liet Land van Heusden en Altena, de Langstraat en de Bommelerwaard. Het verborgen testament. M 3031. Coöperatie. Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden, WOENSDAG 23 JULI. 1902. 1£T LA W VAN ALTEN* VOOS Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG. Abonnementiprjji: per 3 maanden f l.OO. franco per poet zonder prj'sverhooging. Afzonderlijke nummers 5 cent. Advertentiën van 16 regel» 50 et. Elke regel meer 77i et. Groote letter» naar plaatsruimte. Advertentiën worden tot Din»dag- en Vrijdagavond ingewacht. IY (Slot). Wanneer men met onbevangen blik de coöperatie als maatschappelijk ver schijnsel beschouwt en een open oog heeft voor de groote voordeelen, welke ze biedt juist aan de breede klasse der minvermogenden, dan is het inderdaad bedroevend te zien, hoe weinig ze hier te lande nog is doorgedrongen. De amb tenaren, voor wie in nog sterkere mate dan voor andere loontrekkenden geldt, dat hun inkomen trager stijgt, dan de eischen, die men hun stelt en de be hoeften, die ze gevoelen, de ambtenaren hebben het eerst de coöperatie aange grepen als een welkom middel, om hun karige inkomsten indirect te verhoogen. Toen volgden de boeren. Maar de eigen lijke werkliedenklasse? Men heeft om zoo te zeggen, een vergrootglas noodig, om daar de sporen van coöperatie te ontdekken. Wanneer zullen zij, die van het werk hunner handen moeten leven, het voorbeeld hunner overzeesche mede arbeiders volgen en tot het besef komen, dat de coöperatie een middel bij uit nemendheid is, om hun welvaart te verhoogen Natuurlijk vindt ze bestrijders. Welke goede zaak heeft die niet? De een noemt coöperatie een soort van philan- tropie, een ander weer ziet in haar het werktuig, om den middenstand, die toch al in verdrukking is, nog verder in den hoek te dringen en heeft dan voorna melijk het oog op winkeliers, bakkers en dergelijke neringdoenden. Laat ons zi'ën, wat daarvan aan is. De coöperatie zou een bijzondere vorm van philantropie zijn? Maar ze doet immers geen beroep op de naastenliefde. De eigenliefde is veeleer haar drijfveer. Zij wil de welvaart harer beoefenaars niet bevorderen ten koste van die van anderen, maar tegelijk met die van anderen, en door dat te doen is ze niet alleen direct gericht op het belang van enkelen, maar is ze tevens indirect werk zaam in 't algemeen belang. Met lief dadigheid heeft coöperatie niets uit staande. Eerder nog zou men haarkunnen noemen een vorm van gemeenschappelijk sparen. Zij zou dus werken ten nadeele van den middenstand Maar we hebben juist trachten aan te toonen dat de geheele ontwikkeling der maatschappelijke ver houdingen er op gericht schijnt, de FEUILLETON. 23) Evenals Gerda vroeger wel had opge- meikt, betrok Edaards gelaat; hij staarde in de verte, alsof hg vermg len wilde haar aan te zien. Er volgde een poos van stilte. Gerda gevoelde, dat e<m geheime zorg of een teleurgestelde hoop den jonkman drakte, en dat die hem plotseling zoo droevig stem de. Uit baar blikken sprak harteljjk mede- lgden; maar zg bewaarde een verstandig stilzwijgen. Na een poos zside zg >Er blgft wel niemand bevrgd van droevige ervarin gen maar gelukkig is diegene, die aan den avond des levens een veilige rustplaats vindt, zocala uw moeder bg u Verwonderd keek Eduard op naar Ger da'» ernstig gelaat. »lk zon denken, freule, dat uw leven tot heden vrg is gebleven van droevige erva ringen of smartelgke aandoeningen.* >0, ja, dat gelooft u, omdat mgne ouders rgk en aanzienlgk zgn, daarom moet ik wel gelukkig zgn. Maar de uiterlgke omstandigheden allten maken den mensch niet gelukkig, en dan, mijnheer Montelli, u vergeet, dat mgne uiterlgk zoo schitte rende positie slechts duurt zoolang mgn vader leeft. Altenbrak is een majoraat; na mgn vaders dood ben ik doodarm en hang ik geheel af van de genade mjjns broeders, den erfgenaam van Altenbrak.* Wederom bemerkte zg plotseling iets vreemds in Ednards gelaat. Erfgenaam van gelederen der zelfstandige werkkrachten te dunnen om die der loontrekkenden aan te vullen. Gelukkig is daarmede nog niet bewezen, dat de financiëele positie van die in rang verlaagden tevens slechter wordt. „Goed knecht is beter dan klein baas," hoort men immers wel eens zeggen. En we hebben niet te vergeten, dat de coöperatieve vereeni- gingen enkel de verhooging van het stoffelijk welzijn harer leden tot onmid dellijk doel hebben. In plaats van den middenstand aan te vallen, steunt ze dien door op te beuren hen, die er uit dreigen weg te zinken. Dit wil nu natuurlijk niet zeggen, dat niemand schade lijdt, wanneer ergens met de coöperatie wordt begonnen. Bij de invoering van iets nieuws zijn er altijd slachtoffers. Dat is nu eenmaal zoo. Bij de verbetering van maatschap pelijke- toestanden, moet het persoonlijk belang wijken voor het algemeen wel zijn. Waar honderd baat zullen vinden, zal één nadeel moeten lijden. Toen de stoombooten kwamen, verloren de trek schuiten hun passagiers. Toen de spoor wegen werden aangelegd, hieven de vrachtrijders en omnibusondernemers jammerkreten aan. Doch de booten en sporen en trams kwamen er niettemin en de kreten van schuitenvoerders en voerlieden gingen verloren in het geraas der nieuwerwetsche verkeersmiddelen. Doch dwaas is het, te willen beweren, dat de sporen werden gebouwd öm de vrachtrijders een beentje te lichtendat de booten in de vaart werden gebracht öm de trekschuiten er uit te werken. Neen, de stoomfluiten van spoor en boot riepen schippers en conducteurs en postiljons toe: „Gaat heen, gij zijt niet meer noodigZoekt een anderen werk kring. Tracht op andere wijze van nut te zijn in de samenleving!" De coöperatie verzwakt den midden stand niet, zooals oppervlakkige en door eigenbelang verblinde lieden dikwijls beweren, integendeel, zij heeft tot strek king een gezonde, krachtige en groote middenstand te doen geboren worden door velen, die nu bezitloos zijn, inde rijen te plaatsen van hen, die deel heb ben aan het nationaal vermogen. Nog iets. Al heeft de coöperatie het stoffelijk welzijn harer beoefenaars op het oog, zij heeft ook een zedelijke roeping. Zij oefent tevens een buiten gewoon opvoedende invloed op hen uit. Het besef, dat ze door eigen inspanning en overleg en door onderlinge samen- Altenbrak Wie was d« rechte erfgenaam Was hjjzelf niet de rechte man? Was het niet lafhartig van hem den strjjl ooi het vad-rljjk erfgoed op te geven?* Het bloed zjjns vaders vloog koortsach tig door zgn aderen en benam hem bgna den adem. Zgn gelaat werd donkerrood en onwillekeurig bal<L bjj da vuist. Verbaasd sloeg Gerda hem gade. U zgt ontstemd, mgnheer, sprak zg toen, en ons gesprek heeft zulk een ernstige wer ding genomen, dat nw stemming daardoor niet verbeteren kan. Kom met mg een eind- weegs het bosch in. De stilte en eenzaam heid daar zallen u de zorgen van den dag doen vergeten. Zwijgend stapte Eduard naast haar pa .rd op het smalle pad voort en boog dikwgis de takken ter zjjde, die den weg versperden. Zwijgend zat ook Gerda in den zadel en blikte in een ongewone gemoedsaandoening op baar stommen geleider neder. Hoe kwam het toch, dat zg na zoo'n korte poos zoo vertrouwelijk met dezen vreemden man was geworden? Waarom vond zg geen rnst meer in de prachtige vertrekken van het slot, sed-rt zg hem had leeren keBnen? Wat dreef haar eiken dag opnieuw naar het bosch, naar die plaatsen, waar zg hem ontmoet had? Waarom moest zg dag en nacht aan hem denken? O, haar hart ontroerde, zg begreep, dat het liefde was, die dat verlangen en die onrust in haar gebracht hadl Haar hart be-fde bg de gedachte, dat eenmaal het oogenblik moest komen, waarin zg afscheid zou moeten nemen van haar liefde, van haar hoop. Want zg kende haar ouders genoeg om te weten, dat haar liefde werking hun positie verbeteren, staalt hen in den strijd om 't bestaan. Ze gaan ook gevoelen, dat hun belangen solidair zijn, dat gemeenschappelijk op treden een eerste vereischte is, wanneer ze hun levensstandaard willen verhoogen. De gewoonte, om elkanders doen en laten nauwlettend gade te slaan, heeft ten gevolge, dat ieder voor zich zelf, zich nauwkeuriger rekenschap gaat geven van zijn willen en streven en dus medewerkt tot instandhouding van ge zonde zeden en gebru.ken ten aanzien van do verdeeling en het gebruiken van het inkomen. Ze maken zich ver trouwd met het denkbeeld, dat het plicht is, eenmaal gesloten verbintenissen na te komen. Zoo werkt de coöperatie zoowel de zedelijke als de stoffelijke verheffing van 't volk in de hand. Wanneer zal ze ook in ons volksleven de plaats komen op- eischen, die haar toekomt en de zege ningen verspreiden, die ze in haar schoot verborgen houdt? De ambtenaren met een vast, doch meestal karig salaris, de loontrekkenden in particulieren dienst, de boeren, de breede klasse van kleine burgers, die in den economischen strijd maar nau welijks het hoofd boven water houden, zij allen zullen in hun eigen welbegrepen belang meer en meer tot het besef moeten komen, dat coöperatieve samenwerking een belangrijke schrede is op den weg naar sociale verbetering. Buitenland. De commissie, door den gouverneur van Martinique benoemd om eon berekening te maken van de verliezen, veroorzaakt door de jongste ramp, zoowel te St. Pierre als in de andere plaatsen, komt tot een totaal van 200 millioan francs. In een brief van 2 Juli, opgenomen in de »Temps«, worden bijzonderheden mede gedeeld over den puinhoop, die eenmaal de stad St. Pierre was. Merkwaardigerwijze verandert de vorm van den bod^m eiken voor den eenvoudigen ingenieur bg hen geen goedkeuring zon vinden. Vroeger of later moest de dag komen, dat zg hem voor 't laatst zag, dat zjj hem de hand tot afscheid zon reikeB, al was dat dan ook onder tra nen en met een bloedend hart. Maar tot aan dien dag wilde zjj in onschuldigen om gang met den geliefden jonkman gelukkig zgn. Het pad voerde nu afwaarts in een enge kloof. Groote steenen en grof kiezelzand be moeilijkten den gang van het paard. Zondt u niet afstijgen, freule Gerda?* vroeg Eduard. »Uw ros kon hier licht een misstap doen.* Dat geloof ik niet; het is voorzichtig genoeg. Maar u hebt gelijkhet is aange namer te loopen dan te rjjdeD, als men bg eiken stap most toezien.* Zg het haar rjjdier stilstaan, richtte zich op in den zadel, leunde zacht op Eduards schouder en sprong op den grond. Eduard wierp de teugels over zgu arm en na daal den zg verder in het enge dal af. Langzaam schreden zg op het smalle voetpad voort, tot zs het bjjua ten einde waren. Hier sprong een beek als een heldere bron uit het rotsgesteente, door menschen- handen tot een grot vervormd. Eenige ban ken van rooden steen stonden bg de bron, waar de vergeet-mg-nietjes in overvloed om heen groeiden. Yan hier overzag men het grootste gedeelte van bet dal, dat een ver rukkelijk schouwspel aanbood. Ver verwijderd van het gewoel der wereld, scheen dieschoone plek g' schapen om te droomen, te dichten.... En hier t>rak het gs tujschen de jongelie den. Hun jonge harten liepen over, en door hun aandoeningen meegesleept, vergaten zg dag. Op sommige plaatsen is de aschlaag nog 4 tot 5 meter hoog, op andere ziet men het plaveisel der straten, en verderop weer inzinkingen, waar de buizen der waterlei ding, die elders nog op haar plaats liggen, vgf a zes meter boven den grond uitsteken. De volkaan had bg de laatste uitbarstingen de lg'ken met asch bedekt, maar de latere regens hebben de asch weggespoeld en de tot ontbinding overgegane ljjken te voorschijn doen komen. Van Sr. Pierre tot le Piêfieur is de kast zoo veranderd, dat men haar niet herkent. Waar vroeger een breed strand was, verheft zich nn een steile rotswand van 20 tot 30 meter Loogte. Het vlak Sainte Philomène staat geheel onder water. Basse Point is verdwenen onder verscheiden achtereenvol gende sljjklawines. Uit Harabnrg wordt d.d. 21 Juli gemeld Hedennacht te half ééa is de stoomboot Primas* op de rivier de Elbe nabjj Blan ken? se door de zeesleepboot »Hansa« plot seling aangevaren, door midden gesneden en gezonken. De »Primu8« had 185 passagiers aan boord, voor het grootste deel leden van de Eilbecker Zangvereeniging. Slechts ong*v»er 30 passagiers zgn gered. Een nader bericht meldt: De aan de Hamborg- Amerika-ljja toebe- hoorende zeesleepboot >Hansa< trof de plei- zierboot »Primus«, die, naar het scbjjnt, bg Blankenese te vroeg uit het Zuidelijke vaarwater naar het Noordelijke vaarwater zwenkte, in de machinekamer. Zg beproefde de >Primus« op h<t land te schuiven, maar raakte zelf aan den grond. De »Primus« dreef van de »Hansa« af en zonk. Door middel van ladders en touwen warea in- tasschen 50 menschen op de >Hausa« ge red; 70 anderen warden door de booten der Bansa* opgenomen; eenigen zwommen naar den oever; ODgeveer 50 verdronken. Dertien lgken zgn reeds uit de rivier op gehaald. Volgens de laatste berichten over de ramp met de »Primus«, op de Elbe bg Hamburg, moeten de eerste geruchten gelukkig zeer overdreven geweest zgn: tot dasver zouden 8 lgken gevonden zgn, en in het gehe-1 slechts 14 menschen vermist worden. Te Bra in Pieniont (Italië) is een van anarchisme verdacht persoon gearresteerd, die, naar men meent, Beojamino Torelli de wereld en zonken in elkanders armeD. De zon ging reeds onder, toen Gerda van Eduard afscheid nam. Hand in hand, oog iu oog, stonden de jongelieden te. enover elkaar, met kloppende harten en gloeiende wangen. Vaarwel, Eduard*, fluisterde zg, »al worden wg ook voor eeuwig gescheiden, dan zal ik toch steeds aan dit oogenblik denken.* Zg wilde haar hand uit die van Ednard losmakenmaar de jonkman hield die vast en trok het meisje nogmaals aan zgn borst. Beloof me, Gerda, dat ge morgen nog maals hier komt. Ik heb je nog niet alles gezegd, wat mg op het hart ligt. Ik heb je bekend, dat ik je onuitsprekelijk liefheb, maar het geheim van mgn leven hebt ge nog niet vernomen. En ge moet alles weten, eerst dan kunt ge beslissen of wg voor eeuwig zullen scheiden of samen voor ons geluk zullen strjj len. Reeds lang heb ik er over gedacht, of ik jo alles zon zeggen, maar thans nu ik ja liefde heb gewon nen is het mgn plicht, en morgen zult ge vernemen, wat ons voor eeuwig scheidt of ons voor altjjd vereenigt. Dezen stond wil ik niet ontwg len door de onthulling van een droevig geheim. Het aar, waarin wg elkaar onze liefde bekend heboen, mag niet dan een vroolgke herinnering achter laten. •Ik zal komen, Ednard, ik beloof het j-I« Ednard Montelli hief Gerda in den zadel, nog even boog zg voorover, Eduard drakte een kas op baar voorhoofd, en toen galop peerde zg weg. Eduard oogde haar na, totd t haar blauwe sluier uit het gezicht verdween. Toen nam heet, barbier is en zoo juist uit Patterson was aangekomen. In zgn bezit werd een huldiging gevonden van Bresci, waaraan was toegevoegd een besliste bedreiging te gen het leven van koning Victor Emmanuel. De politie meent, dat de aangehoudene een aanslag op het oog had op den koning, bg diens terugkeer nit Rusland. Men vond anarchistische brieven, een plaat, de apotheose van Bresci voorstellend, in den vorm van een engel, in de wolken zwevend. Onder de plaat leest menAls koningin Margherita veel geweend heeft over haar echtgenoot, zal zg nog meer wee- nen over haar zoon. De koning en de koningin komen zeer dikwgis te Bra per automobiel. De politie veronderstelt, dat de gevangene een aanslag tegen den koning voor had, zoodra deze uit het buitenland terug zou zgn. Uit Patterson wordt getelegrapbeerd, dat men daar geen anarchist, Torelli genaamd, kent. Een Hongaarsch dokter, die een reis naar Gei è/e gemaakt heeft, deelt mede, dat Luccheni, de moordenaar van de Keizerin van Oostenrijk, sadert eenige dagen opgeslo ten is in een krankzinnigengesticht. De Zwitsersche autoriteiten trachten dit feit verborgen te houden, maar de bericht gever van de >Hirlap< beeft het geheim toch weten te ontdekken. Aan geen enkel bezoeker van het gesticht, zelfs aan de dokters niet, wordt toegestaan, om den koningsmoordenaar te zien. Overal komen berichten omtrent aard bevingen vandaan. Nu weer uit Perzië. Een hevige aardschok, die drie minuten damde, werd gevoel 1 bg Bender Abbas, aan de Per zische Golf. Alle groote gebouwan leden schade. Een persoon werd gedood. De aard- schuddingen herhaalden zich nog meer malen. Uit Port of Spain wordt geseind dat de bevolking van het eiland St. Vincent (West- In lie) hevig verontrust is over een reeks nieuwe, hevige aardschokken. De schokken begonnen Donderdagmor gen. Te Kingstown heeft men alle winkels en woonhuizen ontruimd. Uit Akxmdrië wordt gemeld, dat zich te Mouchu, nabg Siout, in Bensden-Egypte, 96 gevallen van cholera hebben voorgedaan, waarvan 50 met doodelgken afloop. hg weer plaats op de bank, waar bg geze ten had, waar hg voor haar knielde en haar handen kuste. Het was hem zoo w 1 en toch zoo wee om het hart. Gelukkig door het bewustzjjn, dat zg hem beminde, rampzalig door het zekere vooruitzicht, dat morgen alles gedaan zou zgn. Maar moest hg haar zgn geheim toever trouwen? Moest hg? Handelde hg goed, de misdaad van baar eigene ouders te ont hullen? De misdaad? Hg geloofde, dat er een misdaad gepleegd was, maar hjj alleen geloofde dat. Alle anderen meenden, dat een ongelukkige samenloop van omstandigheden bet publiek maken van het huweljjk zijner ouders verhinderd hadja, zgn eigen moeder was in den loop der jaren gaan g looven, dat dit de waarheid was. En was het dan onmogelijk, dat hier een betreurens waardige dwaling in het spel was, dus dat Gerda's ouders ter goeder trouw gehandeld hadden Neen, zoo moest het zeker zgn, want een Altenbrak, Gerda's vader, kon geen' schnrk, geen bedrieger zgn! En als dat zoo was, dan was er ook hoop, dat alles nog goed zou worden. Als Gerda hem maar standvastig trouw bleef, zou haar vaders tegenstand wel te overwinnen zgn. Was bg zelf niet de zoon van een Altenbrak? Vloeide ook niet in zgn aderen het adollgtc bloed van het oude riddergeslacht? Thans berouw de het hem dobbel, dat hg bg zgn moeder niet bad aangehouden om den naam Alten brak aan te nemen. De baron had dan een aanklacht ingediend, de justitie zou de zaak onderzocht hebben, en wie weet, of zgn goed recht niet zonneklaar gebleken was. NIEUWSBLAD MM Th Marseille worden groote toebereidselen gemaakt voor de ontvangst van generaal Louis Botha, Vrjjdag 8 Augustus; de com missies, gevormd voor de ontvangst van president Kruger, worden opnieuw samen gesteld /oor de feestelijkheden ter eere van Botha, die te Marseille waarscbgnljjk een bgzonderen vertegenwoordiger van den ex- president Kruger zal ontmoeten. (Wordt vervolgd).

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Nieuwsblad het land van Heusden en Altena de Langstraat en de Bommelerwaard | 1902 | | pagina 1