Hel Land van Heusden en lllena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
EEi rao\,
De Goudgraver.
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
WOENSDAG MEI.
M 2219.
1903.
Dit blad verschat WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementiprgi: per 3 maanden f l.OO.
franco per poet zonder prjjsverhooging. Afzonderljjke
nummers 5 cent.
Advertentiën ran 16 regele 50 et. Elke re:
meer 7Vi ct- Groote letters naar plaatsruimte.
Adrertentien worden tot Dinsdag- en Vrjjdagavond
ingewacht.
I.
Wil men de medische wetenschap
recht doen wedervaren, dan zal men
moeten erkennen, dat zij in de laatste
jaren alle krachten inspant ter bestrij
ding van de tering, dikwijls genoemd
de geesel der menschhdd. Een naam,
die doet huiveren, maar toch een naam,
die waarheid spreekt. De uitkomsten
van statistische onderzoekingen en ook
de dagelijksche ervaringen van iedereen,
vooral van die der geneeskundigen stel
len het boven allen twijfel, dat vaak
Koning Alkohol, de demon der tuber
culose het overgroote deel van allen
menschelijken jammer en menschelijk
lijden op zijn geweten heeft. In samen
werking vaak met het alkoholisme baart
de tering een zee van ellende, richt
verwoestingen aan in alle kringen en
klassen der maatschappij. Met onver
biddelijke gestrengheid straft ze in het
levende geslacht de zonden, gepleegd
door voorgeslachten, hetzij in weelde of
armoede.
Zij woedt en straft zonder aanzien
des persoons. Zij treft jong en oud,
arm en rijk. Maar toch is het een uit
gemaakte zaak, dat ze de meeste offers
eischt in de kringen der minderbedeel
den, dat ze dhhr vooral weet te treffen,
waar de ongunstigste levensconditiën
heerschen, waar de eenvoudigste wetten
der gezondsheidsleer als met voeten
worden getreden, waar kleeding, voe
ding, woning en arbeidstoestanden veel
te wenschen laten, waar, in één woord,
de levensomstandigheden, al of niet
afhankelijk van eigen vrijen wil, van
dien aard zijn, dat elke ziekte, onver
schillig welke, een goed toebereiden
bodem vindt. Met onverbiddelijke hard
heid, zonder mededoogen houdt ze daar
huis, de demon der tuberculose.
Deze vijandin van het menschdom
te bestrijden, heeft de geneeskundige
wetenschap zich tot taak gesteld in de
laatste jaren. Iets anders is het echter,
of men bij de wijze, waarop deze kamp
gevoerd Wordt, wel genoegzaam reke
ning houdt met de eenvoudige en toch
zoo onafwendbare eischen der dage
lijksche praktijk.
Onder de minder-ontwikkelden heer
schen de zonderlingste begrippen om
trent den aard en het ontstaan der
ziekte. Maar hoe kan het ook anders.
Tot heden wordt hoegenaamd niets
gedaan, om in algemeen verstaanbaren
FEUILLETON.
6)
»Het document,* antwoordde Trent>is
door den koning geteekend, en geviseerd
door kapitein Francis, als Agent-generaal
der Engelsche regeering. Het kan ons beiden
tot millionairs maken.*
»Waarom wilt ge mg er dan een aandeel
in verkoopen?* vroeg Da Souza, het stuk
met begeerige oogen beschouwende.
>Omdat ik niets meer bezit, en geld
noodig heb. Geef mg dus vjjfduizend pond,
en ge zjjt deelgenoot in de zaak.*
>Gerechte hemel, manHoe durft gjj zulk
een som te noemen?* riep Da Souza, de
grootste verbazing veinzend.
»Ik heb geen tjjd om lang te onder
handelen,* zei Trent: »het bljjft zooals ik
gezegd hebvjjf duizend pond voor een
zesde aandeel.*
Da Souza doorlas opnieuw het papier,
en zeide: >De concessie is gege/en aan
Scarlett Trent, in vereeniging met zekeren
Monty, naar ik zie. Wie is die Monty, en
wat heeft bjj in deze zaak te zeggen?*
'Hg was mjjn deelgenoot,* zei Trent:
smaar is in de moerassen omgekomen.*
Trent achtte het onnoodig melding te
maken van hunne vlucht voor de inboor
lingen, die de koning van Bekwando hen
achterna had gezonden, en hoe zjj toen in
de moerassen verdwaald waren geraakt.
vorm, het gros der ongeletterden op de
hoogte te brengen van de wetten, die
de verbreiding der tuberculose beheer-
schen, van de bronnen en wegen, die
haar vernielzucht kunnen bevorderen,
van de middelen, zeer eenvoudig en
weinig kostbaar veelal, waarmede men
afwerend tegen haar kan optreden. Noch
de groote, noch de kleine pers heeft
zich in deze voldoende van haar plicht
gekweten. Leest men de verslagen van
tuberculose-congressen, leest men rede
voeringen en verhandelingen over de
tering, altijd zijn ze zóó doorspekt met
Latijnsche termen en onverstaanbare
uitdrukkingen, dat een ongeletterde er
hoegenaamd geen wijs uit worden kan.
Daarenboven zijn ze in een vorm ge
goten, zóó geleerd, d.w.z., zóó droog,
dat ze voor een niet-deskundige totaal
ongenietbaar zijn. De „geringe man"
slaat zulke stukken over het tubercu-
lose-gevaar, na een schuchtere poging
gewaagd te hebben, ze te ontcijferen,
over. 't Is voor hem Grieksch en toch
moest het in de eerste plaats juist voor
hem bestemd zijn. Vroeger, vóór iemand
nog dacht aan het populariseeren der
wetenschap, vóór iemand nog kon droo-
men over university-extensionover
volkslezingen en volksvoordrachten, was
het verklaarbaar en vergeeflijk tevens,
dat de dokters achter een ondoorzichtig
en eerbiedwekkend potjeslatijn de sim
pelste zaken, de eenvoudigste begrippen
verborgen, om toch vooral den heiligen
schroom, die de leek voor hun hooge
geleerdheid koesterde, onaangetast te
laten.
In onzen tijd echter, nu men er zich
allerwege op toelegt, om de wetenschap
in smakelijken en begrijpelijken vorm
onder het volk te verbreiden, nu men
den scheidsmuur tusschen de geleerde
en ongeleerde wereld eenige duimen
tracht te verlagen, nu heeft dat deftig-
heidsvertoon van de zijde der medici
zeker geen redeD van bestaan meer. Wil
men bij de massa betere en gezonder
begrippen aangaande de schrikkelijkste
ziekte van onzen tijd, verspreiden, dan
dringt de noodzakelijkheid, om een taal
te spreken, die voor iedereen begrij
pelijk is, om het medische abacadabra,
waar dit maar eenigszins mogelijk is,
te vervangen door eenvoudig, bevattelijk
Hollandsch.
De macht, de heilzame werking van
frissche lucht, om maar één ding te
noemen, is nog slechts voor een kleine
minderheid een onbetwistbaar feit. Her
haaldelijk, en nog niet eens uitsluitend
>Maar hoe staat het dau met het aan
deel van uw kameraad?* vroeg Da Souza.
»Dat behoort mjj,« antwoordde Trent:
»dat was zoo tusschen ons beiden afgesproken.
Als ik gestorven ware, zon Monty de eenige
eigenaar geweest zjjn.*
»Weet gg zeker dat hg dood is?« vroeg
de koopman.
»Ik heb hem zien sterven,* antwoordde
Trent
Eindelijk, na lang loven en bieden in
ziende, dat Trent er niet toe te bewegen
was, een zesde aandeel in de concessie ter
ontginning der goudvelden te Bekwando,
voor minder dan vgf duizend pond af te
staan, gaf Da Souza ten laatste toe, en na
zjjn bezoeker de desbetreffende overeenkomst
te hebben doen onderteekenen, stelde hg
hem de verlangde som ter hand.
VII.
In een fraai gemeubeld vertrek van een
der grootste hótels te Londen, zat een man
aan een met papieren en banknooten bela
den tafel.
Ledige champagne-fle8schen stonden op
het buffet, en de kamer was met sigaren
rook gevuld. Op den achtergrond was een
mager, bleek uitziend en schamel gekleede
jonge maD, bezig een ijzeren kist met pa
pieren te vullen.
Er had een vergadering plaats gehad.
De meest beroemde geldmannen van Enge
land waren hier bijeengekomen. Voor hem,
die hen uitgenoodigd had, was het een tri
omf geweest!
Die man was Scarlett Trentde mil-
onder de minder-ontwikkelden, treft men
de meening, dat elke frissche lucht
stroom, elk windje zorgvuldig uit de
ziekenkamer geweerd dient te worden,
dat broeien toch maar bij slot van reke
ning, het beste is. En nu mag men
praten als Brugman, om dit vooroor
deel te bekampen, de toehoorder luistert
in een lijdelijke houding, hij knikkebolt
zelfs van ja, doch volgt zijn eigen
zin. Een goede reiniging van de huid
is een uitmuntend middel om het lichaam
te harden, om ziekte te voorkomen;
het eten van ongeschild en ongewas-
schen fruit, het drinken van ongekookte
melk kan zoo schadelijk zijn; het was-
schen der handen vooral vóór den maal
tijd is een noodzakelijke maatregel tegen
besmetting; al zulke eenvoudige raad
gevingen worden geuit, lijdzaam aan
gehoord en in den wind geslagen.
Al onze voorvaders immers wisten van
al die nieuwerwetsche gevaren weinig
of niets en waren dat geen stevige
mannen en vrouwen?
Zóó wordt gesproken en gedacht over
de simpelste zaken der gezondheidsleer
en de kwakzalver met zijn pillen en
zalfjes, met zijn middelen voor alle
kwalen, vaart er wel bij.
Slot volgt.
Buitenland.
De groote autoraobiel-wedstrjjd Parjjs-
Madrid heeft reeds heel wat ongelukken
ten gevolge gehad.--Bg het vertrek van
Versailles werden twee jongelieden omver
geworpen en ernstig gewond. In de buurt
ran Bonneval sloeg de automobiel van Por
ter om en geraakte in brand; de chauffeur
geraakte onder de machine en werd verkoold.
Te A.belis werd eene vrouw door een kar
aangereden en gedood. Bg Angoulè no sloeg
de auto van Richard om, waarbjj d^ze en
zjjn machinist ernstig gewond werden. Een
zelfde lot trof Stead ea zjjn machinist
volgens gerucht zgn beiden dood. Nog ver
scheidene andere personen liepan zware ver
wondingen op, terwjjl eenige auto's defekt
geraakten en den strjjd moesten opgeven.
De minister van binnenl. zaken Combes,
die zich van den loop van zaken liet op de
hoogte houden, heeft de voortzetting van
den wedstrjjd op Fransch grondgebied ver
boden.
De anti-Oostenrjjksche betoogingen der
laatste dagen hebben de gemoederen in Ita
lië zoo sterk in beroering gebracht, dat de
lionair. Voor eenige jaren geleden, was hg
zonder vrienden of kennissen in Engeland
teruggekeerd, en thpns stond hg op de
hoogste sport van de ladder der fortuin.
Waar anderen gefaald hadden, had hg door
rustelooze arbeid en volharding gezegevierd.
En heden was hjj een van de geldvorsten
der wereld!
»Is er nog iets voor mjj te doen, Sir?*
Door deze vraag werd hg uit zjjne gedach
ten aan het verleden opgeschrikt.
»Neen, Dickenson,* antwoordde hg>je
kunt gaanmaar luister evenik zou gaarn»
zien, dat je wat netter gekleed gingzie
hier, koop je daar een nieuw pak voor.*
En meteen wierp hg den verbaasden be
diende een banknoot van vjjftig pond ster
ling toe, en verliet jjlings het hótel, zonder
naar de dankbetuigingen en zegenwenschen
van den gelukkigen man, wiens vrouw
hem juist dien dag het eerste kind geschon
ken had, te luisteren.
Nadat Trent het hótel verlaten had, maak
te hg een wandeling naar Piccadilly, van
waar hg zich lper spoor naar Walton,
zgn buitenplaats, begaf. Toen hjj uit
stapte, stond een rjjtuig met twee fraaie
paarden op hem te wachten. In het rjjtuig
zat een zeer opzichtig gekleede dame, die
hem met schelle stem toeriep>Maak voort,
generaal; ik heb laten inspannen om je
af te halen. Kunnen we niet een uurtje
toeren?*
>Ge hadt u die moeite kunnen besparen,*
antwoordde hg op eenigszins ruwen toon:
>ik heb geen last gegeven, om mg per rjj
tuig te komen halen. Ik wensch naar huis
gevolgen daarvan moeiljjk te berekenen zgn.
't Is alsof op eens de nationale trots van
geheel Italië is ontwaakt en de aanspraken
op Triest en Trente geen d*g langer uit
stel kunnen velen.
Zaterdag bevatte de ministerieele Capitals
een opzienbazend artikel, waarin rondweg
verklaard wordt »dat de Italiaansche regee
ring hare houding jegens Oostenrjjk moet
wgzigen, want dat bondgenootschappen,
die slechts op papier bastaan, weinig be-
teekenen wanneer zjj niet worden bekrach
tigd door het gevoelen der betrokken volken.
Italië kan vrjj aan Oostenrgk zeggen dat
niemand in het land er aan denkt, het
initiatief te nemen tot een oorlog, Italië kan
er ook bjjvoegen dat een ware, duurzame
en oprechte vriendschap met da woorden
des dichters zgn verwezanlgktDat Oosten
rgk zich terugtrekke over de Alpen en wjj
zullen weer broeders worden!*
Andere bladen zgn niet minder heftig.
De Secoio bjjv. sehrjjft: >Deze beweging
tegen Oostenrgk is goed en nuttig, want
zjj vernietigt de handteekeningen der minis
ters en staatshoofden, welke verleden jaar
zgq geplaatst onder de vernieuwing van het
Drievoudig Verbond, en bewjjst hoe tegen-
natuurljjk dit laatste is.c
Nog scherper is wat de Resto del Carlino
sehrjjft: >De historische, noodlottige en vrjj-
willige vjjand van Italië is Oostenrgk. Of
schoon het Italiaansche volk zgn bondge
nootschap verdraagt, kan het zjjn vriend
niet zgn, want dat zou tegennatuurlgk we
zen. Met vreugde zal Italië een verbond
zien eindigeD, waarvan het voortaan het
□uttelooze begrjjpt. Het nationaal politiek
geweten is geheel doordrongen van dien
afkeer van alle verdrukking en brutaal ge
weld van het verledene en de tegenwoor
dige overheerschingen van Oostenrgk op
ons gebied. Wjj, Italianen, zgn en bljjven
de onverzoenljjke vganden van onzen bond
genoot Oostenrgk.*
Te Padua en te Correglieno hebben stu
denten een Oostenrjjksche vlag verbrand. De
voorzitter der provinciale staten te Verona
heeft twee hem vroeger verleende Oosten-
rjjksche ridderorden teruggezonden.
Marco Stojan, de man die de bank te
Saloniki in de lacht heeft laten springen,
heeft gezegd dat hg schuld bekend heeft niet
om zgn leven te redden, maar uit veront
waardiging over de hoofden van het revo
lutionaire comité, die hem en zjjn kameraden
te wandelen.*
»Wat zgt ge slecht gehumeurd lachte
zg: »gaat ge alleen, of zal ik je vergezellen?*
»Dank je!« antwoordde hjj koel, en zich
tot zgn koetsier wendend, zeide hjj»Rjjd
naar huis, Gregg, ik ga te voet.*
De man boog en het rjjtuig keerde om,
terwjjl Trent bet op een afstand volgde.
Weldra bleef hg voor een klein wit hek
staan, opende het met den sleutel dien hjj
bg zich had, en begaf zich door een laan
naar een groot park. Zgn dageljjksche om
gang met de geldvorsten had zgn voorliefde
voor het vrjje landleven geenszins verzwakt.
Hjj ademde met zichtbaar welgevallen de
frissche geuren van groen en bloemen in,
en beschouwde met genoegen zjjne fraaie
pl inten en gewassen. De villa zelve was niet
groot, doch schilderachtig; evenwel had hjj
besloten, haar door een groot landhuis te
vervangen. Daarover nadenkend, opende hjj
een tweede hek, en kwam in een ingesloten
moestuin. Doch nauweljjks hervatte hjj hier
zjjne wandeling of hjj bleef verbaasd stil
staan. Met den rug naar hem toegekeerd,
stond daar een meisje een teekening te
maken.
»Wel zoo! Nog meer logé's?* zeide hjj:
»Wie heeft u geïnviteerd, jonge dame?*
Zjj wendde zich langzaam om en keek
hem met verwondering aan. Trent begreep
terstond, dat hjj zich vergist had. Zjj was
wel zeer net in 't wit gekleed, doch haar
geheele voorkomen bewees, dat het geen
meisje was, dat gewoou was zich als een
ongenoode gast ergens in te dringen, doch
tevens, dat zjj niet tot den stand zjjner ge-
verteld hadden dat als de aanslag uitge
voerd was, Saloniki door de bemanningen
der vreemde schepen zou bezet worden. Nu
het bljjkt dat Earopa niet tusschen beiden
komen wil, ziet Stojan dat men hem be
drogen heeft. En om dit bekend te maken
en te laten zien wat voor ellendige kerels
die aanvoerders zgn, heeft hg zich laten
pakken en verwacht zgn lot met gelaten
heid.
Een door de Petit Bleu* in België in
gesteld onderzoek betreffende de levering van
wapenen aan de Macedonische opstandelin
gen, heeft aan 't licht gebracht dat Luik de
groote leverancier is van wapenen aan de
opstandelingen in Turkjje, Marokko en So-
maliland. Andere steden balasten zich met
de afzending aan de opgegeven adressen.
Te Antwerpen, Marseille, Havre, Hamburg,
Barcelona en in Engeland en Italië wonen
talrjjke makelaars, die aan Luik de bestel
lingen van geweren opgeven, welke zjj reeds
hebben weten te plaatsen.
Hamburg telt zelfs schatrjjke firma's welke
zich met de bewapening belasten van de
rjjkste partgen.
Luik voert de bestellingen uit zonder
achterdocht te hebben.
In België verlaten deze wapenen vrjj het
land en worden dus niet aan de grens on
derzocht.
Men gaat als volgt te werk wanneer men
de smokkelwaar te Antwerpen wil in ont
vangst nemen.
De leveraneier van wapenen of dynamiet
pakt de zending zorgvuldig in goed gesloten
kisten, met het etiket: landbouwwerktuigen,
machinerieën enz. of ook wel ruw of geplet
jjzer.
De aldus gemerkte koopwaren zgn vrjj
van rechten en worden door de havendouane
dus niet onderzocht. Gewoonljjk worden deze
kisten naar Gibraltar gezonden, waar ze op
kLine booten worden geladen, welke ze naar
andere plaatsen brengen. Aldus heeft men
de Arabieren van wapenen voorzien en on
langs nog minutie gezonden aan de Marok
kanen. Yele wapenen worden aan valsche
adressen (meestal Eagelsche) afgezonden.
Het is algemeen bekend, dat de Britsche
consul te Marokko de hand heeft gehad in
het leveren van geweren en munitie aan den
pretendent Bou Amarrha.
Zondagnacht trokken groepen de straten
van Laibach door, die den Kroatischen af
gevaardigde Ferri uitjouwden, Slavische
wone omgeving behoorde.
>Ik vraag excuus, miss,* zeide hjj be
dremmeld: >ik heb me vergist. Maar gjj
stond met uw rug naar mjj toe.*
Zjj boog en zei met'een bescheiden lachje
>Indiea gjj Mr. Scarlett Trent zelve zgt,
moet ik u excuus vragen; want ik ben een
brutale indringster. Maar ik zal het u op
helderen.*
VIII.
Terwgl zjj sprak, trad hjj eenige stappen
nader, waardoor een zonnestraal door het
gebladerte juist op haar lief, innemend ge
laat en goud-blonde krullen viel. Plotseling
verbleekte Trent, en wankelde verschrikt
achteruitZjj was hetHet was 't
meisje, om welks beeltenis hjj in de hut te
Bekwando gespeeld had, Monty's doch
ter, wier naam deze stervende gefluisterd
had
>Gjj zgt ongesteld!* riep zjj angstig:
slaat mg een uwer bedienden roepen!*
Hjj kreeg echter spoedig zgn zelf beheer-
sching terug en zeide: >'t Spjjt mjj, dat ik
u beangstigd heb. Het is slechts een dui
zeling, die mjj vaker overvalt. Ja, ik ben
Mr. Trent. Hoewel ik niet weet wat ge hier
komt doen, zgt gjj welkom.*
>0, dat is zeer vriendeljjk van u,« lachte
zjj>maar ik vrees dat gjj anders zult oor-
deelen, zoodra gjj weet wat ik bezig was
te doen.*
»Niet8 ongeoorloofds, naar ik veronder
stel,* antwoordde hjj bemoedigend: »het
schjjnt, dat gjj een teekening van mjjne
villa hebt gemaakt.* Wordt vervolgd)
tosss—s—si—————n———na—M—By
■rt.vs«cCTiiii—is,iimi*jmiBMfiMs—a—a—s—
