Het Land van Heusden en Altena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
Wat moeten wij eten?
M 2315.
Broeder en Zuster.
Uitgever: L. J. YEEEMAH, Heusden.
ZATERDAG 30 APRIL.
1904.
Oorlog tusschen Japan en Rusland.
'^T Unq ^AN
TOOK
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per S maanden f 1.00.
franco per poet zonder prjjsverhooging. Afzonderlijke
□ammers 5 cent.
Advertentien ran 16 regela 60 et. Elke regel
meer 71/, et. Groote lettere naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond
imgewaeht.
Reeds sedert een paar jaren vindt
men in sommige steden hotels en res
tauraties die zich als vegetarisch aan
melden, 't geen in gewoon Hollandsch
zooveel beteekent dat men er alleen
plantenkost kan krijgen. En wie er voor
een keer gaat eten of er logeert en ont
bijt, is zeker tevreden over 't geen hij
er ontvangt en over de billijke prijzen.
Min of meer moge de oprichting er
van in verband staan met het vraag
stuk der geheel-onthouding, de hoofd
zaak waarom de kwestie zich beweegt
is deze: Moet of volgens anderen
mag de monsch dierlijk voedsel ge
bruiken? Wie uit het laatste oogpunt
de zaak beschouwen, maken er een
kwestie van zedelijkheid van. Zij be
weren, dat het den mensch niet geoor
loofd is een dier te dooden, alleen voor
zijn genot, 't Zij dan om zijn vleesch
te eten of zich met zijn huid te kleeden
of zich met zijn vederen te tooien, en
zij beroepen zich op de Hindoo's wier
godsdienst hun het gebruik van dieren
verbiedt en die toch gezond en welva
rend en sterk zijn.
Maar deze zijde van het vraagstuk
zullen wij geheel laten rusten om alleen
ons te houden aan de vraag: „Wat is
voox* den mensch het door de natuur
aangewezen voedsel?"
Men heeft de vraag gesteld: „Wat
leert de lichaamsbouw van den mensch
Wijzen de vorm zijner tanden en de
inrichting en gesteldheid zijner inge
wanden hem een plaats aan onder de
plantenetende of onder de vleeschetende
dieren en men is 't er niet over
eens geworden. Het meest wees een en
ander op overeenkomst met de hoogere
apen, die van nature vruchtenetende
dieren zijn. En daar SU van de thans
op aarde levende menschen zich bijna
uitsluitend voeden met plantaardig voed
sel, achtten de voorstanders van plan
tenkost daarmee hun pleit voor een
groot deel gewonnen. Voeg nu hierbij
dat een voeding van plantenkost meer
dan de helft goedkooper wordt dan eene
van dierlijk voedsel, dan is dit zeker
een feit dat gewicht in de schaal legt.
De scheikunde heeft men te hulp
geroepen om uit te maken, wat ons
lichaam behoeft, om te kunnen bestaan
en te kunnen arbeiden.
FEUILLETON.
17)
Een oogenblik stond ik als versteend.
Wat had ik gedaan? Ik had mjj de ver
nedering bezorgd, met eigen oogen te zien,
dat Iwan mjjn mededingster in bescherming
nam.
De kinderen hadden niets van het voor
gevallene gezien, ik nam hun mee in huis
en gaf ze aan het kindermeisje, om naar
bed te brengen.
Ik sloot mjj op in mjjn kamer. Mjjn
hoofd brandde. Zoo konden wjj niet ver
der voortleven, maar hoe er verandering in
te brengen?
De nacht brak aan, nog steeds zat ik
met het gezicht in de handen. Een inwen
dige stem zei mg, dat ik zelve het onheil
nog vergroot had en toch als de laatste
aren weer terug keerden, zou ik wederom
zoo gehandeld hebben.
Lang en onverdrageljjk lag het leven voor
mg, en nooit zou ik goedwillig den open-
Igken echtbreuk van mjjn man naast mg
dulden, nooitl
Daar naderden welbekende voetstappen
mgn kamerdear.
»l)oe open, Mawra Romanowna,« zei
Adaduroffs stem, op gebiedenden toon.
Ik gehoorzaamde werktuigelijk, maar een
angstige siddering voer door mgn lichaam,
toen ik in zjjn gelaat keek en voor de eerste
maal voelde ik mgn vrouweljjke zwakheid
tegenover de rnwe physieke kracht van den
man. Wat las ik in zjjn oogen? »Was hg
En was men vroeger van de leer van
Liebig, dat uitsluitend eiwit voorziet
in de behoeften van den arbeid, en de
stof oplevert voor de verbruikte spier-
zelfstandigheid, latere onderzoekingen
met name van Pettenkofer hebben aan
getoond, dat dit onjuist is en, al kan
eiwit nooit geheel gemist worden, de
behoefte er aan beperkt is tot een klein
bedrag. Wel kan de mensch uitsluitend
leven van eiwit, omdat dit in ons lichaam
kan worden omgezet in vetten en suiker,
maar een samenvoeging van alle drie
blijkt toch de voorkeur te hebben. En
nu is het zeker dat vleesch in de groot
ste mate eiwit bevat, maar erwten en
boonen bevatten eveneens een hoog ge
halte aan eiwit. En de groote fout, om
aan de scheikunde de beslissing te laten
wat ons lichaam van noode heeft, was
vooral deze dat zij geen rekening hield
met het vermogen van het lichaam om
de voedingsstoffen in zich op te nemen.
En het baat toch zeker het lichaam zeer
weinig als men het overvloed van voedsel
toevoert, dat toch voor het grootste ge
deelte onverteerd en dus onbenut weer
met de uitwerpselen wordt verwijderd.
Yan visch en vleesch gaat slechts een
zeer klein gedeelte (27j pet.) verloren,
van melk van 210 pet., van witte
brood 20 pet., van roggebrood 30 pet.,
van groenten meer.
Daarom tracht dan ook de vegetarische
keuken door melk en eieren het tekort
aan stikstof aan te vullen. (In hoeverre
het nu uit een zedelijk oogpunt niet
geoorloofd is de kip te dooden, maar
wel de nog ongeboren kip te eten en
het kalf zijn natuurlijk voedsel te ont
houden, om dat zelf te gebruiken, moe
ten de heeren vegetariërs maar eens
uitleggen).
Maar dit is zeker, dat in de wel
gestelde klassen der maatschappij het
vleesch verbruik veel grooter dan noo-
dig is, en even zeer zeker, dat niet
het dure eiwit maar de koolhydraten
(zetmeel-suiker) de eigenlijke stoffen
zijn, die het arbeidsvermogen produ-
ceeren. Ongetwijfeld is er een tijd ge
weest, dat men aan het vleesch een
overdreven waarde voor de voeding toe
schreef. Men wees op de Engelsche
arbeiders, die zoo veel meer konden
doen dan de onze, omdat zij tweemaal
daags vleesch kregen en men vergat
dat de Indische koelies, die nagenoeg
geen vleesch kregen, even zwaren arbeid
met evenveel gemak verrichten en dat
gekomen, om mg kwaad te doen?
»Mawra«, begon hg, >je hebt je best ge
daan, om den korten roes, waarin ik voor
je leefde, te verstoren. Het is waar, je waart
schoon en verlokkend genoeg, om een voor-
deelig onderkomen te vinden. Maar wie
huwt, om het jak van een verafschuwden
oom te ontloopen, moest meer toegevendheid
en lijdzaamheid bezitten.*
Er lag zQo'n diepe heleediging in den
toon zgner stem, dat ik uitriep
»Als je kwam, om mg te krenken, hadt
ge je den weg kunnen besparen, Iwan Iwa-
nowitsch. Dergelijke kleingeestigheden staan
een man slecht.*
»Hoor mjj aan, misschien vindt je dan
mgn woorden gewichtig genoeg. Het leven
aan jouw zjjde is mg een plaag geworden,
Mawra. Waarom, dat zul je even goed
weten als ik. Het zou eenvoudig genoeg
zijn, mg van je te scheiden, je te verlaten
de wereld biedt genoeg schadevergoeding
voor zoo'n verlies maar dat is niet vol
doende, ik moet je heelemaal kwjjt raken,
want ik wil Louise tot mgn vrouw maken.
Zij bezit schoonheid en zachtheid, welke
laatste eigenschap jjj mist.*
Een oogenblik bleef ik sprakeloos.
>Dat de veel wjj ver jj tot je geloofsbelijdenis
behoort, is mg bjkend*, zei ik toen, >maar
ik wist niet, dat je 't voornemen had, ze
te wettigen.*
»Dat is ook niet mgn bedoeling,* was
't antwoord, >ik zal slechts ééa vrouw
hebben: Louise Martinowna.*
Er lag zooveel ijzeren vastbeslotenheid
in zgn toon, dat ik er niet meer aan twjj-
felde, dat hg een bepaald plan had.
>Ik zou wel willen weten, hoe ge dat
zoudt aanvangen. Je zult bezwaarljjk een
wel onder ongunstiger klimaat-verhou
dingen.
En van lieverlede is men er toe ge
komen om aan het overmatig gebruik
van vleesch eigenschappen bij den
mensch toe te schrijven, die niet in het
voordeel er van getuigen, n.l. een groo-
tere prikkelbaarheid en zenuwachtigheid.
Ook het voorkomen van jicht en som
mige hartziekten worden toegeschreven
aan het zoolang reeds heerschende over
matige vleeschgebruik. Want behalve
eiwit bevat het vleesch ook tal van
andere bestanddeelen, wier invloed op
ons lichaam zeker niet onschuldig is.
Er zijn dan ook reeds een aantal
doctoren, die bij jicht, rheumatiek, sui
kerziekte enz. alle gebruik van vleesch
verbieden.
Of het nu waar is, wat de vegeta
riërs beweren, dat de menschen door
't gebruik van plantenkost beter, vreed
zamer, minder bloeddorstig zouden wor
den, willen wij onbeantwoord laten.
Het feit doet zich voor dat dieren, ge
heel aangewezen door hun lichaamsbouw
op planten voedsel, gemakkelijk er toe
komen om dierlijk voedsel te gebruiken.
Apen b.v. eten zeer gaarne vogels en
't is niets ongewoons, dat men de ren
paarden biefstuk geeft om uit te zuigen,
sommige verslinden het ook geheel.
Daarom, wij gelooven dat de mensch,
al wijst volgens Cuvier zijn lichaams
bouw aan dat hij hoofdzakelijk is aan
gewezen op wortelen, vruchten en plan
ten, al moeten deze ook voor een goed
deel gekookt zijn om te kunnen worden
verteerd, zonder zich juist alleen op
planten voedsel te zien aangewezen,
daarin toch zijn hoofdvoedsel heeft. En
dat hij daarom bij een redelijke voe
ding met plantenkost met toevoeging
van voldoend vet (dat ook plantaardig
kan zijn) zeer zeker de voorwaarden
kan vinden voor zijn welstand en zijn
arbeidsvermogen.
Wie het doen kan, eet dierlijk voed
sel, mits in niet te groote mate, omdat
hij er eenmaal aan gewend is; wie het
niet doen kan beklage zich niet; bij
een oordeelkundige plantaardige voeding
komt hij even ver en 't is zeker veel
goedkooper.
Buitenland.
De buitenlandsche attachés, die het le
scheiding verkrijgen,* zei ik onwillekeurig;
>Ik weet een beter middel, Mawra.*
»Ben je gekomen, om mg om te bren
gen
Als een angstkreet nitte ik die vraag.
Zjjn toornig, bleek gelaat in het halfdonker
van den zomernacht boezemde mg een on
gekende vrees in.
»Onder zekere omstandigheden zon het
goed zgn, wanneer je mg den moed tot een
dergelgke handel wgse toeschreef,* antwoord
de hg met een korten, heeschen lach. >Het
ligt in joaw macht, de zaak gemakkelijker
af te maken. Ik zal je een som geld geven,
groot genoeg om van te leven. Daarmee
verdwjjn je, of met andere woorden: je onder
neemt een reis, wordt onderweg ziek en
sterft. Een doodacte kaa ik licht bekomen
en dan zjjn we van elkaar af.«
Het plan was duivelachtig bedacht en
deed het bloed in mgn aderen stollen. Hoe
zeer moest hg mg haten, om naar zoo'n
middel te grjjpen!
>En mgn zoons?* vroeg ik ademloos.
>De knapen big ven bjj mg, waar zjj be-
hooren,* antwoordde hg, tmen neemt geen
kinderen mee in 't graf, dat zon niet waar
schijnlijk zgn.c
Die koude, hartelooze woorden verwond
den mgn moederhart diep en brachten mjj
tot het volle bewustzjjn van de afschuwe
lijkheid van 't voorstel. Maar al mgn moed
keerde terug en hoog opgericht trad ik voor
hem en zei: »Je bent een ellendeling in
mgn oogen, Iwan. Hier sta ik, een weer-
looze vrouw. Sla mg dood, als je den moed
hebt, dan ben je mg kwjjt en kun je met
je minnares trouwen, om binnenkort ook
van haar genoeg te hebben. Maar goedwillig
de plaats inraimen en mjjn kinderen rer-
Jspansehe legercorps zullen vergezellen, heb
ben last ontvangen, heden (Zaterdag) naar
het front te vertrekken.
Het zgn vier Engelsche officieren (onder
wie generaal Hamilton), twee Dnitsche, een
Oostenrjjksche, twee Fransche, een Itali-
aansch, Zwitsersch en Zweedsch en twee
Amerikaansehe officieren.
Het telegrafische bericht van den stad
houder Alexejef over het voorval ter reede
van Gensan luidtSchout-bjj-nacht Jessen,
die zich met kruisers en torpedobooten in
volle zee bevond, zond deze laatsten naar
Gensan, waar zjj een op de reed# liggend
Japansch stoomschip in den grond boorde,
welks bemanning aan land gezonden was.
Daarop voegden de torpedobooten zich dien
zelfden dag weder bjj het eskader.
Central News meldt uit Petersburg dat
mm in marine-kringen aldaar de versehjj-
ning van het Wladiwostoksch» smaldeel in
Koreaansche wateren als een streep door
de rekening van de Japanners baschouwt,
daar het misschien schade zal kunnen be
rokkenen aan de Japansche transportsche
pen. In elk geval moeten de Japanners zeer
sterk belemmerd worden in hun bewegingen,
meent men.
De wederverschijning van de Wladiwo-
8toksche vloot heeft dus de hoop en den
moed in de Russische hoofdstad vernieuwd,
daar de Japanners zich nu niet onbeperkte
meesters ter zee kunnen gevoelen.
De vraag big ft echter, of het Wladiwo-
stoksche smaldeel er niet de voorkeur aan
zal geven naar zjjn veilige ankerplaats terug
te koeren, zoodra het bemerkt dat een, wel
licht sterker, kruisersmaldeel van d# Japan
ners het slag wil leveren in volle zee.
Uit Kobe wordt gemeld, dat reeds een
Japansch smaldeel vau gepantserde kruisers
in de zee van Japan verschenen is en de
Russische kruisers Gensan verlaten hebben;
waarschjjnljjk zullen de Japanners de Rus
sische schepen nog inhalen en deze gedwon
gen worden om slag te moeten leveren.
Volgens een bericht van gisteren, moeten
de Russische kruisers weder Wladiwostok
bereikt hebben.
Over den Chineeschen generaal Ma, wiens
leger nog altjjd een bedreiging voor Rus
land heet te zgn, heeft de te Parjjs ver
toevende mandargn En King zich vrjj ge
ruststellend uitgelaten.
laten, dat nooit!*
Hij uitte een wilden vloek.
»Overleg wel, wat je waagt, door mg te
trotseeren,* zei hjj met door woede half
verstikte stem.
>Ik waag hoogstens mjjn leven. Je
wilt me tusschen de levenden uitwisschen
en ik weet, dat je de eene manier even
weinig zult schuwen als de andere.*
Hjj ging heen en ik dacht, dat mgn
koelbloedigheid indruk op hem had gemaakt.
In de eerstvolgende dagen ging alles
schjjnbaar rustig voort; alleen met Louise
Martinowna was een verandering voorge
vallen. Bleek en vervallen liep zjj rond en
dikwjjls bemerkte ik, dat zjj weende. In
die oogenblikken genoot mgn hart bjj dien
aanblik. Zjj had mg mjjn echtgenoot en
mgn rechtmatige plaats willen rooven. lader
van haar tranen was thans een triumf
voor mg. Gedurende die dagen liet ik ieder
in huis voelen, dat ik de meesteres was,
nog nimmer had ik mg zoo koel, zoo ge
biedend gedragen.
Op een nacht was zjj heimeijjk wegge-
loopen, de porseleinen pop met de krul
lende lokken. Bjj al haar zoogenaamde on
schuld had zjj slim genoeg berekend, dat
zjj daarmee haar hoogste kaart uitspeelde.
Op den ochtend na haar vertrek was Iwan
als een razende. Wist ik vaa te vorea, dat
mgn leven bedreigd werd, thans wist ik,
dat ik geen oogenblik zeker was. Een ze
nuwachtige onrust kwelde mjj voortdurend.
Als de kinderen er niet geweest waren, zou
ik dan niet vrjjer, gelukkiger zjjn, zoodra
ik den gebaten naam kon afschudden?
Maar hoe zon ik mgn mooien Iwan
kannen verlaten? En wie zou den teeren
Roman beschermen, wanneer zjjn geljjkanis
Generaal Ma? zei de Chineesch
generaal Ma is een veteraan, die zich in
den oorlog met Japan bjjzonder onder
scheiden heeft door zgn handigheid in
het terugtrekken.
Ma is bovendien absoluut ongevaarljjk,
heette het verder. Hg is weliswaar bevel
hebber der geregelde troepen van Petchilli,
maar hjj kan geen stap doen zonder ver
gunning van den onderkoning van Tien-
Tein, die op zgn beurt zich te gedragen
heeft naar de bevelen van de regeering te
Peking Stoort hg zich daar niet aan,
dan is het zjjden koord, m.a.w. de invitatie
om zich op te hangen, voor hem onderweg.
En de keizerljjke regeering? werd verder
gevraagd.
Heeft de besliste bedoeling, neutraal te
big ven. Ma heeft bovendien slechts 15000
man onder zgn bevelen. Het groote gevaar
achtte deze mandargn echter de publieke
opinie in China, die, handig bewerkt door
leiders, staande onder Japanschen invloed,
zich wel eens tegen Rusland kon keeren.
»En dan is er geen houden aau,< zei de
Chinees met een geheimzinnig glimlachje.
Hg bevestigde voorts, dat zich nu nog in
het Chineesche leger tal van Japansche
officieren bevinden.
Volgens een telegram uit New-York is
een te Bridgeport gebouwde onderzeesche
boot aan Japan verkocht. Zjj heeft twee-
lingschroeven, is sigaarvormig gebouwd, en
toegerust met een duiker-inrichting, tot het
afsnjjden van kabels en het uitbrengen van
mjjnen. Zjj verschilt van de meeste andere
onderzeesche booten hierin, dat zjj op den
bodem der zee op wielen kau loopen.
Een telegram van Jessen aan den Czaar
dd. 27 dezer luidt
Te Gensan boorden den 25en dezer twee
Russische torpedobooten bet Japansche
stoomschip Gojo Maroe, groot 500 ton, iu
den grond, nadat zjj eerst de geheele be
manning aan land hadden laten gaan. Den
zelfden dag, 's avonds om 8 uur, werd op
zee het Japansche stoomschip Nakamoera
Maros, groot ongeveer 220 ton, in den
grond geboord. De bemanning nam ik bjj
mjj aan boord, 's Nachts om half twee werd
voorts het Japansche transportschip Kinsjioe
Maroe, groot 4000 ton, in den grond ge
boord. Het had een lading rjjst, krjjgsbe-
noodigdheden en 1500 ton steenkool. Het
m8t mjj hem misschien mishandelingen kon
berokkenen
Met een bezwaard gemoed keerde ik na
zulke overdenkingen in mjjn kamer terug.
Waarover broeide Iwan Iwanowitsch
onder het schjjnbaar rustige masker, dat
hg na dien vreeseljjken nacht aangenomen
had?
Iedere dag eindigde voor mjj met een
gevoel van onbestemden angst, maar nog
nooit had ik zoo'n zenuwachtige onrust
gevoeld als op een zekeren avond, ongeveer
een week na het verdwjjnen van Louise
Martinowna. Lang stond ik aan het ge
opende venster en trachtte met den blik de
duisternis te doorboren, maar tevergeefs.
Het scheen mjj toe, alsof ik een bedwel
mende, zwavelachtige lucht in de atmosfeer
kon waarnemen, die zich vermengde met
de uitwasemingen van een kuil vol ge-
bluschte kalk onder mgn raam, dicht bjj
den huismuur. Een onverdrageljjk gevoel
van angst kwam over mg. Ik kon die lueht
nauwelgks meer uithouden, ik wierp het
venster dicht, stak licht aan en was juist
van plan, nog even mjjn kinderen op te
zoeken, om rust te vinden in hun aanblik,
toen ik bedacht, dat mgn voetstappen nog
zoo laat, onnoodig opzien konden verwek
ken. Daarom opende ik een lade van mgn
toilettafel en nam er een medaillon uit met
het portret der beide jongens. Het étui,
waarin het medaillon bewaard werd, was
nog nieuwdoor de sterke drukking op de
veer, raakte het medaillon van den gladden
fluweelen bodem los en voor ik het kon
tegenhouden, gleed het eruit en rolde over
den gladden vloer onder het bed.
Wordt vervolgd).