Hel Land van Heusden en Altena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
Het verborgen testament.
M 3040.
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
ZATERDAG 23 AUG.
1902.
Veelzijdigheid.
Dit blad versch^nt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden l.OO.
Franco per post zonder prjjsverhooging. Afzonderlijke
Dammers 5 eent.
Adyertentiën yan 16 regels 50 et. Elke regel
meer 77i ot. Groote letters naar plaatsruimte.
Adyertentiën worden tot Dinsdag- en Vrgdagavond
ingewacht.
Er zijn menschen, die allerlei dingen
kunnen. Geen ambacht is er, of zij
zouden, desgevorderd, in staat zijn het
uit te oefenen, wel niet als een eerste
meester, maar toch op niet geheel on
bevredigde wijze. Ook behoeven zij zel
den hun toevlucht te nemen tot de
hulp van een gewonen werkmanis er
iets bij hen aan huis gebroken, fluks
nemen zij het gereedschap ter hand en
de schade is hersteld.
Nu kan dat inderdaad van veel waarde
zijn voor menschen, die min of meer
geïsoleerd wonen, en slechts met veel
moeite en niet geringe kosten een werk
man van elders kunnen doen komen.
In onze steden en dorpen, waar men
van alles voor het grijpen heeft, zou
•Jat een minstens twijfelachtig voordeel
wezen. Stel eens, dat ieder zich met
eenig succes op allerlei soort van hand
werk heeft toegelegd, en voldoende den
tijd heeft om wat te „knutselen",
zooals dat gewoonlijk genoemd wordt,
zou dan dat liefhebberen in verschil
lende bedrijven geen schade toebrengen
aan de lieden, die van het handwerk
moeten leven en er dus slecht mee ge
diend zijn als de arbeid hun ontgaat?
Het wordt juist als een van de be
langrijkste vruchten der beschaving be
schouwd, dat overal een verstandige
arbeidsveideeling haar toepassing vindt.
Daardoor zijn wij in de gelegenheid ge
steld, ons op één ding met volle kracht
toe te leggen, aan één taak al ODze
aandacht, al onze vermogens te wijden
en er zoodanige vorderingen in te maken,
dat de hoogste graad van volkomenheid
wordt bereikt. De bekwaamheid, die
het deel wordt van één persoon, komt
dan de geheele gemeenschap ten goede.
Als vijf menschen ieder vijf vakken
hebben geleerd, zal er nooit zoo goed
werk worden geleverd als het geval
zou zijn wanneer ieder hnnner er slechts
één voor zijn rekening heeft genomen,
en de som van het arbeidsproduct zal
ook onder de laatstgenoemde omstan
digheid heel wat grooter zijn. Zoowel
kwaliteit als kwantiteit winnen bij de
verdeeling.
Zelfs voor vorsten had het soms zijn
nadeelige zijde, als zij hun hoofdtaak
te veel voor andere dingen lieten varen
het zou bijvoorbeeld goed geweest zijn,
als Lodewijk XVI den tijd, dien hij
voor zijn liefhebberij vak, het sloten-
maken, had gebezigd, liever besteed had
om den toestand van zijn land en volk
beter te leeren kennen en zich beijverd
had te gemoet te komen aan de meest
dringende eischen van zijn tijd. Men
verhaalt van tal van vorstenzonen in
onze dagen, dat zij een of ander am
bacht leeren; waarschijnlijk niet met
de bedoeling om, mocht in de toekomst
hun affaire eens verloopen, zij buiten
dien een middel zouden hebben om aan
den kost te komen, maar om daarmede
getuigenis af te leggen van hun achting
voor het handwerk. In dat opzicht is
het iets zeer eerbiedwaardigs. Doch wat
hoofdzaak is moet hoofdzaak blijven, en
niemand zal zeggen dat een vorst zijn
taak goed begrijpt, als hij liever in zijn
werkplaats zich opsluit dan een minis
terraad presideert.
Wij gewone stervelingen hebben ook,
behalve onze eigen werkkring, een of
andere liefhebberij bij de hand, waaraan
we onze vrije uren geven. Dat is voor
treffelijk, inzonderheid wanneer zij dient
om den geest levendig te houden en
het evenwicht der vermogens bewaard
te doen blijven. Handenarbeid als middel
van ontspanning is zeer aan te bevelen
voor degenen, die met het hoofd moeten
werken, en het groote voordeel van
slöjd-onderwijs is, dat het daarvoor de
geschiktheid aankweekt en den lust doet
ontwaken. Zijn de werkzaamheden van
eenigszins eentonigen aard, de kunst in
haar verechillende uitingen geeft een
zeer wenschelijke verpoozing, en het is
niet zonder reden dat vereenigingen tot
beoefening van toonkunst of van too-
neelspel in alle klassen der maatschappij
veel bijval vinden.
Doch dat alles binnen zekere
grenzen. Wat uitsluitend tot uitspan
ning moet dienen, mag in geen geval
afbreuk doen aan de hoofdzaak. Deze
eischt, zoolang men met haar zich bezig
houdt, den geheelen mensch.
Dit klemt te meer, naarmate op elk
gebied meer wordt gevergd. Deheden-
daagsche maatschappij is een strenge
meesteres, die niet met halve krachten
gediend is. Het beste is voor haar ter
nauwernood goed genoeg. Wie haar wil
dienen, en dan ook aanspraak mag
maken op wederdienst, moet weten dat
hij niets mag terughouden van hetgeen
hij in staat is'te geven.
Deze waarheid behoort reeds bij de
FEUILLETON,
32)
Ednard sprak met zooveel ernst en over
tuiging, dat Harry hem getroffen en even
eens ernstig aankeek. Hg herinnerde zich
nu de verhalen, die hg over het leven van
zgn overleden oom gehoord hal, ja hg
herinnerde zich nu ook dat zgn oom in
Ital in het geheim een huwelgk had aan
gegaan. Wie hem dit had verteld, wist hg
niet meer. Waarschgnlgk een van de ou
dere dienstboden, die reeds ten tjjde van
den Fransch-Duitschen oorlog bg zgn ou
ders dienden. Hg zweeg een poos; hg was
een weinig bekomen en zeide, nu echter
zonder spot: >Eén omstandigheid doet mij
verwonderd staan, mjjnheernamelgk, dat
ge uw aanspraken niet eerder hebt doen
gelden.*
»Met het oog op mgn moeder en op uw
familie heb ik gezwegen, maar nu laat ik
alle bedenkingen varen. Van heden af neem
ik den naam aan van mgn vader.c
Harry beet zich op de lippen. »Watzegt
ge daar Hebt ge gezwegen met het oog
op mgn familie?*
»Ook dat zal ik u verklaren. Het was
uw vader, die de papieren ia bewaring had,
welke het bewgs leverden van het huwelgk,
dat mgn vader, de erfgenaam van Alten
brak, in het geheim op Sicilië had gesloten.
Die papieren werden hem door zgn broeder
toevertrouwd. Mgn moeder moest zich tot
hem wenden, als mgn vader in den strgd
mocht vallen. En toen mgn moeder tot hem
kwam, ontkende hg het bezit der papieren
en stiet baar uit zgn hnis.*
Harry was zöer bleek geworden. »Gjj
spreekt daar een zware b schuldiging nit,<
zeide hg op doffen tjon.
»Ik zal die beschuldiging door bewjjzen
staven. Reeds heb ik de sporen van de mis
daad ontdekt. Te Frati, een dorpje in het
gebergte bg Palermo, zgn mgn ouders ge
trouwd. Kort na mgn vaders dood is daar
het register verdwenen, waarin de podesta
de voltrokken huwelgken moest inschrijven.
Niemand weet, waar dit register gebleveD
is. Dit valt juist samen met den tgd, dat
een Dnitscher in Frati vertoefde, dien nie
mand kende, maar die veel omgang had
met den podesta. Na het vertrek van den
Dnitscher was het boek verdwenen. De po
desta trok als landverhuizer naar Amerika.
Deze sporen zal ik volgen, al voeren zg mjj
naar het einde der aarde. Als ik u dan de
bewgzen breng, dat gg reeds lang in het
onrechtmatig bezit van Altenbrak zgt ge
weest, dan hoop ik, dat gg mg de genoeg
doening niet zult weigeren, die ik vorder.*
Ednard maakte zich gereed tot vertrek
ken, doch Harry hield hem terng.
»Halt, mgnheer,» sprak de jonge officier,
»hoor nu ook een laatste woord vau mg.
»Gg zgt in uw recht, als gg op mg ver
stoord zgt, dat moet ik erkennen.
Maar gg hebt niet het recht mg voor een
eerlooze te houden, die zich onrechtvaardig
verkregen goed toeëigent. Als hier een on
rechtvaardige daad van onzen kant, das
door mgn ouders, is gepleegd, dan kan dit
alleen gebeurd zgn zonder opzet en ik
geef n mgn woord van eer, dat ik het ge
pleegde onrecht zal goedmaken! Gg hebt
mg voor lichtzinnig gehouden, misschien
voorbereiding op den voorgrond te staan
en levendig te worden gevoeld. Is een
maal de beroepskeuze gedaan, dan moet
men zich van den aaavang af voor
stellen, in dien werkkring het hoogste
te bereiken.
Maar dan ook onze krachten niet
verdeeld. Het oude spreekwoord van de
twaalf ambachten met de daaraan ver
bonden gevolgen heeft nog een wijdere
beteekenis dan er gewoonlijk aan ge
hecht wordt. Wie streeft naar een denk
beeldige veelzijdigheid, zal in den regel
bedrogen uitkomen.
Er zijn hier en daar enkele bijzonder
begaafde personen, en de geschie
denis heeft van zulke ook de herinne
ring bewaard, wien het gelukt op
meer dan één gebied uit te munten,
die, als ware het spelende, een massa
moeilijkheden wisten uit den weg te
ruimen en de schatten hunner vermo
gens in verschillende richtingen ten toon
spreiden zóó, dat er aan alle kanten
overvloed was. Maar een zoo onbetwist
bare veelzijdigheid behoort tot de groote
zeldzaamheden; nagenoeg alle menschen,
die een belangrijken arbeid ondernomen
hebben en daarin naar wensch zijn ge
slaagd, hadden hun succès hieraan te
danken, dat zij één doel nastreefden en
in de bereiking er van al hun krachten
aanwendden zonder zich door iets anders
uit den koers te laten brengen. Wie
iets worden wil in de wereld, moet dat
willen met geheel zijn ziel. Door van
het een naar het andere over te gaan,
en aan allerlei dingen de aandacht te
wijden, beschrijft men al voortschrij
dende wel mooie zigzaglijnen, maar de
weg wordt verbazend lang en het is
zeer de vraag of men wel lang genoeg
zal leven om toch op die manier het
einde te bereiken.
Aan jongelieden, die iets worden
zullen in de wereld, kunnen wij niet
ernstig genoeg op het hart drukken
Laat u niet verlokken door het streven
naar een veelzijdigheid, die de vermo
gens versnippert en den geest onrustig
maakt. Houdt één doel voor oogen en
doet al wat gij kuut om dat te bereiken.
Wy allen moeten vooruitde som van
ons weten moet grooter zijn dan die
van een vorig geslacht, en daartoe komt
ge niet, als ge niet met zorg de richting
hebt bepaald waarin gij gaan wilt en
vervolgens met vaste schreden dien weg
opgaat. De plaats, die wij innemen in
het maatsohappeiyk leven, moet scherp
terecht, maar het gevoel vcrr de eer
van mgn naam heb ik niet verloren, en ik
zal niet dulden, dat op dien naam een vlek
big ft klevan. Voorloopig moet ik nog aan
nemen, dat alles op een dwaling berust. Ik
zal echter zelf mgn vader daarnaar vragen
ik zelf zal van hem eisehen, de eer en
vlekkeloosheid vau onzen naam te herstellen,
als door die dwaling een onrechtvaardigheid
is begaan. Wilt gg wachten, mgnheer, totdat
ik u bericht geef? Wilt gg mg vertrouwen
schenken? Nog heden vertrek ik naar Al
tenbrak.*
Ednard legde zgn rechterhand in de hand,
die Harry hem toestak, en zeide»Ik zal
wachten, totdat ik van u hoor.*
»Ik dank n. Voor zoover dit aan m§
ligt, zal aan u en uwe zuster volledige
genoegdoening verschaft worden.*
Een stevige handdruk bevestigde dit
vreemdsoortig bondgenootschap der twee
jonge mannen.
XX.
Het was of een donkere wolk boven het
slot Altenbrak zweefde. Wel was de baron
van het ziekbed opgestaan, maar naar
lichaam en ziel scheen zgn kracht gebro
ken te zgn. Urenlang zat hg in zgn leu
ningstool, warm toegedekt, en staarde we
zenloos voor zich uit. Hg scheen alle belang
stelling en begrip van zgn omgeving ver
loren te hebben; alleen als zgn dochter hem
naderde, begroette hg deze met een droef-
geestigen glimlach. Gerda was de eenige,
dien de zieke in zgn nabgheid dnlden kon.
De barones was van nature een slechte
ziekenverpleegsterzg bekommerde zich ook
niet veel ora den zieke. Alle dagen vr08g
zg een paar keeren, hoe het hem ging;
zijn afgebakend en met diepe kleuren
zyn geteekend; in ons willen, in ons
streven, in ons volbrengen moet niets
onbestemd, niets zwevend zyn. Laat
onze taak klein van omvang zyn, dat
doet er niet toe; als zij maar kloek
wordt vervuld, zullen wij daarvan vele
en goede vruchten oogsten.
Buitenland.
In den nacht van Donderdag op Vrijdag
heeft men beproefd den exprestrein van
den St. Gothard door middel van e<m dyna-
mietpatroon in de lncht te laten vliegen.
Tnsschen Sisiku en Flaelen, dicht bg de
kapel van het Vierwalds'attenraeer, heeft de
aanslag plaats gehad. Aan de locomotief
is schade toegebracht, maar niemand werd
gewond. De trein had een oponthoud van
ongeveer een half nar.
Men wilde eerst dit nieuws niet gelooven
maar het is toch de zuivere waarheid. Zelfs
loopt nu het gerucht dat men andere pa
tronen heeft gevonden, die gelukkig bg
aankomst vau den trein van de rails zgn
gevallen.
Wat moet deze aanslag beteekenenHet
is zeker, dat de dynamietpatronen door
kwaadwilligen op de rails gelegd zgn. Is
bet een aanslag met het oog op de aan
staande reis van Victor Emmanuel, die over
deze lgn moet komen De justitie, die ter
stond eeu onderzoek heeft ingesteld, zal
misschien wel ophelderingen kunnen geven.
Over de Engelschö vloot die te Spithead
bgeen is geweest en waarover zooveel ophef
is gemaakt, schrgft de Engineer van 15
dezer
»De vloolschouwing te Spithead heeft
iets van een rommelzoo-uitstalling. Na de
London weg is, is de Sutley het eenige
voorbeeld van een nieuwerwetsch Eagelsch
oorlogsschip, en dan voert dit schip nog,
hoezeer bewonderd, te weinig geschut om
aan hooge eischen te voldoen. De overige
schepen zgn alle verouderd, of ten naaste bg.
De Siameesche opstandelingen hebben de
Siameesche troepen aangevallen te Moeang-
Pre. Zg doodden 1 commissaris, 2 officieren
en verscheiden ambtenaren, en hebben ge
zinnen vermoord. Prins Pre is op Nan-ke
ternggetrokken. De opstandelingen trachten
hem in le sluiten. De vreemdelingen worden
beschermd.
overigens liet zg de verpleging over aan
haar dochter, terwgl zg bet beheer der za
ken in handen genomen had. Met haar
scherpzinnig verstand begreep zg wel, dat
het zoo niet langer gaan konmet groote
omzichtigheid voerde zg bezuinigingen in,
helaas echter op verkeerde wgze.
Zoo had zjj bevolen, in de fabriek een
groot deel der arbeiders te ontslaan en aan
de overblijvende het geringste loon nit te
betalen. Daardoor was op Altenbrak en op
Neuenbrak een groote beweging onder de
arbeiders ontstaanzg hadden bg den direc
teur der fabriek en bg den inspecteur Feldner
hunne bezwaren te berde gebracht, maar
beiden verklaarden, niets te kunnen doen
zonder de bevelen der barones, en daarop
staakten de werklieden gazamenlgk den
arbeid. Oreral zag men bedrukte gezichten.
Het werk in de fabriek stond geheel stil,
en de inspecteur kon nanwslgks genoeg
handen krggen om den oogst binnen te
halen.
Onder deze omstandigheden leed Gerda
von Alten brak het meest, daar zg bovendien
gebukt ging onder het leed der verloren
liefde en onder den vreeselgken twgfel aan
de eer van haar onders. Zg wist zelf niet,
hoe zg dien dag, toen Eduard haar de volle
waarheid had gezegd, nog op het kasteel
gekomen was. Zg had zich in haar kamer
opgesloten, en eerst op verlangen van haar
vader had zg kunnen besluiten bg hem te
gaan. Met vrees en beven was zg haar
vader genaderd, dien zg tot heden als een
voorbeeld van eergevoel had vereerd, en op
wien zulk een ontzettende verdenking rustte.
En het vreeselgksto voor haar kinderlgk
gevoel was wel, dat zg zelve die verdenking
niet Tan zich kon zetten. Als zg zich zoo
Te Teplitz werd enkele dagen geleden
een mierenregen waargenomen. Een zwerm
van milliarden insecten viel in den mildag
als een wolk op de stad neer. In een oogen-
blik waren de straten door de insecten be
dekt, die ook in mond, naus en ooren der
voorbijgangers drongen. Waar de insecten
de huid aanraakten, lieten ze pijnlijke vlak
ken achter. In het zonnelicht fonkelde de
grond door de milliarden diertjes alsof hg
met tallooze kleine diamanten bedekt was.
Vastgesteld werd, dat men met gevleugelde
mieren te doen had, die zich hier neerge
laten hadden. In znlk een menigte werd
het verschijnen dezer insecten nog nooit
waargenomen.
Volgens een bericht uit Santa Maria, ia
de groote weg over het Stilfser Joch door
hagel, sneeuw en een wolkbreuk van de
derde cantoniera af naar beneden onbegaan
baar gemaakt. Vele reizigers moesten terng-
keeren of in de cantoniera overnachten.
Enkele gezelschappen die naar het Engadin
wikleD, namen den nieuwen weg over
Santa Maria.
Ook uit Meran wordt noodweer gerap
porteerd. De Naif-beek trad buiten haar
oevers en rukte alle bruggen weg. Het
pension Naifmühlo bg Valentin werd door
het water onderspoeld en stortte in. Een
dame uit Leipzig en een bewaarschool
juffrouw kwamen om, twee andere men
schen werden gekwetst. De schade wordt
op 100.000 guldens geraamd.
Australië hesft dikwgls van droogte te
lijden en wordt ook dit jaar weder vreese-
lgk door d&ze plaag gekweld. De toestand
is tengevolge van de thans bjjna vier jaren
durende droogte, aldus wordt uit Adelaide
geschreven, nu troosteloozer dan ooit te
voren. De prijzen der levensmiddelen zgn
bgna tot het dubbele gestegen, en hoe het
er op de akkers en weiden uitziet, kan men
zich nauwelgks voorstellen.
Het aantal schapen in Nieuw-Zuid-Wales
is van 70 millioen tot 20 millioen terugge
gaan. Overal doodt men de lammeren, om
althans de ooien in leven te houden. In
Queensland heeft men zelfs zgn toevlucht
genomen tot een als onkruid beschouwde
plant, de »prickly pear*. De plant wordt
gekookt, nadat men de scherpste stekels er
heeft afgesneden, en het vee voorgezet, dat
slechts met tegenzin dit voedsel nuttigt. In
menig voorval uit haar leven herinnerde,
dat zg na eerst recht begreep, dan kreeg
die verdenking hoe langer hoe meer schjjn
van waarheid, dan zou haar vader den
kinderen van zgn broeder met voorbedachten
rade hnn wettig erfdeel onthouden hebben.
Zoo hadden hare ouders bgna nooit over
den gestorven oom gesprokenals toevallig
het gesprek op hem kwam, was het altjjd
spoedig afgebroken, zoodat Gerda steeds
had gemeend, dat tnsschen haar vader en
zgn broeder geen goede verstandhouding
had bestaan. Eenigszins had haar vader dit
ook bevestigd; toen zg op zekeren dag
eenige vragen over oom Ednard tot hem
richtte, had hg haar verzocht, niet over
den overledene te spreken, daar dit bg hem
pgnlgke herinneringen opwekte.
En was die ongegronde afkeer tegen Edn
ard Montelli niet opnieuw een bevestiging
van het vreeselgk vermoeden? Had haar
moeder niet steeds hoonend gelachen en ge
heimzinnige woorden gesproken, als er toe
vallig sprake was van Eduard Montelli En
had haar vader niet meermalen met groote
heftigheid verboden, dien naam nit te spre
ken?
Ja, de eenige verklaring van dat vreemde
gedrag vond Gerda in de vernietigende er
kentenis van de zware schuld harer ouders.
Nu eerst erkende zg de edelmoedigheid van
Ednard, die haar zoolang de waarheid ver
zwegen had. Eer zg hem kon wederzien,
moest dit rampzalig geheim zgn opgehel
derd. De misdaad van haar onders moest
goedgemaaakt wordenmaar hoe op welke
wjjze De eenige die haar helpen kon, was
haar broeder.
Wordt vervolgd).