Hel Land van Hensden en Allena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
JV 2353.
ZATERDAG 10 SEPT.
1904.
lanb van ALT^
TOOS
Dit blad versch^nt WOENSDAG en ZATEEDAG.
Abonnementsprijs: per S maanden f l.OO.
franco per poet zonder prgsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Onlangs werd te Amsterdam het
Congres gehouden der Sociaal-Demo
cratische partij. Wel mag zij. trotsch
zijn op den vooruitgang, sedert vóór
10 jaar in een vrij obscuur café in
Den Haag hare vertegenwoordigers
samenkwamen.
Nu waren in een der grootste en
aanzienlijkste gebouwen van Amsterdam
uit alle landen bijeengekomen de woord
voerders der partij, die zich de inter
nationale noemt, omdat zij de „prole
tariërs van alle landen" wil vereenigen
voor eenzelfde doelhervorming, of
wilt ge liever haar eigen woordver
vorming der maatschappij. Toen was
de vrees den eerzamen burgers om het
hart geslagen en de vreemde bezoekers
werden door de verveelvoudigde politie
bijna aangezien als uitgebroken boeven.
Nu liet men hen rustig vergaderen en
onder elkander hun geschillen bespre
ken waarbij 't bleek dat er toch
onder die strevers naar hetzelfde doel
heel wat verschil heerschte. Want al
werd daar ook de vertooning ten beste
gegeven van een Japanees en een Rus,
die elkander omhelsden, ten bewijze
dat de arbeiders dier landen 't volmaakt
eens waren en in ware broederschap
wilden leven, ondanks den oorlog die
honderden hunner ten pleiziere der
heerschers in den dood voerde ieder
een weet, dat dit knaleffect is van uit
gaand vuurwerk, dat er groot verschil
van meening was tusschen de Duitsche
fractie, aan wier hoofd Bebel stond, en
de Fransche over de „taktiek." En zoo
lang zij het daarover nog niet eens zijn
en het blijkt, dat daar in die partij een
vast geloof in het dogma der sociaal
democratie wordt gevraagd, zoolang is
het gewaande gevaar dier partij o. i.
nog niet zoo groot.
Maar één ding is zeker, die partij
heeft aan de maatschappij ongetwijfeld
groote diensten bewezen, door te wijzen
op tal van misstanden en euvelen, die
de oogen hebben geopend van vele
slapenden en waardoor reeds veel ver
betering is tot stand gebracht. En de
rustelooze ijver der partij staat er ons
borg voor, dat zij niet zal rusten vóór
zij alles, wat naar haar oordeel ver
keerd is en tot schade van den werk
man, zooveel mogelijk zal hebben op
geruimd. Of zij nu daarbij altijd de
FEUILLETON.
Een Poolsch verhaal.
19)
Hanna legde haar blanke hand in de
manen van Selim's paard; daarna begon zjj
met Selim te zingen. Toen zjj ophielden,
rispen de ouden achter on»: Bravo, bravo!
Zingt nog eens iets!» Ik zong toen ook
medeHanna en Selim hadden beiden zeer
«choone stemmen, maar di« van Selim onder
scheidde zich vooral; waaneer ik te valsch
zong, lachten zjj mg uit. Kort daarna zon
gen zjj nog een paar liederen, en ik dacht
er inmiddels over na, Wftarom Hanna eigen
lijk de manen van Selim's paard en niet
die van het mjjne vasthield. Zjjn paard
scheen op heel bjjsondere wjjze haar be
langstelling te wekkea; nu en dan boog
zjj haar hoofd op zjjn nek, of streelde het
zachtjes, terwjjl zg fluisterde: >Och, lief
diertjeHet zachtaardige dier begon dan
te hinniken en scheen uit zjjn snuivende
neusgaten naar saiker te zoeken.
Door dit alles werd ik droevig en ter-
nedergeslagen en zag niets dan de hand,
welke op de manen van het paard rustte.
Zoo bereikten wjj het einüe der lindenlaan
en het kruis. Selim wensehte goeden nacht,
kuste madame d'Yves de hand en wilde
dit ook bjj Hanna doen; maar zjj trok
haar hand terug en wierp te geljjker tjjd
een bjjna angstigen blik op mg. Selim was
reeds op zjjn paard gesprongen, toen Hanna
hem nogmaals naderde en met hem begon
goede middelen koos en kiest, laten wij
in 't midden, maar haar streven kan
niet anders dan loffelijk heeten.
Ook in ander opzicht heeft zij zich
verdienstelijk gemaakt, op het gebied
der drankbestrijding. Het mag toch wel
een feit worden genoemd, dat onder
de aanhangers dier partij drankmisbruik
in het geheel niet voorkomt en drank
gebruik hoogst zeldzaam is.
Niet lang geleden werd door een
kastelein gezegd, dat hij geen verga
deringen van die „rooden" meer in zijn
lokalen wilde hebben, tenzij tegen be
taling van zaalhuur. Want op een bij
eenkomst van ruim 300 personen
hij had de andere uitgangen afgesloten
en aan den hoofdingang de vertrekken-
den geteld was slechts f 3.15 ver
teerd. En toch hadden die menschen
daar eenige uren vergaderd, om hunne
belangen te bespreken.
Wat de wenschelijkheid en mogelijk
heid betreft eener socialistische maat
schappij, waarin alle gronden en voort-
brengingsmiddelen, met name fabrieken
enz., in plaats van in particulier bezit
te zijn en daardoor den bezitter een
overwicht te geven, waardoor hij de
niet-bezittenden „proletariërs"
overheerscht, in het bezit der gemeen
schap komen, wij gelooven dat dit nog
verre-toekomst-muziek is, zoodat wij die
vraag aan een volgend geslacht kunnen
overlaten. De vrije mededinging met
onbeperkte kapitaalvorming en het on
beperkte erfrecht moge ongetwijfeld
groote bezwaren hebben, de schaduw
zijden er van zijn zeker niet gering te
achten. Maar of de staatsalmacht, die
het gevolg moet worden van een sociaal
democratische inrichting zij 't dan
ook, dat deze niet in eens met geweld,
maar geleidelijk tot stand komt over
't algemeen en voor het algemeen zooveel
beter zal worden dat zal de tijd
moeten leeren.
Waren alle menschen volmaakt, zon
der zelfzuchtige bedoelingen, ja, dan zou
zulk een toekomststaat een Staat van
geluk worden voor allen, al zouden de
nu zeer bevoorrechten veel moeten af
staan ten behoeve der gemeenschap.
Maar dat is helaasniet het geval. En
zoolang nog de zelfzucht en wel in twee
harer meest onaangename verschijnselen,
de hebzucht en de heerschzucht, in
meerdere of mindere mate worden ge
vonden in alle menschen, zoolang zal
een socialistische gelukstaat een droom
beeld blijven.
te spreken.
Bjj het scbjjnsel der maan, welke door
de lindeboomen op de plek niet verborgen
werd, kon ik duidelijk de uitdrukking van
haar naar Selim opgeheven oogen en van
haar bekoorljjk gezichtje onderscheiden.
Vergeet meester Henryk niet,» zeide zjj
tot hem; wanneer u weder terugkomt,
zullen wjj ons recht vrooljjk amuseeren 1 En
nu, goeden nacht!»
Bg deze woorden reikte zjj hem haar
hand, waarna de ouderen met haar naar
huis terugkeerden en Selim en ik de weide
inreden. Een poosje reden wg zwjjgend naast
elkander op den breeden weg, die door
lage boomen overschaduwd werd. Het was
zoo helder in onze omgeving, dat men de
afzonderlijke naalden van de langs den weg
staande denneboomen had kannen tellen.
Het eentonige stilzwggen werd slechts nu
en dan door het gehinnik der paarden of
het kletteren van een stggbeugel onder
broken. Ik keek naar Selimhg was in ge
dachten verzonken en zjjn blikken zweefden
peizend over het nachtelgk landschap. Ik
gevoelde een onweerstaanbaren lust, over
Hanna te spreken, om de gevoelens te uiten,
die mg heden bezielden, en haar woorden
te herhalen, maar ik was niet in staat, met
Selim een gesprek aan te kneopen. Plotse
ling boog hjj van zgn paard naar mg, greep
mg om mgn hals, kuste mg op de wangen
ea riep uit: »Ach, Henryk, hoe bekoorlgk
is uwe Hanna! Die Josephine mag naar de
maan loopen
Het bloed verstjjfde mg in de aderen
het was, alsof de kille adem van den noor
denwind over mg heen streek. Ik antwoordde
niet, maar schoof zgn hand van mgn hals
Verbeter de menschen, leer hen zich
zeiven beheerschen en beperken en een
open oog hebben voor de nooden van
anderen, dan zullen de wanverhoudingen
en misstanden, die nu soms ten hemel
schreien, worden veranderd en verbeterd
langs geleidelijken weg.
En ieder op zijn plaats in de maat
schappij, welke die zij, moet daartoe
medewerken; dan komen we tot op
lossing der sociale kwestie.
Maar men vergete nietvan de ver
betering van het individu moet men
uitgaan. Het „herzie u zelf' moet ieders
leuze worden. En allen die daartoe willen
medewerken, onverschillig welke de
naam is dien zij dragen of de partij
waaronder zij zich scharen, zullen
samenwerken om den vooruitgang der
maatschappij te bevorderen in aller
belang.
Buitenland.
Over de gunstiger en mildere bepalingen,
ten aanzien van de positie der Joden in
Rusland, dezer dagen openbaar gemaakt,
wordt over het algemeen zeer scheptisch
geoordeeld. Men is het er vrjjwel over eens,
dat bier de sop de kool niet waard is.
En zeer kras mag het beeten, dat zelfs een
blad als de »Kreuzzeitung«, welks Russische
sympathieën bekend zgn, nitermate koeltjes
over de zaak oordeelt.
De nkase beeft alleen betrekking op het
verbljjf van Joden in het Russische rijk en
bevat zeker enkele --nnetige bepalinaren,
maar er is geen denken aan, dat den Joden
eene positie gewaarborgd wordt, welke in
overeenstemming is met moderne en billjjke
eischen.
En wat nog erger is zegt de »Kreuzzt.«
de nieuwe bepalingen zgn dermate in
gewikkeld en verward, dat zg, die met de
uitvoering er van belast zgn, er feitelijk
mee kannen doen, wat ze willen. Wie van
de Russische toestanden ook maar iets kent,
zal moeten lachen, wanneer hg ontwaart,
dat in de ukase bjjna uitsluitend sprake is
van de meer-gegoede en beschaafde deelen
der Russische bevolking; over de arme,
onontwikktlde massa wordt niet gerept. Wat
anders wil dit zeggen vraagt de >Krenzzt.<
dan dat men de citroen net zoolang
knjjpen wil als er nog een dropje uit valt
te halen. Bg de Russische Joden gaan rjjk-
dom en ontwikkeling bjjna altjjd samen.
Men wilde die elementen das afscheiden
en keek somber voor mg ait.
Ik bemerkte, dat hg zeer verlegen was
gewordsnhjj zweeg nog eenige oogenblik-
ken, maar vroeg toen: »Zjjt ge boos op
mjj over iets?»
»Je bent kinderachtig
»3en je misschien jaloersch?»
Ik liet mgn paard stilstaan. Goeden
nacht, Selim!»
Ik zag, dat hjj eigenljjk nog geen af
scheid wilde nemen, maar toch reikte hjj
mjj werktnigljjk de hand; daarna opende
hjj zgn mond, alsof hjj mg iets wilde zeg
gen, maar ik liet mgn paard koeren en
reed in galop terng.
Goeden nacht!» riep Selim mjj na. Hjj
bleef nog een oogenblik op dezelfde plek
staan, en daarna reed ook hjj naar het
ouderljjk huis terug. Nu matigde ik den
gang van mgn paard en reed stapvoets
voort. Het was een scboone, kalme en warme
nacht.
De door den dauw bevochtigde weiden
geleken op groote meren; men hoorde het
geschreeuw der wachtels, en in het hooge
riet bromden de kevers. Ik riehtte mgn
blikken naar den eindeloozen sterrenhemel
en gevoelde een brandenden lust, om te
bidden en te geljjkertjjd te weenen. Plotse
ling hoorde ik een hoefslag achter mg. Ik
keek om en ontdekte Selim; hjj had mg
ingehaald, reed mg nog een paar stappen
vooruit, zoodat hjj mjj den weg versperde
en zeide met bewogen stem:
Henryk, ik moest terngrgden, want er
scheelt iets aan bg u! Aanvankelgk dacht
ik: als hg boos wil zjjn, laat hg het dan
maar zgnDaarna gevoelde ik er spjjt over
en kon deze gedachten niet verdragen. Zeg
Advertentiën van 16 regels 60 et. Elke regel
meer 71/» et. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrjjdagavond
ingewacht.
van hen, die niets hebben en dus ook niets
kannen geven. Om deze laatste bekommert
men zich niet.
In Rusland geldt als regel, dat, hoe meer
de wetgever zich met bepaalde verhoudingen
en personen bezig houdt, de onduidelijkheid,
de verwarring steeds toenemen en de mis
bruiken sich steeds verder verspreiden.
De Joden in Rusland konden dus eigen
ljjk niets beters voor zich wenschen, dan
maar zoo gauw mogeljjk vergeten te worden.
Bjjzonder karakteristiek is het, dat den
Joden thans het verblgf in grensstreken
vergemakkelijkt wordt. Tot dusver was men
bang voor smokkelarjj. Vanwaar die groot
moedigheid P
Volgens de >Kreazzt.« moet men ar niets
anders in zien dan het streven van de donane -
ambtenaren, om stelselmatig smokkelarjj ait
te lokken en vervolgens hunne zakken te
spekken, daar bjj verkoop van in beslag
genomen waren een deel van de opbrengst
de douane ten goede komt.
In de allerhoogste kringen» zal men
dergeljjke bedoelingen niet hebben, doch
hoe lajer men komt op het bnreaneratische
laddertje, hoe meer lieden men aantreft,
die de knnst verstaan, om van bestaande
wetteljjke bepalingen steeds een dusdanig
gebruik te maken, dat het in hun voordeel
uitkomt.
Zslfs de sKreuzzt.» erkent, dat de mil
der genoemde bepalingen met wezenljjk-
humane bedoelingen inderdaad niets hebben
uit te staanDe practjjk zal toonen, dat
men hier eer met verergering dan verbe
tering te doen heeft.
De Turksche regeering zou een protest
hebben ingediend bjj de mogendheden tegen
de Kretenzer agitatie ten gunste van de
inljjving van Creta bg Griekenland. Ver
zocht wordt prins George in dat opzicht
niet te stennen, omdat deze nieuwe arnpu*
tatie alle revolutionnaire elementen vau den
Balkan zou aanmoedigen en daardoor het
geheel© Oosten in vuur en bloed worden
gezet.
Priases Louise van Koburg heeft aan
hare hofdame een brief geschreven waarin
zjj aan het slot schrjjftLieve Olga, ik
ben weg. God heeft mgn gebed verhoord.
Vaarwel.»
De advocaat van Mattachich, dr. Stimnier
te Weenen, is eenige dagen afwezig geweest
en thans teruggekeerd. Hjj heeft Mattachich
mjj nu, wat tr aan hapertHeb ik te veel
met Hanna gesproken? Bemint ge haar
misschien P Henryk, zeg 't mg
Tranen verstikten mjjo stem, en ik was
aanvankelgk niet in staat een woord nit
te brengen. Had ik toen toch maar ge-
boor gegeven aan de eerste opwelling van
mgn hart! Had ik mij toen maar aan de
borst van dien braven jongen geworpen
om mgn verdriet uit te weenen en hem
alles te bekennen t Maar telkens wanneer
ik in de gelegenheid kwam om mgn hart
voor iemand nit te storten en mgn inwen
dige gevoelens te openbaren, drong mgn
trots, mgn onbnigzame trots, die eerst ver
nederd moest worden, de woorden op mgn
lippen terng.
Hoeveel gelukkige uren van mjjn leven
heeft deze trots niet voor mg bedorven en
hoe dikwgls heb ik dit later niet betreurd
Selim bad geEegd Het deed mjj leed voor
u!< dus hjj gevoelde medeljjdeH met mg.
Deze gedachte alleen was reeds voldoende
om mgn lippen nog vaster te slniten. Ik
zweeghjj keek mg met zgn wonderschoone
oogen aan en zeide met smeekende en spjj-
ligestem: Henryk, bemint ge haar misschien?
Kjjk eens, zjj is mjj alleen maar zeer goed
bevallen, anders niets! Wanneer ge wilt
zal ik geen woord meer met haar spreken.
Maar spreekt toch! Bemint ge haar? Wat
hebt ge dan tegen mg?»
»Ik bemin haar niet en heb niets tegen
n! Ik gevoel mg echter niet heel wel;
misschien van mgn val; ik ben afgemat.
Maar ik ben volstrekt aiet verliefd en ben
eenvoudig vau het paard gestort! Goeden
nacht!»
»Henryk, Henryk 1»
en de prinses gesproken, wier verbljjf hjj
echter niet wil bekend maken. Naar hjj
zegt, verklaarde de prinses dat zij niet
gevlucht is om zich blijvend met Matta
chich te verbinden, doch alleen om fat, hjj
haar de middelen bood de vrjjheid te her-
krjjgen en omdat zjj hem vertrouwt. Ook
was het haar niet te doen om eene echt
scheiding met prins Philip van Kobnrg,
maar zjj wilde alleen zich onttrekken aan
de csrateele.
Het rapport, indertjjd uitgebracht en dat
tengevolge had dat prinses Louise onder
cnraleele gesteld werd, dateert van 13 Mei
1899.
De te Antwerpen aangekomen passagiers
van de >Philippeville< brengen bedankeljjke
tjjdingen uit den Franschen Congo. Te
Henga en aan de Neder-Ubanghi zjjn fac
torgen vernield. De bewoners konden ont
komen, maar een aantal inlandsche soldaten
zgn gedood. Men verkeert ook zonder tjjding
van een colonne, die nitgernkt is om de
schuldigen te straffen. De kaffers hebben
zich meester gemaakt van een groot aan
tal geweren en patronen. Deze onlusten
moeten een gevolg zjjn van de booge be
lastingen en het ondoelmatig optreden van
de handelsagenten.
Dinsdagavond ora twintig minuten voor
zessen gingen de Engelsche amateur-zwem
mer John Albert Weidman en de Parjjsche
zwemkampioen Burgess, beiden ongeveer
40 jaar ond, dicht bjj Dover te water om
te trachten over het Kanaal te zwemmen.
De zee was kalm, maar het regende hard.
De temperatuur van het water was 17
graden. De eerste 800 meter werden ge
zwommen in twintig minuten. Burgess was
meestal voorop of zwom eens om Weidman
heen. Zjj moesten wel bjjelkaar bljjven, om
dat maar één boot hen volgde. Tegen half-
negeu li«t Burgess zich iu de boot hjjschen;
het ging hem te langzaam naar hjj zeide.
En hjj zou later toonen, dat dit geen groot
spraak was. Weidman is vervolgens alleen
doorgezwommen tot even voor middernacht.
Toen kreeg hg kramp. Met moeite werd
bjj ia de boot geheschen. Hg had 24 kilo
meter afgelegd.
Woensdagmorgen om 8 nur is Burgess
even ten Oosten van Folkestone weer to
water gegaan. En bjj deze tweede poging
heeft hg het ver gebracht. In het eerste
uur zwom hjj ruim 4800 meter.'s Namiddags
«Ik zeg je nog eons, het is alleen van
den val!»
Wg namen nogmaals afscheid van elkan
der; Selim knste mjj en resd, eenigermate
gerustgesteld, weder terug.
Het was ook m®er dan waarsehjjnljjk,
dat de val nog nawerkte. Ik bleef alleen
mgn hart kromp smarleljjk ineen en de
tranen snoerden mg bjjna de keel dicht.
Selim's grootmoedigheid had mg diep ge
troffen, en ik ergerde mg over mjj zeiven
dat ik hem zoo teruggestooten had.
De vensters van onze zaal waren verlicht
en de toonen van de vlengelpiano kwamen
mjj te gemoet. Ek gaf mgn paard aan Franz
over en trad de zaal binnen. Hanna speelde
een stuk, dat mjj onbekend was. Zjj speelde
de melodie met die behoedzaamheid, welke
dilettanten eigen is, waarbjj zjj nu en dan
een verkeerden toon aansloeg, want zjj was
nog niet lang geleden beginnen te leeren;
maar mg klonk het verrukkelgk schoon toe,
daar ik meer door liefde dan door muzikaal
gevoel medegesleept werd. Toen ik binnen
trad, glimlachte zg, zonder haar spel af te
brekenik wierp mjj tegenover haar in een
lenningstoel en hield mgn blikken onafge
broken op haar gevestigd; baar schoon voor
hoofd en haar fijngesneden wenkbrauwen
staken boven den mnziekstandaard naar
voren; haar oogen waren nedergcslagen,
want zg keek naar baar vingers. Na nog
een poosje gespeeld te hebben, hield zjj op,
hief haar oogen naar mjj op en zeide met
zachte, streelende stem: Meester Henryk]»
»Wat verlangt ge, Hanna?»
Wordt vervolgd).
uavroaiPM*!*7,atai a
**MBWBWBwawM—f—ioma-
UB—BtMBBa—WH—yMIl Iff I BBHBaBMfflBBBMaBBMIi M MUM! ME K6-