Hel Land van Heusden en Allena, de Langstraat en de Bonnnelerwaard.
Het verborgen testament.
Ook een geneeswijze.
Uitgever f L. J. YEEHMAH, Heusden.
M 3017.
WOENSDAG 4 JUNI.
1902.
De vrede in Zuid-Aïrika.
UND VAN aliens
VOOR
Dit blad verschat WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per S maanden f l.OO.
Franco per poat zonder prjjsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën ran 16 regels 50 et. Elke reg»l
meer 71/» Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond
ingewacht.
De een gaat om van ongesteldheden
of kwalen genezen te worden naar den
doctereen ander schuwt dezen geleerde
en wendt zich tot een ongeleerden kwak
zalver een derde mijdt zoowel den een
als den ander en doktert zelfnog een
ander heeft evenmin vertrouwen in een
wereldschen geneesheer en wendt zich
in benauwdheid tot den Grooten Ge
neesmeester en verwacht alleen van het
Gebed genezing.
Een schrijver in de V. v. d. D. schijnt
dit een voor ons land geheel vreemd
geneesmiddel toe. Toch is het dat niet.
Hier te lande, op vele plaatsen verspreid,
wonen ook lieden, die bij ziekten alleen
van het gebed genezing verwachtenin
Amsterdam komt zelfs op gezette tijden
een groep menschen samen in de Schot-
sche kerk, genezing zoekend voor ziel
en lichaam, gelijk het heet in de op
roeping. We zijn eenmaal in de gelegen
heid geweest zulk een geval na te gaan.
Een kind leed aan een beeneter, maar
geen geneesheer werd daarbij vertrouwd.
Voor de leus werd hij er bij geroepen,
maar de man sprak van 't gasthuis en
opereeren en daar moest men niets van
hebben. Het werd nu gebracht naar
iemand, die zich aan een klein kuddede
tot voorganger opgeworpen had, die voor
den joBgen bad. Ook gaf hij den raad,
alsof hij niet genoeg vertrouwen had in
zijn eigen gebed, op vochtige plaatsen
onder steenen naar duizendpooteu te
zoeken, die levend in een linnen zakje
te doen en*)p de wond te leggen. Onder
wijl ging hij voort enkele malen per
week te bidden maanden en maanden
lang 't ventje is in 't leven gebleven,
maar van genezen zijn is geen sprake.
We halen dit voorbeeld aan om te
doen zien dat het zoeken van genezing
langs dezen weg ook in ons vaderland
niet onbekend is.
Elders, o. a. in Amerika en sedert
kort ook in Duitschland, wordt ze veel
meer toegepast. In A. noemt men de
gezondbidders beoefenaars der „christe
lijke wetenschap" (Christian Science).
De grondvester dezer wetenschap is een
dame, mevr. Eddy, die in verschillende
werken haar methode heeft ontvouwd,
waarvan het voornaamste binnen 25
jaren 148 oplagen gedrukt werden.
FEUILLETON.
9)
Beuedeu in het dal wordt de slag voort
gezet, op de hoogten donderen de kanonnen,
en rondom het plateau ziet men een kring
wolken van kruitdamp, waarbinnen de dood
een rjjken oogst maakt.
Vergeten is nu alles, wat de soldaat in
zjjn vaderland achterliet. Vergeten zjjn nu
vrouw en kind, vergeten de tranen en jam
merklachten bjj het afscheid. Eer en plicht
doen nu alleen hun eischen gelden.
Daar worden de Pruisische gelederen te
ruggedrongen. Hun hoera sterft weg in den
donder der kanonnen, waarmee de Fran-
schen ginds op de hoogten van Bruville den
vjjand vervolgen. Met een groote overmacht
werpen zg zich op de langzaam terugtrek
kende Pruisen, en thans nadert met een
d». verend geweld ook een Fransche divisie
ruiterjj; blinkende kurassiers met hun wui
vende paardestaarten op de helmen, bont-
gekleede spahis en Algergnsche jagers met
hun witte boeruoes. Daar zet de comman
dant der garde-dragonders zich in postuur,
hg wenkt met zjjn degen, de trompetten
schetteren, en in duizelingwekkende vaart
werpen de Pruisische dragonders zich op de
vjjandeljjken.
Eduard von Altenbrak ziet nog even om
naar zgn manschappen; zgn oog ontmoet
den ernstigen blik van Hendrik, zgn op-
pa ser. Hendrik knikt zgn heer toe, en deze
denkt een oogen blik aan de vilia bg Fried-
richshagen, waar zgn vroaw en kinderen
wonen. Hg ziet als 'fc ware het bleeke ge
laat van Murgherita; hg ziet zgn zoon en
Een harer leerlingen juffr. Schon, een
Duitsche, heeft de beweging in Duitsch
land overgeplant, 'andere dames staan
haar daarin bij en nu heeft de „chris
telijke wetenschap" haar beoefenaren in
HaDover, Berlijn, Hamburg, Bresleu en
elders. Vreemd is het dat Amerikaan-
sche dames niet voor Duitsche patiënten
bidden kunnen. Niet minder vreemd
dat deze methode ook op verren afstand
werkt en per telegraaf hulp gevraagd
kan worden.
De aanhangers van de Christian
Science gronden zich op de verschil
lende uitspraken in de heilige schrift, o.a.
Jac. V 14. In Amerika hebben ze
zich vereenigd tot een kerkelijk genoot
schap, dat in Chicago vier kerken be
zit, in Duitschland is 't nog zoover niet,
al scheiden velen zich van de kerk af.
Hun eerste stelregel is dat van alle
ziekten zonde de oorzaak is en dat dit
te gelooven noodzakelijk is om gene
zing te verkrijgen.
De mensch is een ongedurig, driftig
wezen. Openbaart zich een ziekte dan
wil hij daarvan genezen worden en
spoedig ook. Kan zijn huisdocter hem
er niet afhelpen, dan zoekt hij een
andere, met of zonder wetenschap. Hij
is dan nog het meest geneigd zich toe
te vertrouwen aan een ongeletterde. En
soms geneest die hem of liever geneest
hij trots diens behandeling. De natuur
doet in ziektegevallen wonderen en het
geloof in den geneesmeester eveneens.
Zoo kunnen ook zij, die uitsluitend in
't gebed genezing zoeken, wijzen op vele
goed geslaagde gevallen.
Toch ligt er een groot gevaar in deze
geneesmethode, die wetenschappelijk
heet, maar met de wetenschap heel
weinig uitstaande heeft. Dat men voor
lichte kwalen, hoofdpijn, kiespijn etc.
langs dien weg hulp zoekt, wie zal 't
wraken, maar er zijn gevallen, waarin
tijdverlies met den dood gestraft kan
worden. Kanker b.v. We hebben lijders
gekend, die het mes van den heelmeester
vreezende, van den een naar den ander
liepen, van dezen een pot zalf ontvingen,
door dien lieten bidden. Niets hielp,
de kwaal woekerde intusschen voort en
nam zulke groote proportiën aan, dat
er toen de chirurgijn er 't mes inzette,
geen hoop op behoud meer was.
erfgenaam in den zadel zitten en hem toe
lachen hg ziet de rozige, ronde wangetjeg
en de lieve oogjes van zgn dochtertje; hg
boort zgn kinderen lachen en juichen
het volgende oogenblik stooten de vjjande-
ljjke ruiters tegen elkander. De sabels klet
teren kokend en bruisend, als twee snelle
bergstroomen, dringen de vjjandeljjke troe
pen op elkander in.
Andere regimenten cavallerie mengen zich
in den strgd. Generaal von Barby voert zg a
divisie van vgf regimenten den vjjand te
gemoet; een breeden stroom van ruiters
spreidt zich uit over het plateau van Mars
la Tour tot aan Flavigny, en in zgn vaart
wordt alles meegesleept en vertrapt. Sedert
de slagen van Rossbach en Leuthen, sedert
Waterloo heöft men zulk een ontzagljjk
ruitergevecht niet gezien. De donder der
kanonnen zwjjgt, het geweervuur verstomt,
de blanke sabel en de lans zgn de wape
nen, waarmee het bloedig gevecht wordt
voortgezet. Men ziet Btofwolken in plaats
van wolken kruitdamp, men hoort zwaard-
gekletter, trompetgeschal, het briesohen en
stampen der paarden, het hoera der ruiters
in plaats van den donder der kanonnen en
het geknetter van het geweervuur, en daar
tusschen het gekerm der vertrapt wordende
gevallenen. Man tegen man vechten Duit-
schers en Franschen, beide legers staan
en wachten tot de drom van strjjders uit
eengaat. Ze gaan uit elkander. Over het
slagveld rennen een menigte paarden, wier
ruiters gevallen zgn. Een donderend hoera
klinkt over het slagveldde Franschen
trekken terughoera, de zege is onsklinkt
het uit duizenden keelende Duitschers her
ademen; het gevaar van door den vgand
onder den voet gereden te worden is geluk
kig voorbjj. Hoerade zege is ons. En nu,
trompetters, verzamelengeblazen.
Dat is 't gevaar van alle geneeswijzen,
buiten den weg der wetenschap om. En
zij, die dat niet grif toegeven, laten ze
zich de vraag ook eens voorleggende
wetenschap, is die uit den booze of is
die aan den mensch toevertrouwd door
den Hem eischen vader? Zou het ge
compliceerd menschelijk organisme beter
gekend worden door een ongeletterden
kwakzalver dan door iemand, die er
zijn speciale studie van maakt? Zijn
de middelen uit de apotheek, door de
ervaring tot geneesmiddelen gestempeld,
ook niet geschonken door den Gever
alles goeds?
Dat de zwakke mensch kracht zoekt
in 't gebed, nog eens wie zal 't wraken,
maar dat hij tegelijk grijpe naar de
middelen die onder zijn bereik liggen.
Buitenland.
Londen, 1 Juni. Esn telegram van
Lord Kitchener, d. d. 31 Mei, luidt;
Het document, inhoudende de voorwaar
den van capitulatie, werd hedenavond half
elf door alle Boerenafgevaardigden, Lord
Milner en Kitchener geteekend.
Wjj herinneren ons den tjjd niet, zoo
schrgft de »T<d.«, dat wij een bericht om
trent den oorlog in Afrika ontvingen, waar
van de indruk zoo verbijsterend is.
Er zal dus vrede zjjn in Zuid-Afrika. De
moordtooneelen zullen opbonden, de hoeven
sullen weder opgebouwd worden, de naar
«11e windstreken verspreide Afrikaners zullen
naar hun geboorteland terugkeeren, de vrou
wen en kinderen zullen uit de moordkampen
verlost worden. Bevestigd zullen worden
Ie woorden van het Transvaalsche volkslied
»Ons Ijjden is voorbg c
Maar, helaas, daarop zal niet meer kun-
aen volgen:
Roemt in den zegen onzer dapp'ren
Dat vrjje volk zgn wg.
Onze keel snoert zich samen van leed en
spjjt, een gevoel van eindelooze droefheid
maakt zich van ons meester, dat zóó de
uitkomst moest zgn van den gevoerden hel-
denstrjjd; wjj voelen al het snerpende van
het machteloos verdriet over de zegepraal
van het onrecht over deugd en broedertrouw.
Wg hadden 't zoo anders gehoopt, ge
dacht, verwacht. Wg hebben niet kannen
aannemen, dat de mannen, die een zoo harde
leerschool in de laatste jaren hebben door
gemaakt, zouden te vinden zgn voor een
regeling, die hun volkomen onafhankeljjk-
De tegenstand des vjjands is gebroken,
maar ook de kracht der Dnitschers is ver
lamd. Hier en daar vlamt de strgd nog even
op, maar als de nacht medelijdend zjjae
duistere vleugelen over de bloedige, ver
trapte velden uitspreidt, zwggt het kanon
en bet geweer; de echo van het laatste
schot sterft weg, alles wordt stil, doodstil
in de rjjen der strgders. Alleen hoort men
nog het kermen der gewonden, de aangrij
pende jammerkreten van stervende mannen
en paarden. Het gseljjk tooneel wordt droe
vig verlicht door de brandende dorpen in
den omtrek. Inderdaad, zg, die den oorlog
vervloeken als broedermoord op groote
schaal, zg hebben geljjk, en ieder die de
jammeren des oorlogs gezien heeft, zal dit
met overtuiging moeten beamen.
Donkere gestalten doorzoeken het slag
veld het zjjn de dienaren der barmhartig
heid, die de gewonden opzoeken, ze met de
meeste zorg opnemen en naar het lazareth
dragen, waar de geneesheeren hun treurigen
plicht vervullen. Hoe menig jong leven zien
zg gebroken, hoeveel hoop is dien dag ge
knakt de jammer daarvan wordt dui
zendmaal gevoeld in het vaderland, dat zg
hielpen beschermen.
Somber zwggend zitten de garde-dragon
ders bjj de bivouac-vnren. Hoevelen van
hnnne kameraden liggen na kond en stjjf
daarginds op bet slagveld
Een der dragonders richt zich op en
fluistert een kameraad eenige woorden toe.
>Ja, ga maar heen, Hendrik, c antwoordt
deze; »hjj heeft naar je verlangd. Hg zal
den dag van morgen niet beleven.*
En Hendrik richt zgn schreden naar het
veldlaz&retb, dat aan het niterste eind van
het bivouac is opgericht. Hier liggen de
zwaargewonden op veldbedden; de lichtge
wonden zgn reeds vervoerd naar plaatsen,
heid niet waarborgde. Wg vleiden ons ermee,
dat door volhouden van den reuzenkamp
Engeland ten slotte zon worden gedrongen
aan de Boerenzaak recht te doen weder
varen.
Er zullen allerlei berichten tot ons komeD,
die van de honding der Boeren een ver
klaring zullen gevenmen zal ons waar-
schjjnljjk zelfs spreken van deedelmoedigheid,
die de Engelschen tegenover den dapperen
vgand zullen betrachten. Maar dat alles
zal nooit geheel kannen wegnemen onze
teleurstelling over den afloop van den oor
log, ons groote leed over de zware beproeving,
die aan het Afrikaner volk is opgelegd.
De Boeren hebben zwaar geleden en hnn
moed in den oorlog kan nooit genoeg
geprezen worden. Moreel hebben zg het
trotsche Albion geknakt. Zg hebben dat
gedaan met eigen kracht, want Enropa
verkoos niet op te komen tegen het inter
nationale onrecht, dat in Zuid-Afrika werd
gepleegd. De vorsten, die hadden kunnen
tusschen beiden treden maar 't niet hebben
gedaan, zullen op dezen dag een zwaren
kamp met hnn geweten te voeren hebben.
Duisternis hangt er heden voor ons over de
velden, waar geworsteld is voor de vrjjheid.
Zal het licht er nog weer doorbreken?
Zullen Vrjjstaters, Trans valera en Kaapko
lonisten, wier aanvoeiders zoo eenstemmig
zgn geweest bg het onderteekenen van de
vredesvoorwaarden, geen anderen weg heb
ben gezien dan dezen om te komen tot
hun ideaal, dat zg niet verloochend kunnen
hebben
Geve de Hemel, dat de Verbondenen zich
nooit hnn besluit van den 31 en Mei 1902
zullen hebben te verwgten!
Londen, 2 Juni. In een stampvol
Lagerhuis leest Balfour de vredesvoorwaar
den voor. De voornaamste artikelen van de
overeenkomst zjjn de volgende:
1. De burgers te velde leggen aanstonds
de wapenen neer en leveren alle geweren en
mnnitia ia hun bezit in. Zjj zien af van alle
verzet tegen het gezag des konings, dien
zjj erkennen als hun wettigen vorst. (Toe
juiching).
2. Alle burgers te velde buiten de gren
zen van Transvaal en van den Vrjjstaat en
de krjjgsgevangenen buiten Zaid-Afrika, die
burgers zgn, worden, bjjaldien zjj verklaren
hnn positie als onderdaan van den koning
te aanvaarden, naar hun woonplaats terug
gebracht zoo spoedig er vervoermiddelen
verschaft kannen worden en hun middel
van bestaan verzekerd is.
3. De burgers die aldus zich onderwerpen
die verder van de vechtlinie verwjjderd zgn
hier ligt een Fransch grenadier met grjjzen
baard naast een jong Pruisisch officier van
de garde, ginds een bruine Afrikaanscbe
jager naast een Pruisisch dragonder. Er
wordt geen woord gesproken; nauweljjks
komt een smartkreet over de vast samenge
perste lippen der gewonden. Ia koortsach
tig en spoed helpen de geneesheeren en
ziekenverplegers de ongelukkige krjjgslieden.
Doch menigmaal is alle hulp vergeefach.
Hier en daar buigt de dokter zich over een,
wiens oogen reeds voor immer gesloten zgn.
Wat verlangt ge, dragonder vraagt een
dokter aan Hradrik, die juist binnentreedt.
>Neem me niet kwaljjk, dokter, ik wou
gaarne eens naar rajjn ritmeester zien
ritmeester Yon Altenbrak ik ben zgn
oppasser.*
Daar ligt hjj hjj zal wel gauw sterven.*
Doodsbleek en met gesloten oogen ligt
Edaard von Altenbrak daar neder. Zgn
ademhaling is buitengewoon versneld, en
telkens vertoont zich bloedig schaim op
zgn lippen.
Weenend knielt Hendrik bg dj leger
stede van zjjn heer neder en vat zgn kille
hand. Ritmeester ach mjjnheer.*
De gewonde opent langzaam de oogen
en ziet den trouwen oppasser niet zonder
eenige verwondering aan.
»Zjjt ge daar, Hendrik?* zegt hjj met
groote inspanning. »Ach, ik droomde
mjjn kinderen mjjn zoon. Hendrik,
ga naar mjjn vronw verlaat mjjn zoon
niet. O, tnjjn zoon, laat mg niet
sterven 1
Een vreeselgke aanval van kramp doet
den gewonde kermende dokter komt toe
gesneld.
Richt hem een beetje op; hg stikt.*
Te laat! Een stroom van bloed golft uit
en terugkeeren worden niet beroofd van
hnn persoonljjke vrgheid en eigendom. (Toe
juiching).
4. Geen burger- of strafrechtelijke ver
volging wordt ingesteld tegen burgers die
zich aldus onderwerpen of aldus terugkeeren
voor eenige daa 1, die in verband staat met
het voortzetten van den oorlog. Deze be
paling strekt zich echter niet uit tot zekere
daden in strgd met het oorlogsgebrnik,
welke daden na het einde van de vjjande-
ljjkbeden voor den krggsraad komen.
5. De Nederlaudsche taal wordt op de
openbare scholen in Transvaal en Vrjjstaat
onderwezen, waar de ouders der kinderen
het verlangen, en wordt bg de rechtbanken
toegelaten, waar het noodig is.
6. Het bezit van geweren wordt toege
laten aan wie er om vragen tot zelfver
dediging en rerlof er toe krjjgen.
7. Het militaire bewind wordt zoo spoe
dig mogeljjk vervangen door burgerljjk be
stuur en zoo spoedig als de omstandigheden
het bepalen worden vertegenwoordigende
instellingen als inleiding tot eigen bewind
(selfgovernment) ingevoerd.
8. Er wordt een commissie in ieder dis
trict benoemd ten einde hulp te verleenen
om de menschen naar hun woonplaats terug
te brengen en hun van middelen te voor
zien vooj het herstel van hun hoeve. De
regeering stelt 3,000,000 pd. st. ter be
schikking van de commissies en behalve
doze vrjje gift is de regeering bereid voor
hetzelfde doel geld te leenen, gedurende
twee jaar vrjj van intrest en terug te be
talen over een tjjdperk van jaren tegen 3
pet. intrest. Geen vreemdelingen of opstan
delingen kunnen van deze bepaling voor
deel trekken.
Wat de behandeling van de opstande
lingen betreft, heeft Lord Milner aan de
Boerenafgevaardigden een verklaring voor
gelezen, waarvan de hoofdzaak het volgende
is: De behandeling van de Kaapsche en
Natalsche opstandelingen, dia zich onder
werpen, zal, als zjj naar hun kolonie terug
keeren, bepaald worden door de koloniale
regeeringen in overeenstemming met de wet
ten dier kolonies.
De Kaapsche regeering is van oordeel,
dat het gros der opstandelingen levenslang
van het kiesrecht verstoken moet zgn en
den mond van den ongelukkige een
trilling het hoofd zinkt op de borst
Edaard von Altenbrak is dood.
Langzaam legt de trouwe dienaar hora
op zjj o legerstede en bedekt zgn gelaat
met zjjn handen. Met ernstig gelaat staat
de dokter naast hem.
»Ge zjjt een brave borst 1 Raak nu maar
niet zoo van streek, hg laat tenminste geen
huishouden na.c
»Geen huishouden !c Hendrik springt op.
Die laatste hartverscheurende woorden van
zgn heer klinken hem nog in de ooren; hjj
legt de hand op zgn hart en fluistert:
>Ik zal ze niet verlaten die arme vrouw
en die aruse, ongelukkige kinderen.*
Daar klinkt door den nacht het verza-
melsignaal der dragonders; nog eenmaal
legt Hendrik zgn hand op de gebroken
oogen van zgn heer en nu snelt hjj weg
ook hem roept de plicht.
VIL
Onder het woelige rumoer van den krjjg
is het Daitsche keizerrjjk als herboren op
gestaan, en na is Berljjn, de keizerstad, iu
feestdos. Vau alle huizen wapperen de vlag
gen met de kleuren van het niewe rjjk; ia
vele straten ziet men ze in rjjen langs de
huizen. Korven met bloemen ziet men bjj
de geopende vensters staan, en van geluk
stralende gezichten zien de straat langs en
luisteren of ze de muziek nog niet hooren.
Vandaag keeren de gardetroepen in Berljjn
terug, de dappere krggers, die de hoogten
van Saint Privat bestormden, bjj Séian
keizer Napoleon gevangeu namen en bg La
Bonrget den ovtrmachtigen vgand terug
dreven. Aan de spits ziet men den eersten
keizer van het nieuwe rjjk, den grjjzen held.
Wordt vervolgd).
NIEUWSBLAD