Het Land van Hensden en Allena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
M 2354.
WOENSDAG 14 SEPT.
1904.
Oorlog tussehen Japan en Rusland.
LANB VAN ALTENi>
TOOB
Dit blad verschat WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per S maanden f 1.00.
franco per post zonder prysverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentien ran 10 regels 50 et. Elke regel
meer 7% et. Groote letters naar plaatsruimte.
AdrertentiSn worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond
ingewacht.
Het laatste nummer van het „Tijd
schrift der Ned. Yer. voor Evenredige
Vertegenwoordiging" was geheel gewijd
aan de jongste verkiezingen voor de
Provinciale Staten. Over alle provinciën
wordt de uitslag nagegaan en de aan
dacht gevestigd op het aantal der strij
dende groepen.
„Het is veel geringer dan dat der
partijen, waarin ons volk verdeeld is.
Die partijen zijn in hoofdzaak tot twee
groote groepen bijeengetrokken. Chris-
telpk-Historischen,Anti Revolutionairen
en Roomsch-Katholieken hebben zich
vereenigd tot een anti-liberale groep.
Daartegenover staat een liberale groep,
omvattend de oud liberale partij, de
Liberale Unie, de Vrijzinnig-Democraten
en deels ook de socialisten. In verschil
lende districten weliswaar hebben deze
laatsten nog zelfstandig geopereerd, maar
met de reeds te voren volkomen duide
lijke bedoeling zich bij herstemming
aan te sluiten bij de groote liberale
groep, hetgeen dan ook geschied is.
„Twee coalities, twee groote verbon
den, staan scherp tegenover elkander.
Men heeft ditzeltde gezien in 1901, en
het reeds in 1897, ja reeds vroeger,
kunnen zien aankomen; en naar alle
waarschijnlijkheid zullen het ook in de
toekomst niet langer partijen, maar twee
groote partijenbonden zijn, die scherp
tegenover elkander staan. Men begint
het te verleeren die coalities „monster
verbonden" te noemen. Men begint in
te zien dat, zoo hier reden is tot ver
wijt, dit verwijt niet mag gericht worden
tegen de partijen, want dat niet de vrije
wil der partpen, maar enkel en alleen
de onweerstaanbare drang der omstan
digheden de coalities in het leven roept.
Of eigenlijk slechts ééne omstandigheid
draagt schuld: de eisch namelijk dat
een candidaat, om gekozen te zijn, op
zich moet vereenigen de helft en 1 der
uitgebrachte stemmen. Vroeger, toen er
slechts weinige groote partijen waren,
was in verreweg de meeste districten
één dier partijen in staat door eigen
krachtsinspanning die helft en 1 te
overschrijden. Maar thans is dat, Bra
bant en Limburg en nog andere streken
uitgezonderd, nergens meer het geval;
en de groote, steeds toenemende ver
snippering der partpen, maakt terugkeer
FEUILLETON.
20)
»Ik wilde u ieta vragen o ja, heeft u
mynheer Selim voor morgen «itgenoodigd
»Neen; myn vader verlangt, dat wy
morgen naar Ustryeka rjjden, want er is
•en pak van myn moeder voor mevrouw
Ustryeka aangekomen.
Banna zweeg en sloeg werktuiglijk een
paar akkoorden aan; zy scheen aan heel
iets anders te denken; een oogenblik later
keek zjj weder op.
Meester Henrykl*
Wat is er, Hanna?*
»Ik wilde u iets vragen o ja, is die
Josephine te Warschau werkelyk zoo by-
sonder mooi?*
Dit was toch te erg; mijn hart dreigde
te bersten van toorn en bitterheid. Ik na
derde haastig de piano en riep met bevende
lippen uit: »Niet mooier dan gjj. Ge knnt
gerust zyn en veilig de macht uwer schoon
heid op Selim beproeven 1*
Banna stond onmiddellijk op en de ont
vangen beleediging dreef haar het bloed
naar de wangen.
Meester Henryk, hoe kunt ge zoo iets
zeggen!*
>Ik heb immers alleen gezegd, wat ge
bedoelt?*
Daarna nam ik myn hoed, maakte een
lichte buiging en snelde het vertrek nit.
VIL
Men kan zich gemakkelijk voorstellen,
van dien ouden toestand steeds meer
onwaarschijnlijk. Thans kan in de meeste
districten geen enkele partij door eigen
kracht de helft en 1 halen, en moeten
dus wel, ter bereiking van dat doel,
coalities gevormd worden, met afspraak
omtrent deeling van den buit."
Men had alle recht een zéér trouwe
opkomst ter stembus te mogen ver
wachten. Betrekkelijk is die verwach
ting dan ook niet beschaamd. Verge
lijkenderwijze is er druk gestemd. En
toch was de opkomst ter stembus nog
geenszins bevredigend te noemen.
„Laat ons eens aannemen, dat hoog
stens 20 pet. dar kiezers om geldige
redenen (ziek e.d.) verhinderd was op
te komen; een percentage dus dat in
elk geval nog veel te hoog geschat is.
Een opkomst van minstens 80 pet. zou
dus verwacht mogen worden. Welnu,
wanneer wij voor elk district het aantal
kiezers vergelijken met het getal inge
leverde geldige stembiljetten, dan blijkt
dat van de 61 districten waarvan beide
cijfers ons bekend zijn, slechts in 16,
dus nauwelijks V* gedeelte, een opkomst
van 80 pet. of hooger valt te consta-
teeren, waaronder vijf van 8085 (Goes,
Vlissingen, Leiderdorp, Zoetermeer en
Enschede), negen van 8590 (Delft,
Stad Almelo, Leiden, Ridderkerk, Oud-
Beijerland, Middelharnis, Gouda, Gorin-
chem en Franeker) en twee boven de
90 pet. (Enkhuizen en Schiedam). Onder
de 45 overigen waren er elf van 8075
(Hoorn, Zierikzee, Zwolle, Markelo,
Rotterdam IV, Rotterdam I, Brielle,
Rotterdam III, Velzen, Dordrecht en
Rotterdam II), tien van 7570 (Kam
pen, Steenwijk, Vlaardingen, Stad Om
men, Dokkum, Zaandam, Sn eek, Bedum,
Zwartsluis en Rotterdam V), vijf van
7065 (Den Haag, Leeuwarden, Tho-
len, Amsterdam Vil en Purmerend),
acht van 6560 (Hulst, Edam, Alk
maar, Amsterdam VI, Amsterdam III,
Dalfsen, Amsterdam VIII en Sliedrecht),
twee van 6055 (Amsterdam II en V),
vier van 5550 (Groningen, Appinga-
dam, Amsterdam I en Schoterland), en
vijf van minder dan 50 pet. (Amster
dam IX, Haarlem, Oude Pekela, Helder
en Hoogezand.
„Gedeeltelijk draagt onverschilligheid
de schuld van het groote kiesverzuim.
Maar daarnaast is er toch ook nog een
tweede schuldige. En die schuldige is
weder de eisch: de helft en 1. Er zijn
tal van districten waar eene partij of
hoe ik na zulk een voortdurenden staat
Tan opgewondenheid den eacht doorbracht.
Terwyl ik my ontkleedde, stelde ik my vóór
alles de vraag, wat er eigenljjk gebeurd
was en waarom ik den geheelen dag zoo
miemoedig was geweest. Het antwoord was
gemekkelyk te vindener was niets ge-
benrddat wil zeggen, ik kon noch Han-
na, noeh Selim iets verwyten, in ieder ge
val niets, wat liet als een vriendelijke te
gemoetkoming, on scb uldige nien wsgierigheid
of wederzydsche sympathie verklaard kon
worden.
Dat Hanna Selim, en deze ook haar be
viel, daaromtrent kon men niet in twjjfel
verkeeren. Maar welk recht had ik, my
daarover verontwaardigd te toonen en daarom
ons bebagelyk en rustig samenzyn te ver
storen? Niet zy hadden ongeljjk, maar ik!
Toch kon ook deze gedachte, die my gerust
had moeten stellen, dit niet doen. Ofschoon
ik mg han wederzydsche verhoading dui
delijk kon verklaren, ofschoon ik herhaal
delijk by my zelve xeide, dat er niets ge
wichtigst plaats had gehad, en ik niet ont
veinzen kon, dat ik hen beiden vandaag
zonder oorzaak beleedigd had, gevoelde ik
toeh een onbestemd dreigend onheil boven
myn hoofd zweven, dat des te minder een
tastbare gestalte aannam, nu ik het zelfs
niet in een verwjjt tegen Banna en Selim
kon kleeden; juist daarom maakte deze
onbehaaglyke gewaarwording een des te
uadeeliger indruk op mg. Bovendien kwelde
mg ook de gedachte, dat er, ofschoon ik
geen recht had hun verwijten te doen, toch
altyd genoegzame redenen voor my beston
den om ongerust te zyn.
Myn geest verwarde zich meer in die
kleinigheden en gevoelens en vermoedens.
(zooals thans in den regel het geval is)
een partij groepeering zoo overwegend
sterk is, dat aan den uitslag der stem
ming niet behoeft getwijfeld te worden.
En die toestand werkt op tweeërlei
wijze het kiesverzuim in de hand. Van
de minderheid big ven vele kiezers thuis
uit moedeloosheid, van de meerder
heid vele uit zorgeloosheid."
„Ook het aantal kiezers per district
heeft iets te zeggen. Welk eene onge
lijkheid Eenerzijds districten met meer
dan 9000 (Vlaardingen, Amsterdam V,
Dokkum, Schoterland, Gouda, Sneek,
Franeker), ja zelts meer dan 10,000
kiezers (Leeuwarden, Amsterdam IX,
Enschedé)en anderzijds districten met
minder dan 3000 (Hoogezand, Steen-
wijk, Amsterdam II, Kampen, Dalfsen,
Markelo, Tholen, ja één zelfs (Zwart
sluis) met nauwelijks 1500 kiezers. In
dit laatste district heeft een groep van
770 kiezers den uitslag in handen.
Maar wat beteekent nu zulk een groep
in de districten van meer dan 10.000
In Amsterdam II is elke stem minstens
1/1500 van de meerderheid;en een
Amsterdammer die in district IX woont
heeft met zijn stem slechts 1/5425 van
de meerderheid in handen. De eerste
stem werpt dus ruim Sl/t maal zooveel
gewicht in de schaal als de tweede.
Nemen wij het sterkste voorbeeld,
Zwartsluis met 1534 en Enschedé met
10965 kiezers, dan verhoudt de
waarde van een stem in elk dier beide
districten zich als 1/768 1/5483, dus
ongeveer als 7:1. Eóp stem in Zwart
sluis staat gelijk met zeven in Enschedé.
Wij kunnen dus spreken van een ver
kapt meervoudig stemrecht, niet, zoo
als elders, gebaseerd op verschil in stand,
bekwaamheid en vermogen, maar
op verschil in woonplaatsZiedaar dan
waartoe dat stelsel van de helft plus 1,
opzichzelve reeds zoo verwerpelijk, bo
vendien nog leidt als men het toepast
in districten van zoo ongelijke grootte
„En dit verschil in groote, samen
vallend soms nog met 't, om straks-
genoemde redenen, zeer uiteenloopend
kiesverzuim, heeft tengevolge dat de
ééne candidaat valt met een stemmen-
cijfer 3, 4, ja tot zelfs 10 maal grooter
dan dat waarmede een ander tot de
gekozenen behoort. Zoo ook nu in
Dalfsen, Amsterdam II, Hoogezand en
Zwartsluis werden personen gekozen met
949, 859, 832 en 703 stemmen, terwijl
in Amsterdam IX, Enkhuizen, En
schedé en Den Haag candidaten met
3085, 3316, 4366 en 7719 stemmen
nog niet de beruchte „helft plus 1"
konden halen.
„Wanneer wij Rotterdam en Amster
dam buiten rekening laten, dan blijkt
hoe in de overige bovengenoemde dis
tricten, voor zoover althans de desbe
treffende cijfers ons bekend werden, de
118 gekozenen bij eerste stemming op
zich vereenigden 329344 stemmen, ter
wijl hun gezamenlijke tegencandidaten
(eveneens bij eerste stemming) 263461
stemmen verwierven. Bijgevolg: van de
592805 kiezers die in de districten ter
stembus kwamen, zagen 329344 55.6
pCt.) hun stem werking doen, en 263461
44.4 pCt.) hun stem verloren gaan.
Laat nu gemiddeld in die districten 75
pCt. der kiezers ter stembus zijn ge
komen, dan zijn de vertegenwoordigers
dier districten aangewezen door 55.6
pCt. van der kiezers, dus door slechts
41.7 pCt. van het totaalcijfer der kiezers
Terecht is gezegd dat het meerderheids
stelsel eigenlijk juist leidt tot de heer
schappij eener minderheid!"
JtJuLi tenland.
De correspondent van de Daily Telegraph
te Petersburg seint, dat het verlies dar
mjjnen van Jen-tai voor de Rassen het
gevolg heeft dat zy op den Siberischen
spoorweg hont als brandstof tallen moeten
gebruiken.
Het staat vast, dat de Russen terugtrek
ken naar Tië-ling, waar de stellingen nog
sterker heeten te zyn dan te Liao-jaug.
Bovendien is 'Tië-ling door het bergachtige
terrein ten noordoosten en ten westen be
veiligd tegen overrompeling, terwyl de Hoen-
ko veel moeilyker te passeeren is dan de
Tai-tse. De Rassen zyn van oordeel, dat
de Japanners eerst over drie weken een
krachtigen aanval zouden kannen doen op
Tië-ling, en tegea dien tjjd verwacht men
dat aan Koeropatkin zooveel versterkingen
gezonden zyn, dat hg in staat is, aanval-
lenderwjjs op te treden. Zeer groote voor
raden zouden reeds te Tië-ling opgehoopt
zyn.
Volgens een bericht uit Kroonstad, is
de Oostzee-vloot, onder admiraal Rodzjes-
twenski, Zondagmiddag naar het Verre
Eindelyk gevoelde ik my terneder geslagen
en uitgeput, alsof ik een langen weg afge
legd of urenlang in da duisternis rondge
dwaald hadtevens kwelde my ook de
bittere en smnrtelyke gedachte, dat ik door
myn onhandigheid en jaloerschheid de beide
anderen zelf ia eikaars armen dreef zoo
veel begreep ik toen wel reeds, ondanks
myn gebrek aan ondervindingderge
lijke dingen raadt men maar al te spoedig.
Hoe moest dit alles afloopen? Ik wist, dat
ik dezen verkeerden weg tegen beter weten
in zou volgen, maar toch niet zou komen
waar ik wilde zyn, en wal daar, waar myn
gevoelens en andere schijnbaar onbeduidende
omstandigheden my heen zouden dry ven,
omstandigheden, die wel onbeduidend schjj-
□en, maar toeh van het hoogste gewicht
kunnen zyn, daar later ons levensgeluk
daarvan vaak afhankelijk is. Ik gevoelde
my uiterst ongelukkig, en ofschoon myn
verdriet velen gering 'zal toesehynen, moet
men toch niet vergeten, dat men de groot-
beid van een ongeluk niet naar het onge
luk zelf, maar naar de gewaarwordingen,
welke het in den getroffene wekt, moet be-
oordeelen.
En toch was er niets voorgevallen, toch
was er niets gewichtigs geschiedTerwyl
ik te bed lag, herbaalde ik dit by my
zeiven zoo lang, dat mijne gedachten lang
zamerhand ouduidwljjk en verward werden
en ik eindelyk in slaap viel. Onsamen
hangende gestalten en figuren weefden zich
in myn droomen dooreen; de personen,
waarvan myn vader verteld had, vloeiden
in myn geest met hun daden, met het
tegenwoordige, met Hanna en Silim en met
myne liefde samen.
Misschien had ik ook eenigszins koorts,
wat met het oog op mjjn val volstrekt
niet te verwonderen zou geweest zyn. Plot
seling werd het donker; de pit van de af
gebrande kaars was op den blaker gevallen
daarna flikkerde er een blauwachtig vlam
metje, toeu nog een en vervolgens een
heel klein, en eindelijk sloeg de wegster
vende vlam nog een laatste maal zeer
helder omhoog, om daarna geheel nit te
dooven. Het moest reeds laat in den nacht
zyn, want buiten op het erf hoorde men
de hanen reeds kraaien; eindelijk zonk ik
in esn loodzwaren, ziekelyken slaap, waar
uit ik eerst zeer laat ontwaakte.
Den volgenden morgen bleek het, dat ik
het uur voor het ontbijt, en daarbij tevens
de gelegenheid om Hanna te ontmoeten
zy bad namelyk tot twee uur les by ma
dame d'Yves verslapen had. De slaap
had my echter verkwikt en troost aange
bracht, en ik beschouwde de wereld niet
meer onder zulk een droevig licht als den
vorigen avond. Ik ram my voor, vriende
lijk en goedig jegens Hanna te zyn en
daardoor myn barschheid van gisteren we
der goed te makendaarbij vergat ik echter
geheel, dat myne laatste woorden Hanna
niet alleen bedroefd, maar ook beleedigd
moesten hebben. Toen Hanna met madame
d'Yves de kamer binnenkwam, snelde ik
haar te gemoet, maar bleef als met koud
water begoten staan en moest, goadschiks
of kwaadschiks, myn overvloeiende harte
lijkheid bedwingenwant Hanna wenschte
my wel is waar z«er hoffelyk goeden mor
gen«, maar deed het zoo kortaf, dat my
alle lust tot een hartelijk gesprek onmiddel
lyk verging. Daarna nam zy plaats naast
madame d'Yves, terwyl zy gedurende het
I geheele middagmaal niet de geringste notitie
Oosten uitgezeild.
Te Petersburg zyn twee Japanners in
hechtenis genomen, die voor het uitbreken
van den oorlog daar werkzaam waren als
handelsbediende. Een van de twee was
overgegaan tot de Griek*cb-katholieke kerk
en was gehuwd met een Russische. Uit de
papieren, ten huize van den gearresteerde
in beslag genomen, bljjkt, dat beide Ja-
pansche zeeofficieren waren, die aan hun
land verspiederdiensten bewezen.
Naar de Daily Telegraph* uit Liao-
jang van 8 dezer verneemt, is Koeroki's
leger teruggeroepen, het kampeert nu op
8 K.M. ten noord-oosten van Liao-jang.
De Japanners bereiden een omtrekkende
beweging voor uit het westen tegen Moek-
den, dat zjj ongetwjjf-dd oog in den loop
van dit jaar willen vermeesteren, waar-
schynlyk binnen drie weken.
De internationale parlementaire bijeen
komst te St. Louis heeft besloten te streven
naar een scheidsrechterlijk einde van den
oorlog in Oost-Azië door tunschmikomst
van het Haagsche hof. De afgevaardigden
nit Frankrjjk en Italië waren er tegen. Het
voorstel, om Roosevelt dadelyk uit te noo-
digen, den eersten stap te doen om tot
bemiddeling te komen werd aangehouden.
Een Russische correspondent seint uit
Tië ling, dat de Japanners, in plaats van,
zooals men reide, langzaam op te rakken,
nu zier snel vooruitkomen. Zy hou len hun
omtrekkende beweging heel goed geheim.
De versterkingen voor de Russische troepen
helpen deze weinig, daar de Japanners ook
versterkingen krjjgen nit Jin-kon. Boven
dien bedreigt Koeroki door zyn marsch
noordwaarts op odzo flank voortdurend
onze verbindingslijn.
De aStandard* verneemt uit Tiëatsin:
Chineesche troepen rakken in menigte hei
melijk Mantsjoerye in. Z(j trekken binnen-
langs de bergen en mijden de spoorwegen,
zoodat het aantal troepen niet is na te
gaan. Het verluidt, dat Dnitsche officieren
de juistheid van dit bericht trachten uit te
vinden. Ook zegt men, dat die Chineesehe
troepen handelen in overleg met de Japan
ners en dat zy het door deze veroverde ge
bied gaan bezetten.
De Russische verliezen by Liao-jang wor
den, naar aanleiding van een telegram van
van my nam.
Ik kan niet ontkennen, dat het bestaan
mij toen hoogst nietig en beklagenswaar
dig en geen cent waard toescheen. Maar
wat moeBt ik doen? De geest van verzet
ontwaakte wader in my eu ik besloot, Han
na met geljjke munt te betalen, voor
waar een zonderlinge honding tegenover
een wezen, dat men boven alles bemint!
Gedurende den loop van het middagmaal
spraken wjj niet rechtstreeks met elkander,
maar slechts door bemiddeling van een der
de. Zeide Hanna by voorbeeld, dat het den
geheelen avond wel zou regenen, dan richtte
ik my met dezelfde vraag tot madame
d'Y fesdaar deze van dezelfde gedachte
was als Hanna, verklaarde ik, vast over
tuigd te zyn, dat het niet zou regenen.
Deze kleine woordenwisselingen eu kibbela
rijen hadden intusschen toch een zekere
aantrekkelijkheid voor mg. Ia stilte over
dacht ik, hoe wy ons in Ustryeka tegen
over elkaar zouden houden. Ik nam mg voor,
daar, in tegenwoordigheid van vreemden,
een vraag tot haar te richten, waarop zjj
my het antwoord niet schuldig kon bljjven,
om op deze wyze het ys te breken, en ik
verwachtte dus zeer veel van ons bezoek
aan Ustryeka. Wel is waar zou madame
d'Y res met ons meerjjden, maar wat kwam
dat er op aanEr was mg veel aan gelegen,
dat niemand aan tafel ons getwist zou be
merken want had iemand bet doorzien en
gevraagd, of wy boos op elkander waren,
dan zou alles aan het licht gekomen en
ontdekt geworden zyn. Reeds alleen by de
gedachte daarvan schoot het bloed my naar
het gelaat en begonnen myn polsen te ha
meren. vervolgd).
Een Pooltch verhaal.
