Het Land van Heusden en Lltena, de Langstraat en de Bommelenvaard.
Uitgever: L.. J. VEERMAH, Heusden.
M 2196
ZATERDAG 7 MAART.
1903.
AAN WIE DE SCHULD?
UrJD VAN ALTEN^
11 Mei 1899. De Ned. Vereeniging
van Spoor- en Tramweg-personeel houdt
haar jaarlijksche algemeene vergadering
en draagt haar bestuur op, een paar
verzoeken in 't belang van het perso
neel te richten tot de directie van de
Holl. IJzeren Spoor weg-Maatschappij.
21 November 1899. Het bestuur der
bovenvermelde vereeniging kwijt zich
van haar opdracht en wendt zich diens
volgens tot den heer Van Hasselt, ge
delegeerd lid van den Raad van Ad
ministratie der H. IJ. S. M. door middel
van een hoogst beleefd schrijven, waarin
het eenige inlichtingen verzocht omtrent
het pensioenfonds der Maatschappij,
waartoe de beambten verplicht zijn bij
te dragen.
Geen antwoord.
17 April 1900. Het bestuur richt
tot den heer Van Hasselt een hoffelijk
verzoek om eenig antwoord op zijn brief
van 21 November des vorigen jaars.
Geen antwoord.
15 September 1900. Weder een vrien
delijke herinnering aan de beide vorige
brieven, gericht aan den heer Van
Hasselt.
Geen antwoord.
29 December 1900. Het bestuur der
vereeniging richt zich in beleefd schrij
ven tot den Raad van Administratie
met verzoek den heer Van Hasselt op
dracht te willen verleenen tot beant
woording.
14 Januari 1901. Het eerste ant
woord komt in en bevat de weigering
van den Raad van Administratie, om
zijn tusschenkomst te verleenen in de
hangende kwestie tusschen het Gedele
geerd Lid en 't bestuur der vereeniging.
Het spreekwoord zegteen goed woord
vindt een goede plaats. Dit goede woord
nu vond in 't geheel geen plaats. Hoe
uiterst hoffelijk de toon ook was, waarin
het schrijven van 't bestuur der ver
eeniging was gesteld, de heer Van
Hasselt achtte het zelfs geen antwoord
waardig. De burgerlijke beleefdheid, in
't dagelijksch verkeer der menschen
onderling, zoo nauwlettend in acht ge
nomen op straffe van een onbeschofte
rekel gescholden te worden, werd hier
ten eenenmale verwaarloosd. Nu kunnen
FEUILLETON.
we alles onbesproken laten, loonregeling,
arbeidsduur, rusttijden, grieven en klach
ten, welke ook, doch deze hondsche
houding van den meerdere tegenover
den mindere kan toch stellig niet strek
ken tot bevordering of handhaving van
den goeden geest onder het spoorweg
personeel. Voor de bevordering en be
waring van den goeden geest onder een
uitgebreid personeel is in Holland
althans iets anders noodig dan een
hooghartige blik, een minachtend stil
zwijgen, een zelfbewuste houding van
den Generaal. En bovendien het spoor
wegpersoneel bestaat toch niet uit plebs
Nu zal niemand willen beweren, dat
bovenstaande geschiedenis twee jaren
later de aanleiding werd tot de bekende
spoorwegstaking, doch buiten kijf is het,
dat deze geschiedenis de gespannen ver
houding doet kennen, die er al lang
bestond tusschen directie en personeel.
Buiten kijf is het, dat deze geschiedenis
de heerschende ontevredenheid onder
het personeel deed toenemen, nieuwe
olie was uitgegoten in het vuur van
gekrenkte eigenliefde; want niets stuit
een zelf bewusten Hollander meer tegen
de borst, niets maakt hem wreveliger,
dan behandeld te worden als een nul
in 't cijfer, als iemand, wien men zelfs
geen wederwoord waardig keurt.
Dit overwegende, komt het ons niet
meer verwonderlijk voor, dat op 22
Februari jl. een der voormannen der
beweging kon verklaren„dat vóór de
staking het geheele spoorwegpersoneel
in een toestand van ontstemming ver
keerde; zoodat, toen de staking een
maal werd geproclameerd, het eigenlijk
iedereen onverschillig was, op welke
basis die proclamatie was gegrond."
Het was een onrechtmatige daad van
het spoorwegpersoneel, om den arbeid
neer te leggen, een eigenmachtige han
deling, strekkende tot nadeel en onge
rief, tot schande ook voor geheel onze
natie, doch de weerzinwekkende hou
ding van de directiën der Maatschap
pijen, Oost-Indisch doof blijvende ook
voor de meest rechtmatige grieven, de
organ'satiën harer onderhoorigen negee-
rende in kille onverschilligheid en trot-
sche laatdunkendheid, heeft ongetwijfeld
de zielen geschikt gemaakt voor die
plotselinge opwelling, die spontane en
algemeene uiting van geestdrift, toen
het wachtwoordstaken! gegeven werd.
1 Kort was de strijd, volkomen de zege
praal, en in den roes der overwinning
werden eischen gesteld, bedreigingen
uitgesproken, bedreigingen aan de Hooge
Regeering des lands. Afkeurenswaardig,
onduldbaar zeer zeker, doch zou men
mogen vragen aan wie de schuld
Aan één der partijen of aan beide?
VCX)B
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per S maanden f l.OO.
franco per post zonder prjjsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën van 16 regels 50 et. Elke regel
meer 7Vi et. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond
ingewacht.
48)
»Mjjnbeer de graaf is zeer zwak,* zeide
de bediende, die de dame inliet. De koorts
en het ongeduldig verlangen naar de dames
heeft hem zeer aangegrepen. Hjj wenscht
mevrouw de gravin dadel jjk te spreken.*
Lady Carley wachtte haar op de trap. In
stomme ontroering omhelsde zij Bertha en
geleidde haar naar do ziekenkamer, waar zjj
aan de deur achterbleef. Daar was Hertha
nu alleen met den stervende. Hjj zat opge
richt tusschen versch iden kussens, die hem
steunden. Zjjn blik rustte met onuitspreke
lijke liefde op haar. Aan zjjn bed geknield
rustte haar hand in de zjjne. Hoe dit kwam
wist zjj niet, nivar in het aangezicht van
den dood dacht zjj aan geen recht of on
recht meer.
>Bertha, dank, dat ge gekomen zjjt,« fluis
terde hg. »Het loopt met mg ten einde, het
is goed zoo. Mjjn leven was rampzalig en
het zou niet anders geworden zjjn. De ge
dachte dat ik zoo'n ellendig bestaan tot in
hoogen ouderdom zou moeten voortsleepen,
bracht mg meermalen in verzoeking om de
hand aan mjjzelven te slaan. Maar God heeft
mg barmhartig voor deze laatste zonde be
waard; hij zond den dood om tug de lang
beteerde verlossing te breDgen.*
Zjj boog zich neder over zjjn uitgeteerde
handen en, geheel tegen haar voornemen,
drukte zg daar een kus op.
»Je hebt ook veel geleden,* vervolgde hg
zacht, »en toch, hoe weinig was het mgn
bedoeling je leed te veroorzakenIk dacht
er slechts aan je gelukkig te maken en zie,
hoe miste ik mgn doal. Je leeft in armoede
en in de eenzaamheid, terwjjl mgn handel
wijze alleen voortkwam uit de edelste be
weegredenen, ja, mgn rechtsgevoel eischte
het van mjj.«
Victor, kwel je zeiven nu niet met de
vraag, wat recht of onrecht geweest is,«
sprak zg deelnemend. »La,at het verledene
nu maar rusten.*
Hg schudde het hoofd.
>Kom dichter bjj mg zitten en laat mgn
hand los, Bertha,* sprak hjj opgewonden.
»Hoe kan ik weten of ge mg vergiffenis
schenkt, wanneer ge alles weet, of ge niet
veeleer met afschuw me ontvlucht!*
Ze nam plaats op een stoel dicht bjj hem
en zat onbeweeglijk, in afwachting van het
raadsel te vernemen, dat hen beiden ge
scheiden had.
>Mgn ongeluk heb ik te danken aan den
nacht waarin mgn vader stierf, drie weken
voor ons hnweljjk,* vervolgde de graaf. »In
dien nacht vernam ik de waarheid omtrent
den dood van mjjne ongelnkkige moeder.
Bertha, je herinnert ja nog wel, wat ja zei
op den avond, voordat je het slot van tante
Elisabeth heimeljjk verliet? Je zei: Dat was
niet Blanca Norton, dat was niet haar broe
der Jnan, het was graaf Norton zelf, die
zgn vrouw vermoordde Ge hebt de
waarheid gesproken. Mjjne arme moeder
stierf door de hand nijjns vaders. Wuarom
heeft hg die euveldaad begaan? Omdat hg
sedert weken ontoerekenbaar was en zgn
geestestoestand kende! Hg alleen wist dat,
maar met de sluwheid van een krankzinnige
verborg hg zijn toestand voor iedereen 1
Zelfs mgn moeder vermoedde niets! Je weet,
dat krankzinnigheid in mgn familie erfelgk
is. Met onweerstaanbare macht drong die
kwaal hem om zgn vrouw te vermoor
den. Hoe onbegrgpeljjk zoo'n aandrang ook
Buitenland.
De Boedapester politi.s heeft dez-r dagen
em internationalen oplichter gevat, die we
gens do lalrjjke bedriegerijen tot een der
govjiarlijksten van zjju soort mo«>t gerekend
worden, en over wiens levensloop het po-
litiepersburean gisteren eenige bijzonderhe
den mededeelde.
Josef Spitzer, zoo heet da man, werd in
1847 in een klein dorp bg Boadapest ge
boren, en was door zjjne ouders voor kell-
ner opgeleidbg bet uitbreken van den
Rnssisch-Turkaehen oorlog verdwem hjj uit
Hongarge, om na eenige maanden in eene
schitterende Turksche uniform terug te kee-
ren. Hjj noemde zich na Joessoef-bey en
beweerde dezen titel als belooning voor zjjne
dapperheid in den veldtocht van den Sultan
verkregen te hebben en daarmede het recht
de Turksche uniform te dragen, terwjjl la
ter bleek dat hjj als stalknecht bjj een paar-
denleverancier gediend had. In 1875 had
hg in de stad Eger een meisje gehuwd, dat
hjj evenwel na eenige maanden verliet, om
twee jarun later, zonder van zjjne eerste
vrouw gescheiden te zgn, ten tweede male
en nu een zeer vermogend meisje te trou
wen. Nadat hg van deze vrouw de hnwe-
ljjksjjft, groot 20,000 gulden, in handen
had weten te krjjgen, liet hjj ook haar
zitten, zonder zich verder om baar te be-
komm^ren. Toen bij evenwel in 1885 den
directeur eener verzekeringsmaatschappij in
Boedapest opgelicht had, werd daarvan aan
gifte gedaan bjj da politie en werd Spitzer
veroordeeld tot 6 maanden gevangenisstraf
om deze straf niet te ondergaan vluchtte
hjj naar Amerika. In New-York noemde
hjj zich Josef Csalari Edler von Csetényi
en huwde daar nog drie malen, waarbjj
steeds de huwelijksgift het doel zjjner han
deling was.
In 1892 keerde hg naar Boedapest terug
wezen moge, ze zat bjj hem in het bloed.
Nog voordat de wittebroodsweken voorbjj
waren, gevoelde hjj dien aandrang reeds,
en telkens kwam hjj weer op, als hjj met
mjjn moeder alleen was. Met alle macht
bood bjj weerstand, langer dan een jaar,
maar hjj kon dien drang niet overwinnen.
Misschien zon het hem toch gelakt zgn le
venslang zich meester te bljjven, want hg
had mjjne moeder innig lief. Doch daar
kwam Juan en eischte haar op. Toen deed
de jaloezie het overige.
Hjj had beiden in het park heimeljjk
gadegeslagen en wat hjj zag, verwarde zgn
zinnen. Nog dienzelfden avond werd hg naar
het slot Powaijs bjj oom Godfried geroepen.
Onderweg liet da jaloezie hem geen rust.
Een stem in zjju binnenste riep aanhoudend
Je vrouw is bg hem, ga heen en overval
ze! Als e?n waanzinnige bezield met ean
dierijjk verlangen ooi te dooden, keerde hjj
terug. Hjj vond mgn moeder alleen, inge
slapen bjj het open venster, waar hjj haar
kort te voren verlaten had. E»n dolk, die
zjj als vouwbeen gebruikte, lag op da tafel.
Hjj greep dien en «tiet hem haar in de
borst. Dat was het werk van een oogenblik;
toen hg den dolk terugtrok lag zjjn vrouw
doodgestoken voor hem. Ontsteltenis greep
hem aan niet voor de gevolgen, daar
dacht hjj niet om maar voor de stilte
des doods. De waanzin draef hem opnieuw
voort hg vluchtte, niemand zag ham. Aan
den ingang van het park wierp hjj den
dolk ia het kreupelhout, sprong op zgn
paard en jaagde in jjlende vaart verder.
Onderweg viel hem in, dat zgn waanzin
ontdekt kon worden, dan zou men hem in
een gesticht plaatsen en van de wereld af
zonderen, zooals al zulke ongelukkigen. Hoe
het hem gelukte zjju misdaad te verbergen,
is onverklaarbaar doch niemand vatte
en lichtte hier verschillende menschen op,
wien hjj goed betaalde betrekkingen beloofde
en die hem groote sommen als borgtocht
ter hand steldan. Uit vrees voor de politie
verliet hjj wederom Boedapest ea ging nog
maals naar Amerika; ook ditmaal leefde
hjj in New-York van oplichtergen en in het
politieblad zgn kolom man gevuld mat de
opsomming der schurkenstreken die hjj zoo
wel ('aar als later in Parjjs, Berljja en andere
Duit8che steden uithaalde.
Voor anderhalt jaar keerde hjj weer naar
Boedapest terug, en maakte hier keunis
met een kapitein der infanterie, wien hjj
zich als dr Fischer ait New-York voorstelde
niet lang daarna verloofde hjj zich met diens
zuster en wist tevens zgn tookomstiga zwa
ger voor eenige zeer belangrjjke patenten,
die natnurljjk niet bestonden, 17000 kr.
afhandig te maken. Intnsschen had hjj eene
zeer rjjke weduwe leeren kennen, de schoon
zuster van een professor in Boedapest, en
terwjjl hjj den kapitein mededeel le, dat hjj
wegens de noodige documenten voor het
hnweljjk naar Amerika moest reizsn, huwde
hjj in eene provinciestad de weduwe en
vestigde zich met zjjne zesde vrouw ia Stnhl-
weissenburg, waar hjj nn gearresteerd is.
Wanneer men deze geschiedenis leest,
sehjjnt het onbegrjjpeljjk dat het dezen
schurk zoo herhaaldeljjk gelukte vrouwen
en hunne verwanten te misleiden, hoewel
dit eenigszins verklaarbaar is, wanneer men
uit de details van het politiebericht ziet met
welke onbeschaamdheid hjj steeds optrad,
en op wHke wjjze hjj de noodige officieele
stukken wist na te maken en te vervalschen.
De Daily Mail* verneemt uit Shangai,
dat de bnitengewoon hooge belasting in de
provincie Tjili de bevolking tot wanhoop
gedreven heeftwelingelichte personen vree
zen voor een spoedigen algemeenen opstand
en zeggen dat, in weerwil van de verzeke
ringen van sommige Belgische Maatschap-
pjjen, die bjj de spoorwegen in China als
belanghebbende betrokken zgn, de toekomst
zeer zorgwekkend is.
Dinsdagochtend is te Londen Edwards,
de moordenaar van een maD, vrouw en
kind, opgehangen. Billington, de benl, ver
trok 's avonds met den trein van Londen
en viel in slaap. Een medereiziger greep
IVMMBWBlWHIMWHtf I II I I IIÜIHU ,<Wr r».
verdenking tegen hem op. Blanca alleen had
gezien, dat hjj den dolk in de hand had en
den doodelijkea stoot toebracht. Zjj zag hem
vluchten en bleef als versteend op den drem
pel staan. Wat er volgde, vernam mjjn
vader niet meer. Zjjn verstand bleef gekrenkt,
hjj verviel tot stompzinnigheid. Dit alles
vernam ik, Bertha, van mjjn stervenden
vader, toen ik bjj hem ontboden werd. Met
evenveel ontzetting als je nu naar dit ver
haal luistert, hoord* ik toen naar zgn zelf
beschuldiging. Het is, of ik hem nu nog
hoor zeggen: Dit wilde ik je voor mgn dood
nog zeggen, eerstens omdat ik geloof, dat
ge recht hebt om dit te weten, en tweedens,
om je te waarschuwen. Men heeft mjj ge
zegd, dat ge wilt trouwen. Victor bezin,
eer ge begint! Ge zjjt mgn zoon. Ge zjjt
van mjjn bloed. Ge bemint je bruid niet
minder, dan ik haar beminde, die door mgn
hand gestorven is, ik zag nog eens: bezin,
eer ja begint!
Mgn lot kan js ook treffen! Denk aan
het lot van je moe IerHet is mgn laatste
wensch, bjjna zou ik zeggen: mgn bivel:
bljjf ongetrouwdLaat ons geslacht uit
sterven en daarmee den vloek, die er op
rast en daarop bljjft rusten, zoolang er
nog een Norton leeft. Als door furiën ge
dreven, vluchtte ik uit de kamer en uit het
huis. Het was of ik den vloek reeds op mg
voelde drukkeD, waarvoor mgn vader mg
gewaarschuwd had. Toen men mjj met
gewH 1 weer bjj mgn vader terugbracht,
was zjju ljjden ten einde, hg was dood!*
Overweldigd door de herrinnering aan
den vreeseljjken nacht, zweeg graaf Nor
ton eenige minuten, voordat hg weer
voortging
»De begrafenis was voorbjj. Ik trok de
giftige pjjl met gaweld uit mjjn hart. Ik
wilde niet van je afzien. Ondanks waar-
hem toen aan en wierp hem uit den trein.
De machinist van een volgenden trein zag
een man aan den weg liggen en hield op.
Billington was buiten kennis. Hjj is naar
een gasthuis gebracht. Met eenige kwet
suren en kneuzingen is hg er afgekomen.
De dader is zoek.
Voor rekening der Bnlgaarsche en Ser
vische regeeringen leggen paardenkooperi
beslag op groote hoeveelheden paarden te
Stuhlweisenbnrg in Hongarjje. Honderden
paarden zjjn reeds verzonden en treinen to!
staan tot vertrek gereed. Natnnrljjk staat
deze zaak in verband met de mogelijkheden,
die Macedonië in 't leven kan roepen.
Officieele berichten zgn te Constantinopel
ingekomen, dat benden van Bnlgaarsche
revolntjpnairen zich op verschillende punten
in Macedonië vertoond hebben, hetgeen men
beschouwt als het begiu van een algemeen
oproer.
Tevens wordt beweerd, dat de bevolking
niet alleen de beuden steunt met voedsel
en verbljjf, doch hen tevens op de hoogte
houdt van de beweging der Tnrksche troe
pen, hetgeen eene vervolging uiterst moei-
ljjk maakt. Zoo heeft b.v. een bende, dia
zich ophield tusschen Seres en Strumnitza,
da telegraafdraden doorgesneden, terwgl een
andere bende van vjjf en twintig personen
zich verschanste in een steenen gebouw in
een dorp, gelegen aan het meer Presta in
het rilajet Monastir. Van de gendarmen,
welke uitgezonden werden om de benda te
verdrjjven, werden er twee gedood, waar
onder de commandant.
Volgens een telegram dat de Times*
uit Tandzjer ontvangt, bljjken de jongste
overwinningsbulletins van den Sultan ver
zonnen te zgn. Integendeel, de regeerings-
troepen zouden den 27en Februari een
nederlaag geleden hebben: 1600 man moe
ten toen in hun kamp overrompeld zjju
door Boe-Hamara. Da regeringstroepen
vluchtten in verwarring, alias achterlatende.
Laffan meldt dat te Caracas wordt be
weerd, dat tusschen de kolen aan boord van
de >Restanrador«, tosn deze door de Duit-
schers aan Venezuela werd teruggegeven,
een bom gevonden werd. De regeeringsbla-
den noemen dit een schurkenstreek, die
bewjjst, dat Dnitschland in overleg met de
schuwingen en vermaningen zwoer ik dat
ik je niet wilde prjjs geven ter wille vau
dien krankzinnigen man. Maar toch was
ik dszelfde niet meer vaa vroeger. Toen ik
weer thuis was, klonk dag en nacht een
stem in mjjn binnenste: Mjjn lot kan u
ook treffenDenk aan het lot van uw
moederEn dan dacht ik aan die
voorspellingAls op den dag van het
hnweljjk de bruid sterft, zal het geslacht
der Nottons uitsterven! Gaf dat niet dui-
deljjk te kennen, welk lot mjj wachtte?
Had mgn vader niet voorspeld, wat mgn
bruid te wachten stond? Ja, dat was het
ik moest je vermoordenNiets, niets
zou js daar van kannen redden! Die ge
dachte beroofde mjj van mgn verstand,
sedert wist ik even goed als mgn vader,
dat ik waanzinnig was: ik leed aan een
soort van vervolgenswaanzin, ik ontvluchtte
je, omdat ik in je persoon het noodlot zag,
dat me vervolgde. Vroeg of laat zal ik
haar vermoorden! klonk het voortdurend
in mgn binnenste. Maar mgn liefde wees
mg den weg om ons beiden te redden; het
kostte mg een zware strjjd, maar ik
verliet jeIk had me dat offer heel anders
voorgesteld. Overtuigd vau uw weinige
liefde, dacht ik, dat het ljjden alleen aan
mjjne zjjde zou zgn. Ik had slechts de
keuze tusschen: u te dooden of te verlaten!
Als ik laf genoeg was geweest om bjj u te
bljjvaD, dan zou het'tot een misdaad geko
men zgn, maar omdat ik aanhoudend het
ontbloote zwaard boven uw hoofd zag zwe
ven en het dreigend ongeluk niet anders
kou voorkomen heb ik je verlaten 1 Dit
heeft ons gescheiden, Bertha, het duistere
geheim, dat ik van mjjn vader erfde! Oor
deel na, Bertha, of ge mjj vergiffenis kunt
schenken
Hg zweeg. Wordt vervoljd).