lid Land van Heusden en Altena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
Iet verborgen testament.
M 3039.
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
WOENSDAG 20 AUG.
1902.
Scheidsgerichten.
LAND VAN .ALIENS
VOOB
Dit blad verschjjat WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprjjs: per 3 maanden f l.OO.
franco par poat zonder prjjsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën ran 16 regela 50 ct. Elke regel
meer 77i ct. Groote lettera naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond
ingewacht.
II (Slot).
In diezelfde goede richting werkt ook
„La fraternité dea Peuples par corres-
pondance" (de verbroedering der volken
door briefwisseling). Zij bedoelt de grens
scheidingen tusschen de verschillende
volken weg te nemen, zooveel mogelijk
althans en daarentegen de vriendschap
pelijke verbintenissen zooveel mogelijk
te bevorderen, door elkanders taalel
kanders zeden en gebruiken te leeren
kennen en waardeeren.
De heer P. Mieille, leeraar aan het
Lycée te Tarbes, heeft, met behulp van
den heer William Stead, den moedigen
bestrijder van het Engelsche imperia
lisme, overeenkomstig daarmede reeds
eene correspondentie tusschen Fransche
en Engelsche jongens en meisjes inge
steld, waaraan nu na een paar jaren
van bestaan, reeds 2000 scholieren deel
nemen.
Ook in Maart 1897 richtte de „Neu-
philologenverband" van Saksen, met uit
stekende goede uitkomsten, voor de
jeugd eene „Deutsche Centralstelle für
internationalen Briefwecbsel" op.
„Het consequente gevolg dezer school-
briefwisseling is", zoo schrijft de heer
Haje, „dat de jeugdige schrijvers en
schrijfsters lust krijgen, hun correspon
dent en het land, waar bij of zij woont,
te bezoeken en met eigen oogen te zien
Om die nieuwsgierigheid, dien weetlust
;e bevredigen, heeft de heer Mieille een
vernuftig middel uitgedacht.
„Dit is de zoo gedoopte: „Echange
interscolaire", een tijdelijke ruil van
anderen in de vacantie. Een jonge
ranschman b.v. gaat zijn Duitsche
vriendjes opzoeken, en omgekeerd lo
geert een van dezen onderwijl bij de
tYansche familie, of het Duitschertje
reist met zijn Franschen kameraad de
grenzen over en wordt bij diens ouders
ils kind ontvangen. Is de vacantie om,
lan wordt de correspondentie met ver-
loogd genoegen hervat.
„De congressen voor den Vrede jui-
hen dit innig verkeer van de kinderen
ie, de hoop der aanlichtende (nu reeds
ngetreden) eeuw. De groote meerder-
ieid van deze kinderen zal, man of
rrouw geworden, de vriendschap die
lun jeugd zoo aantrekkelijk maakte,
voortzetten en met ontelbare hechte
landen hunne volken samensnoeren."
Een dergelijke ruil, maar dan van
FEUILLETON.
31)
XIX.
Harry von Altenbrak bevond zich in een
eldzaam opgewonden stemming, die hg zich
elf niet wist te verklaren. Harry bezat een
evoelig hart, een levendig eergevoel, en als
iet er op aankwam, zjjn eigen eer of die
an zjjn familie te verdedigen, ontzag hg
een offer. Zgn grootste trots was zgn oude,
ervoile naam; niet de minste vlek mocht
p het blanke schild zjjner eer rasten. Maar
oe jong bjj was, hg had toch reeds alle
enietingen van het leven in de groote we-
eld leeren kennen. Harry was de verwende
ieveling der dames uit de groote wereld;
11e harten kon hg veroveren, en als een
linder fladderde hg van de eene bloem naar
e andere. Op de renbanen der hoofdstad
vas hg de held vaD den dag, op de feest
halen na de wedrennen strooide hg het
oud met volle handen uit, en in dollen
vermoed had hg reeds twee malen een
lein vermogen op ééa enkele kaart ge
raagd. Langen tjjd was alles goed gegaan
et geluk had den overmoedigen jongeling
iet verlaten. Had hg een enkele maal geld-
ebrek, dan hielp zgn moeder hem uit den
ood, of ook wel »goede vrienden die hun
eld gaarne ter leen gaven tegen kleine
risseltjes, natuurlgk niet zonder goede
inst, dat spreekt vanzelf.
Tot heden was het Harry nog altjjd ge-
tkt, die woekeraars op den bepaalden tgd
volwassen jongelui, heeft hier te lande
sedert eenige jaren plaats bij boeren
families uit de landbouwstreken van
Friesland en Groningen met die van
Zeeland, met het doel, om van elkanders
landbouwkennis en ervaringen te pro-
fiteeren, en het goede dat men van el
kander geleerd heeft, op eigen velden
toe te passen.
Yerder meldt ons de heer Haje„Jon
gelieden van den leeftijd van 15 jaar
en ouder worden hartelijk welkom ge-
heeten' in de „Societé d'études et de
correspondance internationales", op het
einde van 1894 door den heer Emile
Lombard, leeraar aan het Lycée Mon
taigne te Parijs, opgericht.
„Eere-presidenten van dit energieke
genootschap, dat in Nov. 1898 over
340 plaatsen in alle werelddeelen ver
breid was, zijn baronesse Yon Suttner,
Henri Dunant, de Belgische senator
Jules de Jeune, Mr. N. G. L. van
Lochem (Fiore della Neve), E. T. Mo-
neta, voorzitter van de „Societk per la
Pace" te Milaan, Frédéric Passy en
graaf Leo Tolstoï.
„Reeds uit deze namen blijkt zijne
strekking. In waarheid zijn de „Societé"
en haar uiterlijk en innerlijk keurig
maandschrift ,,1'Etranger" (thans „Con
cordia" genaamd) onvoorwaardelijk aan
het vredeswerk toegewijd. Hare leden,
„de Icisten", die een kleurrijk gewemel
van eiken landaard, stand, godsdienst
en leeftijd aanbieden, schrijven el
kaar over hunne liefhebberijen, belangen,
meeningen en denkbeelden; bezoeken
elkaar op hunne reizen, worden dikwijls
in trouwe vriendschap vereend, worden
een macht der toekomst."
Dat alles is echter nog alleen voor
de meer gegoede of althans eenigszins
bemiddelde standen in onze tegenwoor
dige maatschappij, en ik heb het slechts
aangehaald, om te toonen, dat er in de
richting, die ik uit wil, reeds wordt
gewerkt en dat met goed gevolg.
Mijne meening is echter, dat er iets
meer kan worden gedaan;iets waar
aan het jonge volk der toekomstin de
laagste zoowel als in de hoogste kringen,
kan meedoen tot heil van het geheele
menschdom.
Ik zou nl. wenschen, dat reeds aan
de lagere inrichtingen van onderwijs
of opleiding het beginsel: „recht gaat
boven macht", ook practisch in toe
passing werd gebracht: dat daar dus
niet langer het recht van den sterkste,
het vuistrechtals het hoogste recht
te betalen; maar nu was zjjn positie verre
van aangenaam. Dat zgn vader ziek was
geworden, kwam hem nu juist slecht van
pas. Waar zou hg nu de vjjf en twintig
duizend mark vandaan halen, die hg binnen
drie dagen moest betalen. Zgn moeder had
hem geschreven, zgn schuldeischer voor kor
ten tgd tot uitstel te bewegen, daar zjj op
het oogenblik, dat zjjn vader zwaar ziek
lag, hem onmogeljjk die som gelds kon ver
schaffen. Harry moest maar acht dagen ge
duld hebben, dan zou alles in orde zgn.
Maar die acht dagen waren voorbij en er
kwam geen geld.
SLcht geluimd liep Harry in zjjn fraai
gemeubileerde kamer heen en weder. Hjj
had het geld zoo dringend noodig. Niet
alleen om zjjn schuldeischers tevreden te
stellen, maar ook voor de reis naar Baden-
Baden, waar binnen weinige dagen de eerste
herfstwedrennen zouden plaats hebben. Daar
kon hg onmogeljjk van weg bljjven 1 Hg
had zich voor drie races aangegeven, ook
voor de groote »hunting-race« voor officie
ren aller wapens, waarvoor de keizer een
prachtigen eoreprjjs had uitgeloofd. Dien
prjjs moest hjj winnen Den geheelen zo
mer had hjj zjjn Engelschen halfbloed daar
voor getraineerdAls het dier hem op bet
beslissende oogenblik maar niet in den steek
liet 1 In den laatsten tgd had het reeds dik-
wjjls zulke vreemde kuren gehadsoms
stond het zonder eenige reden op eens voor
een hindernis stil, waar het anders spelende
overheen vloog.
Of zou de schuld bjj hem, bjj den ruiter
liggen? Harry was in de laatsto weken zoo
prikkelbaar, zoo slecht geluimd, en licht
kon dit ook van invloed zgn op het fijage-
mocht gelden, maar als schandelijk on
recht werd gebrandmerktdat alzoo de
onderlinge geschillen en veeten niet door
vuistrechtmaar door een door de leer
lingen zelf gekozen blijvend scheidsge
richt werden uitgemaakt, aan welker
uitspraak alleD vrijwillig zich verbonden
te willen onderwerpen.
Zulk een scheidsgericht zou dan moe
ten bestaan uit een 10-tal b.v. van de
flinkste leerlingen uit verschillende klas
sen, door de klasgenooten zelve daartoe
gekozen. Aan het hoofd, als leidsman
van zulk een scheidsgericht, zou ik
wenschen te zienhet Hoofd der School
of een der onderwijzers, door dezen
als de meest geschikte daartoe aange
wezen.
De onderlinge geschillen, die anders
allicht aanleiding zouden geven tot on
derdrukking van den zwakkere, of tot
eene vechtpartij, waarbij de veronge
lijkte misschien nog het onderspit zou
delven, zouden dan voor dit scheids
gericht moeten worden gebracht, dat,
na wederzijdsche partijen en hare ge
tuigen te hebben gehoord, uitspraak
deed. Eindbeslissing, bij hooger beroep,
kon dan worden gegeven door den
leider.
Mijne overtuiging is, dat, wanneer
zoo iets vrij algemeen op onze scholen
en inrichtingen van onderwijs en oplei
ding werd ingevoerd, dit zeker van
hoogst gunstigen invloed zou zijn op
de ontwikkeling van het rechtsgevoel
bij het aankomend geslacht. En vast
staat het, dat allen die zóó van hunne
jeugd af aan hadden geleerd het vuist
recht, het brutale recht van den sterkste
naar den achtergrond te dringen, ja
ten slotte in eigen kring geheel op te
heffen, ook later niet, bij de onder
linge strijdvragen en verwikkelingen
der volken, het wapengeweld of het
recht van den sterkstezouden willen
laten beslissen.
Daarbij kan het m. i. niet anders,
of dergelijke instelling bij de jeugd zal
ook van machtigen invloed zijn op allen,
die sedert lang de schooljaren zijn ont
wassen in de eerste plaats zeker op de
ouders van de hierin betrokken jonge
lieden. Zij zullen, als tegen wil en dank,
moeten getuigen„onze kinderen maken
ons en de volken beschaamd."
Over de nadere inrichting van zoo
danige scheidsgerichten onder school
kinderen en aankomende jongelui wensch
ik vooreerst te zwijgeneenig model
van wat daaromtrent dient bepaald te
voelicre, edele ros.
Hoe kwam Harry toch in die vreemde,
zenuwachtige stemming! Zou dia sehuld
werkeljjk liggen aan den brief van Gr^ta,
waarin zg hem in eenvoudige, waardige
woorden herinnerde aan de vervulling van
zgn belofte, herinnerde, neen, dat was
het rechte woord nietGreta had hem niet
aan zgn belofte herinnerdzg had eenvou
dig geschreven, dat het haar vast besluit
was, hem niet weer te zien, totdat het hem
mogeljjk zou wezen, zgn belofte te vervullen.
Dat verwenschte beloven ook! Hoe dik-
wjjls belooft men niet, de zon van den hemel
te halen! En even onmogeljjk als het zou
zjjn, belofte te houden, even onmogeljjk
scheen het Harry von Altenbrak, die kleine
Greta Montelli, de nicht van den slager
Tiedemann te huwen. Nu, dat had Greta
zelf wel kunnen bagrgpen Zg was in Berljjn
opgegroeid; daar wisten de jonge meisjes
toch wel, dat «en garde-officier uit een
oud-adelljjk geslacht niet trouwen kon met
de nicht van een slager.
Het merkwaardigste van het geheele geval
was echter, dat Harry zelf die aangelegen
heid niet vergeten kon, dat de herinnering
aan Greta hem niet wilde verlaten, dat hjj
dag en nacht haar lit flgk gelaat voor oogen
had, 's nachts meermalen verschrikt opvloog
uit zgn droom, waarin hjj Greta zag, doods
bleek en met gebroken oogen neergezonken.
noemde zichzelven een sentimenteelen
dwaas. Hjj wilde zich door genietingen
verstrooien; maar zgn prikkelbaarheid, de
spanning zgner zenuwen verergerde nog,
en vooral heden, nu zgn moeder hem ge
schreven had, dat zjj de volgende week het
geld zou zenden,, bevond hg zich in een
worden, wensch ik niet te geven.
Het voorstel is nog te onrijp, om
reeds dadelijk vaste bepalingen aan te
geven.
Zeker zal 't het beste zijn, dit geheel
over te laten aan die Hoofden van
scholen, die eens eene proef wilden
nemen.
Deden dit soms meer dan een, en
slaagden hunne proefnemingen goed,
dan zou men, geleid door hunne erva
ringen, gemakkelijker een soort van
concept-reglementje kunnen samenstel
len, om dit ook anderen als voorbeeld
ter navolging aan te bieden.
Buitenland.
Twee Eugelschen hebben een gevaarlijken
tocht in een ballon over het Kanaal ge
maakt. Dr. F. A. Barton, de uitvinder van
een nieuwen ballon en M. Goudron stegen
des middags om 10 minuten over 4 te
Beckenham in Engeland op. Het was hun
eerste poging om het Kanaal over te steken.
Zg hadden drie bundels brieven bjj zich,
die zjj, voor zjj de kust bereikten op den
grond wierpen. Over het verloop van den
tocht vertelt Dr. Barton. »Wjj vlogen 2000
voet hoog en genoten spoedig een prachtig
uitzicht.
Den eersten bundel brieven lieten wjj bg
Leeds Castle, den tweeden bg Lewisham, en
den derden bjj Dover vallen. H«t was kwar
tier voor achten. Wjj konden de verlichte
stad Dover 8n da lichten der schepen zien.*
Daarna stegen zjj tot 5200 voet hoog.
Na een half uur was de verbazend snel
vliegende ballon in een ondoordringbaar
zwart gehuld. De wind wakkerde plotseling
eau. Da luchtschippers zagen, dat zjj naar
de Noordzee dreven, en daar de ballon weder
sterk gevallen was, wierpen zjj ballast uit
en stegen tot 4100 voet.
Nu ging de ballon recht vooruit. De
beid9 passagiers zagen door den donkeren
nacht de signaallichten van den vuurtoren
van Calais, en om tien minuten over 9
waren zjj boven de haven.
Daar zjj aau de binnenzjjde van Calais
wilden landen, dreven zjj over de stad heen
en daalden in de duisternis tot 2500 voet
af. Een opkomende wind dreef hen echter
weer naar zee. Daar zjj in de duisternis
niets konden zien, lieten zg zich verder naar
beneden zakken. Toen bem rkten zjj eerst
de branding en hoorden het brullen van de
Z98. Snel opende Goudron het ventiel en
toestand van zenuwachtigheid, die aan koorts
grensde.
Zgn oppasser kwam binnen en meldde,
dat een vreemde heer den luitenant wilde
spreken.
»Hoe heet hij
»Die heer wilde zjjn naam niet noemen.*
»Die vervloekte kerel! Ik weet al, wat
hg komt doenNu, laat hem binnenkomen
Jawel, luitenant!*
De oppasser vertrok, en met zekeren
angst zag Harry den bezoeker tegemoet,
die zoo geheimzinnig was.
Natuurlgk weer een van de »goedo vrien
den*, die kwam om geld te halen of om
zjjn diensten aan te bieden. Nu, o n het
even, als het laatste soms het geval mocht
zgn, was hg welkom.
Eenigszins verrast keek Harry het vol
gende oogenblik op, toen hjj een slank
jonkman, met ernstig, bjjna somber gelaat,
voor zich zag staan, die volstrekt niet we
gens geldzaken scheen te komen.
»Met wien heb ik de eer te spreken?
Waarmee kan ik u van dienst zjjn?« vroeg
Harry beleefd.
>Höt doel mjjner komst zult ge onmid-
delljjk raden, als ik u mijn naam noem,
baronIk heet Ednard Montelli en ben de
broeder van de jonge dame, met welke ge
voor eenigen tgd hebt kennis gemaakt!*
Harry kleurde, maar hg wist zich te be-
heersehen en antwoordde: >Mgnhear Mon
telli, duid mg niet ten kwade, dat ik toch
de reden van uw komst niet kan raden.
Wel heb ik voor eenigen tgd kennis ge
maakt met uw zuster, maar mejuffrouw
Montelli heeft zelve gewenscht, die kennis
making niet voort to zetten. Ik streef er
de snelheid, waarmede zg dreven, nam ter
stond toe.
Het bruisen van de zee overstemde hun
eigen geluid. Het anker werd uitgeworpen,
maar zjj konden in de duisternis den af
stand niet schatten, en de gondel schudde
zoo, dat de luchtschippers zich aan de
touwen moesten vasthouden.
Het anker greep echter niet vast, en een
oogenblik later slierde het schuitje door de
golven. De ballon steeg wed^r 200 voeten
dreef snel weg. Daarna zakte hjj weder en
het anker sleepte een kwartmjjl door de
branding. Ten slotte greep het anker va»t,
en de ballon viel een paar voet van het
water verwjjderd op de kust. Daar de eb
intrad, besloten de luchtschippers hun ballon
te verlaten en hulp te gaan zoeken. Zjj
wandelden nog wel een uur in het drijfzand
rond, voor zjj vasten bodem onder de voeten
hadden. Eindelijk vonden zjj een herberg,
waar men hun vertelde, dat zjj eenige mjjjlen
van Calais verwjjderd waren geland.
In Australië is men ten hoogste veront
waardigd over de wjjze, waarop de soldaten
uit die kolonie, die in Zuid-Afrika dienst
hebben gedaan, van wege de Engelsche
regeering naar han land teruggebracht zjjn.
Onder die troepen zgn geconstateerd 200
gevallen van mazelen, in 138 waarvan com
plicaties voorkwamen met bronchitis, pneu
monie en pleuris. Honderden manschappen
konden niet anders dan aan dek van de
transportschepen e9n plaats vinden, en bib
berende van de koorts, kregen zjj dan nog
van tgd tot tjjd stortbaden van het over
komende zeewater. Onder de manschappen
die met de »Drayton Grange* zjjn over
gebracht, zjjn reeds negen sterfgevallen
voorgekomen, en van hen, die aan boord
van de >Brittama< de reis maakten, zjjn
er tien overleden en vgf en vjjftig ernstig
ziek.
Zelfs Engelsche bladen spreken schande
van de wjjze, waarop de getrouwe hulp
troepen zjjn vervoerd.
Een Australisch officier heeft verklaard,
dat 75 van de soldaten, die uit Zuid-
Afrika zgn teruggekeerd, wel nooit meer
te vinden zullen zgn om de uniform weer
aan te trekken en als zeker mag worden
aangenomen, dat het transport-schandaal
in Australië een diepen indruk heeft te
weeggebracht, waarvan Engeland vroeg of
laat den terugslag zal gevoelen.
naar, aan dien wem»ch te voldoen, en ik
geloof, dat de zaak daarmee is afgeloopen.*
Eduard voelde zjjn toorn opwellen, maar
toch antwoordde hg met kalmte:
»Toch niet geheel, baronDaar ge niet
van plan zjjt, de belofte aan mjjn zuster te
volbrengen, zult ge toch wel genoeg eerge
voel bezitten om mg genoegdoening te ver
schaffen voor het snoode spel, dat ge met
mjjn zuster gedreven hebt.*
Genoegdoening?* Harry's gelaat nam
een trotsche uitdrukking aan; hg geleek nu
veel op %gue moeder. »Dan behoor ik toch
eerst te weten, of ik u wegens uw stand
»Genoegdoening mag verschaffen, wilt ge
zeggen, luitenant!* viel Eduard in. >Nu,
misschien wordt ge daarvan wel overtuigd
door hetgeen ik u te zeggen heb. Ge kent
mg slechts als Eduard Montelli, maar mjjn
zuster en ik hebben in onze aderea even
zulk een voornaam bloed als gg, namelgk
het bloed der Altenbraks, wier eer door uwe
handelwjjze met roeten is getreden.*
Harry staarde hem een oogenblik sprake
loos aan. Toen brak hg in een spottend ge
lach uit.
>Bljjk'oaar zjjt u niet wel bjj het hoofd.*
Volstrekt niet,* antwoordde Eduard
somber. »Gjj zult mjj later zeker hoonen
of om mg lachen, wanneer ik a als valsche
erfgenaam uit het slot Altenbrak laat ver-
wgderen door den sterken arm van het ge
recht en ik in uwe plaats treed. Mjjn vader
was de ritmeester Eduard von Altenbrak,
die den 16en Augustus in den slag bg Mars-
la-Tour den heldendood stierf.*
(Wordt vervolgd).
ED WSBL4D