Hel Land van Heusden en Allena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
Rusland's toestand.
Uitgever: L. J. VIERMAN, Heusden.
M 2335.
ZATERDAG 9 JULI.
1904.
n.
LANB VAN
yooB
Dit blad verschat WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementiprga: per S maanden f l.OO.
franco per poet zonder prjfsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Adyertentien yan 16 regels 60 et. Elke regel
meer TVs °t* Glroote lettere naar plaaternimte.
Adyertentien worden tot Dinadag- en Vrjjdagavond
ingewacht.
De boerenstand van ieder dorp vormde
een soort van broederschap, die alles
voor elkander over had, een zekere soort
van fierheid had ook tegenover zijn
landheer; en de eigenaardige vriende
lijke, vreedzame natuur dier menschen
die ons Tolstoï in zijn geschriften doet
kennen, maakte hen sympathiek. Wel
is waar stonden zij op een zeer lagen
trap van ontwikkeling op elk gebied.
Verregaand bijgeloovig en bigot, bijna
geen weelde kennend, leefden zij onder
elkander in vrede in hunne schamele
leemen hutten, geen andere genietingen
kennende dan brandewijn, dien ze zelf
brouwden of in de dorpskroeg konden
bekomen, welke laatste dikwerf door
den pope werd gehouden, die niet zelden
een der beste klanten van zijn nering
was.
Die lijfeigenschap, in de middeneeu
wen algemeen in West-Europa, was in
de oogen van hen die Westersche zeden
hadden leeren kennen en door de ge
schriften op de hoogte waren gekomen
van de levensvormen daar, een ergernis,
en in hunne geschriften werd vlijtig
propaganda gemaakt voor de vrijmaking
van den arbeid en de deelneming van
Rusland aan de meer aangename be
schaafde vormen van het Westen. Doch
Nicolaas hield met ijzeren vuist elke
verandering, als uit den booze, tegen.
Toen nu de Krim-oorlog de over
tuiging had gebracht van zooveel dat
hervormd moest worden, van kostbare
legerhervormingen en schatten-verslin
dend oorlogsmateriaal dat gekocht moest
worden, de noodzakelijkheid van 't bon
wen van reusachtige maar ook kostbare
spoorwegen, toen kwam de behoefte aan
geld op den voorgrond, om daarmede in
het buitenland te koopen wat noodig
was. En de weg om daartoe te geraken
was de opheffing der lijfeigenschap.
Wij zullen niet beweren, dat het doel
dier opheffing bij den Czaar-Be vrij der
geweest is om er geld uit te slaan, maar
dat er onder zijne raadslieden niet ge
weest zijn, die begrepen hebben dat dit
een gevolg van de opheffing zou wor
den, wil er bij ons niet in. Toen dan
ook de wet in werking kwam, bleek
het al heel spoedig, dat de adel en de
ambtenaarswereld niet het slechtste deel
hadden gekregen en de boeren werden
het kind van de rekening.
FEUILLETON.
1) I.
Evenals de karakteristieke figuren der
vroegere haisbestierders, opzichters en hout
vesters meer en meer uit het tegenwoordige
maatschappelijk leven verdwjjnen, zoo wordt
©ok het type van den trouwen, ouden be
diende van vroeger steeds zeldzamer. Wel
dra zullen de laatste vertegenwoordigers
van deze eigenaardige figuren nog slechts
op oude kerkhoven te vinden zjjn, en zal
alleen de schilder of karakterschetser ze nu
en dan uit het stof der vergetelheid opra
kelen en nog eens verlevendigen.
In het huis mjjner ouders leefde ook
een voorwereldlijk wezen, wat ik mjj nog
zeer goed herinner uit mjjne kinderjaren.
Het was een oude bediende, Mikolaï Sucho-
dolski geheeten, een Szlachcic uit het vrjje
dorp Sucha Wola, waarvan hjj dikwijls ver
telde. Mijn vader had dit dorp bjj erflating
verkregen na den dood van nijjn grootva
der, bij wien Mikolaï als ordonnans had
gediend ten tjjde van den oorlog tegen
Napoleon. Van het tjjdstlp, waarop hjj in
dienst van mjjn grootvader was getreden,
wist de oude zelf niet veel. Vroeg men hem
er naar, dan nam hjj met het ernstigste
gezicht ter wereld een snuifje, en antwoord
de: >Ik was nog nat achter mgn ooren,
en mjjnheer de kapitein God hebbe
zjjn ziel! stak ook nog in de kinder-
Zij kregen nu van den grond, dien
zij vroeger in gemeenschappelijk bezit
hadden gehad, elk een klein gedeelte
in eigendom, het overige verviel aan den
adel, en de hooge ambtenaarswereld trok
ook nog een deel aan zich. Ook bij die
verdeeling is het weer echt Russisch
toegegaan; de mannen van invloed en
gezag namen wat zij konden en er zijn
tal van families onder den adel en de
hooge ambtenaren aan te wijzen, die hun
kolossalen rijkdom danken aan hetgeen
zij toen ten onrechte hebben weten te
verkrijgen.
Voor den boer werd de toestand nu
veel slechter. Hij had grond genoeg om
daarop te kunnen leven, als hij daar
aan zijn tijd kon wijden en de opbrengst
voor zich zei ven mocht behouden. Maar
zij moesten nu als vrije burgers belas
ting betalen en wel in geld. Waren
hun vroegere meesters de landheeren,
met wie ze in een soort van patriarchale
verhouding stonden en aan welke zij
een deel van hun arbeid en producten
betaalden, nu werden het de ambtenaren,
die in naam der regeering alles opeisch-
ten met de noodige verhooging ten
eigen bate zonder zich te bekom
meren of het gegeven kon worden of
niet, en met den knoet er uit ranselend
wat niet vrijwillig werd gegeven. In
sommige districten moesten de boeren
meer betalen dan de geheele opbrengst
van hun grond. En wat voor hen een
zeer groot bewaar was, de belasting
moest in geld worden betaald. Bij de
niet intensieve bebouwing van den grond,
zooals die altijd gevonden wordt bij
gemeenschappelijk grondbezit, was dit
een zeer groot bezwaar. Ook in de
slechte jaren moest de belasting worden
betaald, terwijl dan de opbrengst karig
was en de gelegenheid om elders werk
te vinden gering door het groote aanbod
van werkkrachten.
En de goede jaren kunnen dit ver
lies niet goedmaken. De belasting wordt
echter van hooger hand uitgeschreven
en moet worden betaald. Verzet zich
iemand, dan wordt hij geslagen, verzet
zich een geheel dorp dan komen er
soldaten, die haar innen moeten en nog
tijdens hun inkwartiering op hun kosten
leven.
Om nu aan geld te komen moet de
oogst in den herfst worden verkocht.
De graankoopers komen op de dorpen
af en door 't groote aanbod is de prijs
laag, en daar de koopers weten dat de
boeren moeten verkoopen om geld in
handen te krijgen, knevelen zij hen te
schoenen 1<
Mikolaï had in het huis mjjner ouders
zeer verschillende functies te verrichten.
Hg wat tegelgk bediende en opzichter. Des
zomers bekleedde hg ook de plaats van
rentmeester en opzichter over de werkzaam
heden van den oogstdes winters was hg
behulpzaam bjj het dorschen. Daarenboven
bewaarde hg de sleutels van de wjjn- en
groentekelders, van de schuren en stallingen,
en wond alle uurwerken in huis op. Een
zjjner voortreffelijkste vermogens bestond
echter in het kjjven en mopperen. Ik her
inner mg niet, hem anders gekend te heb
ben dan brommend en kjjvend. Hg bromde
over iedereen, mgn vader en mjjne moeder
niet uitgezonderd. In de keuken was hg
voortdurend in twist met den kok, en den
keukenjongen trok hg bg de ooren het ge
heele huis door. De oude Mikolaï was in
één woord nooit en over niemand tevreden.
Had hg een aanval van kwaad humeur
iets wat iedere week éénmaal het geval was,
dan ging het overige dienstpersoneel
hem zooveel mogeljjk uit den weg; niet,
dat hg de anderen bjj den meester of de
meesteresse des huizes bekladde, maar hg
viel den ongelukkige, dien hg dien dag
tot zjjn slachtoffer gekozen had, van den
vroegen morgen tot den laten avond met
zjjn gebrom en gekjjf lastig.
Ofschoon wjj hem eigenljjk gaarne moch-
ten ljjden, waren mgn broeder Eazimierz
en ik bang voor hem als voor het vaar;
wjj vreesden hem zelfs meer dan onzen
huisleeraar, pater Lodewjjk, en zonder eeni-
gen twjjfel veel meer dan onze ouders.
meer. Zij houden alleen zooveel over
ais noodig is om 's winters van te leven
en zaaikoren over te houden voor 't
voorjaar. Vaak blijft er zooveel niet
over en muet de boer met zijn gezin
leven van meel, met boomschors en
andere waardelooze stoffen vermengd.
Ook zijn vee kan hij niet in leven
houden, zoodat hij dit opeten of ver
koopen moet, ook al voor zeer weinig
geld, omdat het door 't geringe voeder
verzwakt is. En de bebouwing van den
grond wordt bij gemis aan trek vee veel
moeilijker en in minder voldoende mate
wordt de grond bewerkt. Hij moet zaai
koren duur inkoopen en 't eind van de
zaak is, hij moet geld leenen van een
„weldoener," zooals de woekeraar heet
naar den naam dien hij zich zeiven heeft
gegeven. Gewoonlijk is die weldoener
een der groote grondbezitters in de
buurt, soms ook wel de koopman uit
de stad of een of andere slimme en
rijke boer (koelak).
De renten die zij te betalen hebben
zijn onmenschelijk, somtijds gelijk aan
3 of 4 maal het geleende bedrag en
daarbij komen dan nog de hooge boeten
voor het niet op tijd terugbetalen, waar
door de geheele schuld tot het tienvoud
klimt van de geleende som. En 't ergst
is voor hen de kodakdie van zijn
invloed gebruik maakt om goedkoop land
van de gemeente te pachten en het duur
te verpachten. Slot volgt).
Buiten land.
Omtrent de benoeming van vorst Obolensky,
den vroeger en gouverneur van Charlouw,
tot opvolger van Bobrikow als gouverneur-
generaal van Finland, wordt gemeld, dat
de Russische regeering hiermede een stap
heeft gedaan, die de ontevredenheid in
Finland ten top zal voeren. Obolensky be
hoort tot de meest gestrenge ambtenaren,
die voor geen enkel middel terugdeinst om
zgn doel te bereiken. Hjj werd geboren in
1845, studeerde aan de Petersburgsche
Zeevaartschool, diende langen tjjd bg de
tweede vlootdivisie en onderscheidde zich
zeer in den RussichTurkschen oorlog van
1877.
Na den moord op Alexander II werd
Obolensky benoemd tot districts-gouverneur
van Simpirsk, welk ambt hg met groote
gestrengheid bekleedde.
In 1896 werd hjj stalmeester aan het
hof, eenige jaren later gouverneur van
Charkow. Hier bewees hg alle eigenschappen
Tegenover onze znsters was hjj hoffeljjker
dan jegens ons; ofschoon zjj jonger waren
dan wjj, sprak hjj haar aan met >juffrouw<
en »u«, terwjjl hg ons, zonder ©enigszins
acht te slaan op de wetten der wellevend
heid, eenvoudig met »jjjc en »j°a< betitelde.
Mikolaï onderrichtte ons in zgn oude
soldatenkunstjes. Na tafel oefenden wjj ons
dikwjjls onder zjjn venster in het marcheeren,
waarbjj pater Lodewjjk, die zich bjj het
marcheeren hoogst komiek voordeed, ons
gezelschap hield.
Als de oudste, stond ik op heel bjjzon-
dere wjjze onder zgn commando, daarom
had ik ook het meest van hem te ljjden
maar toen ik eenmaal naar het gymnasium
ging, stelde hg zich aan, alsof hem het
grootste ongeluk was overkom9n. Later ver
telden mjjne ouders mjj, dat hg na mgn
vertrek veertien dagen over mjj had ge
treurd, en krjjgsznchtiger geweest was, dan
ooit.
Ik herinner mjj nog zeer goed, dat ik
voor de eerste maal met vacantia thuis
kwam. De dag was juist begonnen en alles
in huis scheen nog te slapenhet was koud
en het sneeuwde. In den geheelen omtrek
heerschte diepe stilte, slechts gestoord door
het gekras van een kraanvogel aan de wa
terbron op het voorplein, en door het ge
blaf der honden. Alleen het keukenvenster
was helder verlicht en er viel een rossig
schjjnsel door op de sneeuw, die de aarde
bedekte. Ik was droevig gestemd en mis
moedig, want mgn eerste rapport van het
gymnasium was volstrekt niet schitterend,
wat voornameljjk hierin zgn oorzaak moest
te bezitten, die hem recht gaven op den
naam >Tamerlan«. Hjj toonde zich vooral
wreed tjjdens de onderdrukking van de be
kende agrarische boeren-onlusten in Zuid-
Rusland.
Hjj liet de inwoners van tallooze dorpen
door de Kozakken lichameljjk kastjjden, of
ze schuldig waren of niet.
Daarbjj legde hg de boerengemeenten
een geldboete op van 800.000 roebels, zoo
dat hjj de toch reeds verarmde boeren tot
bedelaars maakte. Zjjne gewelddaden ver
wekten vooral onder de revolutionnaire
elementen in Rusland hevige verbittering.
Gedurende zgn gouverneurschap in Char
kow werd eenr aanslag op hem gepleegd.
Sinds dien tjjd is vorst Obolensky een der
meest geliefde personen aan het hof.
De tsaar verleende hem een hooge orde,
doch ontsloeg hem als gouverneur van
Charkow, omdat hjj daar door allen ge
meden en alle omgang met hem gestaakt
werd. Daarna woonde hg een tjjd in
Petersburg.
Maandagochtend in de vroegte zgn de
oud-senator generaal Schanman, vader van
Eugen Schauman; dr. Ernst Estlander en
prof. Th. Homen, beiden leeraren aan de
universiteit; Alfthau, ambtenaar aan een
bank, en Gummerus, assitent aan de biblio
theek, onder begeleiding van politie van
Helsingfors naar Petersburg overgebracht.
Generaal Schauman zal, naar men aanneemt,
daar verhoord worden.
De Daily Chronicle verneemt uit Melbourne:
Er dreigt weer een opstand op Samoa tegen
hst Duitsche gezag, wegens Duitschland's
weigering om Matala als koning te erken
nen. De ambtenaren beweren dat de inboor
lingen door blanken zgn opgestookt.
Eergisteravond werd plotseling de kapi
tein Ercalessa in Messina met zgn gemalin
gevangen genomen. Bjj de huiszoeking werden
vele documenten en plannen in beslag ge
nomen.
De kapitein zou plannen voor de mobi
lisatie en kustverdediging van Sicilië aan
een vreemde mogendheid hebben verkocht.
Om welke vreemde mogendheid het hier
gaat, wordt natuurljjk verzwegen. Er kan
echter slechts Engeland of Frankrjjk bjj
betrokken zgn.
De gevangenneming heeft in geheel Italië
groot opzien gewekt.
Het wordt hoe langer hoe duideljjker
hebben, dat ik nog niet gewend was aan
het schoolleven en mjj daarin nog niet
goed thuis gevoelde, zoodat ik dikwjjls hul
peloos en radeloos was. Ik was bang voor
den toorn van mgn vader en voor de strenge,
ernstige blikken van pater Lodewjjk, die
mjj zelf te Warschau had afgehaald, en
verkeerde dus in een troosteloozen gemoeds
toestand. Eensklaps werd de keukendeur
geopend en de oude Mikolaï, met een roeden
neus van de kou, trad naar buitenin zgn
hand droeg hjj een theeblad met twee kan
netjes room er op, en waadde door de
sneeuw, naar het heerenhuis. Zoodra hjj
mjj gewaar werd, riep hjj«O, mgn beste
jongeheer en zette het theeblad met zoo
veel overhaasting op den grond, dat hg
de beide kannetjes omstootte. Daarna om
helsde en knste hjj mjj. Van dat tjjdstip
af sprak hg mjj steeds met »jcmgeheer<
aan, maar de omgestooten roomkannetjes
kon hjj geruimen tjjd nog niet vergeten.
>Daar draagt me een mensch bedaard zjjne
kannetjes, zonder aan iets te denken,
bromde hjj, >en dan moet juist de jongeheer
aankomen! Waarom had hjj geen ander
oogenblik gekozen !c enz.
Mgn vader bsdreigde mjj, wegens mgn
onbeduidende vorderingen in het schoon-
schrjjven en in het Duitsch, dat hg mjj
zou straffen; maar hjj werd van het ten
uitvoer brengen zjjner bedreiging weerhouden,
deels door mjjne tranen en mjjnd belofte
van beterschap, deels ook door de bemid
deling mjjner goede moeder, maar hoofd-
zakeljjk door het levendig misbaar van
Mikolaï, die van een schepsel, dat calli-
dat de Berljjnsche politie in Theodor Berger
den moordenaar van Lucie Berlin gevat
heeft. De hengselmand van zjjne minnares
is, met een bloedvlek erop, in de Spree
door een schipper teruggevonden. Berger
moet daarin het Ijjk aan stokken en brokken
hebben vervoerd en deze daarna in het
water hebben geworpön. De dokters hebben
uitgemaakt dat de arme kleine Lucie eerst
geworgd en het ljjk vervolgens in stukken
gesneden is.
Met de Marokkaansche aangelegenheden
gaat 't steeds slechter en de crisis in den
onhoudbaren tosstand nadert met rassche
schreden. Uit de zaak-Raissoeli hesft men
gezien, dat de sultan machteloos is tegen
over de bandieten en de »roover«, die kort
geleden in het bezit van een aardig som
metje is gekomen den losprjjs voor den
gevangen Amerikaan neemt meer en
meer de allures aan van een potentaatje.
Op 't oogenblik bevindt Zjjne Excellentie
men weet, dat hjj zich thans verheugen
mag in een officieelen hoogen Marokkaan-
schen titel zich te Zinat, een dorpje bjj
Tanger, en daar werft hg manschappen,
die vervolgens ie omliggende dorpen moe
ten plunderen en het vee wegrooven. Pe
sultan heeft intusschen goedgevonden, in
een zeker snel voorbjjgaande bui van zui
nigheid om de soldjj der troepen tot op
de helft te verminderen. Natuurljjk gevolg
van dezen zeer wjjzen maatregel is, dat de
manschappen naar heer Raissoeli stroomen.
Men heeft dus thans in Marokko een staat
van volkomen anarchie. Er is natuurljjk
geen oogenblik denken aan, dat de sultan
zelf bjj machte zal zgn om weer iets als
een normalen toestand te herstellen. Abdul-
Aziz zelf is e9n zwak, onbeduidend man
en zjjne raadgevera passen er wel op, dat
hjj op de hoogte komt van den werkeljjken,
zoo ernstigen toestand; willen halen wat
er nog te halen valt en eerst als 't schip
geen uur meer te behouden valt, zullen
de muizen 't verlaten Het volk is ver
bitterd en vergramd op zjjn vorst, wjjl hjj
de vriend of de dienaar is van den fel-ge-
haten vreemdeling. En al deze elementen
van ontevredenheid zjjn Raissoeli en den
zjjnen natuurljjk in hooge mate welkom
Frankrgk zal zich dus, hetzjj in samen
werking met Spanje, of wel op eigen houtje
ten langen leste zich moeten belasten met
de onverkwikkeljjke taak om den bezem
door den Marokkaanschen Augiasstal te
laten gaan.
graphie genoemd werd, nooit had gehoord,
en het Duitseh leeren ten eenen male over
bodig achtte.
»Wat moet dét nu weer beteekenen?c
knorde hjj. >Is de jongen dan een Zwaab?
(een spotnaam, dien de Polen aan de Duit-
schers geven.) Kende mjjnheer de kapitein
dan Duitsch, of verstaat onze tegenwoordige
meester het Duitsch Och, komToen wjj
bjjach, hoe heet het ook weer I bg
Leipzig en de duivel weet, waar aaders
nog, tegenover de Duitschers stonden,
spraken wjj geen Duitsch met hen, maar
riepen alleen: Liggen! Liggen!* en on-
middelljjk lagen ze alle honderd op hun rug.c
Behalve de reeds gemelde gewoonten,
had de oude Mikolaï er nog een zeer eigen
aardige. Zelden sprak bjj over zgn vroeger
leven, maar was hjj eens goed geluimd,
dan bleef hjj eindeloos vertellen, en
loog alsof het gedrukt stondhjj had daar
bjj volstrekt geen kwade bedoelingen, maar
de gebeurtenissen verwarden zich in zgn
oude hersenen, en zjjne levendige verbeel
dingskracht stelde hem alles wat hjj in
zgn jeugd van vechten en oorlogvoeren ge
hoord had, voor, alsof hjj het zelf had
bjjgewoond, zoodat hjj alles aan mgn groot
vader of aan zich zelf toeschreef, en rots
vast aan zjjn eigen verhaal geloof hechtte.
Hield hjj, bjj het dorschen in de schuur,
het toezicht op de arbeiders, dan vertelde
hjj hun menigmaal zulke avontnurljjke ge
vallen, dat die verbaasde boeren de armen
lieten zakken en, op hun dorsehvlegels
leunend, met open mond naar hem bleven
staan luisteren. Wordt vervolgd).
Een Poolsch verhaal.
i ii iiisisi i—i—ism——ami—i—iii—i—ttt"