Hel Land van Heusden en Altena, de Langstraat en de Bonimelerwaard.
De nieuwe Dokter.
yooB
Uitgever: L. J. YEERMAH, Heusden.
M 3001.
WOENSDAG 9 APRIL.
1902.
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden l.OO.
Franco per post zonder prjjsverhooging. Afzonderljjke
nummers 5 cent.
Adyertentien ran 16 regels SO et. Elke regel
meer 7Vt et. Groote letters naar plaatsruimte.
Adyertentien worden tot Dinsdag- en Yrgdagayond
ingewacht.
II (Slot.)
Hetgeen wij schreven, is eenvoudig
de loop der feiten. Daaruit blijkt dat
wij den oorlog niet begonnen uit ver
overingszucht, veel minder in het be
lang vaD enkele handelaren, maar dat
wij er toe genoodzaakt waren krachtens
het tractaat van 1824. Ook blijkt daar
uit, dat de oorlog van Atjehsche zijde niet
is een onafhankelijkheidsoorlog, daar
zij herhaaldelijk aan andere regeeringen
de bescherming hebben gevraagd, die
gelijkstaat, wel niet met een inlijving,
maar toch met de toekenning van zeer
grooten invloed ook op het binnenlandsch
bestuur.
Toch heeft het van het begin van
den oorlog af niet ontbroken aan af
keurende stemmen. Niet, dat men niet
ten volle overtuigd was van ons goed
recht en van de noodzakelijkheid om
aan de jarenlange beleediging een eind
te maken, maar omdat het tijdstip voor
de oorlogsverklaring niet geschikt was.
Zelfs een man als Elout van Soeter-
woude verklaarde den oorlog noodig om
een souvereiniteit van Amerika of Italië,
of erger nog van den Turkschen sultan,
te voorkomen en alleen meester te blijven
van Sumatra. En dat dit gevaar niet
denkbeeldig was blijkt uit het voort
durend woelen der Pan-Islamisten, voor
welke het van groot belang zou zijn
geweest er een gebied te hebben, ter
wijl de bewering, dat Amerika, door
de Monroeleer genoodzaakt, zich niet
buiten het Westelijk Halfrond zou be
geven, is weerlegd door de in bezitneming
der Filippijnsche eilanden. Had Italië
er de souvereiniteit gekregen, dan was
Atjeh een strafkolonie geworden, wer-
waarts de bandieten en misdadigers
werden verbannen, tot groot ongerief
voor de buren, in dit geval voor ons.
Een 20.000 bandieten zijn geen plei-
zierige en zelfs gevaarlijke buren.
Dat de oorlog dus zonder twijfel te
recht is begonnen is zeker, dat hij zoo
lang duurde, is de schuld onzer regeering,
die door telkens van stelsel te veran
deren, of liever door algeheele stelsel
loosheid, hem rekte. In 1879 was de
oorlog eigenlijk uit, alleen in de „onder-
hoorigheden" was nog verzet. Had men
dit toen geregeld gebroken dan ware
't uit geweest, maar men overschatte
FEUILLETON.
««■■■■■■■■■■■■■■aMHVHaiunKA
2)
Het was zeer onbeleefd yan hem, zich op
die wjjze uit te drukken en hjj schaamde
zich ook dadeljjk er oyer. De dame echter
trok glimlachend de wenkbrauwen op en
antwoordde bedaard:
Het schjjnt mg toe, dat u de zaken ver-
wart, maar het spreekt yan zelf, dat als
inderdaad de yrouw manneljjk werd ge
maakt door de studie, zulks lang niet ver
kieslijk zou zjjn.
Bjj dit gezegde, waarachter zulk een fijne
bedoeling schuilde, maakte dr. Riplej met
zuurzoet gezicht een toestemmende buiging.
Het wordt mjjn tjjd ons te yertrekken,
zeide hg.
Het spüt mg, dat wg het niet wat beter
oens kunnen worden, daar wg nu toch een-
naai buren moeten zjjn, merkte zjj op.
Hg boog nogmaals en deed een stap naar
de deur.
Het is toevallig, ging zg voort, dat ik
juist op het oogenblik, dat u hier binnen-
traadt, bezig was uw artikel in de Lancet*
te lezen over »Locomotorisehe ataxie.
Inderdaad, zeide hg droog.
Ik viDd het een zeer goede verhandeling.
Gjj zjjt wel vriendeljjk.
Alleen wordt het oordeel, als u aan pro
fessor Pitres van Bordeaux toesehrgft door
hem zeiven ontkend.
Ik heb zgn brochure van 1890, zei dr.
Riplej geraakt.
Hier is zgn brochure van 1891 en zg
haalde die onder een stapel tjjdschriften te
voorschgn. Hebt u nog een oogenblik den
het succes en begOD het land als be
vredigd te beschouwen. Het gevolg werd,
dat de vijandige elementen zich koüden
vereenigen en de oorlog opnieuw ont
brandde. Toen werd de groote fout be
gaan der zoogenaamde concentratie, men
beperkte zich tot de verdediging van
een klein gedeelte van Groot-Atjeh. Al
spoedig bleek het, dat men nu op den
verkeerden weg was en aanvaardde
daarom in '93 de hulp van den be-
ruchten avonturier Toekoe Oemar, die
met zijne benden ons helpen zou. Hij
ontving een rang als NederBmdsch offi
cier en geld en wapenen en 't scheen
dat men nu gedaan werk zou krijgen,
tot in '96 zijn afval alles weder op losse
schroeven stelde.
Men was toen genoodzaakt tot krachtig
optreden en sedert is de toestand dan
ook heel wat verbeterd. In eigenlijk
Groot-Atjeh is de veiligheid even groot
als op Java en ook in de kuststaten
is de toestand steeds vooruitgaande. En
ware het niet, dat van uit de Engel-
sche bezittingen aan den overkant, uit
de Straits Settlements, waar men onze
vorderingen met leede oogen aanziet,
omdat men er een bedreiging in ziet
voor Singapore's handelsbeteekenis, ware
't niet vandaar uit, dat de nog over
gebleven opstandelingen steeds van wa
penen enz. werden voorzien, we zouden
al veel verder zijn geweest.
Yolgens deskundigen is de eigenlijke
oorlog overwat te doen blijft is noodig,
om de wettige hoofden te steunen in
hun gezag tegen hunne onderdanen en
hen zelf er aan te gewennen, dat zij
onze bevelen gehoorzamen. Het geheele
land wordt nu overdekt met goede wegen,
opdat de inlandsche bevolking de mark
ten enz. kunne bezoeken, een stoomtram
is aangelegd en in verschillende oorden
worden mijnbouwkundige onderzoekin
gen ingesteld.
Yoor den Atjeher zelf, die vroeger
tijdens de telkens bestaande regeering-
loosheid voortdurend was blootgesteld
aan onzekerheid, zoowel van zijn leven
als van zijn bezit, is de toestand onder
ons bestuur een groote vooruitgang. Dit
wordt door henzelven, die in het reeds
geheel tot rust gebrachte gedeelte wonen,
ronduit erkend. En dat de opstand zich
in de onderhoorigheden zoolang staande
houdt, is voor een groot deel de schuld
der Mohammedaansche priesters, voor
welke iedere oorlog tegen de Christenen
tjjd, om deze bladzjjde even door ta zien
Dr. Riplej nam het boekje van haar aan
en vloog de paragraaf door, die zg hem
had aangewezen.
Er was geen twjjfel aan, alle grond werd
daardoor aan zgn eigen artikel ontnomen.
Hg wierp de brochure op tafel, maakte nog
maals een stjjve buiging en ging haastig
naar de deur.
Terwgl hg de teugels van zgn knecht
overnam, zag hg de dame voor een der
vensters staan en het kwam hem voor dat
zg hartelgk lachte. Dan geheelen dag bleef
de herinnering aan dit bezoek hem bjj. Hg
gevoelde, dat hg er allesbehalve roemrjjk
was afgekomen. Zg had zich zgn meerdere
getoond. Zjj was hoffeljjk geweest, terwjjl
hg ruw was; zg was kalm gebleven en hg
had zich geraakt getoond. En dan wat
hem vooral hinderde, was haar tegenwoor
digheid in het dorp, haar mededinging naar
zgn praktgk en dat te moeten ondervin
den van een vrouwelijke dokter!
Zgn voorstelling van zoo iemand was hem
wel altjjd zeer antipathiek geweest, maar
daar hg er nog nimmer een had ontmoet,
maakte hg het er zich ook niet erg druk
over.
Doch nu was zg daar in levende lgve,
hopende op dezelfde patiënten als hg. Niet,
dat bg zoozeer vreesde, dat zg hem veel
patiënten zou ontnemen, maar zjjn ideaal
van ware vrouwelijkheid was hem ontno
men. Zg kon niet ouder zgn dan 30 jaar
en zg had een levendig en aantrekkelijk
uiterljjk. In zgn verbeelding zag hg telkens
haar geestige oogen, haar vastberaden mond.
Hoe meer hjj daar aan dacht, hoe meer het
hem tegenstond, dat zg de stadie voor dokter
had doorgemaakt. Een man kon zoo iets
wel doen, zonder iets van zgn reinheid er
en alles wat dienen kan om dezen scbade
te veroorzaken een heilige plicht is.
Want bijna van iederen oorlog in Indië
kan men zeggen, dat zij de aanleggers
zijn. Daarbij oefenden zij op Atjeh over
de regeerende vorsten en hoofden een
groot gezag uit, zoodat zij het zijn, die
zich door ons benadeeld achten. En ver
geleken bij den tijd toen zelfs de Sultan
en zijn familie van zeeroof leefden, is
er reeds eene groote vooruitgang merk
baar.
Nu gaat het toch allerminst aan, om
een oorlog tegenover zeeroovers en
moordenaars, die eene voortdurende be
dreiging waren voor alle omliggende
volken, die blijkens hetbovengeschrevene
volstrekt niet op onafhankelijkheid zijn
gesteld, te vergelijken met de Boeren
republieken, waar landbouw en veeteelt
het rustig en vredig bedrijf vormde van
een groot deel der bevolking, waarnaast
zich een bloeiende nijverheid ontwik-
delde een land waar de toestanden
op onderwijsgebied van dien aard waren,
dat zij de eere-medaille behaalden op
de Parijsche tentoonstelling.
Waar de Engelschen, tuk op het goud
der Republiek, na een vroegeren ver
ijdelden rooftocht, eerst door eindelooze
uittartingen de Boeren tot wanhoop dre
ven en toen met een tienvoudige over
macht hen trachtten te verpletteren,
roovende, moordende, plunderende waar
zij kunnen, vrouwen en kinderen uit
moordende in de concentratiekampen en
de aanvoerders, als waren ze misdadi
gers, ophangend of dopdschietend, daar
mag ook in dat opzicht de oorlog niet
worden vergeleken. Men vergete niet,
dat de Atjehers den 70-jarigen bood
schapper van generaal van Swieten op
de schandelijkste wijze vermoordden en
onze gewonden op de gruwelijkste wijze
ter dood brachten. Dan is 't begrijpelijk
dat ook van onzen kant uit wraak wel
eens dingen zijn gebeurd, die niet door
den beugel kunnen. Soldaten zijn nu
eenmaal geen engelen!
Dat een partij, die eiken oorlog, om
welke reden ook ondernomen, afkeurt,
ook hare stem verheft tegen dezen, is
te begrijpen, maar het gaat daarom
niet aan, uit dien oorlog een wapen te
smeden tegen de regeering en het voor
te stellen, als zouden landroof van de
zijde van deze en begunstiging van het
kapitaal, betrokken bij den landbouw
en de nijverheid op Sumatra, de drijf-
bjj te verliezen, dat spreekt vanzelf, maar
voor eene vrouwschaamteloos vond
hg het!
Het duurde echter niet lang of hg be
merkte, dat hg haar wel degeljjk als mede
dingster te vreezen had. Eenige nieuwsgie
rige patiënten hadden zich, aangetrokken
door het bjjzondere van het geval, onder
haar behandeling gesteld en de indruk, dien
zg op hen maakte door de flinkheid van
hare behandeling en de nieuwerwetsche in
strumenten, die zg bg het onderzoeken van
hun kwalen gebruikte, was zoo groot, dat
zg nog weken daarna er over spraken. Door
verscheidene gelukkige genezingen was dr.
Verrinder Smith in den tgd van twee maan
den als een uitstekend medicus bekend ge
worden. Af en toe ontmoette dr. Riplej
haar op zgn dageljjksche ronde.
Zg had een hooge sjees aangeschaft en
mende zelvepterwjjl een kleine tggerhond
achter baar in het rjjtuig zat. Als zg elkaar
ontmoetten, groette hg beleefd, maar tegel jjk
zóó koel en stjjf, dat zg wel begreep, dat
er geen sprake van toenadering tusschen
hen was. En inderdaad was zgn antipathie
tegen haar al spoedig aangegroeid tot af
keer.
De »man«vrouwc noemde hg haar tegen
de patiënten, die hem getrouw waren geble
ven. Maar hun aantal werd steeds kleiner
en dagelgks moest hg nieuwe nederlagen
ljjden. De dame had op onbegrjjpeljjke wjjze
de mensohen geboeid, zg hadden een bjjna
bjjgeloovig vertrouwen in haar macht en van
heinde en ver stroomden haar de patiënten
toe. Maar 't meest hinderde het hem, als zg
iets bewerkstelligd», wat hg voor onuitvoer
baar had verklaard. Bg al zjjn kundigheden
toch, bezat hg voor operaties noch de ver-
eischte koelbloedigheid, noch de noodige
veeren zijn. Daarom is het noodig, dat
men zich voortdurend goed herinnere,
wat de toestand van Atjeh was en hoe
wij door internationale verbintenissen
evenzeer als door het belang van ons
bezit op het eiland, er toe zijn genood
zaakt. Hopen wij, dat het nog te vol
tooien „bijwerk" spoedig zij ten einde
gebracht en, evenals nu reeds Groot-
Atjeh, het geheele eiland zich verheugen
mag in toenemende welvaart en bloei
onder ons opperbestuur.
Buitenland.
Toen president Loubet Zaterdag van zgn
reis naar Montélimar te Pargs was terug
gekeerd, trad een persoon op het rgtuig van
den president toe en riep uit: President, ik
vraag recht.
Hg werd terstond gearresteerd. Hjj droeg
een geladen revolver bg zich, was zeer op
gewonden en verklaarde, dat hg zich voor
de oogen van den president van het leven
had willen berooven.
Het plan bestaat de reis van Pargs naar
Londen met een uur te bekorten door den
aanleg van een electrisehen spoorweg van
Londen direct naar Dover. In het Britsche
Parlement zal zoo spoedig mogeljjk mach
tiging voor den aanleg van dien spoorw-g
worden gevraagd. Het sjndicaat, dat daartoe
gevormd is, moet hoofdzakeljjk uit Amerika
nen bestaan. Men berekent, dat de afstand
LondenDover gemakkelijk zal kunnen
worden afgelegd in 50 minuten. De kosten
zijn geschat op 5 millioen pond sterling.
Een 12-jarig musje te P^rjjs, Georgette
genaamd, had twee.... vrjjers: Georges
en Auguste, die iets ouder zgn dan zij.
Zaterdag ontstond twist tusschen de beide
medeminnaars en ten slotte keerde hun toorn
zich tegen Georgette, die zg uitscholden.
Het meisje liep naar huis, groep er een
flesch, met zwavelzuur gevuld, en wierp
den inhoud in het gezicht harer aanbidders.
Georges is afschuwelijk verminkt en zgn
toestand is zorgeljjk.
Georgette is gearresteerd.
Een officieus telegram uit Konstantinopel
meldt, dat de Porte de mobilisatie heeft
gelast van 170.000 man troepen, teneinde
het hoofd te bieden aan den toestand in
Macedonië en Albanië.
vastheid van hand en gewoonljjk zond hg
daarom een ernstig geval naar Londen. De
dame echter kende een dergeljjke zwakheid
niet, zg pakte alles aan, wat haar voorkwam.
Het was een vreeselgke slag voor hem, toen
hg vernam, dat zg van plan was Alex Tur
ner's voet te opereeren en nauwelgks was
hg van den schrik over dit bericht beko
men, toen hg een briefje van Alex moeder
ontving, met het verzoek of hg de operatie
wilde bjjwonen om behulpzaam te zgn bg
het toedienen der chloroform. Het zou on-
men8chelgk geweest zjjn te weigeren, daar
er niemand was, die zgn plaats kon ver
vullen. En toch, in spgt van zjjne ergernis,
kon hjj niet nalaten de behendigheid te be
wonderen, waarmede zjj de operatie ten uit
voer bracht.
Zjj behandelde het wasachtige voetje zoo
zacht en hanteerde hare instrumenten even
handig als een artist zgn penceel. Hjj had
nog nooit zoo iets meesterlik» gezien en
hg was zoo eerljjk dat ook te zeggen, hoe
wel hare vaardigheid zgn afkeer voor haar
nog deed toenemen.
Deze welgeslaagde operatie maakte haar
nog meer bekend en dat natuurljjk tot
zgn schade, zoodat de zucht tot zelfbehoud
er nu nog bjjkwum, om haar hoe langer
hoe verfoeiljjker in zgn oog te maken.
Maar juist die groote afkeer was bestemd
de zaak tot eene zeldzame oplossing te
brengen.
Op een winterdag, juist toen hg opstond
van zgn eenzaam middagmaal, werd hjj
ontboden bi den heer Faircastle, den rjjk-
sten grondbezitter uit den omtrek, wiens
dochter zich zeer ernstig gebrand had. Te
gelgk was een andere knecht naar dr. Smith
gezonden, zei de man, die de boodschap
bracht, want het kwam er niet op aan,
'Te Glasgow is Zaterdag, bjj een inter-
nationalen voetbalwedstrijd, eene trffiune
ingestort. In de paniek, welke daardoor
ontstond, werden 20 personen gedood en
162 gewond.
Omtrent deze ramp lezen wjj nader
Een groot onheil, waarbjj 3 personen
direct zgn gedood, en meer dan 100, deels
hopeloos, gewond, had Zaterdagmiddag in
Ibrox Park te Glasgow plaats, bg den In
ternational Association voetbalwedstrijd tus
schen Engeland en Schotland. Vóór het spel
begon, was het publiek over de heining op
het veld gedrongen, waardoor het uitzicht
van de gereserveerde plaatsing af werd be
lemmerd. Om het spel te kunnen laten aan
vangen, moest het publiek de menschen van
het terrein verwjjderen, maar een paar mi
nuten na den aftrap braken de toeschouwers
opnieuw van alle kanten door en vulden
met duizenden het veld, waardoor de wed-
strjjd onmogeljjk werd gemaakt. Ten slotte
maakte de bereden politie een charge over
het terrein om dat schoon te vegen. On
gelukkigerwijs stortte toen onder de op
dringende massa een deel van de tribunes
over een lengte van honderd voet in, en de
menschen vielen over elkander tusschen de
planken, sommigen van 60 voet hoog. Bg
de paniek geraakten bovendien velen onder
den voet. Stukken van het amphitheatre
werden gebruikt als burries om de gewon
den naar het paviljoen te dragen, dat wel
dra vol was, waarna de ongelukkigen achter
op het veld werden uitgestrekt, in afwach
ting van doctoren en ambulances, die ge
lukkig spoedig verschenen. Te 4 uur waren
40 personen met rib-, been- en armbreuken
onder medische behandeling, terwgl een 60
anderen mede voorloopig werden verbonden.
Het moet een ontzettend gezicht zgn ge
weest, dadeljjk na het instorten, die ker
mende massa in de diepte te zien liggen,
te midden van de brokken van vlo9ren en
heiningen; en aanvankeljjk durfde niemand
zich te wagen op den rand van het deel
der tribune dat nog stond, uit vrees dat
het mede zou bezwjjken. Maar toen men
zag, dat geen verder gevaar dreigde, gingen
dadeljjk velen de ongelukkigen helpen, en
toen vonden zjj reeds dadeljjk 2 ljjken, en
stervenden onder de gewonden. Het publiek
voor dan wedstrjjd was niet minder dan
60.000 personen sterk. Om de aandacht van
wie zou komen, als er maar zoo spoedig
mogeljjk hulp verleend werd.
Dr. Riplej stoof zgn huis uit en zgn
rgtuig in, alles was er hem aangelegen osa
dezen, zgn voornaamsten patiënt te behou
den. Hjj gunde zich den tgd niet om de
lantarens van zgn rgtuig aan te steken,
maar reed in vliegenden galop weg. Hjj
woonde iets dichter bg den landheer dan
dr. Smith en was er bgna zeker van, dat
hg er wel vóór haar zgn zou.
Eu dat zou ook gebeurd zgn, als het
grillig noodlot hem niet in de wielen gere
den had, zooals dat ons, stervelingen, zoo
menigmaal overkomt. Of het kwam, omdat
hg zgn lichten niet aanhad, of, omdat zgn
gedachten te zeer vervuld waren met zgn
mededingster, hoe het ook zjj, hg nam bg
een kromming van den weg zjjn draai te
kort, met het gevolg, dat de verschrikte
paarden den duisteren weg oprenden met
het ledige wagentje achter zich. De knecht
van den heer Faircastle kroop verschrikt
uit de sloot, waarin hjj door den schok was
terechtgekomen. Hg streek een lucifer aan
en keek daarmee naar den kermenden dok
ter. Deze richtte zich een weinig op en zag
bg het flauwe schjjnsel, het bloed uit zgn
been stroomen.
Vervloekt! steunde hg, dat is geen klei
nigheid en daarop viel hjj bewusteloos neer.
Toen hjj weer tot zichzelven kwam, was
de knecht verdwenen; hjj was naar het
hoerenhuis gesneld om hulp te halen. Een
kleine jongen liet het licht van een rjjtuig-
lantaren op dr. Riplej's gekwetst been
schjjnen, terwgl een dame met een geopend
étui vol glinsterende instrumenten naast
zich, bezig was, zjjn broekspjjp open ta
knippen.
illDWUBMD
(Slot volgt/.