Het Land van Hensden en Altena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
TAALFOUTEN.
De Goudgraver.
ZATERDAG 22 AUG.
Uitgever: U. J. VEERMAN, Heusden.
M 2244
1903.
Zoodra een taal zelf versteend is,
mag ook haar spelling verstenen, d. w. z.
voor alle toekomende eeuwen ongawij-
zigd blijven. Dit is het geval met de
zoogenaamde dode talenals het Latijn,
het Hebreeuws enz., die door geen enkel
volk of door geen enkele volkstam meer
als dagelijkse omgangstaal gebezigd
worden. Zij ontwikkelen, zij vervormen
zich niet meer, het leven is er uit. Zij
zijn geworden versteende voorwerpen
uit een grijze oudheid, belangwekkend
voor de wetenschap, doch zonder enig
belang meer voor het praktiese leven.
Een levende taal echter, d. w. z., zulk
een, die nog door een of ander volk
als dagelikse omgangstaal gebruikt wordt,
ontwikkelt en vervormt zich voortdu
rend. Zij dient ter uitdrukking van de
meest verhevene, maar ook van de meest
alledaagse gedachten en moet dus, zal
ze aan haar doel beantwoorden, in haar
ontwikkelingsgang gelijke tred houden
met wetenschap en maatschappij. Nu
zorgen de volksmond en de mannen
der wetenschap zelf wel, dat de taal,
waarvan ze zich bedienen, een geschikt
werktuig voor hun gedachtenuiting blijft.
Oude woorden en zegswijzen, die niet
meer dienstig zijn, komen in 't ver
geetboek; nieuwe termen en uitdruk
kingen, zoo daaraan behoefte bestaat,
worden gesmeed. Het jonge geslacht
weet o. a. ternauwernood meer, wat de
dief van een kaars, wat een snuiter,
een tuitlamp is enz., terwijl spoorwegen,
stoomboot, gas, gloeilicht enz. enz.
woorden zijn, die pas in de 19de eeuw
in gebruik zijn gekomen. De schrijvers
van boeken en de spraakmakende ge
meente dragen dus wel zorg dat de
taal zelf op de hoogte van de tijd blijft.
Met de spelling der taal echter is
het enigzins anders gesteld. Deze is door
de taalkundigen aan vaste regels ge
bonden en terecht. Als elkeen zich voor
nam de woorden te spellen, zooals hij
ze zelf uitspreekt, dan zou daarvan een
zee van misverstand het gevolg zijn,
al stelde ieder zich ook de beschaafde
uitspraak tot eis. Op het stuk van uit
spraak van een taal is de kwestie van
beschaafd of minder beschaafd of on
beschaafd zeer moeilijk uit te maken.
Dat de taalkundigen dus een aantal
spelregels hebben vastgesteld, komt ons
zeer natuurlik, zelfs noodzakelik voor.
Doch aan die spelregels mag men ver
schillende eisen stellen en wel twee,
FEUILLETON.
welke van 't allergrootste belang zijn
voor het praktiese leven, n.l. dat ze
eenvoudig zijn en in overeenstemming
met wat algemeen voor een beschaafde
uitspraak geldt. En nu is het met de
eerste der beide genoemde eisen zeker
niet te rijmen, dat men in sommige
open lettergrepen ee of oo of ie moet
schrijven en in andere e of o of iter
wijl de tweede eis het ons stellig tot
plicht stelt, geen letters in een woord
te schrijven, die nimmer in enige vorm
van dat woord worden gehoord, zooals
de ch in vischde h in thansde w
in erwt.
Het zal dus nodig zijn, telkens na
verloop van een zeker aantal jaren, de
spelregels van een levende taal aan een
herziening te onderwerpen, daar ze an
ders gevaar lopen óf af te wijken van
de beschaafde uitspraak, die zich lang
zamerhand wijzigt, öf niet meer te vol
doen aan de eisen des tijds, die ook
niet immer dezelfde blijven en zich
tegenwoordig in de allereerste plaats
richten op eenvoud, op bruikbaarheid
voor het leven van alle-dag. Inderdaad
heeft ook nu en dan een hervorming
in de spelling plaats, niet alleen in
onze taal, maar ook in andere, vreemde
talen. Zoo werd eenige jaren geleden
de orthografie der Duitse taal aan
merkelijk vereenvoudigd, terwijl vóór
een paar jaren de Franse regeering be
langrijke vereenvoudigingen dekreteerde
in de spelling van het Frans. En wat
ons eigen taal aanbelangt, in 'tjaar
1804 stelde het Staatsbewind van de
Bataafse republiek vast, dat de nieuwe
spelling, door Siegenbeek ontworpen,
voortaan gevolgd zou worden. Deze spel
ling bracht een ommekeer teweeg in
de tot nog toe gevolgde orthografie en
bleef algemeen gangbaar tot het jaar
1865, toen de beide taalgeleerden De
Yries en Te Winkel de Siegenbeekse
spelling aan een algehele herziening
hadden onderworpen. Ons spellingsie-
steem dateert dus van 'tjaar 1865.
Natuurlijk was het zeer moeilijk voor
het toen levende geslacht, om de spel
ling, welke men op school had geleerd,
te verlaten en te verwisselen met de
nieuwe. Wat men in zijn jeugd zich
heeft aangewend, wordt moeilijk weer
afgeleerd en waarschijnlijk is de gene-
rasie, die volgens vader Siegenbeek
magteendragtkagchel, muzijk, koffij
schreven, waar wij volgens De Yries
en Te Winkel machteendrachtkachel
muziekkoffie spellen, nog niet geheel
uitgestorven. Doch, al mag hier en daar
nog een ouden Siegenbekiaan in leven
zijn, die evenmin als zijn kuitbroek,
de g van kagchel wil uittrekken, de
arme Siegenbeek zelf is met zijn spel
ling in 't vergeetboek geraakt. Elkeen
terwinkelt tegenwoordig, behalve de
nieuwlichters met Kollewijn aan het
hoofd, die veel van het nieuwe van Te
Winkel al weer te oud vinden en het
willen vervangen door iets beters, iets
bruikbaarders.
Wordt vervolgd).
Buitenland.
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f l.OO.
franco per post zonder prjjsverhooging. Afzonderlijke
na tamers 5 cent.
Advertentiën yan 16 regsls 50 et. Elke regel
meer 71/» ct. Groote letters naar plaatsruimte.
Adyertentien worden tot Dinsdag- en Vrjjdagavond
ingewacht.
n.
31)
»De Professor is boven, sir,* antwoordde
de verpleegster, >ik wenschte eerst zjjn
oordeel te vragen.
Trent knikte toestemmend, en de dame
verwjjderde zich. Zjj bleven dus met ban
drieënErnestine en Francis op den achter
grond, en Trent bjj de sofa waarop hg
gernst had.
Er werd echter geen woord gesproken.
Daar trad de verpleegster weer binnen.
»Sir Henry acht een korte voorbereiding
noodzakelijk, sir,* zeide zjj, »over een half
unr kan de Lady boven komen.
En wederom bieren zjj alleen. Maar nu
trad Trent vastberaden op hen toe, plaatste
zich voor Ernestine, ea zeide:
Alvorens gjj uwen vader weerziet, Miss
Wendermott, heb ik u een explicatie te
geven
XXIV
Zjj keek hem kalm aan, doch op haar
bleek, strak gelaat, stond zjjn vonnis dui-
deljjk te lezen.
»Aebt gjj het wel dar moeite waurd, Mr.
Trent? Er is zoo veel te verklaren, dat die
taak, zelfs voor een man zoo woordenrjjk
als gjj, hopenloos schjjntl*
>Ik zal u niet lang lastig vallen,zeide
hjj»In het minste geval, moge het woord
van den eenen man, even goed zjjr), als
dat van den ander en gjj hebt immers
geluisterd naar hetgeen mjjn vgand te z«g
gen had?* Dit zeggende, wees hjj op Francis.
»Ik kan u de verzekering geven,viel
deze hem in de rede, »dat ik u volstrekt
niet vjjandig gezind ben. Mjjne opinie ia
u bekend; ik heb mjj nooit moeite gegeven,
die te verbergen. Ik ontken echter, dat ik
door eenige persoonljjke vooringenomeahei 1
gedreven word.*
Trent verwaardigde hem zelfs met geen
blik.
Hetgeen ik u te zeggen heb,* vervolgde
hjj, zich tot Ernestine wendend, #zou ik
gaarne spreken, alvorens gjj awen vader
weerziet. Ik wecsch noch uw tjjd te mis
bruiken, noch woorden te verspillen. Ik
verplaats u tien jaren terug, toen ik Monty
te Attra leerde kennen, en wjj deelgenoo-
ten werden in zekere onderneming. Uw
vader was op dat tjjdstip een afgeleefd
man, die zich den dood dronk aan brande-
wjjn. Hjj bezat nog eenig geld, ik vol
strekt niets. Voor het zjjne schaften wjj
ons de noodige uitrusting en geschenken
voor mjjne onderneming aan, en trokken
te zamen naar Bekwando. Al de arbeid
viel mij ten deel, en met onbeschrjjfeljjke
moeite gelakte het mg, de coneessie die wjj
op het oog hadden, machtig te worden. Uw
vader bracht al zjjn tjjd drinkende, en zoo
ik er toe bereid was, met kaartspelen door.
't Is waar, dat de overeenkomst betreffende
de eventueele winsten, door mjj werd opge-
Woensdag is bjj Br»st een reeks schiet
oefeningen van de Fransche marine aan
gevangen om de deugdelijkheid van de pant
sers der oorlogsscheptm te onderzoeken. De
kanonnen van de »Masséaa« hebben ge
schoten op den gepantserden gevechtstoren
van het pantserschip »Saffren«. De beman
ning van beide schepen was voltallig aan
boord, verdekt opgesteld. Drie bommen zjjn
terecht gekomen op een proefschjjf dicht
bjj de «SnffVenc, obd vierde schot heeft den
toren van het Bchip zelf getroffen. De toren
moet het sehot behoorljjk hebben doorstaan,
de granaatsplinters werden honderdon meters
ver teruggestuit in zee.
Yolgens een Amerikaanseh blad zon aarts
hertog Rudolf van Oostenrjjk die, geljjk
men zich herinneren zal, zich in het slot te
Meyerling van het leven beroofde, niet dood
zjje. Het blad dDcbt hieromtrent het vol
gende verhaal op.
Het bericht van den dood das prinsen
dankt zjjn ontstaan aan het feit, dat men
iu het slot te Meyerling het ljjk vond van
iemand die sprekend op den prins geleek
en die dan ook begraven werd onder den
na m van aartshertog Rudolf.
De ware Rudolf echter scheepte zich hei
melijk in naar Amerika, waar hjj na eeni-
gen tjjd werd benoemd tot professor aan de
universiteit te Iowa. Om de geschiedenis
nog geloofwaardiger te maken verhaalt het
Amerikaansch blad, dat de prins, die den
naam van dr. Hoffman beeft aangenomen,
onlangs een bezoek heeft gebracht aan eene
dame behoorende tot den Oostenrjjkschen
adel, de vrouw van den kapitein van een
Oost nrjjksch oorlogsschip.
Van Japan uit wordt bericht, dat de
kans op ong< regeldheden in China van
oogenblik iot oogenblik weder toeneemt.
Tot Chineesche studenten, die in Japan hun
opleiding genieten, is de nitnoodiging ge
richt de leiding te aanvaarden over Chi-
steld, doch hg bracht daar destjjds niet
het minste bezwaar tegen in. Ik had geene
nabestaanden, en bjj verklaarde mjj, dat
ook hjj van de ljjst zjjner familieleden ge
schrapt was. Hier was het, dat Francis
voor het eerst ten tooneele verseheen. Hg
vond uw vader half beschonken, en toen
hjj de overeenkomst las, was het: »zoo de
waard is, vertrouwt hg zjjne gasten!*..
Hjj dacht, dat ik uw vader zich dood liet
drinken, opdat alles in mjjn bezit zou ko
men. Dat haeft bjj ook u waarschjjnljjk ge
zegd. Ik verklaar dit voor lasterIk deed
al wat in mjjn vermogen was, om hem van
den drank af te houden
Op onzen terugtocht werd uw vader ziek,
en onze dragers lieten ons in den steek.
Wjj werden door de inboorlingen vervolgd,
daar zjj berouw hadden wegens da ons
verleende concessie, en ik was meermalen
genoodzaakt, tegen een twaalftal wilden te
vechten, en tegeljjkertjjd uwen reeds bewus-
teloozen vader te beschermen, 't Is waar,
dat ik hem in het woud achterliet; maar
hjj smeekte mjj er om, en ik deed het eerst,
nadat ik geen levensteeken meer in hem
kon ontwaren. Toen maakte ik van de
eenigste kans die mjj restte, gebruik. Ik
ontkwam, en bereikte Attra. Daar was ik
genoodzaakt van een zekeren Da Souza
geld te leenen om naar Engeland te reizen,
en later moest ik, teneinde de Company op
te richten, hem tot deelgenoot maken in de
winsten, die de concessie zou opleveren. Op
zekeren dag kre-g ik ongenoegen met hem,
't was juist op het tjjdstip, waarop ik
neescbe vrjjwilligers, ter bescherming van
Mantsjoerjje.
De Japausche gezant te Londen logen
straft de oorloarsgeruchten uit oosteljjk Azië
ten sterkte. Japan en Rusland, zegt hjj,
zjjn verzoeningsgezind en wenschen den
vrede te handhaven. Ook ontkende deze
dat Japan zou trachten, munt te slaan uit
Rusland's bemoeiingen mat d« Balkan-aan
gelegenheden.
Omirent d* onlusten in Britsch-Afrika
wordt officieel medegedeeld, dat een troep,
bestaande nit dertig blanken en vjjfbonderd
zwarten, den 27u Juli Burmi, in Noord
Nigeria, heeft bestormd. Zjj dooden zeven
honderd man, onder wie de Emir van Sokoto
en de meesten van zjjn hoofden zich be
vonden. Een Britsch officier en zes man
werden gedooddrie officieren en twee en
zestig man gewond.
Men seint uit St. Petersburg aan de
»Ko!n. Ztg.c
Volgens hier ontvangen bericht m en
niettegenstaande tegeaovergestelde verzeke
ringen, die officieel gegeven worden, dnurt
de opgewondenheid in Perzië voort. De
regeering is machteloos om haar te onder
drukken. De troepen zjjn tuchteloos en
weigeren te gehoorzamen, omdat zjj sedert
jaren niet meer betaald zjjn.
Perzië is blootgesteld aas binnenlandsche
gebeurtenissen, welke voor dit land nood
lottig zouden kannen worden. De voornaam
ste oorzaak van dat alles is een onverdra-
geljjke economische toestand.
Te Zatresitsch in Kroafië heeft een volks
menigte de Hongaarsche vlag neergehaald,
toen deze, ter gelegenheid van den verjaar
dag van den keizer-koning, op het stations-
geboaw ontplooid werd. Tusschen de me
nigte en de gendarmerie kwam het tot een
botsing; de gendarmes maakten gebruik
van hun wapenen en verscheidene personen
werden gedood.
De »Lombardia«, te Milaan verschjjnend,
verklaart, dat een aantal Servische officieren,
die de dynastie-Obrenowitsch getrouw ge
bleven zjjn, besloten hebben zich te wenden
tot ex-koningin Nathalie, om deze te be
wegen naar Belgrado te komen, waar zjj
tot regentes uitgeroepen zou worden.
Uit Salonika wordt gemeld, dat te Mo-
nastir eene samenzwering is ontdekt tegen
de verschillende konsuls. Vooral die van
Frankrjjk en Oostenrjjk worden ernstig be-
ir'TiTi"! Ill liiUM Illinil—l|l| MIMIM IIII—H f
u voor het eerst ontmoette, en juist toen
vernam ik voor de eerste maal, dat uw
vader nog iu leven was. Daarop vertrok ik
weder naar Afrika, om hem hierheen te
brengen; Da Sonza volgde mjj, door angst
gedreven; want als mjjn deelgenoat verloor
hjj de helft van zjjn vermogen, indien de
aanspraken van uw' vader gegrond wareD.
Ik vond uw vader ljjdend en half krank
zinnig weder. Ik deed alles voor hem, wat
in mjjn vermogen was, en terwjjl ik in het
binnenland werkte, was het mjjn stellig
voornemen hem bjj mjjne terugkomst mede
naar Engeland te nemen. Ongelukkigerwijze
herstelde bjj intusschen een weinig en vatte
het plan op om Engeland te bezoeken. Hjj
vertrok vóór mjjne terugkomst en viel iu
de handen van Da Souza, die alle reden
had om hem te >verdonkermanen«. Ik redde
hem nog juist bjjtjjds uit diens klauwea en
bracht hem naar rujjn eigen huis, ontbood
geneesheeren en verpleegsters, en ik zou,
zoodra hg in staat ware geweest u te ont
vangen, om u gezonden hebben. Ik erken,
dat ik geen openljjke melding maakte van
zjjne aanwezigheid om de eenvoudige reden,
dat dit onze Maatschappjj in gevaar zou
hebben gebracht, en ik de belangen der
aandeelhouders in het oog moet houden
maar, reeds voor eenige dagen geleden
teekende ik een gerechteljjke acte, waarbjj
hjj als deelgenoot wordt erkend in alle
goederen en foLdsen, die ik bezit. Zie
hier de zuivere waarheid, Miss Wendermott,
en zoo het al geen geschiedenis is waarop
ik mjj beroemen mag, tóch weet ik waar-
dreigd.
De toestand te Salonika is zoo ernstig
gespannen, dat de minste aanslag van da
zjjde dar Balgaren voldoende zou zjjn om
eene uitbarsting van het fanatisme der Mo-
hamedanen nit te lokken. De vreemde kon
sals hebben daarom verzocht dat maatrege
len zullen worden genomen te hunner be
scherming en zelfs moet er sprake zjjn van
het zenden van oorlogsschepen naar Salo
nika.
In Macadonië zjjn thans 170.000 man
Tarksche troepen van alle wapenen op de
been.
De Bulgaar8che regeering h^eft bjj een
firma te Weenen 15 rnillioen patronen be
steld, ter onmiddelljjke afLvering.
Uit Boekarest komt het volgende eenigs-
zins officieus getinte berichtMen houdt
bi r aau de stellige hoop vast dat de vrede
behoudeu zal bljjven en gelooft dat, zelfs
in geval van oorlog, Roemenië's belangen
beveiligd zjjn, doordat Oostenrjjk-Hongarjje
en Roeland aan geen van de oorlogvoerende
partgen een vergrooting van gebied zonden
toestaan.
De Russische gezant te Konstantinopel
heeft gisteren aan de Porte een krachtige
nota gezonden, ondersteund door een mari
tieme betooging. Rusland verlangt volkomen
tenuitvoerlegging van de opgestelde punten.
Een buitengewone ministerieels commissie,
onder voorzitterschap van dan grootvizier,
beraadslaagt over het antwoord, op deze
nota te geven.
De Porte zal Rusland's eischen toestem
mend beantwoorden.
De sFrangais* bevat een telegram uit
Konstantinopel, via Boergas, van Woensdag
gedagteekend, meldende dat een groot aan
tal uitstekend gewapende opstandelingen de
geregelde troepen hebben aangevallen bjj
het d >rp L-tsjisjta Kaza de Kestoer.
De geregelde troepen verloren 250 man,
de opstandelingen ongeveer honderd man.
De Atrjjd was zeer verwoed. De Bulgaarache
dorpen Isbisjta en Kriveni zjjn in brand
gestoken en met den grond geljjk gemaakt.
Te Konstantinopel begint men toch wat
meer beteekenis te hechten aan de zending
van een Russisch eskader naar de Tarksche
wateren, nu bekend is dat die verband
houdt met nieuwe eischen rakende de in
voering van hervormingen in Macedonië.
De Porte moet dL eischen aanneuieljjk vin
den, behalve wat betreft de benoeming vau
ljjk niet, hoe ik anders had moeten han
delen. Wilt ge mjj geloof schenken, of zjjn
woord, (hier wees hg weder op Francis)
tegenover het mjjne nemen?*
Zjj wilde spreken, doch Francis voor
kwam haar.
Mjjne geschiedenis,* zeide hjj, sis achter
uw rug verhaald geworden, 't Is dus niet
meer dan billjjk, haar ia uw bjjzjjn te her
halen. Ik heb Miss Wendermott verteld,
dat ik u voor de eerste maal ontmoet heb
in het negerdorp van Bekwando, in het
bezit van eene concessie, die gelijkeljjk aan
a en haren vader verleend was, onder da
vreemd klinkende bepaling, dat bjj het even
tueel overigden van den een, de ander diens
erfgenaam zon zjjn. Ik wees er Miss Wen
dermott op, dat gjj in de kracht uws levens
waart en een volmaakte gezondheid genoot,
terwjjl haar vader zich reeds op den rand
van het graf bevond, en zich al drinkend
tot een slachtoffer maakte van de daar
heerschende moeraskoortsen. Ik zeide haar,
dat ik vabch spel veronderstelde; dat ik u
beiden achtervolgde en haar vader terug
vond, prjjs gegeven aan de genade der
wilden, in het woud, waar gjj hem hadt
achtergelaten. Ik zeide haar, dat hjj ver
scheiden maanden later, op het tjjdstip dat
gjj weder in Afrika kwaamt, plotseling
spoorloos verdwenen was, en gjj mg nog
voor eenige dagen geleden bezworen hebt,
niet te weten waar bjj zich bevond. Dat is
mjjn verhaal geweest, Trent; laat Miss
Wendermott tuaschen deze beide kiezen.*
Wordt vervolgd).
