Hel Land van Heusden en Allena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
ITa de huwelijksreis.
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
M 3048.
ZATERDAG 20 SEPT.
1902.
Het Herhalingsonder wijs.
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f l.OO.
franco per post zonder prgsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën ran 16 regels 50 et. Elke regel
meer 7l/t ot. Groote letters Baar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond
ingewacht.
i.
Herhalingsonderwijs. Een oud ding.
En toch ook weer iets nieuws. Een oud
ding, omdat het al lang heeft bestaan,
in naam althans. Iets nieuws, omdat
het vóór 7 Juli 1900 in werkelijkheid
nog niet bestond en pas in den loop
van dit jaar is georganiseerd, op pooten
gezet, ingevoerd.
En toch het was een oud ding, dat
Herhalingsonder wijs. Artikel 17 van de
Wet op 't Lager Onderw. luidde immers
„Voor zooveel doenlijk wordt aan hen,
die het gewoon schoolonderwijs genoten
hebbengelegenheid gegeven tot het
genieten van herhalingsonderwijs''. En
als gevolg van dat wetsartikel had men
op vele plaatsen, op de meeste, durf ik
gerust beweren, een Herhalingsschool.
Dat wil zeggen, men had een school,
waar jongens en meisjes, die het gewoon
schoolonderwijs genoten haddengele
genheid vonden, om hun opgegaarde
kennis te bevestigen, nu ja, ook wel te
vermeerderen, doch in de eerste plaats,
zooals ik zei, te bevestigen en wel door
dat op die school het onderwijs van de
gewone school werd herhaald, m. a. w.,
dunnetjes overgedaan. Neen, zulk een
school, in 't algemeen gesproken, en ik
heb hier voornamelijk het oog op 't
platteland, bestond niet. Wat zou dat
ook voor een onding zijn: een school,
waar een leerling hetzelfde nog eens
overleert, wat hij vroeger op de gewone
school goed (willen we hopen) geleerd
heeft? Toch heston ten er overal in den
lande herhalingsscholen. Och men maakte
van een onding een ding, en toen dat
ding langzamerhand overbodig werd,
verdween het van lieverlede. Men maakte
van de herhalingsschool een whalings-
school.
We moeten niet vergeten, dat de
leerplicht nog niet bestond, dat vele
ouders de verleiding niet konden weer
staan, hun kroost te vroeg van school
te nemen, hoewel ze toch overtuigd,
innig overtuigd waren, dat zoo 'n beetje
elementaire kennis, gelijk men die op
school opdoet, zeer wenschelijk, ja be
paald noodig is, om een niet al te mal
figuur in de wereld te slaan. Zulke
ouders nu, vonden in de ouderwetsche
herhalingsschool een toevlucht voor hun
FEUILLETON.
Pas waren ze van de huwelijksreis terug
gekomen, of hg had haar, tot in de klfinsta
bijzonderheden, haar nieuw »tehnis« laten
zien, dat hg geheel opnieuw had laten stof-
feeren en waarvan zjj nog niets wist.
•Ik geloof,* zei bjj, nadat ze in de eet
kamer waren teruggekeerd, »dat de over
gordijnen in 't salon, 'g avonds bg de lamp
wat hel zullen zjjn. Vindt ge dit ook niet?
Me dunkt we moesten ze nog maar ver
wisselen.*
»Ja beste,* is haar antwoord, »wat jjj
vindt, is mg best hoor! Ik heb reeds ge
merkt, dat je een uitstekenden smaak hebt
en 't is dus best aan je toevertrouwd.*
Hg zag haar van ter zjjde even aan, ter-
wjjl een onmerkbare glimlach om zgn lip
pen zweefde; bg zag met welgevallen hoe
ze, met ware moederliefde, zgn kleine Emm y,
het kind uit zgn eerste huwelgk, naar bed
bracht.
Toen zette ze thee voor hem.
Elk barer bewegingen was even sierljjk
en vol gratie.
Was dat die zelfde vrouw, met dien bit
teren trek om den mond, die hg voor slechts
enkele weken gevraagd had? Welk een ver
andering was er in haar geheele wezen
merkbaar. Hare ingevallen wangen waren
nu bol, en een trissche blos gaf er het jong-
vronwelgke aan terug; die ontevreden uit
drukking harer oogen had plaats gemaakt
voor een innemenden glimlach. Zooals ze
er na uitzag, was hg werkelgk op haar ver
kinderen. Zeker, er kwamen ook wel
enkele jongens, die inderdaad de Lagere
School hadden doorloopen en dus het
door de wet vereischte gewoon school
onderwijs genoten hadden, doch, in 't
algemeen gesproken, was de bevolking
van de Herhalingsschool een allegaartje.
En zet nu eens den bekwaamsten.
onderwijzer voor een allegaartje van
jongens. Hier zit er een, die nog niet
weet, hoeveel 6 maal 7 is, daar weer
een, die den regel van drieën, heel
ouderwetsch al kent. Ginds kan iemand
slechts stotterend en hakkelend een re
gel schrift ontcijferen, terwijl zijn buur
man, ja nog al tamelijk in de leeskunst
bedreven is, doch altijd maar zit te
tobben met zijn vingers, die, als waren
het stijve staken, blijven weigeren, om
behoorlijke letters behoorlijk in gelid
te zetten. Och, de onderwijzer, die met
zulk een allegaartje geplaagd werd, wist
er zich toch doorheen te slaan, hetgeen
minder aan zijn knapheid, dan wel aan
zijn handigheid en goeden wil te danken
was. En geen leerling verliet aan 't
eind van wat men een cursus noemde,
de school zonder iets geleerd te hebben.
Zoo maakte de onderwijzer van een
onding een ding. Wat een /terhalings-
school moest zijn, overeenkomstig de
wet, werd in de praktijk een mhalings-
school, in strijd met de wet. De Her
halingsschool of liever, om den meer
gangbaren titel te gebruiken, de Avond
school bloeide, tegen wet en regel in,
omdat ze voorzag in een bestaande
behoefte.
De tijden echter veranderen, en met
de tijden, de menschen en hun ideeën,
behoeften, inzichten. De overtuiging toch
won meer en meer veld, dat de elemen
taire kennis, gelijk men die op de Lagere
School opdoet, onontbeerlijk is, niet
alleen, om geen mal figuur te maken,
maar ook om zich door de wereld te
kunnen slaan. Gevolg? De ouders kwa
men er langzamerhand toe hun kinderen
langer de school te laten bezoeken, niet
ten einde uit, anders ware immers de
leerplichtwet overbodig geweest, doch
althans zóó lang, dat ze voldoende, wel
te verstaan voldoende naar de schatting
van de ouders zelf, konden lezen, schrij
ven en rekenen. En daarmede was de
Avondschool, die prettige Avondschool
leen eens het oor aan de verhalen,
welke dertigers en veertigers u doen
over de pret, die ze dóór hadden, de
guitenstreken, die ze dóór uithaalden,
liefd en zou ze in staat zgn nog menig man
het hoofd op hol te brengen.
Dit waren zjjne gedachten, toen hg haar
met welgevallen gadeslo g en bjjna onhoor
baar prevelde hg: »0pm6rkeljjk
Doch hoe zacht bij het ook gezegd had,
toch had ze het gehoord, en vol belangstel
ling vroeg ze Wat is toch opmerkeljjk?*
•Ja, zie je,* sprak hg toen: »ik vind het
zoo opruerkeljjk, dat ja zoo in alles, wat de
inrichting aangaat, mjjn smaak deelt, daar
het toch bg je thuis, waar je het naar je
eigen zin had ingericht, zoo geheel anders
is. Ik kwam er zelfs met tegenzin.*
Zoo? maar je waart geketend, tè?«
•Nn ja; maar nu is alles hier toch ook
naar je zindoch ik begrjjp, dat er een
geheele gedaanteverwisseling met je heeft
plaats gehad. Ik vond je vroeger verrelend,
twistziek, bitter, in 't kort, je waart onaan
genaam, laag zoo lief niet als nn.<
»Het is toch heel natuurlgk, dat ik ver
anderd ben. Jelui mannen kunt u niet in
den zielstoestand van eeDe oude vrgster ver
plaatsen van een meisje dat de 28 reeds
gepasseerd is en nog geen man gevonden
heeft, dat echter eiken dag, elk unr moet
zien, hoe hare jongere mooie zusters ge
fêteerd worden en naar het altaar geleid.
Ach, je kant je er geen voorstelling van
maken, hoe zich dan verbittering en smart
in dat arme hart ophoopen. Onbewust en
tegen wil en dónk verschaffen ze zich af
leiding en vinden die, door bitter, onaan
genaam en bits te zgn. Dit is de oorzaak,
dat de jeugdige trekken plaats maken voor
ean ontevreden uit-rukking. O, deze acht
en twintig jaren drukten me als even zoo
vele eentenaars op mgn schouders, en hin
derden me in elke beweging. Maar nn het
de brutaliteiten die ze dóór bestonden
daarmede, zeg ik, was de Avondschool
gedoemd, den langzamen dood der tering
te sterven. Het ding, volgens eigen
naam als onding bedoeld, was overbodig
geworden en verdween dus, niet op eens,
maar geleidelijk.
Een Herhalingsschool, gelijk art. 17
van de Wet op 't Lager Ónderwijs be
doelde, en wel niet zoo dwaas, als de
naam herhalingsonderwijs zou doen ver
moeden, hetgeen blijkt uit het 2de deel
van hetzelfde artikel: „Het herhalings
onder wijs kan zich uitstrekken tot een
of meer der vakken, vermeld in art. 2
onder 1t, al zijn die vakken niet
begr&pen geweest in het genoten gewoon
onderwijs" zulk een Herhalingsschool,
wettelijk de eenigst mogelijke, heeft,
in 't algemeen gesproken, niet bestaan.
Herhalingsonderwijs is dus in naam een
oud ding, inderdaad iets nieuws.
{Slot volgt).
Buitenland.
Er is nog meer licht gekomen over de
te Bologna (Italië) op graaf Bonmartini
gepleegde misdaad. Daaruit is gebleken, dat
er slechts sprake kan zjjn van een afschn-
weljjken moord en niet aan manslag bg
een worsteling, zooals de zwager en moor
denaar van Bonmartini, Tullio Murri, het
wilde doen voorkoken. De politie vermoedde
reeds, dat hg bovendien medeplichtigen had
en zjj meent er een gevonden te hebben in
een intiemen vriend van den jongen Mnrri,
een zekeren Naldi, een chirurg, «n overigens
bandiet, Rp^ler en klaplo oper. Omstreeks den
dag van den moord was deze Naldi ver
dwenen naar Genoa om zich daar naar
Amerika in te schepen. Met behulp van
en vriend trachtte bg een plaats als scheeps
dokter te krjjgen. Maar vóór hg kon ver
trekken, was de politie hem op het spoor.
Toen dacht hg door een brntaal optreden
zgn huid te roddenhg keerde naar Bo
logna terug, waar men hem intusschen al
lang als de medeplichtige van Murri be
schouwde. Hg ging na zgn terugkeer naar
den rechter van instructie en deed zich
uiterst verontwaardigd voor dat zgn naam
genoemd werd in verband met den moord
op Bonmartini. Hg onderging niettemin
een scherp verhoor, werd iu arrest genomen
ei heeft bekend Murri's medeplichtige te
zgn, die hem een goede som ter hand had
gelnk mgn hart is binnengedrongen, nu
draag ik ze gaarne en voel ik me verjongd
en verruimd. Maar hier is j i thee, proef nu
maar of ze gosd ishs') ik er misschien
ook te veel suiker in gedaan?*
»Neon, dankj», ze is heerljjk.*
Zeg, man, vertel me nn eens, waarom
vroeg je me eigenljjk, als je mg zoo onuit
staanbaar vond?*
Waarom? Ik won je immers niet
vragen. Je herinnert je toch dat je me om
het portret van mgn kleine Ernmy vroeg?
Nn toen ik het je toezond, dacht ik bg
m9 zeiven: 't Wordt nu toch te erg! Ze
zullen waarachtig nog gaan meenen, dat
ik vues op haar heb. Ik interesseerde me
niet voor jou, maar voor je jongere zuster
Veronika. Dia beminde ik, en ik besloot
dadelgk mgn plan uit te voeren, en haar
schriftelgk te vragen, of ze mjjne vrouw
wilde worden.
Ik deed het ook, maar ongelukkiger wjjze,
verwisselde ik de enveloppen, en je zuster,
die ik zoo onuitsprekelijk lief had, het beeld
uigner droomen, ontving het portret; en jg
kreeg mgn aanzoek. Toen ik js briet met
je jawoord ontving, en waarin je me, na-
meos je zuster Veronika, voor het portret
bedankte, was ik teneinde raad, en wilde
direct de zaak ophelderen. Ik spoedde me
dan ook naar je toe, maar toen ik de vreugde
van je ouders zag, de ongedwongen blgd-
schap van ja zuster, en ten slotte de ware
liefde, waarmede je mg ontving, to6n je
oogen de mjjne ontmoetten en ik in je blik
zóóveel liefde las, toen begon ik te wanke
len in mgn besluit. Ik was ontroerd. Waar
om zou ik al haar hoop met ééa slag ver
nietigen? Zoolang ik nog niet getrouwd
was, kon ik immers, naar beider genoegen
gesteld.
De moord moet aldns geschied zgnEen
naaister, een zekere Rosina Bonetti, Murri's
maDresse, wist de sleutels van Bonmartini's
woning in handen te krggen. Zg gaf ze
aan Mnrri, die zich met Naldi in de slaap
kamer verdekt opstelde. Toen d* graaf thuis
kwam, nadat zijn beide belagers een groot
deel van den nacht gewaakt hadden, viel
de herculisch gebouwde Murri op hem aan
en hield hem vast, terwjjl Naldi hem stak
en den mond dicht hield. Daardoor heeft
waarschijnlijk niemand der andere bewoners
van het huis iets gehoord. Men denkt, dat
beide moordenaars in lange operatiejassen
van Naldi gekleed waren om geen bloed
aan hun kleederen te krggen. Ten Bon
martini dood was, hebben beiden hem e *n
reispak aangetrokken en een valies naast
hem gezet.
Naldi heeft bekend 1600 lire ontvangen
te hebben van de 5000, die de graaf in
zijn portefeuille had.
Bonmartini's echtgenoote, gravin Bon
martini, geboren Theodora Mnrri, wordt in
arrest gehouden als medeplichtige aan den
dood an de berooving van haar echtgenoot.
Zij heette eerst da beklagenswaardige vrouw,
die wegkwijnde van verdriet over haar licht-
zinnigen man
In eene beschrijving over het eiland Mar
tinique lezen we het volgende
Hat is een eiland van langwerpige» vorm;
zjjn grootste lengte is 176 mijlen, zjjn
breedte ongeveer 68 mjjlen. Het is berg
achtig en van vulcanisehen oorsprong. Men
veronderstelt, dat Martinique ontstaan is in
het midden van het tertiaire tijdperk. Terwijl
het zuideljjk gedeelte het eerst boven water
kvram, is het midden te beschouwen als
behoorende tot de nieuwste tertiaire aard
lagen, en moet het noorden, waarop de
Mont Pelé, eerst een wen later te voorschgn
zgn gekomen.
Dit eiland werd ontdekt in 1502 door
Columbus. Iu 1635 landden er twee Fran-
Bche avonturi rs Oliver en Dnplasis, en
namen bezit ervan in naam van de West-
Indische Compagnie, maar het duurde on
geveer een jaar eer er een Fransche kolonie
gevestigd was. Ia 1891 werd het eiland
geteisterd door een cycloon, die groote
schade aanrichtte onder de caeaoboomen,
daar meer dan een half millioen booman
wel een voorwendsel zoeken, om het enga
gement te rekken en dan die andere hn
wenZoo kwam ik in den doolhof, doch
toen ik later bemerkte, dat Veronika niet
de minste liefde voor me had, en jg inte
gendeel me verafgoodde, toen ik bemerkte,
dat je ook mgn kind lief had, toen besloot
ik haar te huwen, die het toeval me ia de
armen had gevoerd.*
•Je hadt Veronika toch ook nooit ge
kregen
Waarom niet.*
Omdat Z3 reeds 2 jaar verloofd is met
een medisch student, die ze vanaf haar
jeugd reeds kent.*
*Daar heb ik nooit iets van gehoord.
Waarom hield je dat geheim?*
Kun je niet denken, waarom? Zg was
de magneet van de ouderljjke woning. Zg
trok de jongelui, om mgnentwille. Misschien
zoo dachten we vat er een nog wel
eens vlam voor »de oude jonge jaffronw.*
»Zoo, zoo, dat was slim.*
•Jjj waart voor mg bestemd.*
»Zóóoo
•Ja, omdat je weduwnaar waart, 't Scbjjnt
dat je ja in je lot gesehikt of...?«
•Zeker, ik heb je werkelgk lief gekre
gen.*
•Nu dan kan ik openhartig zgn
Je hebt de enveloppen niet verwisseld.
Veronika kreeg je aanzoek en ik het
portret* 111*
»Toen je brieven kwamen, verzonnen we
een list, een
•Een krjjgslist, zeg maar.*
•Ja, een krggslist. We gingen evenals de
dramatische dichter, van een valsche ver
onderstelling uit: we namen aan, dat je de
enveloppen verwisseld nadt. Ik naai das het
vernield werden.
De inboorlingen van het eiland zjjn robnst
en sterk; de vrouwen der inboorlingen gaan
naar de markten met een groote vracht
koren, vrachten of groenten op het hoofd.
Zjj liepen aldus vaak twintig of vjjf en
twintig mijlen ver naar St. Pierre, terwjjl
zjj dan denzfifd»n dag terugkeerden met
Amerikaansche producten voor verkoop en
voor eigen gebruik, en aldus een uithou
dingsvermogen toonden, dat absoluut on
bekend is bjj blanken, mannen zoowel als
vrouwen.
De vrouwen verrichten het zware weirk,
zooals het lossen en laden van stoomschepen
zjj dragen manden steenkool van pl.ra. 20
K.G. op het hoofd, van de landingsplaats
tot de bergplaatsen, -en werken zonder op
houden vjjf aren door, gaande en terug*
koerende met vluggen, springenden tred.
G-durende dezen arbeid praten noch zin
gen zjj, maar zjj schgnen vast besloten
voort te gaan met haar taak, waarvoor zjj
gewoonljjk per karwei betaald worden on
der elkaar na afliop van den arbeid de to
taal verdienste verdeelende. Het is regel, dat
zjj barravoets loopan en op den dnnr wor
den de voetzolen elastisch en taai, als india
rubber, wat haar in staat stelt gemakkeljjk
over den ruwen bodem te loopen. Velen
der vrouwen zjju verslaafd aan »tnfii«, een
ram van licht gehalte, waarvan vela vrou
wen groote hoeveelheden kannen verzwelgen,
zonder teekenon van dronkenschap te ver-
toonen. Het gabrnik van tafia leidt echter
dikwjjls tot twisten en zelfs verwoede ge
vechten. Deze vrouwengevechten worden
moe-tal bjjgewoond door een critische schare.
Er wordt niet gekrabd en niet aan de ha
ren getrokken, men slaat er alleen maar
op los.
Over het geheel echter zjjn de vrouwen
van Martinique van een goed ras. Velen
hebben de eigenaardigheid, dat zjj, wande
lende langs straatwegen of in drukke stra
ten, hardop in zich zelf raÓeneeren.
De verwachting dat de Dnitsche regee
ring de grenzen openstelt voor den iavoer
van vee nit Nederland, sc'njjnt ve8l kans
op spoedige verwezenlijking te hebben.
In zgn jongste vergadering besloot de
gemeenteraad van Emmerik tot den bouw
en de exploitatie van een groot slachthuis,
daarvoor de noodige terreinen beschikbaar
aanzoek aan en bedankte je tevans, uit naam
van Veronika, voor het portret.*
Valsch spel das! Een bedrog!*
In 't geheel niet. Je hadt immers kun
nen bewjjzen, dat je je vergist hadt. We
zouden je dan niet verder misleid hebben
eu in den waan gelaten, als je je schriftelijk
of mondeling had verklaard. Ik was dan
natunrljjk met een kolossalen trots terug
getreden, en had je je woord teruggegeven,
terwjjl Veronika je onder de mededeeling
van haar engagement, het je van rechtswege
toekomende blauwtje gegeven had.*
Maar je bent een kleine gevaarljjke
slang.*
•Als men de 28 reeds gepasseerd is, stelt
men alles in 't werk om te hnwen, met...
den man die men lief heeft.*
•Je hadt me dus werkeljjk lief!*
Vanaf het oogenblik, dat ge voor 't
eerst bg ons kwaamt. Ware ik anders zoo
lief voor j* geweest? Ik werd heerschzuchtig
en bitter. Je werdt mjjn eerste werkeljjke
liefde en lactate hoop. Ik had me verdronken,
als ik je niet gekregen had, domme man.*
•Ja, wel, domme man, tegen znlke listen
kunnen wjj niet op.«
•En hoe dom je bent, weet je nu nog niet
eens. Je vergeet toch ook alles. Ik zei je
immers, dat je hadt kunnen bewijzen, dat
wjj ons ook vergist hadden, want je aanzoek
begon met de woorden: »Lieve juffrouw
Veronika de naam van mgn zaster hahaha
Ja, dat is waar ook, dat had ik er boven
gezet. Je nioogt me dan ook gerust uitlachen.*
Och watl Kom eens hier, wat zegt ja
deze kus?*
Dat ik van mgn domheid nooit berouw
zal hebben.*
•Goddank, eindelgk ziet hg het.*
Jwas-rc» - rasy fff wawm.
m 11 wnwuw
