Het Land van Heusden en Allena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
Uitgever: L. J. "VEERMAN, Heusden.
M 2371
ZATERDAG 12 NOV.
1904.
Reizende Volksbibliotheken.
Oorlog tusschen Japan en Rusland.
UN9 VAN ALTEN**
TOOK
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 3 maanden f 1.00.
franco per poet zonder prjjsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën ran 16 regele 50 et. Elke regel
meer 71/, ct. Groote lette» naar plaatsruimte.
Adrertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond
ingewacht.
Er bestaat behoefte zoo schreef ik
in „De Amsterdammer" van 8 Febr.
1903, aan lectuur bij het volk, op het
platteland het in tal van opzichten
zoo stiefmoederlijk bedeelde platteland
nog meer dan in de steden. Herhaal
delijk vraagt men mij ik ben onder
wijzer in een klein Drentsch dorp
naar boeken. De schoolkinderen komen
v vragenof de meester niet een mooi
boek voor vader had. Soms houden de
menschen me op den weg staandeals
de meester nog eens wat voor mij te
lezen had, ik wil er wel wat voor be
talen enz.
Ik weet wel, bij de bespreking van
het nut van openbare bibliotheken denkt
men in de eerste plaats aan de steden,
vooral aan de groote steden, welker
bewoners ook bet gemakkelijkst van
lectuur zijn te voorzien, maar me dunkt,
onmogelijk is het niet, om ook de plat
telanders te bereiken. Men vergete al
thans bij de bespreking over dit onder
werp het platteland niet. De dorpsbe
woners hebben veel meer boeken noodig,
liefst goede boeken, dan de stedelingen,
omdat zij buitendien al zooveel ontberen.
Ik zou een bibliotheek, ergens in een
stad opgericht, willen beschouwen als
een boekenmagazijn ook voor de om
liggende dorpen. In elk dorp zou dan
een persoon moeten zijn, die zich be
lastte met exemplaren van den catalogus
der stadsbibliotheek onder zijne dorps-
genooten te verspreiden en te noteeren
de nummers der boeken, die zij wensch-
ten. Hem konden dan deze boeken uit
de stad toegezonden worden, door hem
gedistribueerd en later weer opgehaald
en teruggezonden. Op deze wijze zou
een bibliotheek voor een stad en de
omgeving beide kunnen dienen.
Als bewijs dat er werkelijk behoefte
bestaat aan lectuur, wijs ik op het succes
van de colporteurs, die romans in af
leveringen aan den man brengen.
Doch hieruit blijkt ook tevens, dat
liefhebbers van meer degelijke lectuur
nog altijd schaarsch zijn, ze moeten ge
kweekt worden. Dit zal dan ook de taak
moeten zijn van de bestuurders der
FEUILLETON.
37)
Zjjn woorden stelden mg volkomen ge
rust. Een paar dagen later zaten vader en
moeder naast mij. Ik schaakte met mjjn
vadermjjn moeder ging kort daarna weg
en liet de deur open. Door deze denr kon
men door een reeks kamers kjjken, aan het
einde waarvan de kamer van Hanna was
gelegen. Ik keek, maar kon niets onder
scheiden, want de kamers waren, met uit
zondering van de mjjne, niet verlicht.
De deur van Hanna's kamer was, voor
zoover ik kon onderscheiden, gesloten
eensklaps ging er iemand binnen, naar ik
meende, dokter Stanislaus, en liet de deur
open.
Mijn hart begon anstig te bonzen; er
was licht in Hanna's kamer; een heldere
streep viel in het aangrenzende vertrek en
op den verlichten achtergrond meende ik
vluchtige^ rookwolkjes te bespeuren, die zich
als stof in de zonnestralen heen en weder
kronkelden.
Nu rook ik ook een zekeren geur, die
van minuut tot minuut sterker werd. Plot
seling bemerkte ik, dat het de geur van
gebrand hazelhout was, en de haren rezen
mjj te berge.
»Vader, wat is dat?* riep ik, eensklaps
opstuivend en het schaakbord met de figuren
op den grond slingerend.
Mjjn vader sprong in de grootste ver
legenheid op, want hjj had eveneens den
geur geroken en sloot nu ijlings de deur.
>Niets, volstrekt niets!* antwoordde hg
haastig.
Maar reeds stond ik op en begaf mjj,
schoon wankelend, maar toch vlug genoeg,
eventueel op te richten volksbibliothe
ken. Ze zullen zorgvuldig, hoewel niet
angstvallig moeten kiezen welke
boeken opgenomen zullen worden. Uit
partij-oogpunt mag natuurlijk niets ge
weerd worden.
Kort na de plaatsing van bovenstaand
artikel, ontving ik een flinke collectie
boeken van mevrouw Crommelin te Arn
hem. Omdat hierbij vele kinderboeken
waren, begon ik ze aan de leerlingen
der Uffelter school ter lezing te geven,
de voor volwassenen bestemde boeken
vonden hun weg naar de ouders der
schoolkinderen en naar wie verder een
boek begeerde. En zoo ontstond de
eerste van de nu bestaande elf volks
bibliotheken, behoorende tot de Reizende
volksbibliotheek.
Toen ik in de „Groene" mededeeling
deed van het tot stand komen van mijn
bibliotheekje, volgden al spoedig andere
gevers het goede voorbeeld van mevrouw
Crommelin en toen zoodoende het aantal
boeken aangroeide, splitste ik de bibli
otheek in tweeën, een deel bleef voor
Uffelte bestemd, een ander deel diende
tot vorming van een bibliotheek te
Havelte.
Om de zaak verder uit te breiden
was geld noodig. De heer W. Juchter,
te Amsterdam, die sympathie gevoelde
voor mijn streven; het volk van goede
lectuur te voorzien, spande er zich nu
krachtig voor. Het gelukte hem wat
geld bijeen te krijgen en zoo konden
nog eenige bibliotheken tot stand ge
bracht worden. De reizende volksbibli
otheek bestaat tegenwoordig uit de vol
gende elf afdeelingenUffelte, Havelte,
Wapaerveen, Midlaren, Drachtster-com-
pagnie, Hoorn, Middelie, Nootdorp, Oud-
Beierland, Elspeet en Kallenkote.
Wij verwisselen de boeken na ze te
hebben laten lezen. Zoo hebben b.v. de
bibliotheken van Uffelte en Havelte on
langs geruild. In Uffelte leest men nu
de boeken, die in het vorig leesseizoen
in Havelte zijn gelezen en omgekeerd.
Het is licht in te zien, dat men zoo
doende met een betrekkelijk gering
aantal boeken heel wat lezers kan ge
rieven.
Wij moeten nu verder. Er zijn al
weer eenige aanvragen ingekomen om
naar de deur.
»Waarom brandt men daar hazelhout?*
schreeuwde ik. »Ik wil er heen!*
Mjjn vader greep mjj om het middel.
»Gjj moogt er niet heen! Gjj gaat er
niet heen! Ik verbied het jeI
Door vertwijfeling aangegrepen, tastte
ik naar het verband op mjjn hoofd en riep
buiten mjj zeiven van opgewondenheid
»Goed, dan bezweer ik u, dat ik het ver
band afruk en met mjjn eigen vingers de
wond weder open zal scheuren! Hanna is
dood Ik wil haar zien
Hanna is niet doodIk geef er mjjn
woord opriep mjjn vader, terwjjl hjj
mjjn beide handen vastgreep en mjj naar
zich toetrok. »Zjj is ziek geweest, maar
wordt nu beter
«Dus nog geen ongelukken genoeg?*
>Bedaar, Henryk, bedaar; ik zal je
alles vertellen, maar ga eerst liggen. Je
zoudt haar kunnen dooden. Wees kalm en
ga liggen. Ik zweer je, dat ze herstellende
ia
Mjjn krachten verlieten mjj. Ik zonk op
mjjn bed neder en kermde: >0, mjjn God,
mjjn God!*
»Henryk, kom tot je zeiven! Ben je
dan een vrouw? Houd moed! Zjj is buiten
gevaar 1 Ik heb je beloofd, ja alles te zullen
vertellen, en ik zal het werkeljjk doen, maar
onder voorwaarde, dat je kalm bljjtt. Leg
je hoofd op de kussens, dek je toe en bljjf
bedaard liggen.*
Ik gehoorzaamde.
»Ik ben al bedaard, vader. Maar spoe
dig, spoedig! Ik wil eindeljjk alles weten.
Wordt zjj werkeljjk reeds beter, en wat
heeft haar gescheeld?*
>Nu, luister dan. In den nacht, waarin
Selira haar ontvoerd had, onweerde het
zwaar. Hanna was duD gekleed en werd
doorweekt van den regen. Bovendien had
deze stap haar een zwaren tweestrjjd ge
kost. In Chorzeli, waar Selim haar heenge-
een bibliotheek. Zoo ontving ik in de
afgeloopen week van twee onderwijzers
vraag om inlichtingen enz. Het zijn
vooral onderwijzers, die als bibliothe
carissen optreden, ongetwijfeld de meest
geschikte personen in dit geval.
Maar we kunnen niet meer biblio
theken oprichten, dan de financiën toe
laten. En de kas der reizende volks
bibliotheek heeft dringend aanvulling
noodig. Naar een Nederlandschen Car
negie zien we tot heden te vergeefs uit.
We hopen, dat anderen, al zijn het
dan geen Carnegie's, hun steun niet
zullen onthouden. Men.kan zijn bijdrage
in geld of in boeken zenden aan het
adres van den heer W. Juchter, Bin
nenkant 25, Amsterdam.
Wie ons boeken wenscht toe te zen
den, houde s.v.p. rekening met het
volgende. Boeken, waarin oorlogs- en
andere gruwelen worden verheerlijkt,
roof-, moord- en verraad-romans, folter
paal-geschiedenissen (Aimard) zijn on
geschikt voor onze lezers, ja, voor alle
lezers. Boeken, waarvan het heet: ont
trekken aan het oog van „vrouwenen
dochters" wenschen we evenmiD.
Men bedenke, dat er gezinnen zijn,
waar ook de voor volwassenen bestemde
boeken door kinderen gelezen of althans
wel eens ingekeken worden.
Ik hoop in het bovenstaande vol
doende uiteengezet te hebben de ge
schiedenis van het ontstaan en het doel
der reizende volksbibliotheek.
De ondervinding heeft mij geleerd,
dat men wel lezen wii, als men maar
geschikte lectuur tot zijne beschikking
heeft. B. Bymholt.
Havelte.
Buitenland.
In Hamburg en in varscheiden voor
steden houden de sociaal-democraten in de
laatste dagen protest-vergaderingen tegen
de Duitsche koloniale politiek. Geëischt
wordt het ophouden van de vjjandeljjkheden
in Zuid-West Afrika, de erkenning van
het recht der inboorlingen op het bezit van
hun land, en de bestraffing van eiken
Europeaan, die aanleiding gegeven heeft
tot den oorlog.
voerd had, kon zjj niet van kleederen ver
wisselen, en daarom keerde zjj met dezelfde
doorweekte kleederen hier terug.
Dienzelfden nacht werd zjj door koude
rillingen en een hevige koorts aangetast.
D^n volgenden dag kon de oude Wenz-
rowska haar mond niet houden en vertelde
haar alles, wat u overkomen was; zjj zeide
zelfs, dat ge dood waart. Dit schjjnt haar
het noodlottigst geweest te zjjn. Denzelfden
avond had zjj reeds het bewustzjjn verloren.
Geruimen tjjd wist de dokter niet, wat het
was, totdat eindeljjk nu, je weet immers,
dat de pokken in het gehsele dorp hier
heerschen, Hanna aangetast was door
de pokken
Ik sloot de oogen en vreesde mjjn be
zinning te verliezen; daarna zeide ik: »En
toen, vaderIk ben volkomen kalm
»Er waren oogenblikken,* vervolgde mjjn
vader, >dat zjj in het uiterste gevaar ver
keerde. Denzelfden dag, dat wjj u verloren
waanden, was ook xjj baar einde nabjj.
Te geljjker tjjd trad er bjj u beiden een
gelukkige ommekeer in. Nu is zjj, evenals
gjj, herstellende; binnen een week zal zjj
weder genezen zjjn. Ach, wat is er al niet
gebeurd in ons huis 1*
Hier zweeg najjn vader en beschouwde
mjj met groote aandacht, alsof hjj vreesde,
dat zjjn verhaal mjjne nog zeer zwakke
hersens te hevig geschokt had ik bleef on-
beweegigk liggen, en geruimen tjjd heerschte
er diepe stilte. Ik verzamelde al mjjn ge
dachten en verdiepte mjj in allerlei beschou
wingen over deze nieuwe ramp. Nu stond
mjjn vader op en begon met langzamen tred
in de kamer op en neder te wandelennu
en dan keek hjj naar mjj.
»Vader!< begon ik, na lang gezwegen
te hebben.
»Wat is er, mjjn jongen?*
»Is zjj is zjjzeer geschonden?*
Mjjn stem klonk zacht en kalm, maar
mjjn hart bonsde bjjaa hoorbaar, terwjjl ik
Den Rjjksdag is het verzoek toegezonden
g9en verdere credieten voor uitzending van
troepen toe te staan.
Een aantal Grieksche officieren en on
derofficieren willen naar Macedonië gaan,
om zich daar in de troebelen te mengen.
De Grieksche regeering tracht dat te be
letten en heeft bevelen uitgevaardigd om
te verhinderen dat benden de grens over
trekken.
Met overgroole meerderheid is Roosevelt
weder voor 4 jaar tot President van de
Vereenigde Staten gekozen.
Roosevelt heeft een proclamatie uitge
vaardigd waarin hg zegt, diep getroff-m te
zjjn door de eer die het Amerikaansche
volk hem heeft bewezen en het vertrouwen,
betoond in wat hjj gedaan heeft en trachtte
te doen. Hoewel zjjn eerste presidentschap
niet den vollen ternijjn geduurd heeft, zal
hjj zich in geen geval opniraw candidaat
stellen, noch een nieuwe caadidatuur aan
vaarden, overeenkomstig het goade gebruik,
dat een president der Unie slechts eenmaal
herkozen behoort te worden.
Uit Moskou wordt gemeld, dat duizend
reservisten, die daar uit het gouvernement
Wologda waren aangekomen, wanordeljjk-
heden pleegden. Toen er troepen kwamen
om de rust te herstellen, wierpen de reser
visten met steenen en stukken hout, waar
door vier officieren en negen soldaten ge
kwetst werden. De troepen schoten daarop
eerst met los kruit en toen dit niet hielp
met scherp. Twee reservisten werden gedood
en zes gewond.
Uit oogenschjjnljjk volstrekt vertrouwbare
bron verneemt de Petersburgsche correspon
dent van bet Berliner Tageblatt, dat keizer
Wilhelm en tsaar Nikolaas elkaar reeds
zeer spoedig op Skirnewitse, het jachtslot
vau den tsaar, zullen ontmoeten. De tsaar,
zoo heet het verder, heeft last gegeven, dat
de ontvangst van den Duitsehen keizer
op het door vroegere samenkomsten tus
schen Russische en Pruische vorsten be
roemde jachtslot buitengewoon harteljjk
ingericht moet worden, ofschoon er slechts
het antwoord afwachtte.
>Natuurljjk!« antwoordde mjjn vader.
»Zooals altjjd na pokken! Misschien bljjven
er ook geen litieekens achter. No zjjn zjj
natuurlijk nog te zien, maar zjj zullen stellig
verdwjjnen, stellig!*
Ik keerde mg naar den muur, want ik
gevoelde mg minder behaagljjk dan anders.
Een week later mocht ik het bed ver
laten, en twee weken daarna zag ik Hanna
voor de eerste maal terug. Ach, het is
moeiljjk te beschrjjvea, wat er van dat lief
tallige, ideale gezichtje gewordsn was Toen
het ongelukkige wezen uit haar kamer kwam
en ik mjjn beminde Hanna voor de eerste
maal aankeek, gevoelde ik, die gezworen
had geen zwakheid of verrassing aan den
dag te leggen, dat ik zwak en bewusteloos
dreigde te worden, en als een levenlooze
stond ik vóór haar. Ach, hos vreeseljjk was
zjj geschonden!
Toen ik weder uit mjjn verdooving ont
waakte, zat Hanna luid te weenen, zeker
evenzeer over zich zelve, als over mjj, want
ook ik was nog slechts een schaduw van
mjj zei ven.
>En van dit alles ben ik de schuld!*
herhaalde zjj snikkend. >Ik ben de schuld
er van!*
Hanna, lieve zuster, ween niet. Ik zal
u altjjd beminnen!* riep ik uit en greep
haar hand, om die evenals vroeger aan mjjn
lippen te brengen.
Plotseling begon ik te beven en week
terug: die weleer zoo blanke en teedere
handen zagen er nu afschaweljjk uitZg
waren ruw, bjjna walgingwekkend en met
zwarte vlekken bedekt J
>Ik zal u altjjd beminnen,* herhaalde
ik, mjj zei ren beheerschend.
Ik sprak onwaarheid. Alhoewel ik mede-
ljjden, innig medeljjden en broederljjke ge
negenheid in nsgn hart gevoelde, was toch
die vroegere, groote, hartstc
als een vluchtende vogel v
een jacht en een troepenschouwing zullen
plaats hebben. Te Petersburg wordt er,
naar het schjjnt, in reare«ringskrinoren groote
politieke beteekenis aan de samenkomst ge
hecht. De redactie van het Tageblatt orakelt
zelfs, alsof er bjj die samenkomst gesproken
zal worden over bemiddeling tot den vrede.
Ondanks de groote beslistheid, waarmede
het bericht 'an het T^areblatt optreedt,
wordt er in politieke kringen hier vooreerst
sterk aan de juistheid getwjjfsld.
De Petersburgsche correspondent van de
»Matin« seint, dat de studenten aldaar een
luidruchtige, maar spoedig onderdrukte be
tooging gehouden hebben. Zjj zongen, op
de wjjs van de Marseillaise, een lied waarin
het staken van den oorlog geëischt werd.
De schepen van de Russische vrijwillige
vloot, die den Bosporus en de Dardanellen
passeeren, worden als naar gewoonte door
de Turksche havenpolitie bewaakt tqiens
de doorvaart. Overigens werd niemand, be
halve de ambtenaar van den gezondheids
dienst en de Russische agent, toegelaten in
den omtrek van de Russische schepen. Deze
hadden zooveel lading ingenomen als maar
mogeljjk was, en Reuter's correspondent te
Konstantinopel maakt de opmerking dat
groote, zwart geschilderde kisten, die aan
dek stonden, even goed kanonnen konden
bevatten als iets anders.
Uit Tokio, dd. 10 dezerNaar het heet,
heeft Stoesssl om een wapenstilstand ge
vraag!. Waartoe, wordt niet gemeld. Be
vestiging van het bericht ontbreekt. Men
hoopt hier, dat Stoessel zich zal overgeven
nog voor de eigenljjke stad genomen is.
Naar het zeggen van Chineezen komt
het fort Itsossjan de Japanners duur te
staan. Den 5en en 6sn hebben zjj 's oca-
tends heftig er op stormgeloopen, maar zjj
werden teruggeslagen. Gedurende den twee
den stormaanval vloog een granaat van
Pateitsjwang over de andere bergen heen,
viel op Itsoesjan en vernielde den bestuurs
post van een landmgn, waardoor deze sprong.
Yan de 'Russen die in de loopgraven van
den ondermjjndcn grond waren, werden er
tusschen de zes- en zevenhonderd gedood
of gewon'.. De Japanners hadden de plek
sneld, zonder zelfs een spoor achter te laten.
Ik ging den tuin in, naar datzelfde hop-
priëeltje waar Selim en Hanna elkander
voor de eerste maal hun liefde bekend
hadden en daar weende ik bittere tranen,
als over den dood van een geliefd wezen.
De Hanna van weleer was nu ook wer
keljjk dood voor mjj, of beter gezegd, mjjn
liefde voor haar was gestorven en had in
mjjn hart slechts de groots leemte, diepe
smart en droevige herinneringen achterge
laten, en deze dreven mjj nu heete tranen
in de oogen.
Lang, zeer lang zat ik daarDe hoo
rnen, die reeds door den herfst gekleurd
werdea, glansden in den rossigen gloed der
wegzinkende zon. Te huis zocht men mjj
en eindeljjk vond mjjn vader mjj in het
priëeltje. Hjj keek mg aan en eerbiedigde
mjjn smart.
»Arme jongen,* zeide hg. »God heeft u
zwaar beproefd, maar vertrouw op Hem!
Hjj weet, wat ons noodig is.«
Ik ging met mjjn hoofd aan zjjn borst
leunen en zoo bewaarden wjj eenigen tjjd
het stilzwjjgen.
Eindeljjk zeide mjjn vader: »Je hebt
haar dus vurig bemind! Zeg mjj nu eens,
wat zoudt ge mjj antwoorden, als ik zeide
»Zjj is de uwe, reik huar de hand voor
het leven! Wat zoudt ge dan antwoorden?*
Vader, de liefde kan mjj ontzinken,
maar niet mjjn plichtsgevoelik ben er toe
bereid.*
Mjjn vader kuste mjj hartelijk.
»God zal je zegenen! Hierin herken ik
mjjn zoon! Maar dit is niet uw plicht, wel
dien van Salim.*
»Zal hg hier komen?*
>Hg kan met zjjn vader ieder oogmblik
hier zjjn; Selim's vader weet alles.*
Selim kwam gedurende de schemering.
Toen hjj Hauna aanschouwde, werd hjj
irst vuurrood, en daarna wit als de lauur;
>n enkel oogenblik was de vreeselflke strgd,
tik»
Een Poolsch verhaal.
(Soc. Weelcblad).