Hel Land van Heusden en Altena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
STATISTIEK.
De Goudgraver.
ZATERDAG 1 AUG.
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
M. 2238.
1903.
LAN3 VAN ALTEN^
VOOB
Dit blad verschat WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f l.OO.
franco per poat zonder prjjsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën ran 1-6 regela 50 et. Elke regel
meer 7x/j ot. Groote letters naar plaatsruimte.
Adyertentiên worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond
ingewacht.
S lot.
De bevolkingsstatistiek voor Neder
land doet zien, dat het zielental, het
welk in 1830 bedroeg 2,613,487 op
31 Dec. 1897 was gestegen tot 5,004,204.
Het leeuwenaandeel in die vermeerde
ring hebben de steden, waarvan de 20
grootste hare bevolking zagen toenemen
van 668 duizend tot 1713 duizend;
elke honderd werd dus 256. Voor het
overige deel bedroeg dit 100 en 169.
Nog grooter verschil krijgt men, wan
neer alleen de 4 grootste steden worden
genomen, want deze hadden
Amsterdam 202,000 503,000
Rotterdam 72,000 298,000
Den Haag 59,000 196^000
Utrecht 43,000 £8,0D0
376,000 1,095,000
zoodat voor deze plaatsen samen de 100
inw. in 1830 stegen tot'-291 in- 1897.
Het is van het grootste belang hierbij
na te gaan, hoe het sterftecijfer in ons
land sedert 1875 gestadig daalt. Dat
de meerdere zorg voor de volksgezond
heid hierbij een machtige bondgenoot
is, zal wel niet aan twijfel onderhevig
zijn. Een tweede, en niet minder be
langrijke factor zal wel zijn, betere
voeding als gevolg van verbeterden loon-
standaard onder de arbeidende klasse.
Het volgende staatje geeft een over
zicht van de sterfte per 1000 inw.
1875 25,6 1895 20,4
1880 23,5 1900 17,87
1885 21,0 1901 17,20
1890 20,5
In 26 jaren verminderde het sterfte
cijfer dus van 25,6 op 17,2 per duizend
of van 100 op 67.
Beschamende cijfers levert de jenever
statistiek. Wel is het gebruik per hoofd
in de laatste jaren iets verminderd,
doch nog altijd aanzienlijk. Over het
jaar 1901 bracht de accijns op het ge
distilleerd in ronde som op f 26,808,000.
De belasting bedraagt f 63 per Hecto
liter van 50 pCt. sterkte. Rekent men
de sterkte gemiddeld op 45 pCt., dan
geeft dit per H.L. 4S/50 9/io X f 63
f 56,7 belasting en is er alzoo
verbruikt de enorme hoeveelheid van
472,800 H.L., dat is per dag 1295 H.L.
of 130 H3. Denk u een zaal, lang en
breed 8 Meter, dus 64 M3. in opper
vlakte en daarin jenever of andere spi
ritualiën ter hoogte van ruim 2 Meter
en ge kunt eenig denkbeeld vormen
FEUILLETON.
25)
»Zjj komen!* schreeuwde hg. «Verberg
mg! Ach, verberg mjj!«
Doch ook zjj was ten zeerste ontsteld,
want zjj herkende den voetstap van haren
vader De deur werd opengeworpen en
Da Souza trad binnen, op den voet gevolgd
door Scarlett Trent. Da Sonza begreep
terstond, dat de ongehoorzaamheid zjjner
dochter hem z >er goel te stade kon komen.
Toen Monty Trent ontwaarde, stond hg
eerst als versteend, en viel toen naar adem
snakkend in een stoel. Trent snelde met
uitgestrekte banden op hem toe, en op een
toon van het diepste medelijden, zeide hg:
>Monty, oude kameraad, waarom zie je me
zoo angstig aan? Weet js dan niet, dat ik
big ben je weer te zien? Kwam ik niet naar
Attra, om je mee naar Engeland te nemen
Geef me de hand, compagnon I Ik heb zeer
veel geld voor je, en heel veel nieuws te
verteliep l«
Monty's hand was koud als gs, en het
was alsof er geen licht meer in zjjne oogen
leefde. Plotseling viel Trent's oog op de
half ledige fleseh die naast hem stond, en
woedend keerde hg zich tot Da Souza.
»Sluipmoordenaar,< fluisterde hg,
woudt hem uit den weg raimen? Weet je
niet, dat hem hier op te sluiten en brandy
te laten drinken, evengoed een moord is,
als wanneer je hem doorstoken halt?*
van den plas, die eiken dag weer aan,
zijn ellende over maatschappij en huis
gezin uitstort. Per jaar geeft dit den
inhoud van een kanaal, ter lengte van
7880 Meter of 1 uur 25 min. lang,
waarin het vocht 2 Meter hoog staat,
ter breedte van 4 Meter aan de opper
vlakte bij 2 M. aan den bodem
In de „Aardrijkskundig-Landbouw
kundige beschrijving van Nederland"
door B. H. Schroven, een werkje, dat
we ieder, inzonderheid onzen landbou
wers ten zeerste ter lezing aanbevelen,
vinden we eenige opgaven, die een denk
beeld geven van de enorme boeveelheid
lev.nsmiddelep, die eene stad als Am
sterdam per-jaar \enpi\tjkt.
Yoor het gebruik in d^ stad zijn in
1898 aan bet aBNitoir geslacht:
34751 vette ossen, 18117 gemeste
ea. graskalveren, 9934 nuchtere kalveren,
3433 schapen, 44664 varkens, 3263
paarden.
Yisch werd aangevoeld:
4200 K.G. baars, 110750 K.G. bot,
3210 K.G. karper, 3516 stuks kabel
jauw, 5950 K.G. paling, 196000 schel-
visschen, 59100 K.G. schol, 1325 K.G.
snoek, 14600 stuks tong, 5400 K.G.
zalm, 17000 K.G. witvisch.
Aan groenten
49250 H.L. andijvie, 1323 H.L. au
gurken, 180250 bossen asperges, 22375
H.L. boerenkool, 48881 H.L. spruit
kool, 10000 H.L. doperwten, 167513
kropsla, 377000 bos kervel, 3.6 millioen
komkommers, 4.1 mill, roode kooien,
3.3 mill. Savooie kooien, 3 mill, bloem-
koolen, 2.6 mill, bieten, 1.8 mill, bos
wortelen, 770600 bos selderie, 261200
bos radijs.
Yerder kwamen aan de markt:
1.308.849 H.L. aardappelen,
Rekenen wij 175 H.L. aardappelen
op de Hektare, dan zijn er 7480 H.A.
land noodig om alleen Amsterdam van
aardappelen te voorzien en het is zeker,
dat er meer verbruikt worden, dan er
aan de markt worden aangeboden.
Waarschijnlijk verkeeren zeer velen
in de meening, dat ons land belangrijke
voordeelen trekt uit den eierhandel en
de uitvoer vaD dit artikel den invoer
verre overtreft. Het tegendeel is waar.
Volgens het landbouwverslag over 1900
werd in dat jaar
ingevoerd 5.941.414 K.G. eieren,
uitgevoerd 3.623.392
Meer in- dan uitgevoerd 2.318.022
K.G. eieren.
Rekent men 17 eieren op het kilo
gram dan verkrijgt men een verschil
>Zoo hg geen sterke drank krggt, wordt
hg krankzinnig,* stamelde D,i Sonza.
«Zeker zal hg dat worden, wannesr hg
een fleseh brandy onder zgn bereik heeft,
en dat weet jjj zoo goed als ik! Ik neem
hem hier weg!*
«Doe zooals je wilt,* grjjnsde Da Souza,
«je hebt niet naar mgn raad willen hooren.
Ik heb heel wat in de City verkeerd, en
ben er goed bekend. Jjj brengt Monty op
een algemeene bijeenkomst ran een Bakwan-
do*Company, en verklaart zgn positie....
en je zult zien, dat je heele syndicaat uit
eenspat. Mg zal 't niet hinderen. Ik zal
mgn overige aandeelen, vóór het barsten van
den bom wel weten van de hand te doen.
Maar hoe zal 't met Scarlett Trent, den
millionnair afloopen?*
»Ik ben niet bang,* antwoordde Trent,
«ik kan een stootje lgden.*
«Gjj denkt een fioantieel genie te zjjn,«
lachte Da Souza zenuwachtig, »maar ge
zjjt toch nog niet volleerd! Ik zeg u: Eön
CompaDy als de Bekwando Maatschappij,
ljjkt ia vele opzichten op de reputatie een r
vrouweenige uitgestrooide dubbelzinnige
gernchtj-'s, en het vertrouwen is geschokt.,
de rest komt van zelve!*
Trent keerde hem met een verachtelijk
gebaar den rug toe.
Monty,* zeide hg, «ben je bang om met
mg te gaan?*
Monty keek hem vol verbazing aan.
»Je weet wel, Monty, als ik bjj ja ben,
zal niemand je eenig leed durven doen. Wat
dat geld bg Air. Walsh betreft, ik heb daar
alles vóór mgn vertrek uit Attra, in het
reine gebracht, 't Was ja eigendom, want ik
van 39.406.374 eieren. De gemiddelde
prijs bedroeg f 4.29 per 100 stuks, zoo
dat meer in- dan uitgevoerd werd voor
f 1.692.000.
Ook op dit gebied valt nog veel te
doen en werkelijk is het verschil van
1895 tot 1900 verminderd met ruim
één millioen K.G. Wij hebben boven
dien goeden moed, dat de ijverige be
moeiingen der „Nederlandsche Yereeni-
ging tot Pluimveeteelt" niet zonder
vrucht zullen blijven, opdat binnen
weinige jaren ons land niet alleen in
eigen behoefte kuDne voorzien, doch,
wat zeer goed mogelijk is, de uitvoer
den invoer moge overtreffen. B.
Buitenland.
In het verslag van de Kamer van koop
handel te Maagdenburg komt de volgende
zinsnede voor: Te Aken aan de Elbe heeft
niemand den ander iets te verwjjten, omdat
zjj allen «zaken doen* (d.w.z. uit schepan
gestolen goederen voor een prjjsje koopsn),
de een in het klein, de ander in het groot*.
Het dageljjksch bestuur van Aken (een
plaatsje van 6000 inwoners in de provincie
Saksen) heeft, na kennisneming van dit ver
slag, besloten de Kamer van koophandel te
vervolgen wegens smaadschrift.
De Hessische regeling heeft in zake de
voorwaardelijke veroordeeling een opmerke
lijke beschikking uitgevaardigd ten bate
van jaugdige misda tigers. De rechtbanken
moeten voortaan by de behandelingen van
de zaken van jeugdige personen een uitvoe
rig onderzoek instellen naar hun levensom-
standigheiden en zoo noodig den geestelijke,
de onderwijzers en burgemeester van de
plaats waar de beklaagden vandaan komen,
hooren. De rechters moeten verder schrifte
lijk mededeelen, of zulke jeugdige beklaag
den in geval van veroordeeling gratie waar
dig zjjn, daar opsluiting enz. naar het oor
deel van de regeering, dikwgls eer schade
lijk dan verbeterend werkt bg de bestraffing
van jeugdige personen.
De onderoffici er Breitenbaeh, van het 4e
regiment der Pruisische garde te voet, is in
hechtenis genomen wegens mishandeling
van een zgner ondergeschikten. Het geval
betreft den soldaat Will die, naar men zegt
tengevolge van de wjjze waarop hg door
Breitenbaeh behanleld werd, zelfmoord heeft
gepleegd.
Over het vergchrikkelgke ongelnk bg de
had veel meer voor je achtergelaten.*
«Dus is er niemand, die mg in de ge
vangenis zal zetten?* vroeg Monty snikkend.
Daarop geH ik je mgn woord van eer,
Monty,* antwoordde Trent.
»'t Is niet om mg zelve,* vervolgde
Monty, «maar om mgn dochtertje! Mgn
ware naam mocht eens bekend worden, en
zg mag niet weten hoe slecht ik geweest
ben
«Zjj zal niots weten; ik beloof j*, «latje
bjj mg geheel veilig znlt zjjn.«
Monty richtte zich met moeite overeind.
Hg wierp een zgdelingschen blik op de
brandy-fLsch, en onwillekeurig strekte hg
zgn hand ernaar nit.
Doch Trent hield hem zacht tereg.
«Op 't oogen blik niet, Monty,* zeide hg
vriendelgk, «ja hebt daar nu genoeg van
gehad.*
De hand gleed machteloos naar omlaag.
»Je WAart altjjd streng jegens mg, Scar
lett Trent!* kreunde hg.
«Wat de drank betreft, zeker Monty,*
zei Trent, >en in dit opzicht zal ik het ook
voor je big ven. Ik wil je het drinken geheel
aflaeren.*
Monty wierp een wanhopigen blik door
het vertrek.
»Ik bevind mg hier goed,* zeide hg toen,
»en ben v el te oud, om jouw levenswjjza
te aanvaarden, 't Is te laat! Ik zou zon
der.... dat, niet kannen leven!*
»Hg heeft gelgk, Trent,* viel Da Sonza
haastig in, «hjj is hier geheal op zgn gemak
en wordt goed verzorgd. Gaef hem esn
flinke som, om zgn dagen hier onbezorgd
nit te leven. Ik zal 't wel voorschieten en
infanterie-manoeuvres bg het stadje Bilek
in Bosnië zgn alle dagbladen vol, en een
stemmig wordt van den minister van oorlog
de strengste straf verlangd voor alle offi
cieren, die na onderzoek aan den dood van
zoovele soldaten schuldig zullen blgkenhoe-
veal soldaten nog later overleden zgn, is
niet bekend, men is hier evenwel bevreesd
dat het door het departement van oorlog
opgegeven getal van 15 nog vermeerderd
zal worden.
Maar terwjjl de Hongaarsche couranten
tot nn toe alleen de ongelukkige offers be
treuren, die door het onverstand of door
een avert chtsche opvatting van de officieren
bg 47° C. een manoeuvre moesten voort
zetten op de kale rotsen van het Karstge-
bergte, en daarbij het leven lieten, betreuren
de Oosten rjjksche dagbladen nu reeds de
politieke gevolgen die dit verlies aan men-
schenlevens in Hongarjje zal hebben.
Die vrees is dan ook bg de heerschende
stemming in den Rjjksdag wel gerechtvaar
digd, en ongetwjjfald zal de oppositie Dias
dag met nadruk opheldering van de regeering
verlangdn en erichen dat aan dat parlemen t
de uitkomst van een onpartjjdig onderzoek
zal medegedeeld wordenwant het toeval
heeft het gewild dat het 12e regiment een
Hongaarsch regiment is onder het kommando
van den Oostenrgksehen koloael Grüasch-
weig, die niettegenstaande de chef-arts hem
mededeelde dat hg reeds 70 zieken had, de
manoeuvres toch liet doorgaan.
Uit Monastir komen wear slechte berich»
ten. De Bulgaarsche benden treden er weer
driester op en in 't bgzonder de Grieksche
bevolking heeft erg van hnn te Igien. De
Grieksche gezant te Konstantinopel he9ft
dan ook opdracht gekregen de aandacht
der Porte te vestigen op de vele moorden
op Grieksche notabelen door Bulgaren ge
pleegd.
Een bericht uit Konstantinopel zegt dat
de binnenlandsche toestand in Servië veel
te wenschon overlaat. De Ottomansche bank
heeft in verband daarmede geweigerd om
een voorschot te geven op de 5,000,000
francs, die Servië nog moet ontvangen van
de laatste leening.
Koning Peter schjjnt ondanks alle pogin
gen, die hg aanwendt om «er in te komen*,
nog heel wat tegenstanders te hebben, ter
wgl geruchten dat de aanhangers der Obre-
novitsen een aanslag beramen op de samen
zweerders, dia het bloedbad van 10/11 Juni
Monty zal dan afstand teekeuen, nietw tar,
goede man? Wees verstandig Trent,*
fluisterde hg dezen toe, »'c is voor ons allen
het beste
«Neen,* riep Trent, «hjj moet met mjj
mee! Monty, denk aan je dochtertje!*
«Zie mg aan,* schreide de onde, »'t is
te laat!*
«Maar zoo je haar een fortuin kondet
nalaten, en haar kostbare geschenken zoudt
kunnen geven?*
Monty begon te twjjtelen. Zgn doffe oogen
verhelderden zich.
«Zoo ik dat kon doen,* prevelde hg.
«Ik zweer, dat je dit zult kannen doen
zei Trent plechtig.
«Welnu, ik ben bereid,* riep Monty
plotseling, »maar laat ons dan terstond
vertrekken
Nu plaatste zich Da Souza voor de deur.
Je wilt das mgn raad niet opvolgen
schreeuwde hg, buiten zich zrive van woede
«Je wilt mg ruïaeeren? Welnu, als ik te
gronde ga, zal de Bekwando-Company mèt
mg vallen! Mgn ondergang, zal ook die van
Scarlett Trent zjjnl West je niet, dat ja
fraude gepleegd, en eens anders eigendom
verkocht hebt? De wet zal je een zwendelaar,
een oplichter noemen, en de millionnair
Trent gaat naar de galeien! Dat alles zal
gebeuren, als ja deze kamer mot hem ver
laat; daar zil ik voor zorgen!*
Trent slingerde hem ter zjj de, reikte Monty
zgn hand, en geleidde hem naar buiten.
XXI.
Heden avond schjjnt onze gast verre van
opgewekt te zgn,« zei Lady Tresham, «hjj
in den konak hebben aangericht, niet strekken
om den toestand roosklenriger te maken.
In het dorp Bodony bg Arad (Bongarjje)
is een landlooper, die een 16-jarig meisje
had aangerand, door vier-en-twintig boeren
arbeiders van de hoeve, waarop het meisje
thuisbehoorde, met hooivorken en zeisen
vermoord.
Een geweldige brand is uitgebroken aan
de petroleum bronnen te Balachany nabjj
Bakoe. Vjjftig boortorens en nafta-reservoirs
zjjn verbrand en het vuur woedt nog steeds
door. Onder de verbrande of nog brandende
boortorens behooren die van Gebroeders
Nobel, van de Kaspische Petroleum-maat-
schappjj en andere. Er is groot gebrek aan
water en aan blnsehmateriaal. Men denkt
dat de brand is aangestoken.
Uit Petersburg wordt omtrent een ver
schrikkelijk voorval in het dorp Schaloievka
gemeld
Een dertigtal jonge landarbeiders waren
in een schuur g gaan om er uit te rusten,
toen zg zich plotseling belegerd zagen door
een troep kerels. Zg lieten ten einde raad
de schunr van buiten afsluiten. Na een uurtje
begon het gebouwtje te branden en alle
pogingen om zich te verlossen waren vruch
teloos. Een gerechtelijk onderzoek is inge
steld, want men is ervan overtuigd, dat de
boerenknapen nit woede en wraakzucht tot
de brandstichting zgn overgegaan.
Uit Petersburg wordt gemeld
Op het station Michaïlowo bjj Tiflis hebben
stakende werklieden een poging gedaan om
een trein tegen te honden. Zjj verzetten
zich tegen de bevelen der politie en van den
militairen commandant. Toen daarop een
afdeeling soldaten, 40 man sterk, nitrnkte,
werd ze met een hagelbui van steenen en
met revolverschoten ontvangen. De soldaten
sehoten op de menigte, met 't gevolg dat
10 werklieden gedood en 18 gewond werden.
De rust is hersteld en de treinen loopen
weer onbelemmerd.
Uit particuliere brieven bljjkt dat men in
Transvaal tegenover de Boeren alles behalve
eerljjk te werk gaat. Een jonge Boer had
aan een zieken Kaffer eenige druppels alcohol
toegediend. H jj werd veroordeeld, als hebbende
sterken drank verkocht aan inboorlingen.
Verder verkoopt de Engelsche regeoring aan
de Boeren paarden en muilezels, welke ze
hun vroeger tjjdans den oorlog heaft ont
nomen. Nanweljjks hebben ze het gekochte
nam bjj na geen deel aan de conversatie.»
»Ik heb nog nooit een zoodanige veran
dering in iemands optreden waargenomen;*
antwoordde Ernestine: hedenochtend was
ik over hem verbaasd. Hjj gedroeg zich als
een volkomen gentleman; vanavond is
hjj een boer.*
Lady Tresham stond lachend op.
Welnu,* zeide zjj, »ik vertrouw hem aan
uwe zorg toe, Ernestine, en hoop datje hem
meer amnsant znlt vinden, dan hjj er uit
ziet.*
Men had vroegtjjdig gedineerd, omdat
men daarna een schouwburg wilde gaan
bezoeken.
Voor eenige uren geleden, had Trent met
vreugde dezen avond tegemoet-gezien,
en thans was bg als versaft, en gevoelde
zich in deze nieuwe omgeving nht op zgn
gemak. Hjj wist zeer goed, dat alleen zgn
rjjkdom hem als hun geljjke onder deze
lieden gebracht had, hem, die, wat opvoe
ding en sociale ontwikkeling betrof, in een
geheel andere sfeer tehuis behoorde. Hg keek
«Ie tafel in 't rond. Wat zonden zjj wel
zeggen, zoo zjj 't wisten? Dkn zou men hem
zeker als een indringer de deur wjjzen
Deze gedachte vervulde hem met bitterheid.
Hjj kon den moed niet vinden om Ernestine
toe te spreken.
»Mr. Trent!* zeide zjj ten laatste, »is
het noodig a er aaa te herinneren, dat het
gebruik is, een enkel woord, te richten tot
de dame die men aan tafel heeft geleid?*
»lk ben niet gewoon aan conversatie,*
antwoordde hg: «waarover zon ik tot n
kunnen spreken, dat u zou kannen inte
resseeren?* Wordt vervolgd).
1UWIIIA»
in 1830. 81 Dec. '97.
