Het Land van Heusden en Altena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
Bjj onze Oostelijke nabureo.
M 2091.
FEUILLETON.
Uws VAN ALIENS-
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
WOENSDAG 5 MAART.
1902.
IDe Wraals.,
*Va ""till 'ftl Yi'-^r mV
a i
fill
ift| gHg
i 1
hË
jly
L1A
lil
JM.
KJP
voob
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonaementsprjjs: per 3 maanden f l.OO.
Franco per post zonder prgsverhooging. Afzonderljjke
nummers 5 cent.
Advertentiën ran 16 regels 50 et. Elke regel
meer T1/* ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrjjdagavond
ingewacht.
II (Slot).
Men kan begrijpen welk een schrik
dergelijke dingen veroorzaakten vooral
bij kleine renteniers, die meenden in
die hypotheken volkomen veiligheid voor
hun geld te hebben. Men wantrouwde
alle banken en het gevolg was dat de
pandbrieven bij millioenen op de markt
werden gebracht. Bedenkt men dat niet
minder dan 6000 millioen Marken in
pandbrieven belegd is, dan begrijpt men
welk een geweldige daling het nationaal
vermogen onderging. "Wel kochten de
banken zooveel mogelijk (tegen den ver
laagden prijs) de pandbrieven terug en
vormde zich zelfs een syndicaat van
bankiers daartoe, maar het vertrouwen
was geschokt. En ondanks een verbe
terde wetgeving op de hypotheken,
waardoor dergelijke dingen voor 't ver
volg onmogelijk werden, vielen de ver
rotte instellingen als een kaartenhuis
in elkaar.
Naast de hypotheekbanken stonden
de gewone banken met aandeelenkapi
talen, die op de gewone wijze werkten
met wissels .en effecten en een behoorlijk
dividend uitkeerden en reserves vormden.
Toen nu de kapitalen toevloeiden en
vele kleine banken zich gingen uit
breiden, werd de concurrentie grooter
en de winst kleiner. Maar de reus
achtig gestegen uit
komst. De indust:
uit en het waren
aandeelen te neme'
ondernemingen de foi
deden dat. piet „om Godswil", maar
tegen goede)*'{jr ijs en de banken deelden
groote dividenden uit. Hoe langer hoe
inniger werd de band.tusschen de finan-
tieele en industrieele instellingen en zoo
lang de nijverheid,bloeide ging alles best.
Maar met den „Krach" in de nijver
heid kwam die in de geld wereld. Het
meest in 't oog loopend feit was de val
van de Leipziger bank, een instelling,
die met 50 millioen Mark aandeelen
kapitaal werkte en voor 80 millioen
crediet had verleend aan een enkele
ndel bood uit-
de overal zich
en, die door
nijverheids-
sen leverden. Zij
De man hief zjjn ongeschoren verwron
gen gelaat naar den donkeren hemel van
een Novemberdag op.
Ik zal niet rusten, voordat ik hem ont
moet heb van aangezicht tot aangezicht.
De man hg was jong, en bestofd van
de reis stond op een Londensch kerkhof.
Op den steen van het graf stond slechts één
woord te le^en Elsa en de sterfdag,
vier jaar geleden.
Zjj is gestorven op den dag, waarop wjj
man en vrouw hadden moeten worden, pre
velde hg.
Hg ging weer heen en dacht aan een
lief klein stadje in Duitschland, aan Elsa
zjjn verloofde, 20 jaar oud, met blauwe
oogen, die spraken van genegenheid - voor
hem.
Vjjf jaar geleden had het meisje achter
de toonbank gestaan van een ververschings-
tentje in den tuin eener tentoonstelling in
Duitschlandvóór de kiosk atond een En-
gelschman.
Hoe lang zal je me nu nog kwellen, Elsa
Hoe lang duurt het nog eer je mg belooft,
mjjne vrouw te zullen worden.
Karl is zoo goed geweest, zei ze zwakjes,
met een blik op hare hand, op een verlo
vingsring die aan een der vingers stak.
Goed. Zgn hoogste eerzucht is om een
winkeltje op te zetten in een van de hoofd
straten en met jou te trouwen, zoodat jjj
dan de klanten mag helpen. Is dat 'n leven
voor eene vrouw?
Zy was schoon met haar blonde type.
George Vivian dacht dat zg best een bruid
zou zgn, waarover hg zich in Engeland niet
zou behoeven te schamen. Zg was een te
zeldzame edelsteen om het eigendom te wor
den van den winkelier Karl Prutz.
industrieele onderneming, de Kasseier
Treber Gezellsehaft. Deze failleerde en
de bank volgde. Zij zat zoo vast aan
de andere verbonden, dat zij door dik
en dun mee moest. Een algemeene
schrik volgde en bij alle, tot bij de
meest soliede banken, werden de be
legde gelden opgevraagd. Gelukkig niet
met hetzelfde treurige gevolg, maar een
groot aantal finantieele instellingen zit
toch met handen en voeten gebonden,
de eene door te diep in een mijn te
zitten, de andere door hare verbintenis
met een electriciteit-, of ijzer- en staal-
onderneming, en moeten hun werkkring
inkrimpen. Het gevolg is, dat de nijver
heid ook daar geen geld kan krijgen
en als het nog wat krijgt, dan tegen
hooge rente. De crisis die duizenden
geheel heeft verarmd, heeft de waarden
van hen, die ze nog bezaten, geducht
gedrukt.
Een groot ijzerfabriek, de Hasper
comp., die 't vorig jaar 30 °/o uitdeelde,
keert nu niets uit en de gunstig bekende
Bochumer staalfabriek moest bij 't eind
van 't boekjaar aankondigen, dat zij 't
volgend jaar niet kon uitkeeren wat zij
nu deed, ofschoon zij niet had meege
daan aan den roes der fabrieksuitbrei-
ding, maar liever hare inrichtingen had
verbeterd, om zoo goed en goedkoop
mogelijk te kunnen leveren.
Zooals we reeds opmerkten, is een
gevolg van die crisis een zeer groote
werkeloosheid. Om daarin te voorzien
heeft men de hulp van den Staat inge
roepen, en in Pruisen heeft de regeering
zich gewend tot de spoorwegdirecties
om zooveel mogelijk werk, hetwelk toch
later moet worden uitgevoerd, reeds nu
te doen uitvoeren, waarop deze aanstonds
400 locomotieven bestelden. In Oosten
rijk zal men eveneens de gelden, die
in dit en het volgend jaar moesten
verwerkt worden, nu aanstonds daartoe
bestemmen. Maar dat moge op 't oogen-
blik helpen, op den duur komt men er
mede achteruit, want dan is er 't volgend
jaar geen werk en de fabrieken, die nu
door staatshulp aan den gang bleven,
zullen er door leeren op den Staat te
steunen, in plaats van op zichzelf.
En de concurrentie wordt met den
een aangenaam verblgf, flaisterde hg dat
alles bied ik je aan; het staat slechts aan
jon, het ann te nemen.
Hare blauwe oogen werden starend, de
blos van haar roode wangen steeg naar
haar blank voorhoofd. Zg aarzelde, want de
Engelschinan was iemand, wiens fortuin
enorm moest wezen.
Je moet me tjjd laten, zei ze bedeesd.
Kom, je hebt tjjd genoeg gehad. Beslis
vanavond. Morgen vertrek ik weer naar
Engeland. Moet ik zonder hoop heengaan.
Het laatste woord was nauweljjks gespro
ken, of uit de schaduw van een boom stormde
een man te voorschjjn. Elsa zag zgn bleek
gelaat en huiverde. Wellicht had zg Karl
op dit oogenblik woedend, wanhopig met
vlammende oogen, die zg nooit anders dan
zacht gekend had meer lief dan in al de
maanden van hun verloving.
Zg liep het buffet uit en wierp zich tus-
schen de beide mannen.
Ik bedoelde niets slechts. Ik ben je trouw,
Karl, dat zweer ik je.
Uit den weg, voordat ik jou ook ver
moord. En hg slingerde haar op zg. Trouw
lachte hg hoonend, nog zooeren stond je
op het punt om mg te versmaden. Ik heb
je liefgehad, zooals geen man ooit een vrouw
bemind heeft. Ik heb alleen voor jou ge
leefd, ik zou voor je gestorven zgn, als dat
noodig geweest was. Maar nu haat ik je.
George Vivian stond er bjj, in een half
booze, half spotachtige houding.
Toen Karl, dol van woede, zjjne geliefde
een beleedigend woord toevoegde, ging Vi
vian naast haar staan en beschermde het
slanke weenende meisje.
Met een wilde verwensching greep de
Duitscher een glas van de toonbank en
wierp dit Vivian naar het hoofd. De En-
gelschman die altjjd bekend had gestaan
als een eerste athleet, velde hem met een
welgemikten vuistslag ter aarde.
Je hebt hem gedood, gilde Elsa. Zg bakte
zich over het lichaam h»«u, dat op den
grmd lag uitgestrekt en keek met berouw-
dag scherper. Amerika, vóór 30 jaar
nog niet van beteekenis als industrie
staat, is het geworden op geduchte wijze.
De productie van koren moge in dien
tijd verdubbeld, die van katoen verdrie
voudigd zijn, in de nijverheid zijn die
cijfers veel grooter; die van ruw ijzer
klom van 1VS tot bijna 14 millioen
tonnen, die van staal van 70.000 tot
10 millioen tonnen. En 't zijn niet alleen
ruwe producten en grondstoffen, die
worden uitgevoerd, ook fabrikaten, fn
geen land der wereld heeft de machine
zulk een volkomenheid bereikt als daar
en, dank zij de zeer hooge invoerrechten,
heeft men voor buitenslands goedkoopere
prijzen. Om afzet te hebben moet men
Europa met goedkoope producten over
stelpen.
Nu zegt men in Duitschlandlaat
ons dat voorbeeld volgen. Geef ons hooge
rechten op graan, op machines, op alles,
dan kunnen wij ook doen wat Amerika
doet. Maar dat is niet waar, want het
binnenlandsch afzetgebied in Amerika
is zoo groot als geheel Europa en het
heeft een productie van levensmiddelen
waardoor het in al zijn behoeften kan
voorzien en nog uitvoeren daarenboven.
En Duitschland moet die levensmiddelen
koopen, 't zij in Rusland of Oostenrijk,
't zij in Amerika. Dit laatste zal even
wel weigeren te verkoopen, als het niet
tevens koopt. De handel is internationaal.
Wil Duitschland de handelstracten op
zeggen, onder welke zijn nijverheid groot
is geworden, dan zal het voor zijn pro
ducten de grenzen van andere landen
gesloten vinden. De Oostenrijksohe Mi
nister heeft het al gezegdVordert men
offers van ons, dan zullen wij de rol
van het geduldige lam afwijzen. Ook
Rusland liet zich uit in soortgelijken
geest. En handelsverdragen zijn bepaald
onmogelijk te rijmen met het voorge
stelde tarief.
Het mag dus wel in hooge mate een
roekeloos spel heeten met de volkswel
vaart in de tegenwoordige omstandig
heden om zulk een tarief voor te stellen,
waarvan alleen de groot-grond bezitters
(en de Keizer zelf behoort ook tot deze)
voordeel hebben, maar dat ten gevolge
zal hebben eene verhooging van den
vollen afschuw naar een driekantige wonde
bg den mond, waar bat donkere bloed uit
druppelde.
Hij is niet dood, alleen maar verdoofd,
zei Vivian.
Elsa keek met haar blauwe oogen, waar
groote tranen in parelden, angstig op naar
zgn gelaat.
Kom, zeg ja, waagde Vivian te zeggen.
Zal ja goed voor mg zgn?
Tot in den dood, dat zweer ik.
En een paar maanden later keerde hg
terug uit Engeland; zg werden man en
vrouw.
Papa vertelde mg, zeide Grace Vivian
zg was de dochter van een Londensch kan
tonrechter van een uian, die voor hem
was geweest wegens bedelen.
Dat is toch niets bijzonders, zei George
Vivian en wierp over de gedekte tafel heen
een goedigen blik op zgn tweede vrouw.
Het was nu vgf jaar geleden, dat hg in
dien tuin in Duitschland was geweest. Hg
was dien tuin en het arme meisje vergeten
bg na. Soms kwam er een bittere herin
nering bg hem op, maar in den laasten tgd
was dat zwakker en minder vaak geweest.
Hjj had zooveel te doen, ean landgoed, een
huis in de stad, zgn plichten als wetgever.
En dan was daar Grace, die hem liefhad,
die hjj beminde op een kalme manier, heel
anders dan de genegenheid, die hjj voor de
blonde Elsa, zgn eerste vrouw, gekoesterd
had, die nu al langer dan drie jaar op het
kerkhof lag. Hjj had het nooit noodig ge
vonden om Grace of haar familie iets te
vertellen van dat eerste korte huweljjk be
neden zgn stand.
Iets bjjzonders is het niet, vervolgde Gra
ce, er zgn bedelaars genoeg, maar deze heeft
een geschiedenis. Hjj is goed bekend, een
soort van type. Hjj gaat in de smerigste
lompen gekleed. Maar dat alles is slectits
een vermomming. Hg zoekt iemand, een
vgaud, een, die hem zgn vrouw of zgn ver
loofde ontstolen heeft. Arme man, is het
broodprijs voor allen, vermindering van
productie en toenemen der werkeloos
heid en armoede.
Een voorbeeld voor ons land.
Buiten tand.
Voor de Parijsche jury verschenen dez-r
d*gen de 19-jarige Martha Müller met haar
minnaar Paul Bergot. De jonge dame was
beschuldigd van verscheidene diefstallen m<4
braak. Daar het paartje eenige maanden
lang in een hotel in Batignolles groote ver
teringen gemaakt, en deze prompt betaald
had, trok h«t de aanlacht, der geheime
politie, die hen gedurende eenigen tgd sur
veilleer le, waarnit bleek dat Martha Mil Lr
in drie dagen tjjds niet min ier dan 31 maal.
door middel van valsche sleutels ia vreemde
woningen binnendrong; de dievegge ver-
klaarde echter slechts 23 van deze soort
bezoeken afgelegd te hebben. Haar minnaar,
die van medeplichtigheid beschuldigd werd,
loochende alles.
Deze brutale dievegge nu, is door de
jury vrijgesproken; zjj is een flinke, knappe
meid, en verscheen voor haar rechters met
haar vier dagen vóór de behandeling ge
boren kind op den arm. De verdediger
schilderde de verschrikkingen der gevangenis
St. Lazare, welke rede vaak door het ge
schrei van het kind werd onderbroken.
Toen de vrjjspraak had plaats gehad,
stond president Flandin eenige minuten lang
sprakeloos, alvorens hjj de invrijheidstelling
gelastte en een der bestolenen drukte bjj
het verlaten der rechtzaal den wensch uit,
dat de dievegge spoedig de goedige jury
leden eens mocht gaan bezoeken. Tot dusver
heeft de Parjjscbe jury alleen voor liefde
drama's wat inschikkelijkheid betoond; de
vrjjspraak van dit juffertje is dus iets nieuws
op dit gebied.
Deu Franschen minister-president Waldeck
Rousseau is een ernstig ongeluk overkomen.
Toen met zjjn neef Rene terugkeerde
van een feestmaal, werd zgn rjjtuig aange
reden door een tram. Het rjjtuig werd om
vergeworpen en de minister-president en
zjjn neef bekwamen ernstige kneuzingen en
niet vreeseljjk romantisch Wat zon jjj wel
doen, George, als iemand je van mg beroofd
hadt?
Dat is geen onderwerp om gekheid mee
te maksn. Ik zon mjjzelf zien te troosten of
trachten te vergeten, denk ik. Zeker zon ik
niet doen als de h«ld uit jou verbaaltje.
Het is geen verhaaltje, maar echt waar.
De man loopt altjjd met een groot mes rond.
Vivian sprong op.
Dan hoop ik, Grace, dat je vader zjjn
plicht heeft gedaan en hem in de gevange
nis heeft laten stoppen.
Neen, hjj is onder borgtocht op vrjje voe
ten gesteldmaar ik geloof, dat er maat
regelen worden genomen om hem naar zgn
eigen land terug te sturen.
Is hij dan een vreemdeling?
Ja, ik ben vergeten, waar hg vandaan
kwam.
Zjj stond van haar stoel op het diner
was afgeloopen en trad naar het venster.
Er staat een bedelaar buiten, die best de
bewuste man zou kunnen wezen, in lompen
gekleed, barrevoets, met ongekamden baard,
juist zooals papa hem beschreef.
Vivian dronk gauw zjjn glas ledig en
kwam naast haar staan. De adem, die in
zgn borst was big ven stokken, ontsnapte in
een zucht vau verlichting, toen hjj dat ver-
loopen gezicht zag met een zwarten baard.
Het was het tegenovergestelde van Karl
Prutz, groot, blond en welgedaan, vóór de
slang zgn paradgs binnendrong.
De bedelaar keek op naar de twee ge
zichten achter de witte gordjjnen en de
bloembakken met nagelbloemen.
Grace schoof het raam open en gaf den
man een zilverstak. Hjj pakte het aan nit
haar blanke vingers. Een seconde lang keek
hjj haar aan met oogen, zoo wild van uit
drukking, dat zjj haar vrees aanjoegen. Zjj
deed het raam weer gauw dicht, maar niet
voordat bg een snellon blik in de weelde
rige kamer had geslagen een tafel zwaar
van zilver, schitterend van bloemen, fonke
lend van kostbaar glaswerk, en aan de tafel
werden door de glasscherven verwond, ter
wijl het paard doodtljjk verwond werd en
de koetsier slechts lichte kwetsuren bekwam.
De minister-president bleek aan de borst,
den schouder en boven het linkeroog ge
kneusd te zjjn, terwjjl zich boven het oor
een diepe scheur in de huid vertoonde en
de handen door glasscherven gekwetst waren.
Zjjn toestand baart echter volstrekt geen
zorg, daar niets ontwricht of gebroken is
zjjn herstel zal slrchts een kwestie zjjn van
enkele dagen, gedurende welke hjj volstrekte
rust zal moeten honden.
De Italiaansche galeislaaf Nicolaas Den-
taro, d;e twintig jaar geleden ter dood ver
oordeeld werd, maar zjjn Btraf veranderd
zag in levenslangen dwangarbeid, is in
vrjjheid gesteld, daar zgn onschnld ge
bleken is.
Ongeveer acht maanden geleden verklaarde
een man die op sterven lag, dat Dentaro
niet schuldig was aan de misdaad, waar
voor hjj was veroordeeld en bjj wees teven«
den werkeljjken moordenaar aan.
Een gerechteljjk onderzoek heeft de juist
heid vau deze beweringen aangetoond en
Dentaro is weder in vrjjheid gesteld, na
twintig jaar in het bagno gezeten te hebben.
De Times* verneemt uit Peking: Vol
gens een gerucht, hebben de Russische resi
denten te Kirin en Moekden overeenkomsten
aangegaan met de Tartaarsche generaals,
krachtens welke de Russische regeering de
nitslnitende mjjn-rechten in beide provinciën
krjjgt. Li-hoeng-tsjang moet deze overeen
komsten tjjiens zgn leven hebben bekrach
tigd. De pourparlers van de Russisch-Chi-
neesche bank zouden onlangs slechts voor
de leus aangeknoopt zjjn om de ander#
mogendheden om den tuin te leiden.
De Chineesche regeering heeft geen Ja-
pansche instructeurs benoemd, waartegen
Daitschland trouwens opkomt, daar het
beweert dat het de voorkeur heeft bg het
benoemen van zoodanig» ambtenaren.
Donderdagavond is ook het ljjk van deu
Bernschen student König, die hjj een skitocht
op een Grentzgletsjer met een makker ia
zat een Eugelschman, die in vjjf jaar tjjds
bjjna niets veranderd was; terwjjl hjj...
De bedelaar sloop van het gesloten ven
ster weg met iets als een snik.
Ga je al zoo vroeg uit, George?
Ja.
Wat scheelt ja toch. Zjj keek hem mat
vrouweljjke ongerustheid iu het gelaat.
Ik ben een beetje zenuwachtig ik ge
loof dat we allemaal eens wat naar buiten
moesten gaan.
Daarop ging bg haan. In de gang, waar
zjjn bediend» hem aan zgn overjas hielp,
werd George Vivian's gelaat strakker en
ernstiger. Grace's onverschillig verhaal van
dien bedelaar had hem aan het kerkhof
en aan een naamloos graf doen denken. Hjj
ging de deur uit. De bedelaar kwam op hem
af. George zag hem niet. Hg glimlachte
tegen Grace die hem achter het raam aan
de straat stond na te kg ken en keek naar
boven, waar in de kinderkamer een licht
brandde.
Eene hand raakte hem aan den arm aan.
Hjj keerde zich om, zag den bedelaar staan
en wilde met een grove weigering doorloo-
pea, toen iets in het gelaat van den mau
hem deed big ven staan.
Een seoonde lang keken zjj elkander aan.
Groote hemel de woorden ontvielen
Vivian's bleeke lippen, Karl Prutz.
Met een snelle beweging trok Prutz van
onder zgn gehavende kleeren een mes te
voorsckjjn, waarvan het lemmet schitterde
en stak het Vivian in zgn hart. De sterren
keken koel naar beneden zooals ze dat vgf
jaar geleden in dien tuin ook gedaan had
den, zooals ze na deden op den steen boven
Elsa's ljjk.
Vivian viel zonder een enkel geluid ter
neder. Grace's wanhopige kreet zjj had
haar echtgenoot zien vermoorden klonk
den misdadiger in het oor, toen hjj barre
voets door de straten en pleinen van Lon
den snelde.
Jeagd en rjjkdom maken de wereld tot