Hel Land van Neusden en Allena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
JtSt 2297.
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
ZATERDAG 27 FEBR.
1904.
DE STAATSZORG MET BETREKKING
TOT DEN ARBEID.
~"ni.
De gevolgen eaner vaccinatie.
Oorlog tusschen Japan en Rusland.
m VAN
ALTEK^
VOOS
Dit blad versch^nt WOENSDAG en ZATERDAG.
Aboniementiprjji: per 3 maanden f 1.00.
franco p«r po«t zonder prjjsverhooging. Afzonderljjke
nummers 5 cent.
Advertentiën ran 16 regels BO et. Elke regel
meer 71/* ®L Groote lettera naar plaaternimte.
Advertentiën worden tot Dinadag- en Vrjjdagavond
ingewacht.
Met dit no. wordt als bijvoegsel
een KAART VAN HET OORLOGS
TERREIN verzonden.
liet Leerlingstelsel.
Het voornemen der regeering om bij
het arbeidsontwerp eene wettelijke rege
ling van het leerlingstelsel te beproeven,
omvat de opleiding van leerlingen in
fabrieken, werkplaatsen en winkels. Het
doel is, volgens de memorie van toe
lichting, om een werkmansstand te ver
krijgen, die in vakkennis hooger staat
dan de tegenwoordige. Daartoe wil men
in de arbeidswet de wijze regelen waarop
eeb jongen of een meisje in een bedrijf
wordt toegelaten, den inhoud en de
rechtsgevolgen der leerovereenkomst en
de wijze waarop de leerling volslagen
werkman wordt.
De regeering heeft gevolg gegeven
aan den aandrang, reeds vele jaren ge
leden van zekere zijde uitgeoefend. Er
waren steeds hoofden van bedrpven en
industrieele ondernemingen, die hef wen-
schelijk vonden dat jongelieden, die in
eenig vak willen gaan, in den regel
daarin als leerlingen en niet als gezel
worden opgenomen; en zulks op zoo
danige wgze, dat zij als leerling voor
den patroon werken en daartegenover
van hem onderricht genieten. Op den
langen duur hoopt men dat op die wijze
de klachten over de werklieden zullen
verminderen en dit zoowel in het belang
van werkgever en werknemer zal zijn
en tevens strekken tot veredeling van
ambacht of bedrijf.
De maatschappij tot bevordering der
bouwkunst heeft reeds vijftien jaren
geleden getracht een daartoe strekkend
wetsontwerp uit te lokken; maar zij
had geen resultaat. Trouwens, hare stel
lingen bleken lang niet algemeen in
gang te vinden en velen konden de
goede verwachtingen niet deelen, die
zij van het leerlingstelsel had. Het is
toch niet zeer waarschijnlijk dat de
ouders en voogden van jeugdige per
sonen er zeer mede ingenomen zullen
zijn. Bij de meesten staat het geld ver
dienen op den voorgrond en dat is ook
zeer natuurlijk. De meeste jongens en
meisjes, die van school komen, moeten
dadelijk geld verdienen. Zij, die niet
FEUILLETON.
2)
»Best, oompje,* luidde mjjn antwoord,
»heel goed, ik ga mjjn lieve nieht compli-
menteeren.c
»Tut, tut, tat,« viel mjjn oom mjj in de
red >zoo ver zjjn we nog niet. Mimi weet
van de geheele geschiedenis niets en ik ge
loof, dat 't niet kwaad zou wezen, als ze
elkander eerst nog eens een paar malen
ontmoetten. Daartoe heb ik je hulp noodig
en ofschoon je in staat bent, allerlei dom
me streken te doeD, zal ik je van middag
aan Mimi's linkerzjjde plaatsen. Snel kan
dan met haar praten, en, vlot 't niet goed,
dan kan je hem ter nulpe komen. In één
woord neef, jjj moet eigenljjk de rol van
mama spelen.
Uitstekend ooia, 't zal wel wat vreemd
vallen, maar enfin.
»Je bent een goede jongen,zei hg mij»
»en als je wat minder lichtvaardig waart
geweest we zullen het ding maar bjj zjjn
naam noemen als je wat minder revolu
tionaire denkbeelden hadt, dau had ik je
al lang een postje van substitnnt bezorgd;
je weet, in ons lieve vaderland is een krui
wagen noodig. Maar wat most ik nu met
je beginnen eigenzinnig schepsel, dat je
bentl En nu heb ik nog een verzoek aan
tot de minvermogenden kunnen gerekend
worden, zyn wel in staat eene goede
opleiding te verkrijgen, zonder zich tot
iets te verbinden.
Het zullen er dus, ook op groote
fabrieken en werkplaats altijd slechts
enkelen zijn, die zich als leerling ver
binden. De groote massa zal dat zeker
niet. Overigens is alleen daar het stel
sel voor feitelijke uitvoering vatbaar;
omdat in groote werkplaatsen en fa
brieken het werk geregeld zijn gang
gaat. In de bouwvakken b,v. is het
geheel anders. Daar zijn tal van pa
troons, die den eenen dag volop werk
en den anderen dag niets te doen hebben.
En als de patroon nu niets te doen
heeft, hoe zal hij dan zijn leerlingen
opleiden Bij de meeste bazen zal de
opleiding geen wezenlijk wetenschap-
onderricht zijn, maar eenvoudig hierin
bestaan, dat de leerling voor den baas
werkt, als er werk is, en dat deze
daarover wat meer nauwlettend toezicht
houdt, dan waar het een gezel betreft.
Heel dikwijls zal het onmogelijk
blijken, om het werk van den leerling
te regelen naar diens krachten of be
hoeften. Hij zal eenvoudig moeten hel
pen aan het werk dat er is.
De groote waarde van het stelsel, dat
de regeering thans wettelijk regelen
wil en daardoor algemeen toepasselijk
maken, schijnt dus nog al twijfelachtig.
Wij voor ons verwachten dan ook weinig
van eene proefneming.
De regeling zal voorloopig slechts
voor een beperkt aantal bedrijven gel
den, welke weten wij niet. Zij zullen,
als de wet tot stand komt, bij konink
lijk besluit worden aangewezen. De
bedoeling is om dan langzamerhand tot
uitbreiding te geraken, als de proef
meevalt. Bij koninklijk besluit zullen
de werkzaamheden kunnen worden aan
gewezen, die in de daarbij aan te dui
den fabrieken, werkplaatsen of winkels,
door een jongen of meisje alleen zullen
kunnen verricht als leerlingof na voor
het vak een diploma te hebben ver
kregen.
Men wordt volgens het ontwerp leer
ling door het sluiten eener overeenkomst,
aan te gaan met een hoofd of bestuur
der eener inrichting, aan wien door den
burgemeester, telkens voor één jaar, eene
vergunning is verleend om leerlingen
te hebben. In bepaalde gevallen kan
die vergunning ook tusschentijds wor
den ingetrokken.
De overeenkomst wordt schriftelijk
aangegaan met den leerling en diens
wet tel ij ken vertegenwoordiger.
je te doen;« hier werd plechtig mjjn hand
gerat »toen je grootvaders erfenis gere-
regeld werd, hebben we alles in billijkheid
gedeeld je moeder en mjjne vrouw hecht
ten er evenveel aan, om het huis, waarin
zjj geboren waren, in gemeenschappelijk
eigendom te bebonden. Dit geschiedde. Het
huis is niet veel waard, maar Mimi is er
zeer aan gehecht; ze zegt, dat het haar
zulke aangename herinneringen uit haren
jeugd voor den geest toovert, zoodat zg 't
wil bezitten. Nu vat ik dat wel beBt, maar
enfin, je bent Pargzenaar, je gaat nooit of
zeldzaam naar buiten, ik hoop dus, dat je
er niets op tegen zult hebben.*
Betaal me oom, wat n goed dunkt en
daarmede basta.*
Gelukkig werd op dit moment een einde
aan ons gesprek gemaakteen knecht dien
de Snel aan.
Eenmaal aan tafel zittende, merkte ik ras
op, dat mijn nicht zeer in haar voordeel
was veranderd, 't Was Mimi en toch was
zjj 't niet. 't Kind was een volwassen meisje
geworden, en men behoefde haar volstrekt
niet te rangschikken onder de door de na
tuur misleelden. Hare handen waren nog
wel wat rood, maar hare rjjke, zwart, gol
vende lokken omlijstten een inderdaad be
koorlijk gelaat. Er lag iets ernstigs, iets
plechtigs in hare trekken. Men gevoelde,
dat zg veer goed wist, dat ze niet zoo bjj
toeval tusschen mg en Snel zat.
Zoo bekoorlgk als mijn nichtje was, zoo
slecht zag Snel er ait. Zgn hoofd rastte op
xjjne borst, zjjne oogen rolden door zjjn
In den leertijd is begrepen een proef
tijd van zes maanden, gedurende welken
elke party schriftelijk kan opzeggen.
Daarna kan dit niet meer; maar aan
willekeurige verbetering is natuurlyk
niets te doen. Het ontwerp tracht het
hoofd der inrichting tegen zoodanige
willekeurige verbetering eenigszins te
waarborgen door de bepaling dat, geeft
de oude patroon geene toestemming tot
het aangaan eener nieuwe leerovereen
komst bg een ander patroondaarmede
negen maanden moet worden gewacht.
Maakt de patroon zelf zich aan we-
derrechteiyke handelingen schuldig, dan
kan de vergunning om leerlingen te
houden worden geweigerd of ingetrokken.
Yerder zal tweemaal per jaar, aan
de leerlingen wier leertyd minstens voor
twee derde gedeelte verstreken is, ge
legenheid worden gegeven, om zich aan
een onderzoek naar hunne bekwaam
heid te onderwerpen, waarna bg goeden
uitslag een diploma als gezel wordt uit
gereikt.
En dit punt voert ons van zelf op
het terrein, waarop zich beweegt het
jongste der ingediende wetsontwerpen:
dat op het arbeidscontract.
Buitenland.
Een telegram van Alexejef aan den tsaar
omtrent een afgeslagen aanval der Japanners
op Port-Arthur laidt: Den 24sten dezer,
's ochtends om 2.45 uar, deed de vjjand
een nieuwe poging de «Retvisan* met eenige
torpedobooten aan te vallen en in den
haveniagang groote met ontplofbare stoffen
gevulde stoomschepen te doen zinken.
De «Retvisan* bemerkte de torpedobooten
onmiddellijk en opende een hevig vunr op
deze, daarbg door de havenbatterjjen onder
steund. Twee der Japansche stoomschepen,
welke direct op de »Retvisan« aanvoeren,
werden aan den ingang der haven vernield.
De eene liep op de rotsen bg den vuurtoren;
de andere zonk aan den voet van den b. rg
Zeloti. Hot vuren op de torpedobooten werd
voortgezet. Bg het aanbreken van den dag
vond men op de reede vier vernielde stoom
schepen en acht torpedobooten vluchtende
in zee naar de op open zee waehtende
schepen.
De manschappen der stoomschepen waren
doende zich in booten te redden; een ge
deelte der verdronken manschappen zjjn
waarschgnlgk door de vjjandeljjke torpedo-
hoofd, zijne hand hield hg op zijn hart
hg zuchtte, sprak op een nauw hoorbaren
en wearaoedigen toon. De mensch is inder
daad nooit belachelijker dan wanneer hjj
op het punt staat, de hand te vragen van
een meisje.
Mjjn consigne was: zwjjgen, en daar
hield ik me aan. Ik weet niet, hoe het kwam,
maar ik had volstrekt geen laat om in deze
familiegeschiedenis een rol te spelen. Mjjn
oom, die aan de overzijde gezeten was, sloeg
alle bewegingen met arendsblikken gade.
Vjjf of zes niehtjes, die uit alle hoeken der
provincie waren saamgekomen, fluisterden
met elkander, 't Was een treurig diner.
Ik speelde den stomme, maar ongelukkig
voor mjj kon ik mjjne ooren niet toestop
pen. Ik moest 't mjj dus wel getroosten,
de dwaasheden aan te hooren, die mjjn
vriend mjjn nichtje op bedremmelden toon
toevoegde, terwjjl hg bg afwisseling zuchtte,
diep zuchtte.
•Mjjn hemel*, mompelde ik ia mjjzei ven,
»hoe vervelend.*
Mimi keerde zich plotseling om en keek
mg glimlachend aan. Ik stond op het punt,
haar toe te spreken, toen mjjn oom mg met
groote oogen aankeek. Natnurljjk wendde
ik mg dadel jjk tot een ander nichtje; mid
delerwijl was Mimi weder genoodzaakt, de
lamentatiën van Snel aan te hooren. Mgne
nicbt ter rechterzjjde was zoo onuitputtelijk
in hare verhalen over kerk en leeraars, dat
ik mg te nanwernood kon weerhouden, te
gapen ik was ontevreden over ra jj zei ven
en over heel de wereld. Wat deed ik daar
booten opgevischt. Ik laat de kust afzoeken.
De havenmond is vrjj. De volkomen ver
ijdeling van het vjjandeljjk plan schrjjf ik
toe aan den schitterenden tegenstand en het
vernietigende vuur van de >Retvisan«. Een
Japansch stoomschip brandt nog. Van de
reede af bemerkt men nog drjjrende tor
pedo's.
De vjjand trekt zich in twee afdeelingen
terug. Tw<?e kruisers, die ik uitzond, om
den vjjand te achtervolgen, laat ik terag-
keeren, om onmiddalljjk de nog op de reede
drjjvende torpedo's onscbadeljjk te maken.
Aan onzen kant geen verliezen.
Uit nadere berichten is het thans, aan
de hand van het ambteljjk telegram van
Alexejef, mogeljjk, zich de volgende voor
stelling van het gebeurde te maken:
De twee havens van Port Arthur (de
ruime westerhaven en de kleinere ooster
haven) zjjn met de Gele Zee Terbonden
door eeH kanaal van iets meer dan 1 KM.
lang en 330 M. breed. Op dien toegang,
die als het ware den hals van de flesch
vormde waarin de Japanners de Russische
vloot wilden opsluiten, schenen de Japansche
schepen het in de eerste plaats gemnnt te
hebben, al moet men ook aannemen dat zg
nog bovendien het doèl hadden, de Rus
sische schepen die de wacht hielden, bjj bet
ontploffen, schade toe te brengen. De Ja
pansche vlootvoogd heeft bg zjjn aanval
het voorbeeld van de Amerikanen voor
Santiago de Cuba, 't welk echter ook mis
lukte, willen volgen. Uit het telegram van
Alexejef moet men opmaken dat ook de
berekening van de Japanners ditmaal ge
faald heeft. Van de vier nienwerwetsche
branders die zg op de Rassen afstaurden,
zgn er twee aan den ingang van de haren
vernietigd, terwjjl een andere op de klippen
bg den vuurtoren (links van den ingang
van het kanaal) liep en de vierde op eenigen
afstand voor den ingang zonk. Maar in het
kanaal zelf schjjnt er goen enkele naar den
kelder te zgn gegaan.
Het ligt voor de hand dat de Rassen, in
den donker vurende en ziende hoe hun
schoten doel troffen, een oogenblik konden
denken dat zg Japansche pantserschepen in
den grond boorden en dat zoodoende het
bericht in de wereld kwam van etn zware
nederlaag van de Japansche vloot. Wat er
van de opvarenden van de Japansche bran
ders geworden is, is niet bekend. Waar-
schjjnljjk hebben een aantal hunner den
dood in de golven gevonden, terwjjl anderen
door de torpedobooten die de branders be-
aan tafel? Ik wilde Mimi niet huwen; dat
idé? was nog nooit in rag opgekomen;
waarom was ik dan zoo nit mjjn hnmenr?
Was ik jaloersch op het geluk van anderen?
Had ik eenig recht op mjjn nichtje neen;
en toch wenschte ik mjjn vriend Snel naar
de Mokerheide.
»Wel, cousin, denkt gjj nog altjjd aan
den hond en den schaapherder?*
>Wat beteekeüt die aardigheid?* riep ik
op zalk een onhenschen toon uit, dat mgne
nicht tot achter hare ooren kleurde.
»Wel, wel, hebt gjj dan onze jeugd ten
«enenmale vergeten! Ja, ja, we leven in
gansch andere tjjden, dan toen gjj mg met
nw liedjes vermaaktet en de dorpskinderen
rond ons dansten.*
Welke eene zonderlinge herinnering aan
het verledene. Zjj tooverde het mjj eensklaps
voor den geest. Ik werd stil en in mjjzel-
ven gekeerd, totdat ik plotseling eene hand
op mjjn schouder voelde leggen, terwjjl een
zachte stem mjj toefluisterde: >Ziet gjj wel,
dat ook gjj het verledene niet vergeten hebt.*
»Mimi!« riep ik op zoo hoogen toon nit,
dat iedereen opkeek.
>Neefje!« zei mjjn oom met een stem,
als eischte hjj de doodstraf voor een mis
dadiger, >wat denkt je wel van dat glaasje
Port, hé? Dat is nog van 't jaar 11.*
»Kenrig, goddeljjk, uitmuntend,* ant
woordde ik op eene wjjze als iemand die
pas uit een droom ontwaakten natunrljjk
haastte ik mjj, het glas te ledigen, dat voor
mjj stond.
»Zeg eens neef,* zei mjjn oom op ern-
geleidden, sollen opgenomen zgn.
Opmerkeljjk is nog dat het Russische
pantserschip Retwisan zulk een krachtig
aandeel heeft kannen nemen in het afslaan
van den aanval. De thans >met roem be
dekte* Retwisan was, geljjk bekend is, in
den nacht van 8 op 9 Februari door een
torpedo in den boeg getroffen en tjjdeljjk
bniten gevecht gesteld. Het schip kon ech
ter, met behnlp van zgn eigen machines,
in de haven tarugkeeren, en de stadhonder
heeft gemeld dat men met het herstellen
van de schade begonnen was. Het bljjkt
thans weer voldoende op orde te wezen, om
defensief te kannen optreden, al is het mis
schien nog niet geheel zeewaardig.
De Japansche pantserschepen hebben,
bljjkens het telegram van Alexejef, niet aan
den nachteljjken aanval deelgenomen. Zjj
hebben zich op een afstand gehouden en
later den terugtocht van de Japansche tor
pedojagers gedakt.
Een in geheel Mantsjoerjje verspreide
proclamatie van Alexejef roept de bevolking
op, de Russische troepen bjj te staan. Wie
niet gehoorzaamt, zal met den dood ge
straft worden.
De Amerikaansche minister Hay heeft
bericht ontvangen, dat Japan een verdrag
met Korea gesloten heeft, wanrbjj de Ja
pansche regeering de onafhankelijkheid en
het grondgebied van Korea waarborgt.
De Daily Mail* verneemt uit Tsjifoe,
dat de opstand in Mantsjoerjje zich uit
breidt en de opstandelingen reeds tienduizend
man tellen. Het optreden van de Russen
zou de beweging in de hand werken.
Uit St. Petersburg wordt d.d. 24 dezer
gemold
Graaf Lamsdoff heeft de buitenlandsche
vertegenwoordigers van Rusland in een
circulaire vau 22 dezer uitgenoodigd de
mogendheden het volgende mee te deelen:
>De keizerljjk Russische regeering acht
het noodzakeljjk de ernstigste aandacht der
mogendheden te vestigen op de daden van
geweld, door de Japansche regeering in
Korea gepleegd. Niettegenstaande de on
schendbaarheid van Korea als zelfstandig
rjjk door alle mogendheden is erkend, niet
tegenstaande Korea zich zelf onzjjdig heeft
verklaard, heeft Japan voor het begin der
vjjandeljjkheid troepen in Korea geland en
in de neutrale haven Tsjemoelpo twee Rus
sische oorlogsschepen aangevallen, wier be
velhebbers niet van het afbreken der onder
handelingen waren verwittigd, omdat de
stigen toon, >ik hoop, dat je van je dos
siers wat beter nota znlt nemen dan van
dezen wjjn.«
Waarde oom?*
>Omdat je den wjjn, dien je zegt dat zoo
uitmuntend is, zelfs nog niet geproefd hebt
je glas staat nog boordevol!*
»Maar ik heb zoo even gedronken...*
>Ja, een glas water,* hernam mjjn oom.
Na, ieder zgn smaak, maar hoe of 't te
rjjmen is met het gezond verstand, dat ie
mand water drinkt voor Portwjjn, zie, dat
begrjjp ik niet.*
Ieder begon te lachen, en ik geloof zelfs,
dat de ernstige plooi nit het gelaat van mjjn
oom verdween. Snel maakte van de gelegen
heid gebruik om te toonen, dat hjj geestig
was; met een fjjn stemmetje zeide hjj:
>Houd het mgu vriend ten goede; hjj
heeft een zoo uitgebreide clientèle, dat men
't hem niet kwaljjk kan nemen, als hg nu
en dan aan distracties Ijjdt, wanneer hjj zich
te midden van zgn vrienden bevindt.*
Op nieuw lachte menwaarom, dit be
greep ik niet best. De doctor gevoelde zich
gestreeld door het sncces, door hem behaald,
en waagde 't voor de eerste maal, zjjn oogen
op de freule te werpen, natunrlgk in de
verwachting, dat een glimlachje zgn loon
zou zgnhoe gevoelde hjj zieh teleurgesteld
haar blik toekende koelheid en minach
ting. Het diner liep Toorts kalm af; Mimi
had geen woord meer over voor haar aan
bidder; zjj liet hem met zjjae gedachten
alleen.
(Slot volgt.)
——BB—
1