Hel Land van Heusden en Altena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
Bedroevende getallen.
Het verborgen testament.
UitgeverL. J. VEERMAN, Heusden.
M 3035.
WOENSDAG 6 AUG.
1902.
n. siot.
voos
O
Dit blad verschat WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f l.OO.
franco per post zonder prjjsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën yan 16 regels 50 et. Elke regel
meer 77i ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Adyertentiën worden tot Dinsdag- en VrjjdagavoDd
ingewacht.
De recidive de herhaling van mis
drijf door zeker persoon is het ver
schijnsel, dat duidelijker dan het vurigste
betoog aantoont de waarde en beteekeüis
van zeker strafstelsel. De recidive nu,
blijft steeds bedenkelijk. Yan de 15000
gestrafte misdrijven werden er in 1900
niet minder dan 40 bedreven door
personen, die reeds gezeten" hadden.
Maar draagt de houding, die de maat
schappij tegen veroordeelden aanneemt,
daarvan niet voor een deel de schuld?
„Hij heeft gezetenzoo klinkt de waar
schuwende stem, en de man, die werk
vraagt, wordt onverbiddelijk wegge
stuurd. „Hij heeft gezeten!" en het
wantrouwen ligt op de loer. De ont
slagen zondaar is de geteekende, de
verworpeling, de geschuwde. Hij draagt
het Kaïnsmerk op het voorhoofd. Wacht
u voor hemEn alle deuren worden
voor hem gesloten. Hij, die steun zoo
zeer behoeft, en brood vraagt, brood
voor werk, hij wordt als een schurftig
schaap gemeden, men spuwt hem in 't
aangezicht. Maar hij moet toch eten,
moet toch herberg hebben. Och, 't is
te voorzien. Al was hij ook bezield met
de beste voornemens, toen hij de kerker
poort verliet, hij is gedoemd terug te
keeren vanwaar hij kwam. „La vie est
rude et le monde n'a pas de pitié
ruw is het leven en de wereld kent
geen medelijden. Met hem althans niet.
Zeker, er is nog veel te doen voor
rechters, onderwijzers, predikanten en
allen, die door hun ambt gedwongen
worden, iets bij te dragen tot de zedelijke
verheffing van ons volk. 15000 mis
drijven in één jaar. De resultaten van
ons strafstelsel zijn tot heden bedroevend.
Maar voorkomen is beter dan genezen.
In 1898 waren er onder de veroordeel
den 10 analphabeten, d. w. z. lieden
die lezen noch schrijven konden. In
1900 was hun aantal iets minder, ruim
87s "Wel een bewijs, dat iemand,
die in zijn jeugd de schoolbanken ver
meden heeft, veel grooter kans loopt,
in 't boevenpak gestoken te worden,
dan hij, die onderwijs, al is 't ook slechts
het allereerste, heeft genoten. De volk
school heeft dus een roeping te vervullen
en het geld, dat daarvoor uitgegeven
wordt, ontvangen de belastingbetalers
voor een deel terug in den vorm van
meerdere veiligheid van persoon en
FEUILLETON.
27)
»Mjjnh*er Montelli geloofde, dat de fa
briek op Neuenbrak nog gered kon worden,
als het beheer anders werd ingericht.*
»Wat weet ge yan dien heer?* yroeg de
baron, terwjjl bij met argwaan zjjn dochter
gadesloeg.
»Hg is de zoon yan een rjjk, voornaam
man, uit een oud adelljjk geslacht.*
»Heeft hg je dat gezegd?*
»Zjjn moeder, eene eerwaardige dame,
heeft mg dat gezegd.*
»Zjjn moeder?En de naam van zjjn
vader?*
Baron Willy was zoo wit geworden als
sneeuw. Hg verkeerde in vreeselgke span
ning.
»Ik ken den naam niet; noch Eduard
noch zjjn moeder wilde den naam noemen.*
De baron zuchtte diep. De spanning zjjner
zenuwen verminderde. In zjju opgewonden
heid bemerkte hg niet eens, hoe vertrouwe
lijk die naam Eduard over baar lippen
kwam. Nogmaals was dus het lot hem gun
stig geweest. Zjju dochter, welker liefde en
achting hg niet kon missen, zjj wist nog
niets van het geheim. De eenige op de we
reld, die voor hem nog liefde en achting
gevoelde en die bjj zelf nog lief had, zjjn
dochter Gerda, mocht nooit eenig vermoeden
krjjgen van de schuld, die hg op zich had
geladen.
goederen, 't Is van algemeene bekend
heid, dat onder de grootste misdadigers
vele zwakzinnigen worden aangetroffen
menschen, die niet bij machte zijn, een
krachtig opwellende begeerte te onder
drukken menschen, die, niet geleid door
zedelijke beginselen en daarbij zwak
van wil, ten speelbal zijn van huu dier
lijke hartstochten. De plannen, thans
aanhangig bij de regeering, om ook te
voorzien in onderwijs voor achterlijken
en zwakzinnigen, verdienen dus alleen
reeds met het oog op de criminaliteit,
hartelijke toejuiching.
Maar wanneer nu een jeugdig persoon,
hetzij dan tengevolge van gebrekkige
of verwaarloosde opvoeding of wel door
andere oorzaken, op het punt staat,
voor 't eerst kennis te maken met de
cel, zelfs dhn nog is er kans, hem daar
voor te bewaren, mits hij van dat tijd
stip af gesteld wordt onder nauwlettend
en voortdurend toezicht van personen,
die hem steunen als hij wankelt, van
goeden raad dienen, als hij radeloos is
van personen, die bovenal hem onttrek
ken aan de verkeerde invloeden, waar
onder hij tot nog toe leefde en op
groeide. In die richting werkt de ver-
eeniging „Pro Juventute," die al menig
„boefje" onder haar vleugelen heeft
genomen en wèl bewaard.
Wil men de gevangenis ontvolken,
men dient den weg, die er heen leidt,
zoo smal mogelijk te maken. Giftig voor
de ziel is het brood, dat daar gegeten,
het water, dat daar gedronken wordt.
Houd een zondaar uit de cel en ge
bewaart hem voor het lot van recidivist.
De maatschappij is nu eenmaal zoo, ze
drijft den boosdoener, die ontslagen is,
weer naar de gevangenis terug. De deur
moet dus niet wagenwijd open, doch
op een kier gezet worden. In sommige
landen kent men de voorwaardelijke
veroordeeling. De man, die voor de
eerste maal zondigde, wordt nog niet
in den kerker geworpen. Men wacht
er zich nog voor, hem het brandmerk
op het lichaam te drukken. Men waagt
het nog eens met hem en laat hem voor
ditmaal nog eens vrij uitgaan. Maar
altijd zweeft hem het zwaard van Da
mocles boven 't hoofd. Men geeft hem
nog een kans zich te beteren, zich op
te heffen na zijn val. De kerkerdeur
staat voor hem op een kier, zeker, maar
wanneer hem nog eenige wilskracht
rest, zal hij het boevenbrood niet be
hoeven te eten. In duizenden gevallen
worden personen daardoor van een jam
merlijken ondergang gered. De betee-
De geweldige spanning der laatste oogen-
blikken werd nu door een terugwerking ge
volgd. Hg kon zich niet staande houden, en
wilde daarom met wankelende sehreden en
al tastende naar zijn stoel gaan. Doch hjj
zou neergestort zjjn, als Gerda niet toege
sneld was, om hem te grjjpen. Zg bracht
hem naar de sofa, waarop hg kermend
neerzonk.
Gerda zorgde uitstekend voor hem. Zg
haalde een zachte deken, spreidde die oyer
zjjn knieën, legde een kassen onder zjja
hoofd en trachtte hem te Iroosten.
»Laat mg alleen,* verzocht hjj na een
poos. »Ik gevoel mg weer heel wel... ga,
mjjn kind, ga heen.*
Met zacht geweld drong hjj Gerda weg,
zoodat zg wel aan zjjn verlangen moest
voldoen. Diep bedroefd wilde zjj heengaaD,
toen hjj haar nog eens terughield. Hg trok
haar dicht bjj zich, keek schuw in het rond,
alsof hjj vreesde beluisterd te worden, en
fluisterde toen: >Eéi ding moet ge me be
loven, mjjn kind. Vermjjd di<?n man, waar-
vaD ge gesproken hebt.*
»Wat, vader? mjjnheer Montelli?*
Ja, Eduard Montelli 1 Het past niet voor
mjjn dochter, met dien man om te gaan.
Beloof me, dat ge elke ontmoeting met
hem znlt vermgden, beloof me dat!*
Gerda keek haar vader strak aan. Er
kwam een vreeselgk vermoeden bjj haar op.
Eduard's geheimzinnig verhaal van het
in stilte gesloten huweljjk zjjner ouders
zjjn weigering om den naam zjjns vaders
te noemen de hevige schrik van haar
vader, toen zjj Eduard Montelli's naam
noemde 1 Zon haar vermoeden juist zjjn?
kenis van de voorwaardelijke veroor
deeling wordt door nagenoeg alle rechts
geleerden ter wereld erkend, in ons
land echter draalt men nog dit'middel
aan te grijpen, hoe luid de recidive
spreekt. 15000 misdrijven! Voorwaar,
veel is er nog te doen voor rechters,
voor de zieleherders van alle gezindten,
voor onderwijzers, voor allen, die door
ambt of plicht of door bun hart ge
roepen worden, iets bij te dragen tot
de zedelijke verbetering van ons volk.
Buitenlands
Zooals bekend, is in de meeste kantons
van Zwitserland da doodstraf afgeschaft. Een
uitzondering maakt het kanton Freiburg.
Oaar heeft dezer dagen, na dertig jaren, de
eerste terechtstelling wedar plaats moeten
hebben. De ter dood veroordeelde is de moor
denaar Etionne Chattone, die op degruwe-
ljjkste wjjza een meisje heeft vermoord ea
op 21 Jan. door bet hooge gerechtshof is
veroordeeld tot den dood door onthoofding.
Hg heeft gratie aangevraagd bjj den Groo-
ten Raad, doch dit verzoek is de vorige week
met 76 tegen 23 stemmen van de hand ge
wezen.
De Zweedsebe luchtschipper Unge heeft
Zaterdag in den door hem vervaardigden
luchtballon »Cylindric« in esnige uren een
tochtje gemaakt van Zweden naar Novgo-
rod-Weliki, 130 K.M. ten Zuiden van Pe
tersburg.
Yooitdurend komen uit Midden-Amerika
»n Californië nog berichten omtrent aard
schokken. Te Las Alemas, in ^alifornië,
werden in den tjjd van twee dagen niet
minder dan 75 aardschokken gevoeld. Een
kerk en nog vele andere gebouwen, werden
vernield. De menschen werden des nachts
uit ban bed geworpen.
Professor Wheilsr, van de Californische
Universiteit, voorspelt een herhaling der
schokken, en raadt de bevolking aan zich
ia' veiligheid te stellen.
Als de zitting van het Amerikaansehe
Parlement gesloten wordt, dan gaat het er
in de zittingzaal nogal vermakeljjk toe. Zoo
lezen wjj, dat dit jaar, zoodra de president
het s'nitingsdecreet had voorgelezen, de heer
Tawney, afgevaardigde van Minnesota, on-
middelljjk aanhief >My country, 'fc is of
thee* en dat de collega's bjj het refrein in
vielen. Toen richtte de zanger zich tot den
Zou haar vader de man zjjn, die Eduard
van zijn vaderljjk erfdeel beroofde?
Waarom geeft ge mjj geen antwoord
stoof haar vader op. Waarom kjjkt g8
mjj zoo aan Ik eisch gehoorzaamheid van
je. Die man is een bedrieger; hjj strekt de
handen naar rnjju haven en goed uit.*
»Yader
»Ga heen, ga heen! Ge moet mjjn be
velen nakomen. Gjj moet Eduard Montelli
niet wederzien, hoort ge ge moogt niet,
als de liefde van je vader je nog iets waard
is. Ga heen ik wil alleen zjjn ga
heelt 1
Gerda ging ook heen, maar onbeschrgf-
ljjke wanhoop vervulde baar hart.
Toen zjj de deur achter zich gesloten had,
herademde de baroD. Met iespanmug van
al zjjn krachten stoud hjj op en wandelde
naar het poortjv, dat toegang verschafte tot
den toren. Hjj beproefde het poortje te ope
nen de sleutel wilde echter in het verroeste
slot niet omdraaien. Sedert jaren had de
baron uit geheimen angst geen voet in den
toren gezet.
Hg deed groote moeite, maar het gelakte
heai niet, den sLatel om te draaien. De
aderen van zijn voorhoofd zwollen op, als
of ze springen moesten. Plots ding tnim-1-
de hg terug, met de armen uitgespreid als
of een vjjandeljjk schot hem doodelgk in
de borst had getroffen, en met een ontzet
tende kreet stortte hg ter aarde.
Niemand hoorde dien kreet. De stralen
der ondergaande zon gleden over hem en
flikkerden op den blanken sleutel, dis in 't
poortje van den toren stak.
spreker en zong ter zjjner eer »For he's a
jolly fellow.*
De andere volksvertegenwoordigers zon
gen daarna achtereenvolgens »01d Black
Joe«, >Anld Lang Syne* en »Good night,
ladies*.
Ook de parlementaire verslaggevers gaven
van de perstribunes een liedje ten beste.
De czaar zal in Januari of Februari, na
de verwachte bevalling van de koningin,
Rome bezoeken met een zeer talrjjk militair
gevolg en nu reeds neemt de politie in
Italië maatregelen tegen de anarchisten.
Naar aanLiding van het feit, dat te
Odessa vjjf vermoedeljjke pestgevallen zjjn
geconstateerd, is daar een commissie be
noemd om preventieve veiligheidsmaatregelen
toe te passen.
Sen der voornaamste maatregelen zal zjjn
het vernietigen van verschillende begmet-
tingsoorzaken, voornamelgk de ratten, welke
vergiftigd zullen worden. De ljjken van dezi
dieren zullen in speciale ovens verbrand en
hun holen gedesinfecteerd worden.
Onder het opschrift: een groot werk vol
tooid, lezen wji in »de Tel.* 't volgende:
De dam van Assouan is met het gereed
komen van het laatste bastion, op 30 Juli,
gelegd. Het werk had ten doel een stuk
van den Njjl boven Assouan af te snjjden
en een groot reservoir te maken, waar een
zeker deel van het rivierwater bewaard zou
bljjven om in het droge seizoen voor de
irrigatie, hoofdzakelgk van Midden- en Be-
nedeu-Egypte, te worden gebruikt. De dam
is boven 23 voet en beneden 80 voet breed
en het water beeft een diepte van 92 voet.
Het reservoir kan 308,084,250,000 gallons
bevatten.
Het werk is in 1898 begonnen. De hee-
ren Aird and Co. hebben het werk aange
nomen voor 2 millioen pd. st.; 10,000 man
hebben er dagelijks aan gewerkt, nl. 8000
Arabieren en 2000 Italiaansche graniethou-
wers. Ia den dam zjjn ongeveer 200 slui
zen, waarvoor 11000 ton jjzerwerk is ge
bruikt. Iu 't lage getjj, in 't droge seizoen,
vormt het een meer van 146 mjjlen lengte.
Ongelukkig zal in de wateren van dit
groote meer het eiland Pbilea, een pracht-
jnweel van Egypte, verdwgnen. De hoofd
gebouwen en de voornaamste tempels van
het eiland zjjn echter vrjj van alle gevaar.
Uit Sy.Wy wordt geseind, dat in de ko-
lenmjju Mount-Kembla bjj Wollongong
XVII.
»Ge moet je dat zoo niet aantrekken,
mjjn jongen, dat. Gerda zich in de laatste
dagen niet heeft laten zien. Bedenk, dat
haar vader ziek ligt en dat ze hem meet
verplegen. Ge weet, hoe Gerda aan haar
vader hangt.*
Deze woorden richtte mevrouw Montelli
tot haar zoon, met wien zjj in het prieël van
den tuin zat en genoot het prachtige gezicht
op den breeden El best room en op het fraaie
landschap.
Zuchtend zette Eduard den arm onder het,
hoofd eu staarde in de rivier. Hj had zjjn
moeder bekend, dat hg door innige liefde
met Gerda verbonden was, en had haar
raad gevraagd, of hjj haar, de dochter van
den baron von Alteabrak, het geheim van
zjjn eigen familie zou mededeelen. Zjjn
moeder had hem dit afgsraden. Ge be
reidt daardoor het meisje bittere smart en
groote teleurstellingnoem haar den naam
van je vader niet. Wie weet of er later geen
verzoening tot stand komt, die nu nog on-
mogeljjk is. Uw liefde tot Gerda von Alten-
brak zal n nog veel smart en hartzeer
bezorgen, mgn zood, maar misschien
wordt die l'.efde toch wel bet middel tot
vrede en verzoening. Ik kan echter geen
oordeel uitspreken, vóórdat ik Gerda von
Altenbrak heb leeren kennen.*
Gedreven door haar gevoel van sympathie
voor EJuard's moeder, had Gerda eenige
dagen later een bezoek aan mevrouw Mon
telli gebracht. Zsj waren elkauder bgzonder
goed bevallen. Voortaan was Gerda bjj na
eiken dag gekomen, om met mevrouw Mon-
(Nieuw-Znid- Wales) een ontzettende ontplof
fing heeft plaats gehad. Reeds zjjn 27 ljjken
gevonden; 149 personen werden gered, maar
nog 100 arbeiders zjjn bedolven en de hoop
om ze te redden is uiterst gering. Een deel
van de mgn is in brand geraakt. De zit
ting van het Parlement van Nienw Zuid-
Wales werd bjj de ontvangst van het bericht
der ramp opgeheven.
De zwemmer Holbein is weer niet ge
slaagd in zjjn poging om het Kanaal van
Kaap Croz-Ncz tot Dover over te zwemmen.
Hjj is Vrjjdagavond aan boord van de
>Cranville«, die hem vergezeld heeft, te Do
ver aangekomen. Hjj had op ongeveer 10
mjjlen van de kust zjjn taak moeten opgeven.
In het jaar 1884 werd de socialist Jane-
witch, aanvoerder van den werkliedenop
stand, naar Siberië verbannen. Thans komt
het bericht, dat hg te Irkontsk is gefusi-
leerd, nadat hjj een poging had gewaagd
om te ontsnappen nit het fort van Schlus-
solbourg, waar hjj dertien achtereenvolgen
de jaren ééi lange marteling had doorstaan.
Te Sydney is men ten zeerste ontstemd
over den ondank der Engelsche regeering
jegens de vrjjwilligers uit Australië. Aan
boord van het transportschip Drayton
Grang6«, waarmee een deel hunner huis
waarts werd gezonden, bevonden zich niet
minder dan 130 ljjders aan mazelen, infla-
enza en borstziekten, terwjjl er gebrek was
aan medicjjnen en de rest, ook het voedsel,
meer dan slecht was. De ligging was zoo
gebrekkig, dat 200 man op het voordek
moesten slapen. De minister van oorlog van
den Australischen Statenbond is dan ook
voornemens, daarover ernstige klachten in
te dienen, zoodra hg het gevraagde officieel
verslag zal hebben ontvangen.
Ia Boeren-kringen te Brussel wordt be
vestigd, dat Botha, De Wet en Delary een
onderhoud zullen hebben met Balfour en
Chamberlain en dat zg om een audiëatie bjj
den Koning zullen verzoeken.
De Boerengeneraals willen trachten een
leening van 8 millioen pd. st. te verkrjjgen,
de intrekking van het ontwerp betreffende
de annexatie van een deel van Transvaal bjj
Natal en verscheidene andere voordeelen.
Johannesburg, 2 Aug. Er is tegen
23 dezer een vergadering bjjeengeroepen,
om een vertegenwoordigend lichaam in te
stellen, dat, bjj pfwezigheid van vertegen-
telli gezellig te praten. Sedert eenige dagen
was zjj weggebleven een brief meldde Edu -
ard's moeder, dat Gerda niet kon komen,
omdat haar vader ernstig ziek was geworden.
Onder de noodzakeljjkheid de bezoeken te
Neurode na te laten, leed Gerda evenzeer
als Ednard. Want sedert zjj elkaar hnnne
liefde bekend haduen, hield Gerda het niet
voor waardig, naar de bekende plekjes in
het bosch te gaan, zjj ontmoette nu haar
geliefde alleen ten huize zjjner moeder. Maar
de teedere blik van haar oogen, haar warme
handdruk bjj het komen en gaan, zeilen
Eduard dnidelgk genoeg, dat de liefde in
haar hart niet was uitgeblnscht.
»U hebt geljjk moeder*, zei Ednard na
een poos. Gerda zal nn geen tjjd hebben
om ons te komen opzoeken. Ik zou haar
echter in deze moeieljjke dagen zoo gaarne
met raad en daad bjjstaan. De ziekte van
haar vader is zeker niet de eenige zorg, die
haar drukt; ook de dreigende toestand op
Neuenbrak drukt haar. Er is daar een werk
staking uitgebroken.*
»Wat heeft Gerda met die werkstaking
uit te staan Het is de taak der beambt-n,
de oneenigheden nit den weg te ruimen.*
sNatnnrlgk; maar een deel der beambten
sta au aan de zgde der arbeiders, en het
andere deel bestaat nit onwilligeo, die den
baron bedriegen, waar zjj slecbts kannen.
Er zjjn reeds ernstige ongeregeldheden voor
gekomen hoe licht kannen die naar Alten
brak overslaan, en dan staat Gerda zonder
bescherming tegenover de oproerige arbei
ders.*
»Ik begrjjp de woede van die menschen
niet.* Wordt vervolgd).