Het Land van Hensden en Altena, de Langstraat en de Bommelerwaard. De Goudgraver. M 2214. UitgeverL. J. VEERMAN, Heusden. ZATERDAG 9 MEI. 1903. Suiker als volksvoedsel. UN9 VAM ALTt^- yoob Dit blad verschat WOENSDAG en ZATERDAG. Abonnementsprijs: per 3 maanden f l.OO. f*anco per poat zonder prjjsverhoogmg- Afzonderlijke nummers 5 cent. Advertentiën ran 16 regela SO at. Elke regel meer 77t et. Groete lettere aaar plaatsruimte. AdYertentiën worden tot Dinsdag- en Trjjdagavond ingewacht. Prof. C. A. Pekelharing uit Utrecht heeft in een vlugschrift: „De volks voeding en de accijns op suiker" (uitge geven door den anti-suikeraccijns bond Amsterdam, de Bussy) uiteengezet waar om een lagere prijs van suiker een middel zou zijn om de volksvoeding te verbe teren, en waarom de suikeraccijns een slechte belasting is, welke het meest die volksklassen schaadt, die het minst kunnen dragen. „Wie met zijn voedsel niet zuinig behoeft te zijn, vindt ruime keus, zegt de schrijver. Planten en dieren leveren hem tal van voedingsmiddelen, die alle bestanddeelen bevatten die het lichaam noodig heeft en, telkens weer op andere wijze met elkaar gemengd en op telkens andere wijze toebereid, een verscheiden heid opleveren die aan allerlei, ook aan de waarlijk niet gering te schatten eischen van den smaak, in overvloedige mate voldoen. „Maar anders is het met die groote schare die in bekrompen omstandigheden verkeert, die moeite heeft om aan den kost te komen en daarbij nog het grootste aantal levert van hen die door lichaams- arbeid in hun nooddruft moeten voor zien. Vleesch, het eiwithoudende voedsel bij uitnemendheid, is voor hen niet of nauwelijks te verkrijgen. Niet bij vrije keuze, maar door den nood gedrongen zijn talloozen van hen geheel of nage noeg vegetariërs. Nu is ook uit planten- voedsel eiwit wel in voldoende hoeveel heid voor het onderhoud van het men- schelijk lichaam te verkrijgen; al mag ook niet aangenomen worden dat de zoo uiteenloopende eiwitstoffen van plaht- aardigen en dierlijken oorsprong alle gelijke waarde hebben als voedsel voor den mensch, toch heeft de ervaring wel bewezen, dat de volwassen mensch kan leven, en in gezondheid leven, zonder ooit ander eiwit als van planten af komstig te gebruiken. Maar een groot bezwaar aan het voedsel van den ar beider verbonden is het gebrek aan heil zame prikkels. Op het genot van den maaltijd mag niet laag worden neer gezien. Eerst dan wordt het voedsel goed verteerd en voor het gebruik door het lichaam geschikt gemaakt, wanneer het met smaak genuttigd wordt. Daar voor is honger alleen op den duur niet FEUILLETON. i) I. »'t Is alles afschuwelijk!* gromde Trent: >ik heb vele holen in Ierland en Oost Londen bezocht, en ben zooals je weet lang niet kieskeurig, maar hier is 't niet om uit te houdenAls Francis niet gauw komt, zullen we 't moeten opgeven. Hier houden we 't niet uit, Monty!* De aldus toegesprokene, een afgeleefd, el lendig uitziend man, hi"f zjjne oogen, waar uit alle geestkracht geweken was, langzaam tot zjjn metgezel op. Doch toen hg sprak, klonk zjjn stem hoe schor ook als die van een gentleman. >Ik ben het ten volle met je eens, mjjn jonge vriend,* zeide bjj, >'t is een verschrik kelijke landstreek, en onze zwarte gastheer met zjjne omgeving zgn te vies en te vadsig om aan te zien. Bedenk echter, hoezeer dit alles mg, die een verfijnde en beschaafde opvoeding genoten en onder de hoogste kringen geleefd heb, tegen de 1 orst moet stuiten. Gjj zjjt nooit aan weelde gewoon geweest, en hebt nooit anders dan in de volksklasse verkeerd. Dit doet echter niets ter zake.* Trent glimlachte goedig, doch zweeg. Hjj zat met zgn rug tegen een der palen van de hut geleund, en staarde in de verte naar den nevel die over het moeras hing, terwjjl zich afvroeg, wanneer de alligators hen zouden komen bezoeken, en hoerer het dorp voldoende. Het smaakzintuig eischt prik kels en die worden door eenvoudig en dagelijks op dezelfde wijze toebereid plantenvoedsel niet in genoegzame mate gegeven, vooral niet voor den werkman, die veel voedsel moet verteren. Hij heeft veel noodig, niet alleen omdat het hem eerst daardoor mogelijk wordt met brood, boonen, aardappelen, rijst en dergelijke voedingsmiddelen genoeg eiwit op te nemen, maar ook omdat hij, voor zijn arbeid, aanzienlijke hoeveelheden kool hydraten moet verteren. Prikkelende stoffen, als mosterd, peper, ook zout, in die hoeveelheid waarin het tot ver betering van den smaak verbruikt wordt, bewijzen goede diensten, maar hebben dan ook alleen beteekenis voorzoover zij de spijs verteering bevorderen. Zelve zijn zij geen voedingsmiddelen. Wel is keukenzout een van de bouwstoffen van het lichaam, maar de hoeveelheid die daarvan gewoonlijk aan het voedsel toegevoegd wordt is veel grooter dan noodig is om het dagelijks door de stof wisseling veroorzaakte verlies te dekken. „Daarin ligt nu de groote waarde van de suiker, dat zij een prikkel is voor den -smaak, een middel dat het genot van het voedsel verhoogt, en tegelijkertijd een voedingstof, waarvan de waarde, als de opneming uit het spijsverteringskanaal in het bloed heeft plaats gehad, in geen gezicht onderdoet voor de voedingswaarde van het zet meel. Het zou daarom voor de voeding der arbeidende klasse, voor hetgeen men gewoonlijk de volksvoeding noemt, een groote aanwinst zijn, zoo de suiker zoo laag in prijs werd, dat daarvan bij de toebereiding der spijzen zonder bezwaar een ruim gebruik gemaakt kon worden. Er is aan het gebruik van suiker als voedsel nog een ander voordeel verbonden, dat zij namelijk, indien zij slechts niet in al te groote hoeveelheid wordt opgenomen, sneller en gemakke lijker dan zetmeel verteerd wordt. In de mondholte wordt rietsuiker niet veranderd, maar zoodra zij doorgeslikt is en in de maag komt, begint de ver tering, de splitsing in druiven- en vruchtensuiker. Voorzoover zij aan de werking van het maagsap ontsnapt, komt zij al zeer spoedig in den darm waar zij verder verteerd wordt. Er verloopt maar een korte tijd na het gebruik of zij wordt reeds naar de lever gebracht om, al naar de omstan- verwjjderd was, dat zjj wilden aandoen. Bovendien,* Yervolgde Monty, dient er in geval van gevaar, op onze verschillende lichamelijke gesteldheid gelet te worden. Ik ben vjjf en twintig jaren ouder dan jjjik beu een ontzenuwd en uitgeput man. Jg daarentegen, zjjt sterk als een reus, moedig als eea leeuw en vlug als een struisvogel. Je zult dus moeten toestemmen dat, als het tot een gevecht kwam, jg dnbbele kans zoudt hebben om te ontkomen.* Trent ontstak een lucifer, onder voor wendsel zgn pijp te willen opsteken, doch in waarheid, omdat hg in het kreupelhout een paar glinsterende oogen op hen zag loeren. Het was een zwarte knaap, die met verbazing de witte mannen gadesloeg, waar van hg in het dorp had booren spreken. Trent wierp een klnit aarde in het boschj9, en de jongen snelde heen. >Ga voort, Monty,* zei 'e hjj toen, >laat hooren wat je op 't hart hsbtl* »Ik bedoel, dat het meeste ongemak en gevaar, aan deze onderneming verbonden, op mjjn deel komt. En als ik je straks goed begrepen heb, dan begin je zelf aan hot welslagen ouz^r expeditie te twjjfelen.c Trent vertrok echtar geen spier van zgn gelaat en bleef halsstarrig zwjjgen. »Scarlett Treat I* riep Monty driftig, sinister naar mgJg bent jong en ik ben ondl Van af den tjjd dat ik een voet in dit rerwen8chte land gezet heb, heb ik op zulk een kans gehoopt. En nn zjj zich voor doet, zal ik baar niet ongebruikt laten, al moest het mg 't leven kosten! Zweer mg dus, dat je mg niet in den steek zult laten!* Trent keek zgn metgezel met bevreem ding aan. Op deze wjjze had hjj den oude standigheden, daar tot glycogeen ge maakt en bewaard, of terstond met het bloed doorgezonden te worden. Wordt dus, bij zwaren arbeid, veel van de suiker van het bloed door de spieren verbruikt, dan kan suiker, op dezelfde wijze als zetmeel, maar vlugger, het verlies aanvullen en het gevaar voor uitputting voorkomen." De suiker heeft boven allerlei andere stoffen tot verbetering van den smaak dit voor, dat zij ook zelve voedsel is. Als zoodanig kan zij den arbeider, die behoefte heeft aan veel koolhydraten, voortreffelijke diensten bewijzen. Maar dan moet hij ook niet gedwongen zijn, met suiker om te gaan als met een kostbare lekkernij. En die hooge prijs wordt niet veroorzaakt door de kosten der produktie, maar door den zwaren accijns waarmede de suiker belast is. „N. R. Ct." Buitenland. Toen Santos Dumont te Parjjs met zgn nieuwen ballon wilde opatjjgen, stak or plot seling een hevige storm met regenvlagen op, die hem verhinderde zjjn plan ten nitvoer te brengen; de opstjjging is nn uitgesteld tot het weder beter is geworden. Zgn nieuwe ballon is van zeer geringe afmetingen en heeft een motor van slechts drie paardekracht en een stjjgkracht van 225 K.G. Door den Dnitsch-nationalen afgevaar digde Herzog is bjj de Oostenrjjksche Ka mer een voorstel ingediend tot regeling der staatsrechtelijke positie van de Joden in Oostenrjjk. Daarbjj wordt o. a. bepaald dat aan Joden, dat wil zeggen alle personen zonder onderscheid van godsdienst, van wie bewezen kan worden, dat zg, hotzjj van vaders- of moederszijde, van Joodsche af komst zjjn, onder geen voorwaarden het Oostenrjjksche staatsbnrgerrecht kan wor den verleend. Joden, die dat recht reeds be zitten, verliezen het op den dag dat deze wet in werking treedt. Alle volksstammen iu den staat hebben geljjke rechten, uitge- zonderd de Joodsche. Joden worden in het leger niet toegelaten. Daarentegen moet ieder manneljjk Israëliet van zjjn 20ste jaar tot zgn dood 5 percent van zgn jaarlgksch inkomen aan de schatkist afstaan, als be lasting ten bate van 't leger. Joden mogen nog nooit hooren spreken. Er leefde das nog geest in dat uitgemergeld lichaam. Hjj kende den man sedert jaren als een dronk aard en speler, als een onherroepelijk ver loren wezenen daarom te meer troffen hem deze, op hartstochteljjken toon gespro ken woorden. Bravo, kameraad!* antwoordde hjj: »dat had ik niet van je verwacht! Wg zul len de zaak nooit opgeven. Ik voor mg, moet dez« kans wel waarnemen. Ik heb mjjn laatste panning uitgegeven om de dra gers te betalen, en het snoepgoed en den rum voor dien zoogenaamden koning te koopen, en ik wensch toch niet als een bedelaar van hier te gaan. Wjj big ven hier tot wg onze concessie hebben, of wjj sterven hier! Dat bljjft afgesproken!* Monty, niemand te Bnckomari had hem ooit bg een anderen naam gekend, stak den Bpreker zgn lange fjjn gevormde hand toe, en liet die met «enigen tegenzin in de bruine vereelte palm van den ander rasten. Daarna wierp hjj een steelschen blik ijjwaarts, en sprak »Als je 't mg wilt toestaan Trent ik won wel één klein slokje brandewijn ne men; niet meerl* Trent vatte hein stevig bjj den arm. >Neen,< zeide hg»dat zult je niet. 't ls onze laatste flesch, en wg moeten wat bewaren voor de terugreis, ia geval van koorts.* De hartstochtelijke begeerte van den ver slaafden dronkaard, was op het gelaat van den oude te lezen. >Eéu droppel maar, Trent 1* smeekte hg: >ik gevoel mg niet wel. De lucht is hier zoo onzniver.* slechts wonen in gemeenten van meer dan 10.000 zielen en daar alleen in bjjzonder voor hen aangewezen wjjken. Het bezit van roerend goed wordt hun vergund, doch de aankoop of 't bezit van onroerend goed is hnn niet geoorloofd, 't Is nauweljjki denk baar dat dit voorstel ooit wet zal worden. Men maakt zich te Stockholm ongernst over het lot der Nordenskjold-expeditie naar de Zuid-pool. Begin Maart zou ze reeds op de Falkland-eilanden moeten zgn terugge keerd en Nord«nskjold zou tegen einde April iu Zweden moeten aankomen. Iadien men geen bericht van hem krjjgt binnen een maand, dan zal een hulp-expeditie worden uitgezonden. Voor dit doel zgn reeds pu blieke inschrijvingen geopend. De Zweed- sche regeering zal er aan deelnemen. Men heeft te St. Petersbnrg in regeerings- kringen erg het land over den gruweljjken Jodenmoord in Kisjinef wegens den slechten indrnk, dien znlke gebenrtenissen op het buitenland maken. Wel een verheffende reden De Tsaar, aan wiens persoonlijk ingrjj- pen het te danken was, dat ten leste na 4 dagen het bloedbad ophield toen de tele graaf het nienws eindeljjk te Petersbnrg had gebracht, heeft bevel gegeven den gou verneur en het hoofd der politie onmiddel lijk te ontslaan en alle schuldigen gevangen te nemen300 hnnner zitten al achter slot en grendel. De staat van beleg bljjft voor- loopig van kracht. De verhalen over de gepleegde wreed heden zgn schier ongelooflijk. Zoo vertelt men, dat sommige slachtoffers de ingewan den nit het ljjf werden gescheurd en deze vervangen door veeren uit de bedden, enz. In Kroatië hebben weer ergerljjke uit spattingen plaats gehad. In het dorp Glo- govnica liet de bevolking zich oprnien en wierp zich op den plaatseljjken rechter, dien zjj in een varkensstal opsloot en met den dood bedreigde als hg de Hongaarsche vlag gen van het station niet wilde afgeven. Het gepeupel trok toen naar Boegojcsvo, waar de grondeigenaar Fodroczy, een Hongaar, woont, bond hem en sloeg toen zgn ge- heele huisraad stuk, verwoestte het kasteel en dwong den ongelnkkigen bewoner naakt met een Kroatische vlag in de hand naar het naaste dorp te loopen en daar de afgifte van de Honaarsche vlag te eischen. Daar »Je krjjgt het niet, Monty,* zei Trent: >ik heb je al reeds te dikwjjls toegegeven. Wg staan op 't punt om ons fortuin te maken, en moeten dus onze zinnen bgeen honden.* >Ja, fortuin! fortuin!* herhaalde Monty. »Jjj bent op je onden dag dan al heel erg verlangend om geld te winnen,* zei Trent: >Wat ben je van plan er mede te doen »Dat zal ik je zegge», Scarlett Trent,* riep de oude, opgewonden lachend: >Jjj weet niet wat voor geld te koop is! Maar ik heb in mjjn jeugd geleerd, op welke wjjze men geld verkwisten moet! Deze knnst maakt tegenwoordig hare beoefenaars, te Londen en Parjjs aan vorsten geljjkDe salons der sohoonste dames vliegen voor n open, beroemde mannen streden naar awe vriendschap, de heerljjkste triomfen die liefde en sport knnnen bieden, vallen u ten deel! Adel is veel, kunst is meer, genie eveneens, maar de sleutel tot de bewaar plaats van alle genoegens der wereld, is goud Hjj hjjgde naar adem, en wierp een smee kenden blik op de flesch. Trent echter bleef onverbiddelijk. >Geen droppelt* sprak hg: wat dwaas van je, om er zoo naar te verlangen, Monty! Je bent al uitgemergeld. Je wilt immers hier je doel bereiken, nietwaar? Welnu, bljjfdan van dien ellendigen drank af; anderB zal je nog geen maand van je schatten kannen genieten, als onze onderneming gelakt.* Er ontstond een langdurige stilte. Trent herdacht het leven vol ontbering en ellende dat hg doorworsteld had, vanaf zjjne ont vluchting als knaap nit de ouder ljjke woning, was echter geen Hongaarsche vlag en uit woede sleepten de woestelingen toen den burgemeester mede. Inmiddels waren vier compagniën infanterie aangerukt, die zich evenwel heel laksch gedroegen tegenover 't schandaal. Brandstichting en plundering bleven dientengevolge aan de orde van den dag totdat eindeljjk de staat van beleg werd afgekondigd. Ook in Agram staan de Hongaren aan een waar schrikbewind blootde algemeene toestand ljjkt dan ook ver van geruststellend. De medici te Athene staat hopeloos te genover het feit, dat een 22-jarig meisje sedert vier maanden in diepen slaap ligt, zonder zich te bewegen. Het arme meisje, dat met handenarbeid in het onderhoud harer ouders voorzag, bezoekt onlangs een ziekenverpleging. Het leed en de ellende der arme zieken greep haar zóó aan, dat ze, thuis teruggekeerd, in slaap viel. Ze ligt in haar bed, de oogen half geopend; nu en dan zingt ze treurliederen of bootst d§ stem van den ziekenoppasser na, die baar door de zalen rondleidde. Men keeft te Athene een inschrijving ge opend om in de behoeften der arme familie te voorzien, daar de geneesheeren geen kans zien de slapende te wekken. In 't district Sam-Sez, in Siam, heerscht een besmettelijke ziekte. De inlanders noe men deze ziekte >khi san*, wat zooveel be- teekent als sbeef-koorts*. Zjj, die er aan ljjden, beven 5 dagen lang. Na dit tjjdperk worden ze kalmer; de zieke voelt zioh veel beter en is totaal genezen, nadat hjjgeheel kaal is geworden. Vorst Ferdinand, wiens onderdanen het tameljjk kwaljjk nemen, dat hg in deze troebele tgden, nu er zelfs kans is voor een gewapend conflict tussehen Turkjje en Balgarjje, niet op zjjn post, d. w. z. in da hoofdstad van zgn rjjk is, bevindt zioh op het oogenblik te Parjjs, waar hjj Woens dagmiddag een bezoek heeft gebracht aan president Loubet. Den vorst werden de militaire eerbewijzen gebraeht en denzelfden dag nog legde de president bjj vorst Ferdinand een contra- bezoek af. Men weet nog niet, wat tussehen hen beiden verhandeld is, doch men ver moedt, dat er gesproken is over de bescher ming, welke Balgarjje van Fraakrjjk en Rusland zou ondervinden, ingeval zjjn vrjj- waar hjj niets dan dronkenschap en zede loosheid om zich heen had gezien, tot zjjne slavernjj in de Congo, het mjjn werkers-leven te Buckomari, en de stoutmoedige onderne ming van thans, die hem voor al dit ljjden schadeloos moest stellen. Ook de oude Monty droomde van schatten en hoe hjj die verspild had. Plotseling kraakte er een voetstap op het dor gebladerte. Trant sprong overeind, trok den geladen revolver uit zjjn gordel, en richtte die op de nadarbjj sluipende gedaante. De oude man zag niets; want hjj was, uitgeput door overspanning, in slaap ge vallen. H. Een dik, weersinwekkend wezen half Europeaan, half inlander, waggelde naar de hut, op korten afstand gevolgd door twee stoere inboorlingen, die een rookende pot met eten droegen. Wat nieuws, oom Sam vroeg Treut »Is er al iets van den Engelschen officier vernomen Hjj moet nu wel in den omtrek zjjn?* >Geen nieuws,* grjjnsde de kleine man, »de koning zenit den witte mannen een deel van zgn eigen avondmaal. Zg moeten voortmaken met de mjjn, en vanhier gaan.* Trent stak met een vork in den pot en zeide, den man een wenk gevende: »De beenen hadden er wel buiten mogen big ven!* Sam begreep hem, en antwoordde: »Er zgn hier buitengewoon groote konjjnen in den omtrek mjjn zwarte broeders kunnen thans gaan.* Wordt vervolgd.) NIEUWSBLAD

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Nieuwsblad het land van Heusden en Altena de Langstraat en de Bommelerwaard | 1903 | | pagina 1