Hel Land van Heusden en Allena, de Langstraat en de Bommeierwaard.
n het strijdperk.
De beweging in Rusland.
Uitgever: Lu J. VEERMAN, Heusden.
'ET UNB VAN 'ALTW^
M 2396
WOENSDAG 8 FEBR.
1905.
TOOK
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per 8 maanden f 1.06.
franco per poat zonder prjjsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën ran 16 regels 50 «t. Elke regel
meer TVs ot- Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond
ingewacht.
Ieder nog niet tot volkomen ont
wikkeling gekomen mensch heeft steun
en leidiDg noodig. Zoo een mensch, zoo
een volk. Is het evenwel tot rijpheid
gekomen, dan wenscht het ontslagen te
worden van de voogdijschap en ver
langt de behartiging zijner aangelegen
heden zelf ter hand te nemen. Erken
nende een opperbestuur, onder welken
naam dan ook, verlangt het mondig te
worden verklaard en een stem te krijgen
in het bestuur des lands.
De rechten van bestuurder en die
van het volk en de afgrenzing van
beider gebied worden dan neergelegd in
een wet, waarop alle wetten zullen
steunen, en die daarom de Grondwet
wordt genoemd.
Behalve bij Rusland, heeft bij alle
volken van Europa tijdens de negen
tiende eeuw dit normale verloop plaats
gehad en is zulk een grondwet tot stand
gekomen.
Rusland staat in dit opzicht verre
ten achter bij alle Europeesche volken.
Dit wekt evenwel geen verwondering
als men eenigszins op de hoogte is met
den toestand van het Russische volk.
Het grootste deel daarvan bestaat toch
uit weinige ontwikkelden, of beter ge
zegd uit een geheel onontwikkelden
boerenstand.
Wegens de slechte middelen van
verkeer en de groote afstanden in dit
reuzenrijk, is het voor deze menschen
moeilijk hun kinderen het hoognoodige
onderwijs te doen genieten. Zoodat een
nieuw geslacht evenmin in staat is met
de moderne ontwikkeling tred te houden.
Eerst in 1864, dus juist 40 jaar ge
leden, werd de lijfeigenschap in Rus
land afgeschaft, zoodat men veilig mag
beweren, dat de boerenstand in dit rijk
nog in zijn kindsheid verkeert.
En juist voldoende ontwikkeling is
een allereerste eisch om tot zellbestuur
te komen, want het verlangen daarnaar
vindt zijn grond in die ontwikkeling.
Hoe zal men toch in staat zijn zich
een politieke meening te vormen, indien
men hoegenaamd geen begrip heeft van
de voornaamste belangen die den Staat
raken
Vandaar dan ook, dat het grootste
deel van het Russische volk geacht mag
worden zeer weinig behoefte te gevoelen
aan medezeggensschap in het Staats-
FEUILLETON.
M. VON ESCHEN:
23)
Angst, bezorgdheid, verterend verlangen
spraken nit die blauwe oogen, zooals zjj
nu op Felix gevestigd waren; zelfs dacht
Doraline er niet aan, dat zjj door dien blik
hem zen kunnen krenken, zjj gevoelde shsehts,
dat alle kleur uit haar wangen week. Eens
klaps richtte Philip Braun, die zjjn oogen
niet van haar afgewend had, zich in zjjn
volle lengte ophg meende wel te kannen
raden van welke zjjde het gevaar voor zjjn
wenschen dreigde. En had hjj zich reeds
lang over het gewauwel van zjjn zuster met
den schilder geërgerd, nu was zjjn besluit
genomen. »Mjjnheer Romberg, gjj moet de
portretten van mgn familie voor het kasteel
Meisenbach schilderen,* zeide bjj, ea daarbjj
zag bjj om zich been met znlk een air van
gewicht, dat bjj de theorie van het erfeljjk-
heidsrecht niet beter sanschouweljjk bad
knnnen voorstellen.
Ruw klonk de stem, die zich aldus voor
de eerste maal in het gezelschap deed hoeren,
en de toon herinnerde aaa de Barbaren, die
de knnst slechts door hun slaven lieten be
oefenen.
Het bloed steeg den kan stenaar naar de
wangen, maar Bella reikte kern glimlachend
over de tafel haar hand toe. Vrouw Venn»
deed haar toovermacet werken.
bestuur. Maar niet zoo een kleiner deel,
vooral in het Westen des rijks te vin
den, dat in ieder opzicht zich kan meten
met het beschaafde deel der overige
Europeesche landen.
In Polen, Finland en de groote ste
den van eigenlijk Rusland leeft een
bevolking, die sinds jaren tot politieke
mondigheid is gekomen.
Dddr vooral vindt men de inrichtingen
voor lager, middelbaar en hooger onder
wijs, en dat in ruime mate. Yoor geheel
Rusland is het aantal daarvan, in ronde
cijfers, als volgt:
78000 lagere scholen, 100 hoogere
burgerscholen, met 25,000 leerlingen,
236 gymnasia, met 5000 leeraren en
60,000 leerlingen, 56 handelscholen,
76 landbouwscholen, 46 zeevaartscho
len, 10 universiteiten, waarvan die te
Moskou bijna 4500 studenten telt, die
te Petersburg ruim 3700, die te Kiew
bijna 2500, enz., om niet te vermelden
de honderden middelbare scholen voor
Oostersche talen, voor ooft-, tuin- en
bijenteelt, teekenscholen, enz. enz.
Deze alle leveren jaarlijks duizenden
ontwikkelden af, die, op één lijn staande
met de geletterden in andere Europee
sche rijken, met begeerige oogen aan
schouwen de vrijzinnige inrichtingen in
die landen, waarvan Rusland nog steeds
verstoken blijft.
Yandaar dat men telkens en telkens
leest van het aandeel dat studenten
nemen aan betoogingen ten gunste van
Grondwet-verkrijgingeen deelname,
waardoor die betoogingen veelal een
kenmerk dragen van jeugdigen overmoed
en kl te groote voortvarendheid, die de
beweging ten zeerste schaden.
Die betoogingen hebben daardoor een
revolutionair karakter verkregen, dat
weer door geen Staatsbestuur mag ge
duld worden.
Gelijk gezegd is, het is de minder
heid, zij het ook een krachtige minder
heid, die der ontwikkelden, welke een
Grondwet wenscht en er door gebaat
zou zijn. De partij der gematigden
wenscht evenwel langzamer te werk te
gaan. Zij willen beginnen met aan één
regeeringscollege, dat der „Zemstvo's",
hetwelk men eenigszins zou kunnen
vergelijken met Provinciale Staten, meer
zelfstandigheid te verleenen. Tevens zou
naar verdere vrijmaking en ontwikkeling
van den boerenstand krachtig worden
gestreefd, om aldus politieke mondigheid
aan te kweeken. Doch dit is slechts een
>Ook zou ik fresco's voor de groote zaal
willen hebben, al de oude rommel moet er
uit. Ge moet mjj de schetsen maar eens
sturen. Het spreekt vanzelf, dat de voor
waarden vooraf gemaakt znllen worden.*
Felix wilde verontwaardigd afwjjzen, maar
de zachte vingers hielden zjjn rechterhand
vast hjj boog zwjjgend het hoofd.
Philip Braun wilde den jonkman in da
oogen van het meisje, dat hij wenschte te
bezitten, vernederen, bjj wist niet, dat hjj
daardoor slechts een onhandigheid te meer
begaan had, en achtte zjjn doel bereikt.
»Gjj komt ons kasteel toch eens zien
vroeg bjj, met brutale trotschheid-van zelf
voldoening. Dit gevoel gaf hem moed om
beden voor de eerste maal Doraline recht
streeks aan te spreken.
>Dank u,« gaf zjj jjskond ten antwoord,
»Ik zou daar te zeer missen wat gjj ouden
rommel noemt.* Zjj had alleen maar willen
weigeren, doch de herinnering van de treurige
lotwisseling der familie had haar woorden
scherper gemaakt. Hjj had er nog iets
anders uit begrepen.
Voor mg zjjn zjj onafscheidelijk met het
kasteel van naga vrienden verbonden,* klonk
haar antwoord.
Doraline was het eenige wezen, waarvoor
Philip liefde gevoelde; waarom stiet zjj
hem terug om een reden, zoo hjj meende,
waarvan de onbilljjkheid zjjn wrevel wek
te? Waarom prikkelde zjj hem om met
haar te twisten uit wraak voor zich en
zjjn familie? >Toch zjjn ze er oit, hernam
eerste stap. Geleidelijk voortgaande, zou
den de geesten zich ontwikkelen en in
staat gebracht worden om den onnoe-;
melijk zwaren last van het bestuur van
zulk een reusachtig rijk, mede te dragen.
Thans regeert alleen de Tsaar. Welis
waar wordt hij bijgestaan door vijf
verschillende bestuurscolleges, maar de
leden daarvan worden door hem be
noemd en zijn aan hem verantwoor
delijk, evenals de elf ministers, die zijn
onmiddellijke helpers zijn.
Wanneer een grondwet tot stand
kwam, en dus tevens een volksverte
genwoordiging, dan zouden deze hoogst-
geplaatste ambtenaren aan dit nieuwe
lichaam verantwoordelijk kunnen ge
steld worden. Daardoor worden hun
daden onderhevig aan vrije critiek, een
prikkel tot werkzaamheid, zoowel als
een middel om paal en perk te stellen
aan misbruiken.
Een volksvertegenwoordiging onder
de huidige omstandigheden plotseling
in het leven geroepen, zou eohter onge
twijfeld de grootste rampen veroorzaken.
Reeds nu wordt de kreet: „Weg met
den Tsaar!" luider en luider gehoord.
En er is nog een reden waarom aan
de begonnen wijziging reeds paal en
perk wordt gesteld, op aandrang van
de hooggeplaatste Russische staatslieden,
mannen die een algeraeenen roep van
de hoogste politieke bekwaamheid ge
nieten.
De Tsaar toch, (niet de persoon als
zoodanig, maar de waardigheid, of liever
het geheel van waardigheid en macht),
mag ontbeerlijk heeten voor een land
als Rusland dat uit ruim 140 verschil
lende volkstammen bestaatRussen,
Polen, Serviërs, Bulgaren, Grieken,
Rumenen, Zweden, Tartaren, om slechts
de voornaamste te noemen.
Zoolang deze allen nog niet door
eenheid van belangen zijn samengegroeid
tot een machtig geheel, is de Tsaar de
groote hand die allen omsluit.
Een Russische Volksvertegenwoordi
ging, onder de huidige toestanden van
uiterst gebrekkige ontwikkeling, zou
waarschijnlijk allerminst opgewassen zijn
tegen de velerlei eischen, die overal op
eens zouden gesteld worden, en zeer
uiteenloopend zouden blijken. Men zou
zeer zeker tooneelen kunnen verwachten
als thans te aanschouwen vallen in het
Hongaarsche Parlement en die een
schandvlek werpen op het parlemen
taire stelsel.
fejj, nog heftiger dan te voren, >en ik
dank mijn gelukkig gesternte, dat ik er
kan intrekken zonder die oude ooms en
en tantos. Yoor 't overige kan ik van den
ouden boel koopen wat mjj bevalt. Znlt
gjj dan nooit de macht recht doen weder
varen, die voor ons spreekt die nu een
maal de macht der wereld is?«
Doraline beefde inwendig neen, er was
iets, dat boven die macht ging! Dit ge
loof bracht weder troostrjjke rust in het
hart, dat voor die macht bevreesd was ge
worden. Luid, hoewel op doffen toon, klonk
haar stem boven bet gegons om haar heen
»Gjj kant niet alles koopen.*
»Wat kun je niet koopen, Philip, rnjjn
hartlap?* riep mevrouw Braun er tusschen-
door.
Dat zon haar toch spjjten, als haar eenige
zoon met al zjjn geld niet krjjgen kon
wat hg wenschte.
Deze nitbarsting van moederljjke teeder-
heid verwekte netuurljjk algemeen vrooljjk-
heid; men lachte onbedwongen, want we
derstand scheen onmogeljjk, en nog des
te onbedwongener, omdat men zich herin
nerde, dat men nog wat op rekening had
laten staan.
>Dat zal me weer een prnlleboel zjjnl*
ging de moeder voort, zonder zich dnaraan
te storen. >Ge kant niet gelooven, hoe het
geld hier weggesmeten wordt aan allerlei
prullen, dingen, waarin men niet bjjten
en die men niet breken kan, en waar nie
mand naar kjjkt Dit werd tot den baron
gezegi.
Deze wist werkeljjk niet wat hg op die
mededeeling zeggen moest; misschien om
aan dien pjjnljjken toestand een einde te
De beweging is evenwel losgebroken
en de vraag zal nu zijn, of men tot
een bevredigende oplossing zal komen,
zonder verder bloedvergieten.
Bi i i tenland
Het oproer in Rusland.
In de fabriek van Lessner te Petersburg
is opnieuw een staking uitgebroken. Yan
4000 arbeiders hebben 1000 het werk neer
gelegd, daar zjj ontevreden zjjn over de
toesprank die de Tsaar tot de deputatie van
arbeiders heeft gebonden. Zjj verwachtten
een anderen inhoud en scheurden de rond
gedeelde exemplaren die de rede des Keizers
weergaven, aan stokken. Vooral waren de
werklieden woedend over de zinsnede be
helzende dat de Tsaar hen vergeeft*, ter-
wjjl zjj zich als de verongeljjkten en aan
gevallenen beschoawen.
Het groote middenpunt der oproerige be
weging in Rusland is en bljjft nu Polen.
De werkstaking toont nog sleehts weinig
sporen vau verzwakking. Zelfs in de kleinste
werkplaatsen in het njjverheidsgebied is de
arbeid neergelegd op aandring der stakers
ook moesten de meeste winkels worden
gesloteD. Het comité, welks samenstelling
onbekend is tot dusver, heeft alleen den
verkoop van levensmiddelen toegestaan. De
meeste arbeiders hebben revolvers, die van
uit Berljjn Polen binnengesmokkeld schjjnen
te zjjn.
De correspondent van een der Dnitsche
bladsn seint uit Sosnowice, dat de stakers,
behalve anti-Russisch, ook zeer anti Duitsch
gezind zjjn. Zjj dwingen Dnitsche mjjnop-
zichters, die ze uren lang vasthouden, om
mee te wandelen in hun optochten. Met
andere Duitschers doen ze raak evenzoo.
Verzetten deze zich niet, dan geschiedt ze
verder geen kwaad. Maar aan Pruisischen
kant heeft men het voorzichtig gevonden
met het oog op deze stemming de bewaking
der spoorwegbrug voor Sosnowice op Duitsch
grondgebied te versterken, tewjjl te Beutken
het 3de bataljon van het 22ste regiment
infanterie klaar wordt gehouden om te hulp
te komen, doch op nitdrukkeljjk bevel nit
Berlijn slechts in het allerniterste geval.
Op den spoorweg WarschauWeonen
staat het goederenverkeer volkomen stil;
evenzoo op de zijljjn naar Ivangorod.
De Daily Chronicle* verneemt nit St.
maken, hief hg het volle glas op voor den
toost, die Jnlins Braun, door dit kleine
intermezzo in 't minst niet van zjjn stak
gebracht, in het volle gevoel zjjner waar
digheid instelde op de vriendschap der beide
famielies, de overburen von Soanenfeld en
Braun.
De glazen klonken, en niemand anders
dan Philip en Helmut Werner had opge
merkt, dat Doraline haar glas onaangeroerd
had laten staan.
>Weet ge, dat de Meisenbachs mjj de
portretten aangeboden hebben?* Met die
woorden kwam de jonge Brann nadat men van
tafel was opgestaan weder in het salon bjj haar.
Doraline wist, dat eerst verkwisting, daarna
armosde, de familie in verval had gebracht.
Maar dat veranderde haar dunk niet, en
deed den Majoraatsheer in wording ook
niet in haar schatting rjjzen. »'t Is moge-
ljjk,« zeide zjj bedaard maar toen bruiste
zjj op, want zjj wist ook, dat zjj dien man
nit haar nabjjheid wilde verbannen en hoe
onbesohaamd hjj was, en zjj liet er op vol
gen: Welnu, koop ze dan; dan zult gjj,
ten minste, in 't bezit komen van iets, dat,
al noemt gjj a den eigenaar er van, toch
nooit uw eigendom kan worden.*
Hjj begreep den diepen zin van dat on
derscheid, dat zjj zoo fjjn in die woorden
had ingekleed, even wsinig als hjj begreep
wat Doraline vsn hemzelven moest scheiden.
Maar, terwjjl zjj daar, zoo fier, zoo edel,
voor hem stond, vond hjj haar weder zoo
onweerstaanbaar bekoorlgk, dat hjj zjjn
armen wel om haar heen had willen slaan,
om haar als een zegeteeken, tot eiken prjjs,
vast te houden! En toch was zjj zoo on
bereikbaar, zoo ongenaakbaar ver!
Petersburg dd. 5 dezer: Ik verneem op
goed gezag, dat 6000 reservisten te Peter
hof aan 't muiten zjjn geslagen en nu ge
vangen worden gehouden in de kazerne.
Uit Liban wordt gemeld dat het aantal
arbeiders dat het werk hervat heeft, toege
nomen is. Maar de algemeene toestand is
niet veranderd. Vjjftig schepen wachten op
lading, 1200 goederenwagens op lossing.
De Daily Graphic* verneemt nit Se-
wastopol dd. 5 dezer: Zestien zeelieden, be
klaagd van oprniïng, zjjn door den krjjgs-
raad veroordeeld tot drie jaar dienst bjj de
klasse van discipline. Zeven hebben vjjf jaar
dwangarbeid gekregenvier belhamels 4,
12, 13 en 15 jaar dwangarbeid. ^pven be
schuldigden zjjn vrjjgesproken. De advocaat-
fiscaal had de doodstraf geëischt voor de
belhamels. Voor de behandeling der zaken
tegen de overige honderden zeelieden in de
gevangenis zal een nieuwe krjjgsraad wor
den gehouden.
Hedenochtend brak er een nieuwe mui-
terjj los, maar zjj werd snel onderdrukt.
De marine-kazernes worden scherp bewaakt.
De correspondent van het Berlinner Ta-
geblatt seint het volgende: Toen de Tsaar
zich Maandagochtend in het paleis Tsars-
koje Selo naar zjjne werkkamer begaf ba-
merkte hjj, terwjjl hjj de daarheen leidenda
vertrekken doorliep, in een ervan op den
grond een gesloten brief die aan hem ge
richt was. De Tsaar opende hem en las
d&t twaalf man besloten hadden, den Tsaar
wegens het gebeurde op 22 Jannari te ver
moorden. De eerste hunner was reeds te
Petersburg aangekomen, om zjja plftQ
volvoeren.
Dezs brief wekte ontzagljjke opschudding
in het gansche paleis en er werd dadeljjk
een streng onderzoek ingesteld naar de wjjze
waarop het stuk in het paleis koa binnen
gesmokkeld zjjn. De brief is geschreven op
mooi in het buitenland vervaardigd luxe
papier en geschreven met een zeer fraaie
hand. Toch bljjkt nit de Fransche zinswen
dingen dat bjj van Ra9sischen oorsprong
i®. Het is een volslagen raadsel, wie den
brief het paleis heeft binnengesmokkeld.
In elk geval zjjn uitgebreide voorzorgmaat
regelen tegen een tnogeljjken aanslag ge
nomen. De kozakkenpatronilles is het park
worden verdubbeld, bet station wordt door
geheime politieagenten bewaakt.
Kwam er een vermoeden bjj hem op
van hetgeen hjj niet begrepen had ge
voelde bjj, dat zjj hem weder had afge
wezen, dat zjj een wapen bezat, waartegen
hjj niets vermocht? Plotseling schoten de
tranen hem in de oogen.
>Ik heb n niet willen beleedigen, mjjn-
heer Brann,* zeide Doraline, en stak hem
de hand toe.
En het geloof van Philip Brann leefde
weer in al zjjn kracht op. De druk van
twee heete lippen op haar koele, blanke
hand deed het meisje hnireren. In haar
opwelling om weer goed te maken wat zjj
te ver was gegaan, was zjj vergeten wat
dis man haar eenmaal gezegd had.
>Dat heb ik niet gewild!* sprak zjj, en
trotsch en koel keerde zjj hem den mg toe.
In sierljjke, danne kopjes werd geurige
koffie rondgediend, en op schaaltjes van
cnivre poli fijne sigaren. Daarbjj was Bella
ook in haar kracht; de heeren ontvingen
de sigaren nit haar hand en kwamen bjj
haar vuur vragen.
Terwjjl de danne rook in blanwe kron
kels opsteeg, klonken de tonen van Dora-
lines stem door het salon.
Treffend, aandoenljjk klonk het lied, waar-
bjj het hart alles aanschouwt, wat het op
aarde lief is geweest en wat het voor altjjd
loren heeft.
Men werd stil; Helmut Werner liet zjjn
sigaar uitgaan, de droom sleepte hem mede;
Felix Romberg had zich zacht van Bella
verwjjderd, en zjjn blik zocht in den spiegel,
die boven de piano hing, het gelaat van
Doraline; hun oogen groetten elkaar, een
vriendeljjke glimlach verhelderde haar trek
ken. (Wordt vervolgd.)
Vffiül
Naar het Duitsch
VAN
»Dio oudbakken familieportretten?* vroeg
bjj geraakt. »Qm, ik moet bekennen, dat
die oude heeren en dames voor mjj niets
aantr kkeljjks hebben.*