Hel Land van Heusden en Allena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
M 2228.
Oude recepten.
De Goudgraver.
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
ZATERDAG 27 JUNI.
1903.
:~^t land van alt en
VOOB
Dit blad verschynt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f l.OO.
f anco per post zonder prjjsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën ran 16 regels 50 et. Elke regel
meer 77i et. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrgdagavond
ingewacht.
III {Slot).
Lastige en kwaadaardige lui waren
in vroegere eeuwen de heksen of kollen.
Zij waren met de macht begaafd, om
op elk willekeurig tijdstip met haar ziel
een uitstapje buiten het lichaam te
kunnen doen. Daardoor waren ze in
staat, om met hét talrijke geestenheer
te verkeeren en allerlei dingen te doen,
welke anders slechts op het programma
stonden van de veelsoortige druk- en
kwelgeesten. Zulke heksen waren altijd
vrouwen en dikwijls te herkennen aan
bepaalde kenteekenensaamgegroeide
wenkbrauwen, tranige oogen, wagge
lenden gang, vale gelaatskleur, stoppelig
haar enz. Ze konden absoluut niet over
een bezemsteel stappen en waren verzot
op danspartijen. Allerlei kwaad schreef
men aan die heksen toe. Ze konden de
oogst verwoesten, menschen en dieren
laten stilstaan, boeren het maaien be
letten, menschen in beesten veranderen,
en vele andere zonderlinge dingen meer.
Ook konden ze menschen ziek maken,
vooral kinderen, aan wie ze bovendien
nog het heksen konden leeren. De toe
komst voorspellen stond al evenzeer in
haar macht. Ze profiteerden storm en
hoogwater dagen vooruit, ook wisten ze
iemands sterfuur lang te voren en liepen,
door een on weerstaan baren drang ge
dreven, dagen lang telkens naar en om
het huis van den toekomstigen doode.
Emmers vol melk te trekken uit schoen
veters, eenvoudig door de beweging van
melken te maken, was voor een heks
maar een kleinigheid, evenals het voor
haar de moeite niet waard was, om in
een half uur tijds het hooi van vele
bunders land op hoopen te zetten.
Zulke vreemde gasten waren natuur
lijk meer gevreesd dan bemind en wan
neer iemand ziek was en dokters noch
professoren raad wisten, dan kwam licht
de gedachte bij de naastbestaanden op,
dat de zieke wel eens bekold zou kun
nen zijn. Was dat zoo, dan kwam het
er slechts op aan, de kol te ontdekken,
om ze bij herhaald bezoek de deur te
kunnen wijzen. Om zekerheid te krijgen
dat er wel degelijk een heks in 't spel
was, sneed men het hoofdkussen van
den zieke open. Yond men daarin naal
den, spelden, een of ander lang verloren
voorwerp, soms ook rozen, pluimen,
FEUILLETON.
15)
«De man heeft in de geldschool geleerd,
op elke voor hem gevaarlijke vraag een
dubbelzinnig of ontwijkend antwoord te
geven,* antwoordde zjj onwillig, >neen, ik
bljjf er bjj: mijn weg is de beste.*
»Maar die is jon onwaardig, Ernestine.*
«Ter wille van hen die men liefheeft, doet
men veel wat men anders zon verachten.
Als ik aan mjjn arme vader denk, gevoel
ik, dat ik alles zon kannen doen, om hem
te wreken!*
»'t Zal mg zoolang ik leef berouwen,*
zuchtte hij, «dat ik je de waarheid heb
medegedeeld.*
>Indien je dat niet gedaan had,* riep zij,
»zou ik heel mjjn leven niet weer tegen je
gesproken hebben!*
«Dan neem ik mjjn woord terug; alleen
stnit mjj de rol die gjj gaat spelen, tegen
de borst. Het doet mjj zoo leed, dat ik het
zwjjgend zal moeten aanzien.*
«Daar ig niet de minste reden voor,*
zeide zjj, .waarom ga je niet voor een tjjd
op reis?*
.Dat kan ik niet,* antwoordde bjj treurig,
«en je weet zeer goed, waarom.*
Zjj keek hem ongeduldig, en toch eenigs-
zins medeljjdend aan.
»'t Zou veel beter voor je zjjn Cecil,*
zeide zjj, .zoo je die dwaasheid uit je hoofd
kon zetten. Je moest begrjjpen, dat het,
met het oog op mjjne denkwjjze over mjjne
beesten, dan was alle twijfel buitenge
sloten, een of andere kol had de hand
in 't spel. Deze te ontdekken was niet
altijd even gemakkelijk, doch verschil
lende middelen stonden ten dienste. Men
kookte b.v. het kussen, waardoor de
kol het erg benauwd kreeg, ja het ein
delijk bestierf of althans gedwongen
werd, zich ten huize van den bekolde
aan te melden. Daar eenmaal aange
komen kon men ze dwingen, den pa
tiënt te ontkollen, meestentijds door ze
een pak slaag toe te dienen. Soms ook
sneed men in een kaars, want dat was
een geliefde schuilplaats voor heksen.
Zag men dan den volgenden dag een
vrouwtje met een snee in den neus,
dan was dat ongetwijfeld de schuldige
kol. Een kat, toevallig in de buurt rond
sluipende, werd met een mes geworpen
of met kokende olie. Wee degene, die
den volgenden morgen snij- of brand
wonden vertoonde, want zij werd als
de kol aangewezen. Ook was het goed,
het hart van een kip vol spelden te
steken, en dan hart, kip en veeren te
koken. De kol kwam daar op af. Na
tuurlijk was het een vereischte, eerst
zorgvuldig deuren en vensters te sluiten
en reten en naden dicht te stoppen,
opdat de kol niet zou ontsnappen.
Behalve de heksen of kollen, berok
kenden de bewoners der geestenwereld
het mensehdom ookmaarveellast. Koorts,
rheumatiek en vele andere krankheden
waren kwelgeesten, die het lichaam bin
nen geslopen waren en anders niet. Het
was slechts zaak, ze weer uit te ban
nen. Een moeilijke kunst, voorwaar!
In den heidenschen tijd waren het de
priesters, welke die kunst verstonden
en daardoor groot aanzien bij den volke
genoten. Dringt men er heden ten dage
ook niet op aan, dat de zendelingen,
welke het Christendom prediken bij de
onbeschaafde volken, iets af weten van
de geneeskunst, ook om daardoor in
aanzien te winnen bij hun kinderlijke
leerlingen Welnu, de Grermaansche
druïden of priesters verstonden de moei
lijke kunst van geestenbezweren, en ze
deden dat onder aanroeping hunner hei-
densche godheden. Later, toen het Chris
tendom die goden van hun troon ge-
stooten had, verviel de edele kunst aan
duivelbanners, besprekers en belezers
die al even zorgvuldig als de druïden
het waas der geheimzinnigheid bewaar
den. En in plaats van de nu afgedankte
godheden, werden en worden nog andere
dingen te hulp geroepen. Soms werd
geheele familie, onmogeljjk is. Ik verlang
niet te tronwen, en zoo ik het ooit deed,
zon ik u niet tot man wilbn hebben!*
Hg zweeg «en geruime poos, tot zjj,
deernis gevoelende met de zichtbare smart
van den welmeenenden jongeling, weder het
woord nam.
.Kom Cecil, wjj zjjn beiden nog veel te
jong om aan tronwen te denken; weet ji
mjj niets nieuws te vertellen
Bigde een gelegenheid te vinden, om zjjn
bezoek nog wat te rekken, antwoordde hg:
»Ja; ik weet iets omtrent neef Dick;
't lgkt bovendien zeer toevallig. Hg was,
zooals je weet, aan de Raap bjj een Inge
nieurs-firma in dienst, en nu is hem door
de Bekwando-Company een betrekking aan
de Goudkust aangeboden.*
.Dat is zeker toevallig!* riep zjj opge
wonden, .en gaat hg erheen?*
»Ja.«
Dan zon b ti het een en ander voor mg
knnnen inlormeeren.*
»Hjj is nu in de gelegenheid, om alles
betreffende Mr. Scarlett Trent gewaar te
worden. Ook ik zal het mjjne daartoe bjj-
dragen. Reken er op, dat, zoo er een smet
op Trent's verleden rust, Dick mg daarvan
in kennis zal stellen.
Zjj keek hem met schitterende oogen aan.
.Dat is een onverwachte hnlp,* zeide zjj,
.nu moet jjj dikwjjls aan neef Dick schrjj-
ven, en zonder dat hjj het merken kan,
door hem achter de waarheid zien te ko
men Is hjj onschuldig, dan wensch ik
hem geen leed te doen, doch ik aeht
hem schuldig!*
Plotseling werd er z«cht op de deur ge
tikt, en het dienstmeisje ran Ernestine dien
de ziekte op een ander voorwerp over
gebracht en zoo verwijderd. Men schreef
een spreuk op een stukje papier, bracht
dit iD aanraking met het zieke lichaams
deel en vervolgens naar een plek, waar
nooit zon of maan kwam. Men trachtte
ook de ziekte te begraven, door iets te
begraven, dat met den zieke in aan
raking was geweest. Soms verwijderde
men de kwaal door in een opzettelijk
geboord gat van een vlierboom een
beetje haar of nagelknipsel van den
zieke te stoppen of wel zijn kouseband
of een briefje met zijn naam, onder het
opzeggen van een bezweringsformule.
Daardoor werd de kwaal van den pa
tient op den vlierboom overgedragen.
In vele gevallen moest de bezweerder
onder 't opzeggen van een formulier
met zijn hand in een bepaalde richting
over het zieke lichaamsdeel strijken.
Daarbij was het soms van belang, of
de belezer zijn pet op of afhad. Soms
ook was het bepaald noodig, dat èn
belezer èn patient de pet afzetten. In
enkele gevallen mocht de belezer geld
noch fooi aannemen, ja zelfs niet eens
bedankt worden, zooals b.v. bij 't ge
nezen van kneuzingen, verstuikingen,
peesverrekkingen, beginnende zweren.
Onder 't prevelen van een formulier
streek hij driemaal een kruis over het
zieke lichaamsdeel, de richting was van
geen invloed. Om rheumatiek te ge
nezen, moest de bezweerder niet bang
zijn, zelf later rheumatisch te worden,
want dat gevaar liep hij grootelijks.
Hij mocht niet beloond worden en moest
zijn pet afzetten. Eenige malen streek
hij van af de meest pijnlijke plek bui
tenwaarts en even veel malen loodrecht
op die richting, zoodat er kruizen ge
vormd werden. Onderwijl prevelde hij
„Z. A. B."
„Niet verrotten
Niet verzweren
In den naam des Heeren."
Doch genoeg van al die oude recepten.
Alleen maar: wie mocht meenen, dat
ze in onzen tijd uitgediend hebben, zou
zich deerlijk vergissen.
Volgens een te Brussel ontvangen tele
gram is de heer Thornton in den Belgischen
Congo vermoord door de inboorlingen, die
zjjn ljjk hebben meegenomen om het op te
eten.
de een heer aan, die terstond daarop bin
nentrad. 't Was M. Scarlett Trent!
Ernestine was de beminnenswaardigheid
zelve, en toonde zeer veel tact als gastvrouw
te bezitten. Na verloop van eenige minnten
zat Trent in een groote leunstoel thee te
drinken. Tegenover hem zat Davenant, die,
hoewel hjj op een geschikt oogenblik wachtte
om te ontsnappen, toch zoo vriendeljjk mo-
geljjk trachtte te zjjn, terwjjl hg tevens
door nieuwsgierigheid omtrent Ernestine's
optreden, werd teruggehouden. Hg lette op
die krachtige fijunr, die scherp gelgnde
trekken, die groote staalblauwe oogen,
en de jongeling voelde een geweldigen angst
in zich opkomen. Wèl wist bjj dat Ernestine
sterk was, doch deze man geleek een rots
Wat zou het gevolg zjjn, zoo zjj haar voor
nemen ten uitvoer bracht, zoo zjj hem mis
leidde en verried, en hem wellicht in het
verderf stortte?
Plotseling werd hg door haar nit zjjn
beangstigend gepeins opgeschrikt.
«Cecil! Ben je niet wel? Je ziet er nit
als een geest!*
»Ik heb zware hoofdpgnl* zeide hg m9t
trillende stem, »'t is beter dat ik heenga.*
«Indien ik Biet beter wist,* lachte zjj,
«zou ik denken dat j9 je overwerkt hebt.
Na echter veronderstel ik, datje vannacht
te weinig geslapen hebt! Vaarwel; het doet
mjj genoegen dat je hier waart, om Mr.
Trent te knnnen begroeten. Mr. Davenant
is mjjn neëf,* vervolgde zjj, zich tot haren
gast wendende, «en hg is bgna de éénige
in mgne familie, die mjj niet als sen ver-
worpelinge beschouwt,*
Wg hebben de geschiedenis verteld van
den steen, uit Brussel in een Fransch grens
station aangekomen, en in welken steen
men een groote hoeveelheid gesmokkelde
tabak bad ontdekt.
Het onderzoek heeft nu nog tot andere
ontdekkingen geleid.
De steen werd voortdurend heen en weer
gezonden. Uit België bracht hjj tabak in
Frankrjjk en in rail daarvoor bracht bjj
alcohol in België.
Slim gevonden.
Dinsdagmorgen heel in de vroegte, steeg
de heer Santos Dnmont in zjjne werkplaats
te St. James (Neuilly) op in zjjn bestuur
baren ballon de «Santos Dnmont no. 9.*
Deze welgeslaagde proef maakt te Parjjs
natnurljjk het onderwerp van veler ge
sprekken nit.
De procureur-generaal te Genua heeft tot
de uitlevering besloten van den Pruisiachen
luitenant Wessel, beschuldigd van misdrjjf
tegen het al remeen belang. De Franscha
consnl heeft een bezoek gebracht aan den
procureur, om den wensch te kennen te
geven, dat Wessel niet zal worden uitge
leverd. De rechters znllen de volgende week
uitspraak doen. Men denkt, dat hun besluit
met den raad van den procureur zal over
eenstemmen en Wessel zal worden uitgele
verd. In dit geval zal de voornaamste ge
tuige in het proces-Dreyfas ontbreken.
Eergisteren heeft het Engelsche depar
tement van oorlog een telegram ontvangen
van generaal Manning uit Damot, in Soma-
liland, dJ. 22 dezer. Dat telegram meldt,
dat generaal Manning en kolonel Cobbe
den vorigen dag daar aangekomen waren.
In Hond hadden zjj geen tegenstand ont
moet. Met achterlating van een behoorljjke
bezetting te Dainot zon Manning naar
Bohotle doortrekken. Hg dacht den 26en
dezer daar aan te komen.
Dinsdagochtend werd een gepakte deser
teur vau het Essex-regiment te Londen
toevertrouwd aan een geleide van soldaten,
die hem naar Chattham moesten brengen.
Onderweg ging het geleide even in een
kroeg aan. De desertenr, die niet geboeid
was, ging er van door. Het geleide wist
Davenant nam afscheid en vertrok, tot
groote voldoening van Ernestiae.
Zjj bracht Trent er allengs toe, om weer
over Afrika te spreken, en terstond voldeed
hg, zonder eenige bedenking, aan haren
wensch. Hjj verhaalde baar van merkwaar
dige voorvallen die hg beleefd had, op znlk
een boeiende en levendige wjjze, als zjj nooit
van hem verwacht had. Maar plotseling
deed hjj haar ten zeerste ontstellen. Kalm
voortgaande met spreken, veranderde hg op
't onverwachtst van onderwerp, en zeide:
«Ja, de fortnin is my sedert mgne terug
komst zeer gunstig geweest; de eenige ver
meldenswaardige teleurstelling die ik onder
vonden heb, is, dat het mg niet gelakt is,
de dochter van mgn oude kameraad, waar
van ik u gesproken heb, nit te vinden.*
Zjj veranderde een weinig van plaats,
zonder echter de minste belangstelling in
deze mededeeling te toonen.
>Mont,< zoo vervolgde hg, «was een
brave kerel, en ik stelde mg das ook zgn
dochter als een braaf meisje voor. Ik wist
haar naam evenmin als haar adres,
Monty was altgd zeer geheimhoudend,
maar ik bezat het adres van een notaris
firma, die met hare geheele geschiedenis
bekend was. Dezer dagen ging ik daarheen,
en nadat die oude heer mg aan een kruis
vaar van vragen onderworpen had, zeide
hg, dat hg mg hedenmiddag het adres zon
geven. Ik deelde hem mede, dat Monty arm
gestorven is, en over geen aandeel in onze
concessie te beschikken hadmaar, daar de
zaak zoo goed geslaagd is, achtte ik het
billgk, een gedeelte der winst voor haar te
bestemmen. Ik had dan ook inderdaad reeds
voor 10.000 pond aandeelen in de Be-
hem op straat nog te pakken en deed hem
toen de boeien aan. Men ging verder en
bezocht weer een kroeg. De desertenr ont
snapte opnieuw. Met behnlp van de politie
werd de man echter andermaal gepakt. Maar
het bleek nu noodig, het geleide zelf, met
den desertenr, naar een politiepost te bren
gen. Fraaie toestanden!
Een telegram nit Malta meldt, dat de
gonvernenr in tegenwoordigheid van de op
het eiland gestationeerde marine- en leger
officieren en van de bnrgerljjke autoriteiten
een decreet voorlas, waarbg de grondwet,
welke in 1887 werd ingevoerd, opgeheven
wordt. De oude grondwet van voor 1887
is das weer van kracht. Een staatsgreep
das van den «gewezen spgkersmid van
Birmingham,* zooals de Maltezers Cham
berlain spottenderwgze noemen. Volgens d*
bestaande grondwet bestond de Wetgevende
Raad van het eiland nit 13 door het volk
gekozen afgevaardigden, terwgl de Regesriag
over 6 stemmen beschikte. Volgens de oude
grondwet krggt het volk nu acht afgevaar
digden «n de Regeering tien, zoodat de
laatste steeds de meerderheid heeft. Het zal
nu geen bezwaar voor haar zgn, om het
Engelach op alle scholen in plaats van het
Italiaansch verplichtend te stellen. De volks
vertegenwoordigers hebben een petitie aan
koning Edward gericht.
Uit Napels wordt gemeld dat de Vesuvius
werkzaam is. Men hoort de ontploffingen
nit drie kraters. Van nit Napels kan men
het nitwerpen van vurige lava-blokken zien.
Een nieuwe order uit St. Petersburg, die
door den Tsaar bekrachtigd is, verbiedt den
Finnen het hebben van geweien en schiet
voorraad, zonder bizondere vergunning van
den gonvernenr-generaal. Jachtgeweren val
len echter buiten de verordening.
Het dorp Zenem, in de nabgheid van
Knajazevas, (Servië) moet door een waterhoos
vernield zgn; 38 personen kwamen om, 54
huizen zgn totaal verdwenen. De schade
wordt op een millioen dinar, ongeveer een
half millioen galden, geschat.
Uit Hongkong wordt bericht, dat bjj de
regeering het rapport is ingekomen van den
buitengewonen gezant, wien was opgedragen
een onderzoek in te stellen naar den hon
gersnood in de provincie Kwang.
Volgens dit rapport zgn een half millioen
kwande-Company voor haar gereserveerd.
Na kwam ik helen op 't bepaalde nar om
het mg beloofde adres, en wat dankt? De
bewnste dame weigerde mg te ontvangen,
ten einde deze zaak met haar te regelen.
Zg verlangde geen geld, en evenmin iets
omtrent haren vader te vernemen
«Gg znlt wel zeer teleurgesteld zgn ge
weest?*
«Ik beken dat dit zoo is,« antwoordde
hg: «Hoewel ik zeer veel moeite met Monty
gehad heb, mocht ik hem toch zeer gaarne
lgden, en daarom had ik mg voorgenomen,
zgn dochter nit te vinden.*
Zg liet een der jalonsiëa zakken, alsof
de zon haar te veel in 't gelaat scheen.
Zon hg zgne groote doordringende oogen,
die haar zoo onderzoekend aanstaarden, dan
geen oogenblik van haar afwenden?!
Zon hg iets veronderstellen Doeh
neen; dat was immers onmogelgk!
«Maar waarom hebt gg niet eerder ge
tracht haar te vinden?* vroeg zg.
«Dat is zeker een degelgke vraag,* ant
woordde hg. «Weina, ten eerste kwam ik
eerst voor eenige dagen in het bezit van
een door Monty geschreven brief, met het
adres van dien notaris, en ten tweede is de
Bekwando-Mgn- en Landontginninga-Maat-
sch&ppg eerst pas gevestigd, en toen dit ge
schied was, besloot ik, ook elk familie-lid
van Monty, dat ik mocht ontdekken, een
deel van mgne millioenen af te staan. Wat
zgn dochter betreft: voor hakr zal ik het
niet bg deze ééne poging laten. Ik zal zelve
wel middelen vinden, om haar te leeren
keanen!*
«Wie was die notaris?*
«Cothbert en Zoon.* Wordt vervolgd).
IIEIIW1BIAD
«aWHMWBBBMMBaBWMPBMMBBBWBMil WI8HBI Kil lil III mi IIII
Buitenland.
Hjj zette koers naar zjjn woning, avenne
des Champs Elysées 114. Hier daalde hjj,
gebruikte te zjjnent het ontbjjt, steeg we
derom op en keerde naar Neuilly terug.