Het Land van Heusden en Altena. de Langstraat en de Bommelerwaard. Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden. M 2347 ZATERDAG 20 AUG. 1904. Oorlog tusschen Japan en Rusland. LAND VAN ALTEN* VOOB Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG. Abonnementiprji: per 8 maanden f 1.00. franco per post zonder prjjsverhooging. Afzonderljjke nummers 5 cent. Advertentiën ran 16 regels BO et. Elke regel meer 71/, ct. Groote lettere naar plaatemimte. Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond ingewacht. Het ontwerp tot herziening der Wet op het Lager Onderwijs. n (Slot). Die 74 zijn alle plattelandsscholen, want in groote centra met verscheidene openbare scholen heeft de oprichting eener bijzondere school alleen tenge volge, dat er minder openbare gebouwd behoeven te wordenvan 68 werden volgens de gemiddelde bevolking in 1894 geëischt: 6 leerkrachten aan 7 scholen. 5 9 4 21 3 d 23 2 n T 0 Volgens de gemiddelde bevolking in 1900 werden aan die scholen vereischt 6 leerkrachten aan 0 scholen. 8 n n 11 n n 11 16 21 19 li ii ii 5 4 3 2 1 4 x ii ii ii Er was dus een vermindering in het aantal scholen met 3 tot 6 leerkrachten en een sterke vermeerdering in het aantal scholen met 1 en 2 leerkrachten. Diezelfde 74 openbare scholen werden in 1900 bezocht door ruim 7800 kin deren, voor wie het onderwijs minder goed werd. Daarnaast staan een 26-tal andere, waar het aantal leerlingen wel verminderde, maar niet zoo sterk, dat ook het aantal onderwijzers een ver mindering kan ondergaan. Zij werden in 1894 bezocht door bijna 4000, in 1900 door ruim 3400 leerlingen en voor die 3400 was dus het onderwijs beter, maar ook duurder geworden. Voor hen moet toch, behalve een eenigszins kleiner som voor schoolbehoeften, een even groote som voor onderwijzerssala rissen, verwarming, verlichting en onder houd van schoolgebouwen uitgegeven worden als voor de 4000 en per leer ling is dus 16 17 pCt. meer betaald dan vroeger. Ook uit eene andere berekening blijkt, dat het onderwijs over 't algemeen duur der wordt, als het aan kleine scholen wordt gegeven. De wet eischt toch, dat aan scholen met: 41 90, d. i. gem. 65 leerlingen, 1 hoofd en 1 onderwijzer, 91 k 145, d. i. gem. 118 leerlingen, 1 hoofd en 2 onderwijzers, 146 k 200, d. i. gem. 173 leerlingen, 1 hoofd en 3 onderwijzers zijn, enz. Eveneens eischt de wet, dat het FEUILLETON. Een Poolsch verhaal. 13) Nu gingen wjj de eetzaal binnen. Ik keek in Chorzeli rond, als iemand die er op bedacht is, ingrijpende veranderingen te ontdekken. Er was echter niets veranderd. De portretten der voorzaten, zoowel van de ritmeesters als van de vaandrigs, hingen nog evenals vroeger aan ce murende kapitein der Patizarokisehe huzaren, uit den t$d van Jan Sobieski, keak mg even als voorheen met zjjn schuine, vgandige oogen aan, en zgn door sabelhouwen door kerfd gelaat scheen mjj nu nog leeljjker en schrikwekkender. Het meest nog was Selim's vader, de oude Mirsa, veranderd. Zgn haar begon reeds aanmerkelijk te grijzen; zgn groote snor was bjjna geheel wit, en het Tataren-type viel hoe langer hoe daideljjker in htm te onderscheiden. Ach, welk eer verschil tusschen den ouden Mirsa en Selim, tusschen de beenderige, strenge, ja hardvochtige gelaatstrekken en dit engelengezicht, dat met zgn zoeten blik op een iiefeljjke bloem geleek. Maar moeilijk was ook die blik vol teedeiheid af te schilderen, waarmede de oude Mirsa op den jongen nederzag en elk zjjner be wegingen volgde. Om vader en zoon niet te storen, wilde minumum-salaris van een hoofd f 750 f 950, d. i. gemiddeld f 850, is, en van een onderwijzer f 500 h f 700, d. i. gemiddeld f 600, bedraagt. Zijn er meer dan 4 leerkrachten, dan moet, behalve het hoofd nog één de hoofd- acte bezitten en een gemiddeld salaris van f 800 hebben. Aan salaris wordt dus per leerling betaald aan een school van 41 h 90 leerl., gem. (f 825 pl. 600) 65 f 21.69. 91 k 145 leerl., gem. (1 825 pl. 2 X 600) 118 f 17.34. 146 h 200 leerl., gem. (t 825 pl. 3 X 600) 170 f 15.17. 210 a 255 leerl., gem. (f 825 pl. 3 X 500 pl. 800) 228 f 15.— 256 k 310 leerl., gem. (f 825 pl. 4 X 600 pl. 800) 283 f 14.22. Een school met minder dan 40 leer lingen vordert minstens f 850 40 f 21.05 gemiddeld salaris per leerling. Wel is vaak aan scholen met meer dan 200 leerlingen het salaris van het hoofd iets boven het minimum, maar dat is niet altijd het geval en het bedraagt nooit zooveel, dat het salaris per leer lingen aan scholen met 4 of 6 leer krachten, niet belangrijk minder is, dan aan die met 1, 2 of 3 onderwijzers. De oprichting van bijzondere scholen heeft düs het onderwijs aan sommige openbare minder goed en duurder ge maakt en wat ons nu hindert in de memorie van toelichting is, dat de uit gaven voor de openbare scholen, aldus opgedreven door de stichting van bij zondere* en nog wat aangedikt door de veronderstelling, dat de kweekelingen aan Rijksinrichtingen opgeleid in het geheel niet aan de bijzondere scholen werkzaam zijn, zonder eenigen commen taar als maatstaf gebruikt wordt om te berekenen, welke sommen door de bij zondere scholen aan de openbare kassen zijn uitgespaard. Een oogenblik naden- kens had den samensteller der memorie kunnen overtuigen, dat het een zeer overdreven voorstelling was, de kosten van het lager onderwijs in Nederland, als er geen bijzondere scholen waren, te stellen op f 18,710,450 pl. f 6,173,078, d. i. op bijna 25 millioen gulden. Wer kelijk die f 18,710,450 zouden heel wat minder zijn, als de openbare school met haar tegenwoordig aantal leerlingen op gelijken voet stond met de bijzondere, die het voorrecht heeft niet aan ge meentegrenzen gebonden te zijn en voor welke de bepaling, dat in geen school meer dan 600 leerlingen gelijktijdig mogen toegelaten wordeD, niet geldt. Naast de moreele schade voor de eenheid van het volk en de paedago- ik rug verwgderen, maar de oude, die gast vrij waa ah' ®eu eeht Poolsch edelman, be gon mg eveneens te omhelzen en noodigde mg uit, bjj hem te overnachten. Ik bedankte er voor, omdat ik naar huis verlangde, maar ik moest althans aan het avondeten deelnemen. Laat in den nacht vertrok ik van Chorzeli, en toen ik op mjjn woon plaats aankwam, begonnen de hanen reeds te kraaien. Voor de veranda van het huis hield da britsehka stil. Ik stapte uit eu klopte aan de deur, maar moest geruimen tjjd wach ten, alvorens men mg binnenliet. Een onbe haaglijke gewaarwording maakte zich van mg meester, want ik bad verondersteld, dat men mg verwachtte. Na eenigen tjjd oegon hier en daar licht te glinsteren achter de vensters, en een slaperige stem, welke ik als die van Franz herkende, vroeg: «Wie is uaar?< Ik antwoordde hem; Franz deed open en greep naar mjjn handen, waarop ik hem vrofg, of allen gezond waren. >0 ja, alles gaat f?oed,« antwoordde hg, >maar de oude m^te. is naar de stad vertrokken en wordt morgen pas terugver wacht.* Qjj geleidde mg nu naar de eetzaal, stak de hanglamp boven de tafel aan en ver- wgdtrde ziek om thee te ze ten. Zoo bleef ik dus eenige oogenblikkeD aileen met mg>i gedachten en mjjn angst g kloppend hart, het waren echter korte oogenolikkan, want weldra verscheen pater Lodewjjk in e«n ietwat nachteljjke kostumeering, alsmede de goede madame d'Yves in haar ochtendjapon gische voor de indeeling der school heeft de oprichting van bijzondere scholen zeer groote finantieele nadeelen ge bracht voor hen, die de kosten van het onderwijs moeten dragen. Buitenland. De »Matin< deelt mee dat Nelidof, de Russische gezant te Parjjs, aan Delcassé Rusland's protest tegen de daden van ge- wdd, door de Japanners in de onzjjdige haven van Tsjifoe op den torpedojager «Retsjitelni* gepleegd, heeft overhandigd. Het stuk is in dc krachtigste bewoor dingen gesteld. Uit Peking wordt aan de «Times* gemeld Frankrjjk en Dnitschland steunen Rusland niet in zake het gebeurde met de »Retsjitelui.< De postzakken, die door de Russen in de Roode Zee van de Print Heinrieh* weg genomen werden, zgn te Nagasaki aange komen en geopend in tegenwoordigheid van de Duitsche, Fransche en Engelsche eoasuls. Veel aangeteekende en andere brieven wor den vermist. De consuls stellen een krachtig protest op. Uit Kobe wordt aan d«Express* ge seind, dat onder de brieven, die ontbreken aan de mails van de Priuz Heinrich, er sommige zgn van Japansche agenten in Rusland. Uit Tokio wordt djl. 17 dezer gemeld Het aanbod van den Mikado om de niet- weerbaren uit Port Arthur te kien ver trekken, gaat vergezeld van den eisoh om de vesting over te geven. Een bericht van 18 dezer luidt t De Japansche legatie meldt, dat de comman dant van Port Arthur weigerde de stad over te geven en zich ongeneigd toonde de niet-weer baren weg te zenden. Het telegraafagentschap verneemt uit Moekden, dat 92 bnrgers uit Port Arthar met hunne gezinnen daar zjjn aangekomen. De Japanners verklaarden, dat dit de laat- sten zgn, san wie vergund werd de bele gerde stad te verlaten. Verdere schepen met vluchtelingen worden in derrgrond geboord een dergeljjk schip werd genomen, van masten en zeilen beroofd en aldus op zee aan zjjn lot overgelaten. De bonding van het garnizoen is bewonderenswaardig. De burgers der stad voegen zich bjj de gelederen der troepen. Van den grooten weg, die over den en onvermjjdeljjk mutsje. Allen verwelkom den mjj vol ontroering; men stond er ver baasd over, dat ik zoo groot was geworden. Pater Lodewjjk, de arme duivel, vroeg met zachte en verlegen stem naar het rapport mjjner examens! toen hjj hoorde, dat ik goed geslaagd was, begon hg te schreien an noemde mjj zgn «besten jongen*. Eensklaps vernam men in de aangren zende kamer het geschuifel van bloote voet jes en mgn kleine zusjes kwamen in haar hemdjes en mutsjes binnengeloopen, her haaldelijk en vol vreugde uitroepend «Hen- ryk is gekomen! Henryk is gekomen!* Tevergeefs trachtte madame d'Yves ze in bedwang te houden, door te zeggen, dat hat iets ongehoords was, dat groote jaffrouwen zich in zulk een kleeding lieten zien. De kleinen sloegen er geen acht op, maar om strengelden mjjn hals en drnkten haar lieve, kleine gezichtjes tegen mgn wangen. Na eenigen tjjd vroeg ik min of meer verlegen naar Hanna. >0, die is groot geworden!* antwoordde madame d'Yves; »zjj zal aanstonds wel komenw<vsursab jjnljjk is zjj nog aan hanr toilet bezig.* Ik behoefde echter niet lang te wachten reeds na verloop van vpf minuten trad Hanna de kamer binnen. Ik keek haar aan, Groote God, wat was er van die zwakke, tengere zestienjarige weez>. ia den korten tgd van een haif jaar geworden! Er stond een bjjna volwassen jonkvrouwe voor mjj. Haar geheele wezen straalde van gezond heid, frissehe jeugd en bekoorlijkheid, zoo- Taipin-ling door Sin-tsin-ting westwaarts voert, komen, naar aan de «Roes* nit Liao-jang wordt gemeld, voortdurend be richten, volgens welke de Japanners groote troepenmassa's langs den spoorweg tot Hsin- min-ting vervoeren. Zjj slaan vele schip bruggen over de Liao*ho, waardoor zjj uit het westen Moekden en den spoorweg ten N. van Liao-jang bedreigen. De correspondent vaa de «Times* te Tokio seint een belangwekkend verhaal van den zeeslag bjj Tsos-sjima. Niet alleen dat de «Rossia* en de «Gromowoj* herhaal» deljjk in brand geschoten werden bjj han pogingen om de «Rjoerik* te hulp te komen, ook op de «Rjoerik* zelf brak brand uit. De bemanning slaagde er echter in, den brand te blusschen. Het Russische geschut vuur richtte weinig schade aandat van de Japanners des te meer, het was ver nietigend. De «Rjoerik* zette den engeljjken strjjd heldhaftig voort, ten slotte met de paar bruikbare kanonnen die nog overge bleven waren, en zelfs toen de stuurtoestel reede vernield was. De van de «Rjoerik* geredde Russen vertellen, dat de commandant, de kapitein en de meeste officieren gesneuveld zjjn. Toen de «Rjoerik* begon te zinken, stoomden de «Rossia* en de «Gromowoj* weg, slechts even achtervolgd door d* Japanners. Kami- moera keerde terug om de schipbreukelingen van de «Rjoerik* op te visschen. De Ja panners zagen dat de Russen de lniken open maakten om het zink^^an de «Rjoe rik* te bespoedigen. De Nodding der be manning van het Russische schip was gedurende Jeu geheehm strjjd bewonderen^ waardig. De Japansche bladen bevatten eon dank betuiging van den keizer a»n Kamimosra; de keizer zegt dat de admiraal de eenige hem toevertrouwde taak, het bewaken dier zeeëugte van Korea, glansrjjk volbracht heeft. Dit maakt den indruk van een'-ZMtt- woord op het verwjjt, tot Kamimoera ge richt, dat het hem vroeger niet gelukt is, het Wladiwostoksche smaldeel in te halen. De Japansche kapitein Ogoera, van de Mikasa, die gewond te Sase'ao aangekomen is, geeft de volgende beschrjjving van het zeegevecht van den lOen 's Morgens atoïideo de wachtschepen dat de vjjandeljjke vloot de haven Port Arthur verlaten had. liet bericht wekte groote vreugde. Admiraal Togo maakte suel zgn toebereidselen. Zgn plan was, de Russen zoo ver mogeljjk zuidwaarts te als een pas ontloken roos. Ik bemerkte, dat zjj mg met haar groote blauwe oogen vol nieuwsgierigheid gadesloeg en dat mgn verbazing en de indrnk, welken zjj op mjj gemaakt had, haar niet ontgingen, want een onbesehrjjfeljjk lachje speelde om haar lippen. In de nieuwsgierigheid, waarmede wjj elkander wederzjjds opnamen, lag roeds iets van de bedeesde verlegenheid van den jongeling tegenover het jonge meisje. De harteljjke, broederlijke verhouding van vroe ger was eensklaps verdwenen, om nooit weer terng te keeren. Toen zjj mjj verwelkomde, had ik haar de hand gedrukt, die op het gevoel warm en zacht als fluweel was en waarvan de aanraking mg een nieuw loven instortte. Toen ik vertrok, was zjj nog een eenvoudig kind, eigenljjk niet veel meer dan een dienst bode na was er een dame uit haar gegroeid, wier gelaatsuitdrukking en nette manieren een goede opvoeding en het verkeeren in goede kringen verrieden. Uit haar oogen spraken een levendige, opgewekte geest en een ziel, die tot het bewustzjjn van zich zelf was geraakt. Zjj had in alle opzichten opgehouden een kind te zgn; dit bewees het zachte, onbestemde lachje en een zekere onbewuste eoquetterie, waarmede zjj de volkomen veranderde hou ding, waarin wjj na tot elkander stonden, zeer goed begreep. Ik kwam al spoedig tot de overtuiging, dat Hanna in zekeren zin veel op mg voor had, want ofschoon ik mjj meer kundigheden verworven had, was ik toch op verre na niet zoo ongedwon- lokken, om een herhaling te voorkomen van het fiasco op den 23»n Juni. Hjj wist niet of de vjjand naar Wladiwostok wilde 8toomeu, en liet dos zuidwaarts koers zetten, door de wachtschepen voortdurend op de hoogte gehouden van de bewegingen d*r Russen. De Russische vloot kwam nader, terwjjl de Japansche ten oosten ervan stoomde. Om half een, toen men op 30 zeemjjlen ten zniden van Port Arthar gekomen was, gaf admiraal Togo het sein tot den aan val. De Rassen stelden nu hau schepen in enkele slagorde. Het waren zes pantser schepen, met de Tsesarewitsj voorop, vier kruisers, acht torpedobooten en een hospi taalschip. Het gerecht begon om een uur. Tweemaal naderden de vloten elkaar om telkeas weer uiteen te gaan. Beiderzjjds werd een zwaar vuur onderhouden, maar terwjjl de Japansche kanonniers kalm bleven en zelden misschoten, vlogen de meeste Rassische projectielen over de schepen heen. Na een gevecht van twee en een half uur was er een pauze die een uur duurde; daarna heropenden de Rassen het vuur, dat nu vooral op de Mikasa saamgetrokken ward. Admiraal Togo en zgn staf gingen echter onvervaard door met het. leiden der krijgsverrichtingen. De Rassische schepen wjjzigden thans hun koers en stoomden zuidoostwaarts, de Japanners achter hen aan. Om half acht werd de Tsesarewitsj geraakt onder de wa terigs aan bakboordzijde, door een projec tiel van 30 cm., het schip wendde plotse ling naar stuurboord, waarop de andere Bchepen, teneinde een botsing te vermjjden, het roer naar bakboord en stuurboord wier- ptsn; er ontstond verwarring. Deze gelegen heid lieten de Japanners niet voorbjjgaan; zig richtteD een hevig vuur cp den vjjaad, op een afstand van 3500 tot 4500 meter. Het vuur van de Russen werd nagenoeg tot zwjjgen gebracht, behalve dat van de Re- twisan^tffB è$jonder dapper bleef doorvech ten totdat zg, nu de^pansche kanonnen op haar samenwerkten, ten slu-^ uog^slechts met een van haar stukken kon werkell; Dit verslappen van het vuur der Russen scheen niet aan gebrek aan ammunitie toe geschreven te moeten worden, maar aan de schade die aangericht was en de verliezen. Oin half negen eindigde het gevecht met "hei iflvaitea vaö den rnsï&t. De^ Rusaiscjj^r'^l kruisers en torpedobooten stoomden toen, in de duisternis, zoo snel mogeljjk weg, achtervolgd door de Japansche torpedoboo- gen als zjj. Het jonge meisje legde in den omgang met mjj veel meer vastheid aan deD dag dan ik; ook het overwicht, dat ik als jonge meester en voogd had gehad, was mjj ontvallen hoe, weet ik niet. Ik kon er mjj echter niet aanstonds rekenschap van geven; aanvankeljjk gevoelde ik het meer, dan dat ik het begreep. Het was mjjn plan geweest, haar te vragen, wat zjj leerde en geleerd had, hoe zjj haar tjjd doorbracht, of zjj zich de tevredenheid verworven had van madame d'Yves en van pater Lodewjjk, en zoo voortsnu was zjj het echter, die mjj met haar gewoon lachje om den mond vroeg, wat ik gedaan en geleerd had en wat ik van plan was in de toekomst te doen. lloe wonderljjk, dat alles zoo geheel anders liep, dan ik mg voorge steld had! Nadat wjj ongeveer een uur met elkander gekeuveld hadden, begaven wjj ons allen ter ruste. Nadenkend gestemd, half verrast, half teleurgesteld, en ook min of meer bedroefd, trok ik mjj in mgn kamer terng, maar de opnieuw opvlammende liefde doordrong mjjn hart en wischte die indruk ken volkomen nit. Hanna's jonkvrouweljjke, Ofckoerljjke gestalte, die, nog door slaap be vangen, met haar blanke handjes het wan- ordeljjk over haar boezem geslagen kleed samenhield, terwjjl de gouden vlechten los over haar rug hingen, stoud levendig voor mgn geest, en met haar beeld voor oogen sliep ik in. (Wordt vervolgd). («aMnBc

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Nieuwsblad het land van Heusden en Altena de Langstraat en de Bommelerwaard | 1904 | | pagina 1