Het Land van Heusden en Altena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
TOCH GESNAPT.
Uitgever: L. J. YEERMAII, Heusden.
M 2098.
ZATERDAG 29 MAART.
1902.
LAND VAN,ALT
YOOB
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprga: per 3 maanden f l.OO.
Franco per poet zonder prjjsverhooging. Afzonderljjke
nummers 5 cent.
Adyertentiën yan 16 regels 50 et. Elke regel
meer 71/, ct. Groote lettere naar plaateruimte.
Adyertentiën worden tot Dinsdag- en Vrjjdagavond
ingewacht.
De Post vroeger en nu.
II (Slot).
Intusschen was ook in het buitenland
de postdienst met rasse schreden voor
uitgegaan. In het grootste deel van
Duitschland en de Zuidelijke Neder
landen raakte ze in handen van de
vorsten van Turn und Taxis. In Frank
rijk werd onder Lodewijk XIII een
algemeene postdienst ingesteld, terwijl
ongeveer terzelfder tijd Engeland de
Koninklijke posterijen zag grondvesten.
Van Londen naar het vaste land werden
in die dagen de brieven over Ostende
en Antwerpen verzonden; doch na 1665
werd de postverbinding tusschen Enge
land en Holland over den Briel verlegd.
Veel vooruitgang in den dienst is op
het laatst der 18de en het begin der
19de eeuw niet te bespeuren. In 1795
werden de commissarissen der poste
rijen natuurlijk vervangen door volbloed
patriotten en in 1799 werden ze natio
naal verklaard.
Koning Lodewijk komt de verdienste
toe de eerste wettelijke regeling inge
voerd te hebben. Bij besluit van 17
April 1807 kwam die tot stand. Het
port werd berekend naar afstand en
gewicht. Tot 6 uur gaans 10 ct., tot
12 uur 15 ct., tot 20 uur 20 ct., tot
35 uur 25 ct., tot 50 uur 30 ct., en
verder voor elke 20 uur 5 ct. meer.
Een brief mocht 16 Gr. wegen. Daar
boven tot 24 Gr. iy8 port, tot 32 Lr.
2 port enz.
Napoleon heeft hierin wel eenige
verandering gebracht, maar in hoofd
zaak bleef deze regeling van kracht tot
op de helft der vorige eeuw.
De toestand was ver van rooskleurig.
Het getal postkantoren bedroeg nog
geen honderd. Waar geen postkantoor
gevestigd was, werden de brieven slechts
bezorgd tegen 2 Va ct. bestelloon en in
de buitenwijken tegen verhoogd tarief.
Gevolg van deze bepalingen was een
toenemend verboden brievenvervoer, on
danks de straf gesteld op schending van
het staatsmonopolie.
De inkomsten der posterijen gingen
dan ook achteruit, ze daalden tusschen
39 en 49 met ruim een ton gouds. In
de „Nieuwe Rott. Ct." van 22 Aug.
'49 kwam een scherp artikel voor over
den toestand der postdienst en ofschoon
de regeering in de „Staatscourant" daar
tegen protesteerde, dagteekent toch van
die dagen de eerste ingrijpende ver
betering.
Opmerkelijk is het dat toen Minister
P. P. van Bosse de nieuwe postwet
had ingediend, er in de Tweede Kamer
stemmen opgingen tegen hetStaatsmo-
FEUILLETON.
Op een morgen kwam de gendarme Pa
tely, een yan mjjn ondergeschikten, met
vuurrood gelaat, h jjgend van het snelle loopen
en yan opgewondenheid, bjj mg binnen
stormen.
Ik heb een gewichtige mededeeling te
doenriep hg, en nadat wg elkander eerst
goeden morgen gezegd hadden, vervolgde
hgGe herinnert u toch wel die twee scha
vuiten Walli en Pardon, die bg verstek
vervolgd worden wegens een diefstal van
diamanten
Zeker, antwoordde ik. Wat weet je van
hen, Pately?
Als ik mg niet vergis, zit de een in de
herberg Hengelaars ruste in Westley. Ik
zou er bgna een eed op durven doen.
Ik vrees dat gg u vergist, Pately ant
woordde ik. Het is toch niet zeer wanrschjjn-
ljjk dat zjj zich zouden verschuilen in het
dorpje Westley, waar iedere vreemdeling
daaelgk wordt opgemerkt. Bovendien ver
moed ik, dat zg bg elkander big ven. Hoe
noemt zich je man en wat doet hg?
Hg beweert Symonds teheeten, antwoordde
Pately, die zich niet weinig over mjjn kalmte
ergerde. Hg logeert in de ^Hengelaars rust«.
Hg zit den heelen dag te visschen. Reeds
nopolie der brie venporten. De heeren
Donker, Curtius en Costerus bestreden
dit en noemden het een antiquiteit en
scholden het zelfs onzedelijk.
N og bleef in deze wet het omslachtig
tarief bestendigd naar afstand en ge
wicht, maar het port werd tot 5 ct.
verlaagd voor een afstand minder dan
30 Ned. mijlen, d. i. circa 6 uren gaans.
Nu werd het getal postkantoren uit
gebreid en ten plattenlande hulpkan
toren gevestigd.
In de Kamer waren enkele stemmen
opgegaan vooreen uniformbriefport, maar
daar wilde zij noch ook de regeeriDgaan.
Vreemd is het ook dat in het oor
spronkelijk ontwerp niet van postzegels
gerept werd. Niet dan aarzelend ging
de regeering mee met een amendement,
dat, te rekenen van een nader te be
palen tijdstip, de vooruitbetaling van
het port ook zou kunnen geschieden
door aanhechting van frankeerzegels,
die tot dat doel door de postadmini
stratie voor een ieder verkrijgbaar zou
den worden gesteld.
Zoo kwamen de postzegels door een
achterdeur de wet in en werden bij
kon. besluit van 12 Nov. '51 ingevoerd.
't Waren er echter nog maar drie:
een blauwe van 5 ct., een roode van
10 ct. en een oranje van 15 ct. Ze
waren niet geperforeerd en moesten wor
den geknipt.
Van toen af zijn er voortdurend ver
anderingen en verbeteringen ingevoerd.
Eerst kwamen er postzegels van 1 en
2 ct. voor gedrukte stukken, later y2
en 2Va ct., briefkaarten werden inge
voerd, depothouders voor den verkoop
van postzegels enz. aangewezen, een
pakketpost ingericht, een spaarbank in
't leven geroepen met spaarzegels, het
port werd een uniformport van 5 ct.
met gedwongen frankeering. Die ge
dwongen frankeering vond in den aan
vang veel tegenstand, die eerst lang
zamerhand verminderde.
Terwijl men in 't buitenland tegen
alle verwachting in door 't instellen van
een laag uniformport de inkomsten van
de posterp zag dalen in de eerste jaren,
was dat hier te lande niet het geval.
In 1870 bedroeg de opbrengst onge
veer 2,8 millioen met een batig saldo
van 1,3 millioen en reeds in 1890 was
die gestegen tot ruim 10 mill, met een
saldo van ongeveer 2,5 mill.
Welk een vlucht het brievenvervoer
genomen heeft, wordt het best door
cijfers weergegeven.
In 1878 werden 40 mill, brieven ver
zonden; in 1900 72 m. Yoor brief
kaarten waren deze getallen resp. 11
en 46 m.; voor drukwerken 39 en 140
m.; voor verkochte postzegels 82 en
sinds Vrjjdag is hg in Westley, maar ik
heb hem gisteren, toen ik uit de kerk kwam,
voor het eerst gezien, en toen ook nog slechts
vluchtig. Maar vanmorgen heb ik hem ga
degeslagen, terwgl hij over de leuning van
de brug hing. Hg ziet er precies zoo uit
als die Walli, alleen is zjjn gezicht glad
geschoren nu 't spreekt vanzelf dat hg
zich onkenbaar heeft willen maken, maar
hg gelijkt toch als twee droppels water op
't portretoogen gr jjfi, dicht bg elkaar staand
lang ovaal gezicht; blonde baard precies.
Lengte 1.60 meter, ik heb den waard ge
vraagd wat voor soort man hg is, en hg
heeft mg geantwoord, dat hg stilletjes zjjn
gang gaat en niet veel drinkt. Ge moet hem
vanmiddag komen zien. Is hg het, dan kun
nen we in ons vuistje lachen.
Goed, Pately, antwoordde ik. Ik kom.
Toen ik des middagsin Westley aankwam,
trof ik Pately aan het station. Hjj had al
met ongeduld op mg gewacht.
Hg zit juist te visschen, zeide hg. Yan
de brug af kunnen we hem ongestoord
gadeslaan. Op het oogenblik zit er ook nog
een andere meneer, uit Birmingham, meeade
ik dat de waard zeide, t6 visschen.
Neem mg niet kwaljjk, meneer, hebt u
verlof hier te visschen?
Hg haalde onmiddelljjk zgn kaart te
voorschjjn.
't Spgt me, dat ik u gestoord heb, her
nam ik, maar 't is mgn plicht daarnaar te
254 m.
Met reuzenschreden is de posterij in
de laatste jaren vooruitgegaan en ze zal
dat blijven doen om steeds meer aan
haar doel: vergemakkelijking van het
onderling verkeer, te beantwoorden.
Buitenland.
Cecil Rhodes.
Woensdag kwam uit Kaapstad bericht,
dat Rhodes was overleden.
Hg was de zoon van een predikant en
werd in 1853 te Bishop Stortfort in het En-
gelsche graafschap Hertfordshire geboren.
Reeds in 1871 begaf hg zich naar Zuid-
Afrika, waar zgn broeder Herbert sedert een
poos, in Natal, gevestigd was. Spoedig liet
d*ze de katoencultuur in den steek om in
Griqaaland, waar thans Kimberhy ligt, zgn
fortuin te zoeken. Cecil volgde hem spoedig
daarheen, omdat daar diamanten gevonden
werden.
Fortuin maken was voor hem niet het
doel, maar slechts het middel om groote
dingen te doendat was alles waarnaar hg
streefde.
Krachtig pakte bg de diamant-industrie
aan en wist intnsschen nog zgn studies in
Engeland to voleindigen. Toen hg door De
Beers Mpjj de diamantprjjzen in zgn macht
had, wendde zgn oog zich naar den Rand
in Transvaal, daar was in 1886 goud ont
dekt en hg rustte niet voor hg ook daar
den toestand beheersehte.
Yan toen af aan begon hg zgn doel te
verwezenlijken en bg zgn streven naar uit
breiding van grondgebied bemerkte hg al
gauw, dat hg moest worstelen met den
grijsaard die nu in Utrecht zgn dood over
leeft. Rhodes wenschte geheel Zuid-Afrika,
tot aan de Zambesi toe, onder Britsche vlag
te zien en dus ook Transvaal; dit nu moest
tot conflict aanleiding geven, daar Kruger
in geenen deele gezind was om de ten koste
van zoo véél inspanning geheschen onaf-
hankeljjkheidsvlag weer omlaag te halen.
Daarenboven zochten de Transvalere hun
grondgebied uit te breiden; naar het Oos
ten om de zee te kunnen bereiken en
een eigen haven te krjjgen naar het
Noorden en naar het Westen. En Rhodes
wilde namens Engeland aanspraak maken
op al het nog onbeheerde gebied!
In het Westen kregen de partgen het
't eerst met elkaar te kwaad, toen de Boeren
het nog onafhankelijke deel van Bechuana-
land bezetten, doch door Rhodes, als be
stuurder van Britsch-Bechuanaland, gerug
steund door de rjjksregeering, tot den terug
keer werden gedwongen. Zoo viel geheel
vragen.
Natuurlijk, antwoordde hjj. U behoeft u
volstrekt niet te verontschuldigen.
Ik praatte nog #9nige oogenblikken met
hem over sport en keek hem voortdurend
aan.
Pately, zeide ik tot den gendarme, toen
we alleen waren, ge hebt een pluim ver
diend. Hg is het, ik twjjfel er niet aan.
Dat wist ik wel, antwoordde Pately tri
omfantelijk. Zal ik hem de handboeien aan
leggen
Neen, zei ik, eerst moeten we met Porei
spreken, en als hjj mgn vermoeden versterkt
zullen we hem morgen pakken.
Op dit oogenblik ging hem de andere
visscher voorbjj. Hjj knikte tegen ons en
sprak: Mooi weer vandaag! De luoht is
wat scherp om te visschen.
Hebt u een goede vangst gehad vroeg ik.
Hjj zag er uit als een winkelier, die een
dag vrjjaf heeft genomen.
Nesn, antwoordde hg lachend. Een pond
kleine visch. Maar kunt u mjj misschien
zeggen, wie die meneer aan den overkant
is? Ik zou wel kennis met hem willen
maken.
Hg heet Symonds, antwoordde Pately
snel. Een vreemdeling.
Is hjj hier al lang?
Sinds Yrjjdag.
Nu, in ieder geval ga ik een praatje met
hem maken. Goeden morgen, heeren. Ik
Bechuanaland, dat wel »de sleutel van Zuid-
Afrika* wordt genoemd, omdat het toegang
verschafte tot het nog door niemand op-
geëischte gebied ten Noorden, in handen
der Engelschen en van Rhodes. En op de
zelfde wjjze verging het Transvaal voortaan
steeds. Aan Krugers hoop om uitbreiding
van gebied naar het Noorden te verkrjjgen,
werd den bodem ingeslagen door da vesti
ging der in 1889 gestichte Chartered Com
pany, die macht verkreeg over al het land,
ten noorden van Transvaal en ten westen
der Portugeesche bezittingen gelegen en
door het contract, dat zjj met Lobengula
slootterwjjl Krugers pogen om een haven
aan de oostkust te krggen verjjdeld werd
door het aanvaarden van het protectoraat
over Tongaland door Engeland, waardoor
aan Transvaal de weg naar de St. Luciabaai
werd afgesneden. Telkens wanneer Kruger
iets wilde ondernemen om de toekomst van
zgn land te verzekeren, vond hjj Rhodes
op zjjn pad, die hem den voet dwars zette.
Teneinde de plannen van Kruger te dwars-
boomen od voor Engeland op de landen ten
noorden van Transvaal beslag te leggen,
bewoog Rhodes de Britsche regeering om in
1888 het z.g. Moffat-traktaat met Lobengula,
den koning der Matabelen te sluiten, waarbjj
de negervorst zich verbond om, indien er
quaestie mocht komen van den afstand van
zgn land, Engeland een protectoraat te
geven. Hierdoor werd Kruger den pas af
gesneden naar het Noorden.
In 1889 kwam Rhodes te Londen en, na
overleg gepleegd te hebben met directeuren
van maatschappjjen, die reeds in de door
hem begeerde streken belangen hadden, werd
in October van dat jaar de Chartered Cy.
gesticht.
De Britsche regeering wenschte het Char
ter tot het zuiden van de Zambesie begrensd
te zien, maar dit was Rhodes' bedoeling
in het geheel niet. Hjj wenschte Afrika van
de Kaap tot aan Kaïro tot Britsch gebied
te maken, of tenminste zooveel daarvan, dat
een doorloopende strook gronds verkregen
werd, waardoor een spoorweg en een tele
graaflijn zouden kannen loopen. Met dat
doel stelde hg zich in 1889 reeds in ver
binding met de African Lakes Gy. waarvan
de Chartered de consessiegronden later over
nam. De grenzen van het gebied der Char
tered Cy. werden met opzet niet afgebakend,
ten einde gelegenheid te geven tot uitbrei
ding, naar alle richtingen.
De Chartered Co. bezat nu wel in naam
heel wat land, maar zjj moest nog effectief
bezit nemen. Een aanvang werd gemaakt
met M&shoualand. Dr. Jameson, een oud
heb mjjn eten om vier uur besteld, en nu
is het bjjna drie.
Goeden morgen, antwoordde ik, hem glim
lachend nakjjkend. Die zal morgen raar
opkjjken, dacht ik, als hjj hoort met wien
hg een praatje heeft gemaakt.
Porei, de waard uit de herberg, was een
oude bekende van mg. Hg vertelde mg da-
delg k alles wat hg wis':. Dat was niet veel,
maar genoeg om argwaan te wekken. Sy
monds had een koffer en een reistasch mee
gebracht. De koffer was gesloten.
Heeft hjj al betaald? vroeg ik.
Neen, antwoordde Porei, maar hg maakt
een fatsoenlijken indrnk en daarom heb ik
niet op betaling aangedrongen. Eergisteren
heb ik nog een bankbiljet voor hem ge
wisseld.
Ik dacht een oogenblik na. Toen besloot
ik, op eigen verantwoording den koffer te
openen en te doorzoeken. Indien ik mjj ver
gist had, zou ik mjj wel op een handige
manier verontschuldigen.
Den volgenden morgen begaf ik mjj, met
een volmacht, weer naar Westley, in gezel
schap van een jongen gendarme, Toop.
Pately wachtte ons op.
Die andere, die gisteren heeft zitten vis
schen, is er ook weer, zei hg. Hg is juist
over de brug gegaan.
Goed, Pately, antwoordde ik. Blgf jjj nu
hier op de brug staan en pas goed op. Ik
ga met Toop zgn kamer doorzoeken. Zoodra
saggBsayy—
vriend van Rhodes, werd uitgezonden om
met Lobengula te onderhandelen. Bewerende
diens toestemming te hebben verkregen, be
gonnen de mannen van Rhodes een weg te
maken naar Mashoualand. Zjj slaagden hierin
eu vestigden zich iD die streek, voor dat
Lobengula hun dit had kunnen beletten.
Deze liet echter niet na de indringers te
bestoken en dit gaf in 1893 aan Rhodes
en Jameson het voorwendsel aan de hand
om naar de hoofdstad van Lobengula, Bu-
luwayo, op te rakken. Zonder veel moeit#
slaagden de goed gewapende Earopeanen
er in de zeer primitief bewapende Kaffers
te verslaan. Bulnwayo werd ingenomen en
Lobengula gedood. Geheel Matabeleland lag
nu voor Rhodes open.
Zoo werd Rhodesië gesticht. Jameson werd
er de eerste administrateur van.
Onmiddellijk nadat hjj feiteljjk van het
land bezit had genomen, zette Rhodes er
zich toe om Rhodesië in exploitatie te bren
gen.
Van 18911896 bekleedde Rhodes het
ambt van eerste minister in de Kaapkolo
nie. Hjj was toen op het toppunt van zjjn
nsaeht. Op politiek gebied was hjj diktator
over Zuid-Afrika (de republieken natuurljjk
buitengesloten), verder stond hjj aan het
hoofd der Chartered Co. en van de rjjke en
machtige de Beers en Consolided Goldfields-
maatschappjjen.
Hg wenschte de groote macht, dia hg
bezat, te gebruiken, om geheel Zuid-Afrika
tot één gemeenebest te maken, onder de
Britsche vlag. De Kaapkolonie en Rhodesië,
om niet te spreken van protectoraten als
Bechuanaland, had hjj in zgn hand. Natal
zou misschien over te halen zgnhet groote
bezwaar lag echter bjj de onafhankeljjke
staten Transvaal en Vrjjstaat, waar Kru
gers invloed zich liet gelden. En Rhodes
verdacht Kruger van hetzelfde plan te koes
teren als hjjook een Zuid-Afrikaansche
federatie te willen stichten, maar onafhan-
keljjk van Engeland en onder eigen vlag.
Wellicht zou ook Rhodes met dit plan t#
verzoenen zgn gew3est, indien het niet had
medegebracht, dat Kruger er de ziel van
zou wezen en niet hjj, Rhodes.
Zjjn Britsche volgelingen hoopten, dat de
vermeerdering der Britsche bevolking op den
langen duur toch wel de verengelsching van
geheel Zuid-Afrika en het nederhalen d8r
republikeinsche vlaggen zou meebrengen.
Oogenschjjnljjk hoopte Rhodes het met
hen, hoewel het wel de vraag mag heeten,
of hjj inderdaad zoo aan de Britsche vlag
gehecht was als zgn volgelingen het wel
voorstelden. Hjj beschouwde haar eigenljjk
hjj verdachte bewegingen maakt, neem je
hem in hechtenis en fluit je.
Wg begaven ons naar de herberg. Ik
toonde Porei mgn volmacht en hg bracht
mjj naar de kamer van den verdachte. Toop,
die zeer handig was in het openbreken van
sloten, kreeg den koffer spoedig open. Ik
was zeer teleurgesteld, want we vonden
niets. Eensklaps riep Toop: Hoe dom, dat
we daaraan niet vroeger gedacht hebben!
Waaraan?
De koffer heeft een dubbelen bodemYan
binnen is hjj 10 cM. minder diep dan van
buiten. Kjjk eens, vervolgde hjj, den koffer
omdraaiend. Daar zitten de schroeven!
In een oogwenk waren de schroeven er
uit, we uitten beiden een kreet van ver
bazing want een groot aantal jnweelen
vertoonde zich aan onze blikken.
Bljjf zoolang hier, Toop, zeide ik, nadat
wjj elkander geluk gewenscht hadden. Ik
ga naar de brug. Zoodra hjj zgn voet hier
over den drempel heeft gezet, neem ik hem
in hechtenis.
Ik deelde Pately onze ontdekking mede.
Hg was zoo opgewonden, dat hjj het liefst
den visscher dadel jjk gevangen genomen zou
hebben.
Even over ééaen kwam onze visscher
naar huis. Ik volgde hem en zeide:
Leo Walli, gg zgt mgn gevangene, in
naam der wet.
(Slot volgt).
IMhUHMWM lift III
