Het
van Heusden en iltena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
Land
Kindervoeding en -sterfte.
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
M 2291. ZATERDAG 6 FEBR.
1904.
Dit blad verschat WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 8 maanden f 1.00.
ranco per post zonder prjjsverhooging. Afzonderlijke
Dammers 5 cent.
Advertentiën ran 16 regels 50 et. Elke regel
meer 71/# Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond
ingewacht.
VOOB
Wij Jeven in een tijd, waarin, meer
dan in vroeger dagen, de aandacht van
leeken en deskundigen is gevestigd op
den algemeenen gezondheidstoestand.
Betere kennis omtrent den aard en de
oorzaken van allerlei ziekten heeft ten
gevolge gehad, dat op uitgebreide schaal
voorzorgsmaatregelen worden genomen
om daaraan te ontkomen, zoowel door
particulieren als door de publieke auto
riteit. Wie eenmaal heeft leeren inzien
hoe b.v. sommige besmettelijke ziekten
door de lucht, andere door water worden
voortgeplant; op welke wijze afschei
dingsproducten uit het zieke lichaam
schadelijk kunnen worden voor de ge
zonden, hij heeft het in zekere mate
in zijn macht door eigen maatregelen
aan het gevaar van besmetting te ont
komen. En hoezeer de regeering mede
werkt om den sanitairen toestand te
verbeteren, blijkt uit de royale manier,
waarop het medisch onderwijs aan onze
universiteiten wordt gedoceerd, de groote
zorg voor ziekenhuizen, de invoering
van gezondheids- en woningwet, als
mede uit tal van andere maatregelen
meer. Tengevolge van een en ander is
de lichamelijke welstand der bevolking
er dan ook werkelijk op vooruitgaan,
de gemiddelde levensduur der memschen
beduidend verlengd, of wat hetzelfde
is de sterfte op een bepaald aantal
ingezetenen in eenzelfde tijdperk vrij
wat geringer dan in den „goeden ouden
tijd." Voorwaar een heuglijk verschijn
sel, bemoedigend voor allen, die weten,
hoeveel er nog op dit oogenblik tegen
de wetten der gezondheidsleer gezondigd
wordt. Wanneer die wetten meer en
beter doordringen tot alle klassen en
lagen der maatschappij, dan mogen we,
uit de resultaten, thans reeds verkregen,
besluiten, dat in 't vervolg nog heel
wat meer menschen dan op dit oogen
blik aan een ontijdigen dood zullen
ontkomen, heel wat meer den „ouden
dag" zullen bereiken, die de kroon des
levens mag worden genoemd.
Opmerkelijk is hierbij de omstandig
heid, die in de laatste jaren meer en
meer de aandacht begint te trekken:
het „teleurstellende, om niet te zeggen
ontmoedigende, feit" namelijk, dat de
afneming der „kindersterfte" geen ge
lijken tred houdt met die der volwas
senen, terwijl men juist hierbij een
groote verbetering had mogen verwach
FEUILLETON.
31) c. PARKER.
Hjj liep naar de schrijftafel, opende deze
en na eenig zoeken vond hjj den bewasten
brief, die aan hem geadresseerd was. Een
rilling roer hem door de leden, toen hg
den brief opnam. Hjj stak hem in zjjn zak
en sloot de schrijftafel.
»Wil ik je eren alleen laten om hem kalm
te lezen?* vroeg Marie.
»Neen,« antwoordde hjj, sik zal hem thuis
lezen, na kan ik niet.*
Lord Alton zat in zjjn kamer in het
hotel. Hjj had de deur gesloten om niet
gestoord te worden, want Mr. Carlyon, die
nn wjjzer was geworden en den speellast
had laten varen, kwam dikwjjls bjj hem
wanneer hjj niet werkte of met Mr. Brown
een wandeling maakte.
Lang tuurde hjj op de zee om zjjn ge
dachten afleiding te geven, maar plotseling
zich vermannende, nam hg den brief uit zjjn
zak, brak hem haastig open en terwjjl het
zweet op zjjn voorhoofd parelde, begon hg
te lezen
Lord Bernard Alton,
Wat ge thans lezen gaat is de geschie
denis van een menschenleven, van een man
die veel geleden heeft, die goed en slecht
is geweest. Ja, goed zoolang hjj dit kon zjjn
ten. „Wanneer toch", aldus schrijft dr.
E. J. Jonkers in een brochure, die in
druk verscheen onder den titel van
„Iets over kindervoeding en kinder
sterfte, meer speciaal in het le levens
jaar, met statistisch overzicht van de
geboorte en sterfte over de laatste 25
jaren" „wanneer tengevolge van
verschillende omstandigheden de sterfte
afneemt, dan spreekt het, dunkt mij,
van zelf, dat die afname het grootst
déAr zal zijn, waar het aantal onnoo-
dige sterfgevallen mijns inziens het
grootst is, te weten in het eerste levens
jaar. Zooals ik breedvoerig heb aan
getoond, is zulks echter geenszins het
geval en zijn de „kinderen thans dus
nog in betrekkelijk weinig beter positie
dan vroeger."
In een op tal van statistische gegevens
berustend betoog heeft de heer Jonkers
aangetoond, dat de oorzaken van dit
treurige verschijnsel gezocht moeten
worden, deels in „gemakzucht" bij de
meer gegoede ouders, deels in onwetend
heid bij hoogere zoowel als lagere stan
den, maar hoofdzakelijk in de onvol
doende economische toestanden bij de
minstbedeelden in onze samenleving.
Gemakzucht! Yan de 100 moeders
te Berlijn, die een huis met 6 kamers
bewonen, zoogen er 17 a 18 zelf haar
kinderen, 27 28 schaffen een min aan
en de rest, dat is 55 h 56, neemt haar
toevlucht tot de zuigflesch. En dat ter
wijl „een eeuwenoude ervaring heeft
geleerd, dat de „natuurlijke" voeding
aan de borst der moeder den meesten
waarborg biedt tegen het optreden van
voedingsstoornissen, en verder, dat de
stoornissen, die hierbij eventueel moch
ten optreden, van minder ernstigen aard
en voor genezing gemakkelijker vatbaar
zijn dan die bij andere voedingswijzen
kunnen ontstaan." Als men nu hierbij
in aanmerking neemt, dat de sterfte in
het eerste levensjaar voor ongeveer twee
derde gedeelte" veroorzaakt wordt door
ziekten van het „maagdarmkanaal", dan
weet men, wat die kunstmatige voeding
zeggen wil.
Bedenk nu daarbij, dat elke moeder,
die een min neemt voor haar kind, ge
vaar loopt den dood van een ander kind
op haar geweten te krijgen, al is het
dan ook „maar" van een „natuurlijk"
kind. De sterfte toch bij onechte kin
deren, die uit den aard der zaak reeds
beduidend aanzienlijker is dan die van
wettige gemiddeld 1.7 maal zoo groot
stijgt tot een bedroevende hoogte,
en slecht, ellendig, boosaardig, gemeen en
laag, toen hg door smart half krankzinnig
was geworden en bjjna niet eens toereken
baar was voor zjjne daden.
Lord Alton, ik ga u mg a eigen leven
verhalen. Het voortbestaan is mg thans een
last en meer dau eens heb ik gepoogd een
einde daaraan te maken. Maar telkens scheen
een onzichtbare hand mg terug te houden.
Ik moet boeten voor hetgeen ik heb mis
dreven, ik heb wraak genomen, terwjjl de
wraak aan God is, en alhoewel ik mg soms
minder schuldig gevoel, toch drukt een mis
daad mij ter neer, die misdaad was een
moord e"h ik ben de moordenaar. Mjjn slacht
offer tvas eveneens een moordenaar, maar
toeh, wat ik ljjd gaat alle beschrijving te
boven.
Ik zal u alles punt voor punt vertellen.
Misschien weet ge reeds veel daarvan, maar
thans zult ge een beter begrip krjjgen en
zal u verklaard worden waarom ik soms
sidderde en rilde wanneer ik u zag.
Op de zelfde villa waar ik thans woon,
woonden lang geleden de graaf d'Augervilla.
Hg had twee dochters Cecile en Marie, die
beiden even schoon waven en sprekend op
elkander geleken.
Marie had mg haar liefde geschonken,
ik beminde haar met geheel aijjn ziel, zg
zou mgn vrouw worden en ik zou stesds
de gelukkigste aller stervelingen zjjn geweest,
indien het noodlot niet plotseling een jongen
Engelschman naar ons badplaatsje had ge
voerd. Die man was uw vader.
Van dat oogenblik was er een einde aan
mgn geluk gekomen. De jonge man maakte
kennis met den graaf d'Augerville, hjj bracht
daar, waar bet regel is, dat de onge
huwde moeder dienst doet als min. In
sommige streken, zegt dr. Jonkers, „be
reikt zij de schrikbarende hoogte van
750 per duizend. Nog vreeselijker maaide
de sikkels des doods de kinderen weg
der minnen in het Fransche departement
„Loire inférieure", van wie 900 op de
duizend reeds in het eerste levensjaar
den tol aan de natuur betalen."
Het aantal streken evenwel, waar de
gewoonte, om de zuigelingen door min
nen te laten voeden, inheemsch is, be
staat gelukkig nergens in die mate als
in de centra der Fransche bevolking.
Vandaar dat het cijfer der daardoor uit
het leven gerukte kinderen in het niet
verzinkt bij dat, 't welk aanduidt de
menigte, door andere sociale misstanden
tot een ontijdigen dood gedoemd.
Slot volgt.
Buitenland.
Uit de Pruisische provincie Posen worden
op het oogenblik vele vreemdelingen gezet,
o. w. er velen zjjn die 30 jaren lang in de
provincie gewoond hebben.
Te Berlijn werd Woensdag uit Duitseh
Z.-W.-Afrika het volgend telegram ont
vangen: Windhoek en Okahandja zjjn ont
zet; de Bondelzwarten hebben zich 27 Jan.
onderworpen, zij stonden hun geweren af,
leverden de schuldigen uit en namen ge
noegen met afstand van land aan het
gouvernement. Den 28en Januari is het
voornaamste kamp van den vjiand bjj den
Keizer-Wilhelmberg, Okahandja, bestormd.
De vjjand trok zich terug in de Otjisangeti-
bergen. Vier-en-veertig vrouwen en kinderen
van kolonisten zjjn vermoord, de meesten
na erge mishandeling; zes-en-twintig man
nen zjjn gesneuveld; verder vermoedt men
dat er nog een vjjftigtal dood zullen blgken.
Het Servische ministerie heeft haar defi
nitief ontslag aangeboden. De koning heeft
daarop alle uitstekende staatslieden bijeen
geroepen.
Een reusachtige vergiftiging, waarbjj de
bedorven boontjes-slachting te Darmstadt
geheel in 't niet zinkt, he^ffc plaats g«had
in de dorpen Obrczsa, Marga en Glamboka
in het Hongaarsche comitaat Krasio-Szö-
reny. Meer dan 100 personon liggen daar
terneer aan loo-lvergiftiging en verscheiden
zjjn reeds overleden. De oorzaak is gemak
een bezoek aan de villa en een korten tjjd
daarna geraakten de beide dochters op hem
verliefd. Met verdriet en woede in het hart
zag ik dat Marie, die mg trouw gezworen
had, haar belofte geheel vergat en een krank
zinnige liefde opvatte voor den jongen lord
Alton.
Hg was voor beide zusters even vriende
lijk, maar ik wist dat hg op Cecile ver
liefd werd, zoo zelfs dat hjj in het geheim
met haar huwde om den graaf te noodzaken
haar toe te staan met hem naar Engeland
terug te keeren, want deze had zjjn dochter
beloofd aan een rjjken Amerikaan, in wieu
zg volstrekt geen zin had.
De graaf d'Augerville was een valsche
speler, die ook mg groote sommen had ont
stolen. Ik zweeg echter en liet hem steeds
winnen, zooveel dit in mgn vermogen was.
Dat alles deed ik alleen ter wille van mgn
liefde voor Marie.
Maar uw vader was niet zooals ik. Hg
kreeg twist met graaf d'Angeville toen hjj
bemerkt had, dat deze met valsche kaarten
speelde. Een dusl was het gevolg daarvan,
en nw vader doodde hem.
Cecile d'Augerville werd woedend op uw
vader en schreeuwde ham toe he8n te gaan
en nooit terng te keeren. Later echter, toen
nw vader reeds lang vertrokken was, kwam
haar liefde haar weer beheerschen en zg kreeg
zeer veel bsronw over hetgeen zg gedaan had.
Marie wist haar over te halen afstand van
hem te doen en naar een klooster te gaan.
Haar liefde voor uw vader was in doode-
ljjken haat veranderd en zg vertelde aan
Cecile dat het onmogelgk was, dat zg leven
zon met den moordenaar van haar vader;
keljjker op te sporen geweest dan te Darm
stadt: een brandewjjnstoker had om de
sterkta van zjjn product te verhoogen en
den duur der bereiding te verkorten den
ketel van binnen met lood bekleed 1
De justitie heeft de zaak aanstonds in
handen genomen.
Een Zweedsche visscher heeft Dinsdag
aan de Zweedsche knst bg Hernövand een
man aangetroffen, die in een kleine boot in
zee hulpeloos en uitgeput ronddreef en zelfs
geen hoed op of overjas aan had. Zoodra
de ongelukkige aau boord van het visschers-
vanrtuig was gehaald en opgekwikt, ver
telde hjj, hoe hjj reeds zes dagen zonder
eenig voedsel van de Finsche kust op de
vlucht was voor de Russische politie. Aan-
vankeljjk had hjj geroeid, maar sedert zgn
krachten hem begeven hadden, had hjj zich
maar laten drjjven.
De man verklaarde, dat hjj sergeant van
politie te Wasa, in Finland, was geweest,
totdat hjj door de regeeringsspionnen op
zekeren dag verdacht werd mee te doen aan
de betoogingen tegen de militaire maatre
gelen der Russische regeering. Zonder ver
deren omhaal werd daarop besloten hem
gevangen te nemen, naar St. Petersburg te
zenden en vervolgens naar Siberië te trans
porteeren. Hg werd echter telefonisch ge
waarschuwd voor het hem dreigend gevaar
en nam de vlucht. Ongehinderd bereikte
bij de haven, sprong daar in een boot en
roeide naar zee. Hg had vreeseljjk te ljjden
gehad van het booze weer en de strenge
konde, maar hg was vast besloten liever te
sterven dan naar Siberië te gaan.
De ontmoeting van Dinsdag heeft den
armen Fin gelukkig voor beide bewaard.
In het paleis van dm gouverneur van
den Kaukasns, prins Galitzin, op wien reeds
vroeger, geljjk men zich herinnert, in de
nabijheid van Tiflis een moordaanslag werd
gepleegd door Armeniërs, heeft men thans
een mjjn gevonden, die ook het werk van
wraakzuchtige Armeniërs moet zgn.
De Morning Post* verneemt uit Tsjifoe:
»De toebereidselen voor de ontruiming van
Wei-hai-wei door de Engelschen worden
voortgezet. De schepen die de haven aan
doen, om steenkool in te nemen, nemen
de daar opgestapelde voorraden schietvoor
raad mee*. Het was bekend dat de Engel-
schen zich weinig meer aan Wei-hai-wei
Cecile gehoorzaamde haar met een bloedend
hart, nam afscheid van de wereld en ging
zich in een klooster opsluiten. Marie schreef
daarna een brief aan nw vader dat Cecile
gestorven was.
Dwaas die ik was. Ik wist dat Marie mg
niet langer lief had, maar ik was krank
zinnig en ik smeekte haar mgn vronw te
worden. Eindeljjk stemde zg daarin toe en
een jaar daarna schonk zg mg een doch
tertje.
Zg scheen zich echter bg mg te vervelen.
Mgn liefde vermocht niet haar koelheid te
veranderen en toch bleef ik haar harts
tochtelijk beminnen.
Op een goeden dag verliet zg mg. Een
briefje, dat zg achter gelaten had, ver
meldde dat zg naar Pargs ging en dat zg
daarna de wereld zon rondreizen. Het gevoel
van wraak op lord Alton gaf haar g en
rast of danr, maar zg achtte den tgd daartoe
nog niet gekomen. Later, wanneer zg in
staat zon zgn om zich machtig te wreken,
zon zg dit doen.
Ik liet mgn dochtertje aan de zorg van
een min over en reisde naar Pargs om haar
op te sporen. Ik gnnde mg zelf geen tgd
overal liep ik in en vroeg inlichtingen,
maar zonder resnltaat. Ik vermocht niet
haar te vinden. Eindeljjk ontmoette ik op
een der boulevards een harer oude vrien
dinnen, die ik ook kende. Van deze vernam
ik, dat mgn vronw een week geleden naar
Amerika vertrokken was met een rgke
Amerikaansche familie, wier naam mg ge
noemd werd. Zjj zon het eerst naar New-
York gaan als gouvernante en indien het
haar daar beviel, zon zg daar voorloopig
lieten gelegen liggen. Maar het bericht van
de definitieve ontruiming komt toch onver
wacht.
Prins Oechtomski schreef Woensdag in
de St. Peterboergskia Wjedomosti>Indien
er iets noodig is om aan te toonen dat er
geen verdere concessies aan Japan zullen
gedaan worden, zal wel het feit dat de re
serves op worden geroepen, terwjjl het di
plomatieke antwoord nog wordt voorbereid,
voldoende zjjn. Het leger wordt gemobiliseerd,
dat is dnideljjk. Concessies maken geen
meerdere militaire toebereidselen noodig.
Onze schepen zgn klaar en wjj zgn bereid,
onzen oorlogznchtigen buur met de noodige
eer te ontvangen.*
Da Roes zegt: Rusland is voor alles
gereed. Men zal ondervinden dat het leger
volkomen bereid is, den handschoen op te
nemen.*
Uit het Nowoje Wremja: »Er zgn tee
kenen dat de oorlog nadert. Door invloeden
van bniten af is Japan in een positie ge
drongen waaruit het onraogeljjk kan terug
krabbelen. De Amerikanen gebruiken de
Japanners om voor zichzelf den weg te
bereiden, en besehonwen hen als louter
kanonvleesch.*
Een bekend admiraal* liet zich als volgt
uit:
»Er is geen sprake van, of de oorlog
zal uitbreken. Maar ik zon er de voorkeur
aangegeven hebben, als hg niet voor Maart
was gekomen.*
Generaal Konrapatkine, de Rnssische mi
nister van Oorlog, en de luitenant-generaal
Sakkaroff, chef van den generaleu staf,
hebben te Petersburg eene samenkomst ge
had met den tsaar. Zjj hebben den keizer
den militairen toestand, in verband met de
Oost-Aziatische quaestie, uiteengezet. Het
antwoord van Rusland werd gezegd
bevat alle concessiën, waartoe het bereid
zon worden bevonden. Men erkent, dat
Japan deze Rnssische voorwaarden zon kun
nen weigeren en dat deze weigering den
oorlog na zich zou kunnen slepen. In dat
geval zal generaal Konrapatkine het opper
bevel over de landmacht op zich nemen.
Het totaal-effectief van het Russische le
ger, dat in het Verre Oosten zou ageeren,
met inbegrip van de troepen die er reeds
zgn en die zich op weg er heen bevinden,
bedraagt 390,000 man. En bovendien kun-
ner per Trans-Siberischen spoorweg binnen
big ven.
Zjj had aan haar vriendin verteld, dat zg
mg ontvlucht was, omdat zjj mg niet lief
had en niet langer met mjj onder één dak
kon vertoeven. Deze was met mgn lot be
gaan, maar keek vreemd op, toen ik haar
vertelde, dat ik stellig besloten had, haar
overal te volgen. Ten slotte zon zjj wel
medeljjden gevoelen met den man die zooveel
deed om haar te bezitten. Ik vroeg geen
liefde van haar. Ik zon reeds gelnkkig zgn
wanneer ik haar slechts zien mocht en een
paar vriendeljjke woorden van haar lippen
hooren.
Ik achtervolgde haar dadeljjk en in New-
York dnnrde het een gernimen tgd voor ik
haar vinden kon. Gelnkkig wist ik den naam
der familie. Toen ik haar echter zag, wei
gerde zjj beslist met mjj naar Frankrjjk
terug te keeren. Zjj was daarenboven woe
dend, dat ik het gewaagd had, haar te
volgen. Eenige maanden bleef ik in New-
York, bigde wanneer ik de gelegenheid had
haar te zien, wanneer zjj met de kinderen
nit wandelen ging.
Toen vertrok zjj weer met de familie op
reis, en a'le pogingen, welke ik than i:
het werk stelde om te vreten waarheen zjj
was gegaan, bleven volkomen vruchteloos.
Ik moest naar Frankrgs terogkeeren en
ging weer naar mgn woonplaats. Daar bleef
ik eenige jaren, altjjd lgdende en treurende
over het verlies van de vrouw die ik kco
zeer beminde. Toen mjjn dochtertje vjjf jaar
oud geworden was, zond ik »ar naar -en
klooster en maakte een groote reis om mjjn
zenuwen tot bedaren te Wcagan.
{Slot WilgU)
DOOK