetwelk bp de Afrikaners de gedachte
wel wekken moest, bjj een vernieuwden
aanval der rooverbende op steun te kunnen
rekenen, werd zoo bang voor de bedreiging
van Grootmoeder, dat hij onder haar rok
ken wegkroop. En nu heeft hg 1 jj haar
begrafenis, door lord Roberts de hoogste
Duitsche onderscheiding te geven en andere
lievigheden tegen zjjn beminneljjken oom,
REIN HOLT ORTMANN.
(i
•Foei, Elfride, wat ben je vandaag weer
onoplettend 1 Je oogen dwalen onophoude
lijk naar buiten. Is er dan op de binnen
plaats iets buitengewoons te zien
De kleine baronesse von Oitenhofen, wie
dit zacht verwjjt gold, schoof inderdaad
sedert eenige minuten zoo onrustig op baar
stoel heen er weer, dat er van de leerrijke
uiteenzetting der schoone, jonge gouvernan
te zeker heel weinig in hear hoofdje was
big ven hangen. Toen er nu ten slotte vlak
voor de ramen op dit oogenblik luid paar
dengetrappel werd vernomen, kon zg onmo
gelijk langer zittenzg sprong op en sloeg
hare beide armpjes vleiend om den hals
harer leermt esteres.
Och, laten wjj nu maar met de les uit
scheiden, toe, asjeblieft, beste juffrouw
Rtinfeld! Er is van daag op 't klaverveld
groote snipperjacht, en ik zon zoo gaarne
George en papa zien vertrekken. Een van
twesën neemt mjj dan op 't paard mee, tot
aan bet bek van 't park. O, dat is zoo pret
tig Kgk, Harold voor papa, en George's
Boncoeur staan reeds op de binnenplaats te
wachten 1 Och toe, asjeblieft! laat mg gaan
ik zal later ééns zoo oplettend zjjn by de les
Permitteer mg hbt verzoek van ingii
ru».ie. o lig te ondersteunen,*, klonk va u
den tegen woo rdigren Enirrischen Koning,
voorgoed alle ridderlijkheid overboord ge-
worp°n en denkt met zijn Kanselier alleen
aan voordeel. Eu Ruslands Keizer, die zeer
tevreden is, als er maar allerlei vredesplan
nen op 't papier staan en de abrilrage in
beginsel is goedgekeurd, heeft het veel te
druk in China om zijn zakken te vullen,
om er ook maar één oogenblik aan te den
ken die beginselen in toepassing te brengen
en den onwillige desnoods te dwingen. En
Frankrjjks volk moge nog zoo luide zjjn
sympathie openbaren' met het dappere Boe
renvolk, de Regeering waagt het niet iets
te doen wat den overbuur onaangenaam is.
Het is een les voor alle kleine volken, dat
er op die groote heeren absoluut niet te re
kenen valt, en dat een volk, dat zgn vrjjheid
en zelfstandigheid begeert, alléén op zich
zelf moet steunen. Maar ook leert diezelfde
oorlog, dat zulk een volk »<lat niet geknecht
wil worden*, een macht is, waartegen de
groot overmacht weinig V8rm»g. Het kan
worden platgedrukt als een gntta percha
bal, zoodra de druk een weinig verminder*",
richt het zicb weer op. En wat de worstel
strijd van de 16e eeuw ten onzent tegen
Spanje, wat de jaren en jarenlange opstand
in Cuba tegen hetzelfde land en op 't oogen
blik het verz )t der Philippjjnen tegen Ame
rika leerde, dat leert ook Zuid-Afrika.
Geen wonder, dat bjj dergelijke toestanden
onwillekeurig de gedachte aan een volksle
ger mear en meer indringt bjj duizenden.
En nu mogen er al onder de officieren zjjn,
voor wie het staande leger van Frederik
den Grooten nog steeds het ideaal is en die
met begeerige oogen naar Duitschland, zien,
waar het leger een staat in den Staat is,
bjjna schreven we boven den Staat, er zjjn
er ook onder hen, die niet zoo hoog weg-
loopen met de •Schneidigkeit* der verwaten
Pruisische luitenants en de »Strammbeit«
der Duitsche soldaten. Trouwens, de Duit-
scher heeft, ondanks zgn praatjes over vrij
heidszucht, altjjd toch een slaafschen aard
gehad. Dat bljjkt overal, ook in ons land.
Waar hij komt als de ondergeschikte, daar
kruipt hjj, waar bjj zich verheven acht boven
anderen, is hjj brutaal. Zoo heeft b.v. in
een opstel in de Vragen des Tjjds* in deze
maand de generaal van Dam van Isselt een
uitvoerig opstel geschreven: »Over de oefe
ning in de Militie*, welke wet, geljjk men
weet, de laatste dagen in de Kamer het on-
de deur uit een frissche jonge mannestem
en een rijzige, blond gebaarde ruiter in
rooden rok en witte rjjbroek met hooge
kaplaarzen trad met can beleefde buiging
over den drempel. »Maak maar gauw, dat
ja buiten komt, Frida, en laat je door Ro
bert op Boncoeur tillen. Ik volg je oogen-
blikkeljjk.*
De kleine liet zich dit natuurlgk geen
tweemaal zeggen, en rende de kamer uit,
zoodat hare korte rokken heen en weer vlo
gen. De jonge man kwam nu dicht bjj de
tafel staan, die met schoolboeken als be
zaaid lag, en gre°p de bevallige gouvernante,
welke met gloeiende wangen was opgestaan,
bjj beide handen.
Helena, innig geliefde!* fluisterde hg tee-
der. »ik kon niet ter jacht gaan zonder een
goed woord en een vriendeljjken blik van jon.
Zg had ee st wel een poging gedaan,
om zich van hem los te maken, daar bjj
echter niet van plan scheen hare handen vrjj
te laten, schikte zg zich in het onvermg-
delgke.
Je bent te onvoorzichtig George,* zeide
zg slechts, met een schuwen blik naar de
half geopende deur, »men kan ons verras
sen, en ik sidder voor de gedachte, wat er
dan zon gebeuren.*
Hg sebeen zich in haren angst te ver
kneukelen, want zjjne bruine oogen zoowel
als zjjne frissche lippen lachten.
Eu wat al verschrikkelijks zon er dan
kunnen gebeuren behalve een ietwat
voorbarige bekendmaking onzer verloving?
Ben je soms bang, dat ik niet mans ge
noeg zou zgn, om je te beschermen?*
Zjjn geruste opgeruimdheid bezat geen
aanstekelgke kracht, want Helena schudde
iter ernstig hear hpofdje
der werp van den dag was. In tegenstelling'
met hen, die een korteren diensttijd in de
wet willen voorschrjjven, om de lastan des
volks te verlichten en met hen, die dien
langoren tjjd een onafwijsbaar vereischte
noemen voor een goed leger, betoogt de ge
neraal, dat daarvoor geen vaste regel kan
worden aangegeven, omdat er een zeer groot
geesteljjk en lichameljjk verschil is tusachen
de militairen der zelfde lichting. Een jong-
mensch, die ds Hoogere Burgerschool heeft
afgeloopen of een Gymnasialen cursus ge
volgd, zal voor zgn militaire vorming heel
wat minder tjjd noodig hebben dan een on
ontwikkeld arbeider, die ternauwernood le
zen en schrjjven kan. Zoo ook zal een ge
oefend jager voor den krjjgsdienst veel meer
geschiktheid hebben dan een kapper of kleer
maker. Dit nn acht hg tot dusver veel te
veel over het hoofd gezisn.
Hg bespreekt verder de waarde van het
voorbereidend militair onderricht, geljjk hjj
het noemt de locale militaire oefeningen,
ter onderscheiding van de centrale in de
kazerne. De eerste nu, mits goed geregeld
en onder militaire tucht gehouden, kannen
zeer goed medewerken tot beperking der
laatste. Zg kunnen ze nooit geheel ver
vangen, omdat bg de eerste de persoonlijke
vorming op den voorgrond treedt, bjj de
laatste het troepenverband. Maar iemand,
die de locale oefeningen meemaakte eu dan
eenige maanden in de kazerne is geweest,
heeft feitelijk langer gedimd dan wie on
geoefend in de kazerne komt. Kazernetucht
toch ie geen krijgstucht en kazernedienst
geen krijgsdienst. Hg wil daarom de locale
oefening laten beginnen op de school en
zoowel de lagere als de middelbare scholen
daaraan dienstbaar maken, het leger latende
voortbouwen op de grondslagen daar ge
legd.
Wat hjj verder schrjjft over 8 of 12
maanden oefening laten wjj rusten, alleen
nog vermelden wg, dat hg niet het lot wil
laten beslissan over den korteren of lanceren
diensttijd, maar de gebleken geschiktheid.
Zelfs acht hjj het mogeljjk, dat voor de
meest-geschikten een oefeningstjjd van 4
maanden voldoende is. Natuurlgk zullen er
in de volgende dienstjaren kortere of lan
gere herhalingsoefeningen noodig zjjn.
Ook in dit opzicht heeft de Zuid-Afri
kaansche oorlog ons lessen gegeven. Het is
nl. daar gebleken, dat die uitnemende schut-
Dat weet je wel beter, George, maar je
weet ook, dat ik er grondige redenen voor
heb. Je vader zou mjj met verachting uit
zgn buis jagen, en ik zou mjj dat stilzwij
gend moeten laten welgevallen. Want mis
schien misschien heb ik door mflne han
delwijze zjjne minachting maar al te zeer
verdiend.*
Hoe kun je zoo spreken, lieveling!*
knorde de baron liafdevol. »Je zult ten slotte
mjj nog willen wjjs maken, dat wjj een
misdaad begaan, door veel van elkaar te
houden. Dat dit zoo in 't geniep moet ge
beuren, spijt ook mjj. Maar je hebt mjj
toch beloofd, geduld te zullen oefenen,
schatje! Binnen een maand ziet het er voor
ons zeer zeker gunstiger nit!<
•Ik ben niet ongeduldig, GeorgeMaar
ik had in deze omstandigheden niet hier
in huis mogen bljjven. Hoe zonden wg uw
papa kunnen beletten, slecht over ons te
denken, wanneer hij door een toeval onze
betrekking ontdekt?*
Hg zal haar niet ontdekken wees
daaromtrent gerost! Zgn wg dan in zjjne
tegenwoordigheid niet ingetogen, welke te
rughouding voor mjj vooral een wreed offer
beteekent?*
Er zjju echter hier in huis nog anderen,
die wellicht scherper zien, dan hg. Freule
von Politz, bijvoorbeeld.
Mjjn stille nicht Ast.a? Ben je ook voor
haar al bevreesd? Nu, ik geloof, dat, zoo
lang wjj zelf daartoe geerr aanleiding geven,
wg van hare scherpzinnigheid waarljjk niets
te vreezen hebben.*
•Je kant je toch wel eens in haar ver
gissen. Ik heb in den laatsten tjjd dikwgls
den indrnk gekregen, dat zg ons beloert.*
George lachte ongeloovig.
ters, persoonlijk geoefend, zeer dikwgls in
hnn gezamenlijk optreden niet dat succes
hebben gehad, hetwelk hun deel zon zjjn
geweest, indien zjj beter geschoold waren.
De eigenljjke legurtncht ontbrak, vooral in
het begin, te veel. En hadden zjj boven de
gedrilde Engelsche huurlingen dit voor, dat
deze laatsten als ledepoppen alleen zich be
wogen op commando (behalve als zij vlucht
ten), terwijl de Boeren elk naar bun eigen
denkbeeld partjj trokken van de beste ge
legenheid om zich te verdedigen of den
vjjand afbreuk te doen, als zg na een over
winning de vjjanden hadden kannen ver
nietigen of hun groote schade toebrengen,
dan bleef dit achterwege, jnist door 't gemis
aan voldoende samenwerking of liever door
't niet voldoend geoefend zijn in de krijgs
wetenschap. Ook liet destjjds de legertucht
zeer veel te wenschen over en eerst in 't
verdere verloop van den oorlog werd dat
beter. Daaruit laat zich dan ook meer
nog dan uit het overstelpend aantal En
gelsche troepen de tegenslag verklaren,
die de Boeren een tjjdlang hadden. En nadat
ijj van die gebreken zich hadden bevrjjd,
werd hun succes grooter.
(Slot volgt.)
Buitenland.
Ook in het Belgische leger zijn groote
veranderingen aanhangig. De militaire sub
commissie heeft goedgekeurd den diensttjjd
te verminderenvoor de cavalerie tot 30
maandenvoor de artillerie tot 26 maanden
en voor de infanterie tot 21 maanden. Om
het tegenwoordig effectief te handhaven,
zal de jaarljjksche lichting verhoogd wor
den tot 18,000 man. De commissie vraagt
de oprichting van eenige hnlp-bataljons.
De commissie stelt voor in oorlogstjjd elk
regiment met één bataljon on elke divisie
met één regiment te versterken, zoodat de
sterkte van het leger op voet van oorlog
180,000 man zal wezen. Bovendien stelt de
commissie voor een eenjarig vrjjwilligerschap
in te stellen. Er zullen elk jaar 2000 vrjj-
w lligers worden toegelaten.
Ta Brussel is in het begin dezer week een
influpnza-epidemie uitgebroken, waarvan de
gevallen tot nu toe geen kwaadaardig ver
loop hebbentoch zgn de leden van den
gezondheidsraad niet zeer gerust.
ISWnBftaNKM
Dat zou niet strooken met haren schuch-
teren, blooden aard, lievelingWanneer ik
iris op baar heb aan te merken, dan is
het trouwens joist dat schuwe voorkomen,
die ootmoedige bescheidenheid, waarmede
zij, om zoo te zeggen, voortdurend om ver
schooning vraagt, dat zg ook in de wereld
is komen kgken Bjj hare voortreffelijke
eigenschappen is het voor haar en ons wer
kelijk e9n ongeluk, dat zjj maar volstrekt
niet wil nalaten, zich te beschouwen als de
arme bloedverwante, die uit barmhartigheid
is opgenomen.*
Misschien doe ik de freule onrecht, 't Is
nochtans vreemd, dat zjj in den laatsten
tjjd bjjna immer in de nabjjheid is, als wjj
ergens met elkaar staan te praten. Gisteren
nog bg voorbeeld, toen ja me in 't prieel
aan 'c meer verra te, zag ik haar, zoodra
je weg waart, aan den overkant tusschen
den taxishaag verdwjjnen. Ik was doodelgk
verschrikt, want ik ben er stellig van over
tuigd, dat zg gezien heeft, hoe je
Beschaamd bleef zg steken, maar George
voltooide met teederheid den zin, door te
zeggen: »Dat ik je kuste? Meen je
dat lieveling? Nu, wees maar onbekommerd.
Al heeft zjj het gezien, wat ik nog steeds
sterk betwjjfel, dan zal zg h6t toch niet
verklappen. Haar karakter is zoo edel, dat
zjj zich nooit zal verlagen om voor verklik-
srer te spelen. Bovendien is zg jou hartelgk
genegen. Daarvan heeft zg juist gisteren
een sprekend bewjjs gegeveu. Je zou haar
in je hart zeker vergiffenis hebben gevraagd
voor die leeljjke verdenking, als je had
kunnen hooren, met welke warme bewon
dering zg tegenover papa van je sprak, bg
een toevallige .aanleiding daartoe.*
■■ÉÉH
m
Hst-
c Helena's ge/ ^nt niet te zien,
Men meldt uit Wellington aan de »Timss«
dat Frankrjjk in het Zuiden van den Stillen
Oceaan een marine-station heeft gevestigd
en er in korten tjjd vjjf oorlogsschepen ge
stationeerd heeft. De landingsplaats wordt
ook versterkt, men ziet er een bedreiging
in van de Engelsche belangen in den Stillen
Oceaan.
Berichten uit Portugal melden dat aan
boord van de Porlugeesche transportschepen
niets was gereed gemaakt om de 1200
Boeren te ontvangen. Gedurende de reis
werden velen ziek, anderen krankzinnig.
De volksverhuizing naar Amerika n»*mt
nog steeds toe. Niet minder dan 176.319
personen hebben verleden jaar Bremen en
Hamburg als landverhuizer verlaten; in
1899 was dat getal 146.026.
Bg die 176,319 waren slechts 16.690
Duitschers tegen 19,743 in 1899. Het groot
ste kontingent leverden de Oostenrijkers en
Hongaren ten getale van 87.395 en de Ros
sen met 166.263.
174.000 gingan naar de Vereen. Staten
van Noord-Amerika.
Uit Engeland zgn in 1900 299.238 men-
scben verhuisd tegen 240.696 in 1899 en
op dit en^rm* getal was de helft vreemde
ling. Hiervan zjjn 189,447 p-rsonen naar
de Vereenigde Staten gedaan, de rest ging
naar de Engelsche kolonies.
Uit Sofia wordt van 6 dezer gemeld
Alle hoofden van het Mace Ionisch eomité
zgn in den sfgeloopen nacht in hechtenis
genomen en hun lokaal is verzegeld, daar
het gerucht ging dat zg een opstand voor
bereid.
De aanhoudende stortregens en het snelle
smelten van de groote massa sneeuw in de
Zwitsersche bergen heeft aldaar vele rivieren
zooveel water toegevoerd, dat dijkbreuken
ontstaan en groote vlakten overstroomd zjjn.
Er zgn eenige menschen verdronken, het
postverkeer in de bergen is voor een deel
gestremd.
De Tsaar heeft den nieuwen minister van
onderwjjs bg diens benoeming een schrijven
doen toekomeB, waarin hg zegt dat de er
varing van de laatste jar-n heeft geleerd dat
het systeem van onderwjjs in Rusland ge
brekkig is. Hjj acht het uur der hervormin
gen gekomen. Uit niets bljjkt echter dat
of de verzekering van George haar geheel
gerustgesteld had, en zg kon zich onmoge
lijk verder daarover uitlaten, want buiten
onder de ramen weerklonk een joviale bas
stem, geaccompageerd door Elfrida's helder
kinderlachje, en de jonge baron, die schie
lijk een blik naar de binnenplaats ha f ge
worpen, trok de sierljjke leest van het gi-
liefde meisje onstuimig aan zijn borst.
Ik moet weg tot ziens, dierbaar
schatje! Vandaag over een jaar rg it
jg, als 't God behaagt, naast me.«
Geen acht slaande op haren zwakken te
genstand, drukte hjj een kus op hare lippen
en snelde de kamer uit. Toen zjjoe voet
stappen in de zjj kamer wegstierven, nader
de Helena het raam, om, verborgen achter
het gordjjn, naar de door het raiddeagede lte
en de beide zijvleugels van het statige hee
renhuis ingesloten binnenplaats te tureu.
Zg zag, hoe de ouds heer het eerst in den
zadel van zgn reusachtigen bruia steeg,
klaarbljjkeljjk niet zonder morite en kracht
dadig ondersteund door zgn rgknecht; want
de vier-en-vjjftig jarige baron was een man
als een boom, tameljjk gezet, en de behen
digheid van weleer, die hjj als cavallerie-
officier bad bezeten, was reeds lang ver
dwenen. Zgn gelaat werd door de inspin
ning rood gekleurd, en toen hjj goed en wel
gezeten was, nam hg zgn hoed af, om het
zweet van zjju voorhoofd te wisschen. Des
te meer moest de lenige bevalligheid bewon
derd worden, waarm-de George zich in den
zadel zwaaide, om daarna, terwgl het vurige
ros onrustig op en neer begon te trappelen,
ook nog zgn van pret kraaiend zusja bg
zich op 'c paard tillen.
(Mor'ft vervolgd
DOOE
