Hel Land van Heusden en Allena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
De Goudgraver.
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
2242.
ZATERDAG 15 AUG.
1903.
Dit blad verschat WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden l.OO.
franco per post zonder prjjsverhooging. Afzonderlijke
nanamers 5 cent.
Advertentiën ran 16 regels 50 et. Elke regel
meer 77s ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond
ingewacht.
Het voor en tegen
der Evenredige Vertegenwoordiging.
Men is het er vrij wel over eens,
dat het algemeen kies- en stemrecht
ook bij ons eenmaal zal worden inge
voerd, en zij, die daartegen thans nog
bezwaren hebben, erkennen dat, wan
neer de algemeene volksontwikkeling
zeker peil zal hebben bereikt, de be
zwaren tegen zoodanig stemrecht ook
zullen vervallen zijn.
Maar de meest overtuigde voorstem
mers van algemeen stemrecht zijn tevens
van meening, dat zelfs daarmede niet
alle wenschen zijn vervuld.
Immers, algemeen stemrecht of niet,
één denkbeeld wordt, naar de wijze
waarop men feitelijk dat recht uitoefent,
toch niet verwezenlijkt: het denkbeeld
eener volksvertegenwoordiging, even
redig aan de sterkte der politieke par
tijen in het land.
Gesteld eens dat (wij bepalen ons nu
tot de verkiezingen voor leden der
Tweede Kamer) het land niet in kies
districten was gesplitst, zoodat ieder
kiezer vijftig afgevaardigden te kiezen
had, dan zou slechts één richting, de
sterkste partij, in de Kamer vertegen
woordigd zijn. De stemmen der overige
partijen zouden dd&r zelfs niet worden
gehoord.
Om die reden, maar ook omdat het
den kiezer in alles gemakkelijk moet
worden gemaakt, daar hij anders feitelijk
toch geen gebruik maakt van zijn recht,
heeft men zoodanige verdeeling in dis
tricten daargesteld. Eerst kwamen er
meervoudige voor. Toen was de zaak
nog niet zoo eenvoudig. Later bleven
alleen de enkelvoudige over en, zooals
wij allen weten, is het land nu in hon
derd districten verdeeld, in elke waar
van de kiezers om de vier jaren den
candidaat hunner keuze gaan stemmen.
Dat was een zeer groote verbetering
maar natuurlijk, in de meeste districten
bestaan een aantal staatkundige partgen,
zoodat dan ook verschillende candidaten
voor den zetel in de Kamer worden
gesteld. Alleen in het zuiden van ons
land komen vele uitzonderingen op dien
regel voor.
Aangezien nu van de verschillende
candidaten er slechts één wordt benoemd,
worden de stemmen der minderheden
niet vertegenwoordigdten minste niet
in dat districtwant men zal bezwaar
lijk kunnen beweren dat zij in het ge
heel niet vertegenwoordigd worden. Het
FEUILLETON.
is wel waar dat de bedoelde stemmen
verloren gingen, maar het is evenzeer
waar dat in den regel toch alle par
tijen en richtingen in de Kamer ver
tegenwoordigd zgn. Alleen zijn zij niet
vertegenwoordigd naar evenredigheid
van het op de candidaten van iedere
partij in het geheele land uitgebrachte
stemmen.
Ook in andere landen doet zich een
dergelijk verschijnsel voor. In Duitsch-
land bestaat het algemeen stemrecht
voor de verkiezingen van den Rijksdag.
Daar werden bij de jongste verkiezingen
op de socialistische partij drie millioen
stemmen uitgebracht. Hadden zij recht
op een aantal zetels in den Rijksdag
naar evenredigheid van dat groot aantal
stemmen, dan zouden zij verweg de
meerderheid hebben. Nu komen zij
slechts in de tweede plaats.
In dergelijke verschijnselen nu wil
de evenredige vertegenwoordiging ver
andering brengenonder anderen ook
met het oog op het feit dat bij de onder
het tegenwoordig stelsel altijd nood
zakelijke herstemmingen, er steeds par
tgen zijn die toor de keus komen te
staan om öf zich aan te sluiten bij
andere partgen, öf zich eenvoudig te
onthouden, en omdat er vele districten
zijn, waarin de minderheid nimmer kans
ziet, het te winnen.
Dit laatste bezwaar is misschien min
der groot, want de ervaring leert dat
men zelden den moed laat zinken en
dat menige minderheid door den tijd
meerderheid wist te worden. Maar het
eerste is natuurlijk grooter. Zich te ont
houden is niet goed, en zijn stem uit
te brengen op een ander dan den can
didaat zijner keuze is óók niet goed,
omdat daardoor de uitslag der stemming
toch niet de wezenlijke waarheid is.
Dat er partgen zijn, die van den
aanvang af tot bereiking van zeker
doel samengaan, dit zal men echter
nooit kunnen verhinderen, ten minste
niet wanneer men aan ieder de persoon
lijke vrijheid laat om, zooals thans ook
het geval is, te stemmen op wien hij
wil. Dat men ook hierin in 't vervolg
verandering zou wenschen te brengen
zal ons later blijken.
Wanneer er in het geheele land een
half millioen kiezers zijn, en er zijn
drie partijen, die 300,000, 150,000 en
50,000 kiezers sterk zijn, terwgl er
honderd afgevaardigden moeten worden
gekozen, dan moet volgens de leer der
evenredige vertegenwoordiging de eerste
partij door 60, de tweede door 30 en
de derde door 10 leden der kamer ver
tegenwoordigd worden. Heeft dit plaats,
dan drukt, zegt men, de kamer den wil
van het volk uit.
Beter is het om te zeggen, dat elke
partij dan gelegenheid vindt, om hare
stem te doen hooren door een getal
afgevaardigden, in evenredigheid staande
tot hare sterkte. Maar bij de stemmingen
in de kamer zullen er toch altijd meer
derheden en minderheden blijven en
zal de wil der minderheid voor die der
meerderheid moeten buigen. Onjuist is
het dus, te zeggen dat de wil der natie
in de volksvertegenwoordiging volkomen
uiting moet vinden. Veel juister is het,
te zeggen dat alle meeningen en gevoe
lens in d. Kamer volledig tot haar
recht moeten komen.
Ook thans is dit vrij wel het geval
maar het moet worden erkend dat, hoe
meer zekere partij in de kamer, naar
evenredigheid van hare sterkte over het
gansche land, vertegenwoordigd wordt,
hoe meer uitzicht zij heeft, om ook
eenigen invloed te oefenen op den loop
der zaken.
Het wil ons voorkomen, dat het groote
voordeel der evenredige vertegenwoor
diging in dit laatste zal gelegen zgn;
maar op redelijke gronden niet meer
ervan te verwachten is. Ook thans heeft
elke partij van eenige beteekenis gele
genheid om afgevaardigden te zenden
en dat ligt ook geheel voor de hand,
omdat zij, die tot de eene of andere
partij behooren, over het geheele land
zijn verspreid. Dat feit, gevoegd bij de
verdeeling van het land in districten,
moet vanzelf ten gevolge hebben, dat
aan elke partij eenige zetels toevallen
en, hoe krachtiger eene partij wordt,
hoe grooter in ieder geval de kans
daarop wordt.
In een slotartikel zullen wij nagaan,
hoe het stelsel der evenredige vertegen
woordiging, dat wij nu in theorie be
schouwd hebben, feitelijk in werking
wordt gebracht.
Slot volgt).
Buitenland.
De opstand in Macedonië.
XXIII
I.
29)
»Gjj wenscht te weten,* herhaalde hg,
»op welke voorwaarden ik gedurende een
week het stilzwjjgen zal bewaren? Weina,
ziehier mjjn antwoord: Op geen enkele!*
Dat kan u geen ernst zjjn,* zei Trent,
op rnstigen toon.
Dat zullen we zien antwoordde Francis,
•ik wil openhartig jegens js zjjn, Trent.
Toen wjj hier binnenkwamen, noemdet ge
mij nw vjjand. Welnu, in zekeren zin h&dt
gg gelgk. Ik wantrouwde je en mocht je
niet lijden, van af het oogenblik, dat ik je
voor de eerste maal in het Bekwando-dorp,
in gezelschap van den armen oude Monty
ontmoette, en de door u opgemaakte over
eenkomst las, met de bewuste bepaling: dat
de overlevende van u beiden, alléén-bezitter
zou zgn. In de koortsverspreidende moeras
gronden dronk Monty vergif als water
en gg zaagt dit rustig toe. Dat moge u
goed hebben toegeschenen, voor mg stond
het gelgk met moord! Mgn wantrouwen
tegen u, deed mg ertoe besluiten, u beiden
door mjjne manschappen te laten achter
volgen, en zooals ik verwacht had, vonden
zjj den armen Monty verlaten en aan den
dood prgs gegeven, terwjjl gg u uit de voeten
hud gemaakt om den buit machtig te wor
den. Daarna doorleefde ik zelve een zwaren
tjjd en verloor u uit het oog, tot ik u weder-
vond, bezig zjjnde de ontginning der mjjnen
en den aanleg van een weg naar zea te
besturen. Ik informeerde terstond naar Mon
ty, en gg deedt mg een weinig vertrouw
baar verhaal. Desniettemin begaf ik mg naar
de door u genoemde plaats om daar
natuurlgk te vernemen, dat hg spoorloos
verdwenen was! Thans hebben wg elkander
weer in Engeland ontmoet, Scarlett Trent,
en ik heb u weer naar Monty gevraagd.
En opnieuw word ik met uitvluchten afge
scheept Hedenochtend stond ik u een
week uitstel toe, thans neem ik mgn woord
terug. Morgenochtend maak ik openbaar,
wat mg van de zaak bekend ia I*
»Dus is sedert vanmorgen uw vijandschap
jegens mg zoozeer toegenomen?* vroeg Trent.
Zoo is het*, antwoordde Francis, »wjj
spelen met open kaart, daarom wil ik open
hartig jegens je zgn. Hetgeen ge mg zoo
even bekend hebt omtrent uwe plannen ten
opzichte van Miss Wendermott, heeft mg
doen besluiten, onmiddellgk te handelen
Dan bewondert gg haar óók?* vroeg
Trent schijnbaar kalm.
»Meer dan ik oeit eene vrouw bewonderd
heb,* antwoordde Francis, »en ik beschouw
je gedragsljjn tegenover haar, als hoogst
vermetel
Een oogenblik stond Trent als versteend,
toen ontsloot hg de deur.
>'t Ware beter dat gg heengingt, Fran
cis,* zeide hg, »ik heb een verdediging ge
reed, doch zal die Dog bewaren. En luister:
toen ik deze deur sloot, deed ik dat, omdat
ik niet voornemens wus, u op deze wjjze
te la:en vertrekken Thans verzoek ik
De toestand op het Balkanschiereiland
verergert dageljjks. De opstandelingen gaan
voort met het vernielen van de verkeers
middelen daarentegen plunderen en moor
den de Tnrken in de dorpen van onschul
dige christenen. Overal wapenen zich de
Turken, zelfs te Belgrado. De opstande
lingen hebben reeds verscheiden spoorbrug
gen met dynamiet in de lucht laten vliegen,
u echter zoo spoedig mogelgk mgn huis te
verlaten
Op den drempel bleef Francis staan, en
riep: »Ge hebt mg begrepen?*
•Ten volle,* zei Trent, hem den rug
toekeerende.
Er was reeds meer dan een uur na het
hiervoren beschreven onderhoud verloopen
en nog steeds zat Trent met het hoofd in
de hand voor zjjn sebrjjftafel. Later dacht
hg altjjd aan dit uur, als het rampzaligste
in zjjn leven terug. Als een streng en op
zichzelf vertrouwend man, had hg zgn ge
heele leven, zonder vrienden en buiten ge
zelschappen doorgebrachtheden avond ech
ter, zat het spook der verlatenheid aan
zjjne zjjde. Zjjn hart was bedroefd, zgn
eergevoel was gekrenkt, en bovendien ver
keerde het gansche gebouw, dat hg met
bo venmenschel jjke inspanning en volharding
had opgetrokken, in oogenblikkeljjk en ern
stig gevaar
De man die hem straks verlaten had,
was wel een vjjand en een bevooroordeeld
menscb, doch Trent wist dat hg een eerljjk
man was. Hg was het eerste menschelgk
wezen, aan wien hg ooit de éénigste wensch
zjjns levens geopenbaard had, en zgne ver
pletterende woorden schenen nog in de
lucht ta trillenZoo bij eens gelgk
had! En waarom niet? Trent wierp,
zonder zich zelve ta ontzien of iets te ver-
gvlgken, een teragblik in zjju verleden.
Hjj wus voortdurend zwoegend en arbei
dend door het leven gegaan, zonder ooit
o.a. een van 70 meter lengte tnsschen Sa
loniki en Usknb, na 150 Turken, die de
brug bewaakten, overrompeld te hebben.
E-n poging van de opstandelingen, om
Monastir in brand te steken, is echter
mislukt.
Het Balgaarsche ministerie van buiten-
landsche zaken heeft zeer verontrustende
berichten gekregen van zjjn agent te Usknb.
De Muzelmannen komen eiken dag in de
mosketen samen. Men is bang dat een
moord op de Christenen op handen is. Amb-
teljjke kringen verklaren dat alleen de tns-
schenkomst van de mogendheden een ver
schrikkelijke ramp kau verhoeden.
Dagelgks wjjken jonge mannen uit alle
Balgaarsche dorpen naar de bergen nit om
zich bg de benden aan te sluiten. De be
weging verspreidt zich ook over het wilajet
Saloniki. Driehonderd opstandelingen heb
ben zich verzameld op de hoogten tnsschen
Gevgheli en Jenie. Officieel wordt medege
deeld, dat de Bulgaren in den slag van
Sorvits 150 gesneuvelden hadden.
Te Krnshevo hvbben de opstandelingen, na
twee aanvallen te hebben afgeslagen, hunne
voorwaardeljjke onderwerping aangeboden,
maar op de te Konst.autinopel gevraagde
instructies is geantwoord, geen kwartier te
vorleenen. Een vreeseljjk bloedbad staat er
dus te wachten.
Volgens de laatste berichten verbreidt
zich de opstand naar het Oosten. Klisoera
en Pissordere zgn door de opstandelingen
bezet. Er wordt hevig gevochten te Djavat
bg Monastir. Men zegt dat Turken besloten
hebben, den Oostenrjjk^chen consul te ver
moorden. Te Monastir heerscht een paniek
wegens Je dreigende houding der soldaten.
De politie zegt dat de Franscho en Itali-
aansche consuls in levensgevaar verkeeren.
Men beweert dat Bulguren de bewoners
van het groote Turksche dorp Kenali, bjj
Monastir, omgebracht hebben, slechts twin
tig zouden ontsnapt zgn.
De militaire overheid te Saloniki heeft
naar Konstantinopel geseind, dat höt uit
breken van den algemenen opstand op
Vrjjdag vastgesteld was, en dst mea voor
niets kon instaan, teezjj nog negen batal
jons als versterking gezonden werden. De
Porto is dadeljjk daarop begonnen met het
aanwerven van 2000 mohammedaanscbe
gendarmes voor den dienst te Saloniki.
Een telegram uit Saloniki zonder dag-
teekening meldt: Gisterenavond om 10 uur
eerzucht te koesteren of te kennenbg
had het koud, gevoelloos aaozjjn van een
schatten-verzamelaar doorleefd, als egoïst
van de ergste soort, wellicht weinig kwaads,
doch nog minder goeds verrichtende. Er
was niets in zgn leven, dat hem de liefde
eener vrouw waardig maakte, en zeer zeker
niets, waardoor het ooit mogeljjk kon wor
den, dat eena vrouw als Ernestine Wender
mott, ooit liefde voor hem zou kunnen ge
voelen. Alle schatten van Afrika waren
niet in staat, hem ooit anders te maken,
dan hjj in werkaljjkheid wasEn toch, ter-
wjjl hjj zoo zat en peinsde, wist hg, dat
hg het vonnis der vernietiging over zgn
gansche leven velde.
Want, buiten het verlangen naar baar
bezit, had het leven geei enkele bekoring
meer voor hem. Hjj was jden strjjd op
finantieel gebied reeds zeer lang moede,
de City was hem een walgingHg liet
zgn oog waren door het vorsteljjk vertrek
in het paleis, dat zgne agenten voor hem
gebouwd en gemeubeld hadden.
Vandaar vestigde zieh zgn blik op de
stapels brieven en briefjes op zgn schrjjf-
tafel, die echter allen één geest ademden,
hem allen als het »gouden kalf* huldigden,
en het was hem, alsof even zoovele moker
slagen op de wanden zjjner vesting neder-
vielen, en een spottend hoongelach schet
terde hem in de ooren
En al lager en lager zonk zgn hoofd, tot
het in zgne gekruiste armen begraven was,
en in het aar dat nu volgde, streed
Scarlett Trent, den zwaarsten strjj 1 zjjns
levens!
zgn de brug en een pakhuis te Tsibeftsje
met dyna niet vernield. De opstand breidt
zich uit. Op 30 K.M. van Saloniki is een
sterke bende opstandelingen gezien. Er
komen 24 bataljons nit Azië.
Koning Peter I heeft zjjn broeder Ar-
8enins benoemd tot opperbevelhebber van
het staande leger en hem aanbevolen, aller
eerst de tucht in het korps officieren te
herstellen en hem te bevrjjden van de steeds
toenemende sischen der officieren, die heb
ben deelgenomen aan den moord op Alexan
der en Draga en verlangen dat hg hen daar
voor zal belooneu.
Onder de Servische officieren neemt de
oneenigheid toe, in verband met den moord
op koning Alexander en koningin Draga.
Het officierscorps is in twee kampen ge
splitst. Een eroot deel van die officieren,
welke in 't geheel niet bg de samenzwering
gamoeid zgn geweest, willen hun ergernis
over het bedrjjf der koningsmoordenaars
uitspreken in een adres dat aan koning
Peter aangeboden zou worden. De onder
teekenaars van het verzoekschrift er
moeten zich reeds 300 officieren tot onder-
teekening bereid verklaard hebben zullen
op kalme en waardige wgze de bestraffing
van de moordenaars eischen, en eraan toe
voegen dat zg hun ontslag zullen nemen
indien niet voldaan wordt aan hun verlangen.
Opnieuw is de Pruisische provincie Posen
geteisterd door hevige regens. De schade,
door het hooge water in deze provincie
aangericht, wordt reeds op drie millioen
geraamd.
Omtrent de Engelsche beschaving in Zuid-
Afrika wordt uit Johannesburg gemeld:
De Engelseho werfagenten hadden een
aantal inboorlingen uit Nyassalaad en Oe
ganda wjjs gemaakt, dat zg werden aange
nomen voor arbeid in de open lucht. Toen
later bleek dat zg in da goudmgnen moesten
werken, kwamen zg in verzet tegen hnnne
naderdaling.
Hut gerechtshof veroordeelde hen ieder
tot een boete van 2 pond sterling en twee
maanden dwangarbeid in de goudmgnen.
Een complot dat ten doel had den presi
dent van San Domingo te vermoorden, werd
Woensdag ontdekt. Verschillende personen
werden in hechtenis genomen.
Op Kythera, het beroemde eiland uit de
klassieke oudheid, is een aardbeving geweest.
Drie dorpen werden geheel vernield. Te
Een weinig vroegtjjdiger dan anders, be
vond Trent zich den volgenden morgen op
zgn kantoor in de City, op het ergste voor
bereid, en eer een half uur verlo pen was,
stond hg tegenover eene crisis, zooals die
door de grootste financiers slechts zelden
beleefd werd. Zgn crediet was wel niet be
dreigd, doch het werd verdacht. Het pnbliek
begreep den toestand geenszins, en zelfs zjj,
die meer van nabjj in de zaak betrokken
waren, hadden moeite om te gelooven, dat
de actie tegen de Bekwando- goud-en-land-
aandeelen, slechts van persoonljjken aard
was. Want het was Da Souza, die het
vuurtje gestookt had; die zjjn groote voor
raad aandeelen ter beurze had gebracht en,
nadat hg gretige koopers ervoor gevonden
had, allerwege zjjn vrengde en voldoening,
doorspekt met dubbelzinnige voorspellingen,
had rondgebazuind. Een groot aantal kleine
aandeelhouders lieten zich inspireeren, en
volgden zgn voorbeeld, en toch bleef de
koers even vast als gisteren. Allengs werd
uaen gewaar, dat Scarlett Trent de kooper
was, en nu begon het publiek óók belang
in de zaak te stellen. Zon Trent in staat
zgn, den dag van betaling af te wachten,
zonder zgne reusachtige aandeelen ter markt
te brengen? In dit geval zouden de ko8rs-
makers een slag ontvangen, die zjj nooit te
boven konden komen, en toch liep het
gerucht van den eenen vriend tot den ander
Verkoop je Bekwando's
Wordt vervolgd).