Hel Land van Heusden en Allena, de Langstraat en de Bommeierwaard. n het strijdperk. De beweging in Rusland. Uitgever: Lu J. VEERMAN, Heusden. 'ET UNB VAN 'ALTW^ M 2396 WOENSDAG 8 FEBR. 1905. TOOK Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG. Abonnementsprijs: per 8 maanden f 1.06. franco per poat zonder prjjsverhooging. Afzonderlijke nummers 5 cent. Advertentiën ran 16 regels 50 «t. Elke regel meer TVs ot- Groote letters naar plaatsruimte. Advertentiën worden tot Dinsdag- en Vrijdagavond ingewacht. Ieder nog niet tot volkomen ont wikkeling gekomen mensch heeft steun en leidiDg noodig. Zoo een mensch, zoo een volk. Is het evenwel tot rijpheid gekomen, dan wenscht het ontslagen te worden van de voogdijschap en ver langt de behartiging zijner aangelegen heden zelf ter hand te nemen. Erken nende een opperbestuur, onder welken naam dan ook, verlangt het mondig te worden verklaard en een stem te krijgen in het bestuur des lands. De rechten van bestuurder en die van het volk en de afgrenzing van beider gebied worden dan neergelegd in een wet, waarop alle wetten zullen steunen, en die daarom de Grondwet wordt genoemd. Behalve bij Rusland, heeft bij alle volken van Europa tijdens de negen tiende eeuw dit normale verloop plaats gehad en is zulk een grondwet tot stand gekomen. Rusland staat in dit opzicht verre ten achter bij alle Europeesche volken. Dit wekt evenwel geen verwondering als men eenigszins op de hoogte is met den toestand van het Russische volk. Het grootste deel daarvan bestaat toch uit weinige ontwikkelden, of beter ge zegd uit een geheel onontwikkelden boerenstand. Wegens de slechte middelen van verkeer en de groote afstanden in dit reuzenrijk, is het voor deze menschen moeilijk hun kinderen het hoognoodige onderwijs te doen genieten. Zoodat een nieuw geslacht evenmin in staat is met de moderne ontwikkeling tred te houden. Eerst in 1864, dus juist 40 jaar ge leden, werd de lijfeigenschap in Rus land afgeschaft, zoodat men veilig mag beweren, dat de boerenstand in dit rijk nog in zijn kindsheid verkeert. En juist voldoende ontwikkeling is een allereerste eisch om tot zellbestuur te komen, want het verlangen daarnaar vindt zijn grond in die ontwikkeling. Hoe zal men toch in staat zijn zich een politieke meening te vormen, indien men hoegenaamd geen begrip heeft van de voornaamste belangen die den Staat raken Vandaar dan ook, dat het grootste deel van het Russische volk geacht mag worden zeer weinig behoefte te gevoelen aan medezeggensschap in het Staats- FEUILLETON. M. VON ESCHEN: 23) Angst, bezorgdheid, verterend verlangen spraken nit die blauwe oogen, zooals zjj nu op Felix gevestigd waren; zelfs dacht Doraline er niet aan, dat zjj door dien blik hem zen kunnen krenken, zjj gevoelde shsehts, dat alle kleur uit haar wangen week. Eens klaps richtte Philip Braun, die zjjn oogen niet van haar afgewend had, zich in zjjn volle lengte ophg meende wel te kannen raden van welke zjjde het gevaar voor zjjn wenschen dreigde. En had hjj zich reeds lang over het gewauwel van zjjn zuster met den schilder geërgerd, nu was zjjn besluit genomen. »Mjjnheer Romberg, gjj moet de portretten van mgn familie voor het kasteel Meisenbach schilderen,* zeide bjj, ea daarbjj zag bjj om zich been met znlk een air van gewicht, dat bjj de theorie van het erfeljjk- heidsrecht niet beter sanschouweljjk bad knnnen voorstellen. Ruw klonk de stem, die zich aldus voor de eerste maal in het gezelschap deed hoeren, en de toon herinnerde aaa de Barbaren, die de knnst slechts door hun slaven lieten be oefenen. Het bloed steeg den kan stenaar naar de wangen, maar Bella reikte kern glimlachend over de tafel haar hand toe. Vrouw Venn» deed haar toovermacet werken. bestuur. Maar niet zoo een kleiner deel, vooral in het Westen des rijks te vin den, dat in ieder opzicht zich kan meten met het beschaafde deel der overige Europeesche landen. In Polen, Finland en de groote ste den van eigenlijk Rusland leeft een bevolking, die sinds jaren tot politieke mondigheid is gekomen. Dddr vooral vindt men de inrichtingen voor lager, middelbaar en hooger onder wijs, en dat in ruime mate. Yoor geheel Rusland is het aantal daarvan, in ronde cijfers, als volgt: 78000 lagere scholen, 100 hoogere burgerscholen, met 25,000 leerlingen, 236 gymnasia, met 5000 leeraren en 60,000 leerlingen, 56 handelscholen, 76 landbouwscholen, 46 zeevaartscho len, 10 universiteiten, waarvan die te Moskou bijna 4500 studenten telt, die te Petersburg ruim 3700, die te Kiew bijna 2500, enz., om niet te vermelden de honderden middelbare scholen voor Oostersche talen, voor ooft-, tuin- en bijenteelt, teekenscholen, enz. enz. Deze alle leveren jaarlijks duizenden ontwikkelden af, die, op één lijn staande met de geletterden in andere Europee sche rijken, met begeerige oogen aan schouwen de vrijzinnige inrichtingen in die landen, waarvan Rusland nog steeds verstoken blijft. Yandaar dat men telkens en telkens leest van het aandeel dat studenten nemen aan betoogingen ten gunste van Grondwet-verkrijgingeen deelname, waardoor die betoogingen veelal een kenmerk dragen van jeugdigen overmoed en kl te groote voortvarendheid, die de beweging ten zeerste schaden. Die betoogingen hebben daardoor een revolutionair karakter verkregen, dat weer door geen Staatsbestuur mag ge duld worden. Gelijk gezegd is, het is de minder heid, zij het ook een krachtige minder heid, die der ontwikkelden, welke een Grondwet wenscht en er door gebaat zou zijn. De partij der gematigden wenscht evenwel langzamer te werk te gaan. Zij willen beginnen met aan één regeeringscollege, dat der „Zemstvo's", hetwelk men eenigszins zou kunnen vergelijken met Provinciale Staten, meer zelfstandigheid te verleenen. Tevens zou naar verdere vrijmaking en ontwikkeling van den boerenstand krachtig worden gestreefd, om aldus politieke mondigheid aan te kweeken. Doch dit is slechts een >Ook zou ik fresco's voor de groote zaal willen hebben, al de oude rommel moet er uit. Ge moet mjj de schetsen maar eens sturen. Het spreekt vanzelf, dat de voor waarden vooraf gemaakt znllen worden.* Felix wilde verontwaardigd afwjjzen, maar de zachte vingers hielden zjjn rechterhand vast hjj boog zwjjgend het hoofd. Philip Braun wilde den jonkman in da oogen van het meisje, dat hij wenschte te bezitten, vernederen, bjj wist niet, dat hjj daardoor slechts een onhandigheid te meer begaan had, en achtte zjjn doel bereikt. »Gjj komt ons kasteel toch eens zien vroeg bjj, met brutale trotschheid-van zelf voldoening. Dit gevoel gaf hem moed om beden voor de eerste maal Doraline recht streeks aan te spreken. >Dank u,« gaf zjj jjskond ten antwoord, »Ik zou daar te zeer missen wat gjj ouden rommel noemt.* Zjj had alleen maar willen weigeren, doch de herinnering van de treurige lotwisseling der familie had haar woorden scherper gemaakt. Hjj had er nog iets anders uit begrepen. Voor mg zjjn zjj onafscheidelijk met het kasteel van naga vrienden verbonden,* klonk haar antwoord. Doraline was het eenige wezen, waarvoor Philip liefde gevoelde; waarom stiet zjj hem terug om een reden, zoo hjj meende, waarvan de onbilljjkheid zjjn wrevel wek te? Waarom prikkelde zjj hem om met haar te twisten uit wraak voor zich en zjjn familie? >Toch zjjn ze er oit, hernam eerste stap. Geleidelijk voortgaande, zou den de geesten zich ontwikkelen en in staat gebracht worden om den onnoe-; melijk zwaren last van het bestuur van zulk een reusachtig rijk, mede te dragen. Thans regeert alleen de Tsaar. Welis waar wordt hij bijgestaan door vijf verschillende bestuurscolleges, maar de leden daarvan worden door hem be noemd en zijn aan hem verantwoor delijk, evenals de elf ministers, die zijn onmiddellijke helpers zijn. Wanneer een grondwet tot stand kwam, en dus tevens een volksverte genwoordiging, dan zouden deze hoogst- geplaatste ambtenaren aan dit nieuwe lichaam verantwoordelijk kunnen ge steld worden. Daardoor worden hun daden onderhevig aan vrije critiek, een prikkel tot werkzaamheid, zoowel als een middel om paal en perk te stellen aan misbruiken. Een volksvertegenwoordiging onder de huidige omstandigheden plotseling in het leven geroepen, zou eohter onge twijfeld de grootste rampen veroorzaken. Reeds nu wordt de kreet: „Weg met den Tsaar!" luider en luider gehoord. En er is nog een reden waarom aan de begonnen wijziging reeds paal en perk wordt gesteld, op aandrang van de hooggeplaatste Russische staatslieden, mannen die een algeraeenen roep van de hoogste politieke bekwaamheid ge nieten. De Tsaar toch, (niet de persoon als zoodanig, maar de waardigheid, of liever het geheel van waardigheid en macht), mag ontbeerlijk heeten voor een land als Rusland dat uit ruim 140 verschil lende volkstammen bestaatRussen, Polen, Serviërs, Bulgaren, Grieken, Rumenen, Zweden, Tartaren, om slechts de voornaamste te noemen. Zoolang deze allen nog niet door eenheid van belangen zijn samengegroeid tot een machtig geheel, is de Tsaar de groote hand die allen omsluit. Een Russische Volksvertegenwoordi ging, onder de huidige toestanden van uiterst gebrekkige ontwikkeling, zou waarschijnlijk allerminst opgewassen zijn tegen de velerlei eischen, die overal op eens zouden gesteld worden, en zeer uiteenloopend zouden blijken. Men zou zeer zeker tooneelen kunnen verwachten als thans te aanschouwen vallen in het Hongaarsche Parlement en die een schandvlek werpen op het parlemen taire stelsel. fejj, nog heftiger dan te voren, >en ik dank mijn gelukkig gesternte, dat ik er kan intrekken zonder die oude ooms en en tantos. Yoor 't overige kan ik van den ouden boel koopen wat mjj bevalt. Znlt gjj dan nooit de macht recht doen weder varen, die voor ons spreekt die nu een maal de macht der wereld is?« Doraline beefde inwendig neen, er was iets, dat boven die macht ging! Dit ge loof bracht weder troostrjjke rust in het hart, dat voor die macht bevreesd was ge worden. Luid, hoewel op doffen toon, klonk haar stem boven bet gegons om haar heen »Gjj kant niet alles koopen.* »Wat kun je niet koopen, Philip, rnjjn hartlap?* riep mevrouw Braun er tusschen- door. Dat zon haar toch spjjten, als haar eenige zoon met al zjjn geld niet krjjgen kon wat hg wenschte. Deze nitbarsting van moederljjke teeder- heid verwekte netuurljjk algemeen vrooljjk- heid; men lachte onbedwongen, want we derstand scheen onmogeljjk, en nog des te onbedwongener, omdat men zich herin nerde, dat men nog wat op rekening had laten staan. >Dat zal me weer een prnlleboel zjjnl* ging de moeder voort, zonder zich dnaraan te storen. >Ge kant niet gelooven, hoe het geld hier weggesmeten wordt aan allerlei prullen, dingen, waarin men niet bjjten en die men niet breken kan, en waar nie mand naar kjjkt Dit werd tot den baron gezegi. Deze wist werkeljjk niet wat hg op die mededeeling zeggen moest; misschien om aan dien pjjnljjken toestand een einde te De beweging is evenwel losgebroken en de vraag zal nu zijn, of men tot een bevredigende oplossing zal komen, zonder verder bloedvergieten. Bi i i tenland Het oproer in Rusland. In de fabriek van Lessner te Petersburg is opnieuw een staking uitgebroken. Yan 4000 arbeiders hebben 1000 het werk neer gelegd, daar zjj ontevreden zjjn over de toesprank die de Tsaar tot de deputatie van arbeiders heeft gebonden. Zjj verwachtten een anderen inhoud en scheurden de rond gedeelde exemplaren die de rede des Keizers weergaven, aan stokken. Vooral waren de werklieden woedend over de zinsnede be helzende dat de Tsaar hen vergeeft*, ter- wjjl zjj zich als de verongeljjkten en aan gevallenen beschoawen. Het groote middenpunt der oproerige be weging in Rusland is en bljjft nu Polen. De werkstaking toont nog sleehts weinig sporen vau verzwakking. Zelfs in de kleinste werkplaatsen in het njjverheidsgebied is de arbeid neergelegd op aandring der stakers ook moesten de meeste winkels worden gesloteD. Het comité, welks samenstelling onbekend is tot dusver, heeft alleen den verkoop van levensmiddelen toegestaan. De meeste arbeiders hebben revolvers, die van uit Berljjn Polen binnengesmokkeld schjjnen te zjjn. De correspondent van een der Dnitsche bladsn seint uit Sosnowice, dat de stakers, behalve anti-Russisch, ook zeer anti Duitsch gezind zjjn. Zjj dwingen Dnitsche mjjnop- zichters, die ze uren lang vasthouden, om mee te wandelen in hun optochten. Met andere Duitschers doen ze raak evenzoo. Verzetten deze zich niet, dan geschiedt ze verder geen kwaad. Maar aan Pruisischen kant heeft men het voorzichtig gevonden met het oog op deze stemming de bewaking der spoorwegbrug voor Sosnowice op Duitsch grondgebied te versterken, tewjjl te Beutken het 3de bataljon van het 22ste regiment infanterie klaar wordt gehouden om te hulp te komen, doch op nitdrukkeljjk bevel nit Berlijn slechts in het allerniterste geval. Op den spoorweg WarschauWeonen staat het goederenverkeer volkomen stil; evenzoo op de zijljjn naar Ivangorod. De Daily Chronicle* verneemt nit St. maken, hief hg het volle glas op voor den toost, die Jnlins Braun, door dit kleine intermezzo in 't minst niet van zjjn stak gebracht, in het volle gevoel zjjner waar digheid instelde op de vriendschap der beide famielies, de overburen von Soanenfeld en Braun. De glazen klonken, en niemand anders dan Philip en Helmut Werner had opge merkt, dat Doraline haar glas onaangeroerd had laten staan. >Weet ge, dat de Meisenbachs mjj de portretten aangeboden hebben?* Met die woorden kwam de jonge Brann nadat men van tafel was opgestaan weder in het salon bjj haar. Doraline wist, dat eerst verkwisting, daarna armosde, de familie in verval had gebracht. Maar dat veranderde haar dunk niet, en deed den Majoraatsheer in wording ook niet in haar schatting rjjzen. »'t Is moge- ljjk,« zeide zjj bedaard maar toen bruiste zjj op, want zjj wist ook, dat zjj dien man nit haar nabjjheid wilde verbannen en hoe onbesohaamd hjj was, en zjj liet er op vol gen: Welnu, koop ze dan; dan zult gjj, ten minste, in 't bezit komen van iets, dat, al noemt gjj a den eigenaar er van, toch nooit uw eigendom kan worden.* Hjj begreep den diepen zin van dat on derscheid, dat zjj zoo fjjn in die woorden had ingekleed, even wsinig als hjj begreep wat Doraline vsn hemzelven moest scheiden. Maar, terwjjl zjj daar, zoo fier, zoo edel, voor hem stond, vond hjj haar weder zoo onweerstaanbaar bekoorlgk, dat hjj zjjn armen wel om haar heen had willen slaan, om haar als een zegeteeken, tot eiken prjjs, vast te houden! En toch was zjj zoo on bereikbaar, zoo ongenaakbaar ver! Petersburg dd. 5 dezer: Ik verneem op goed gezag, dat 6000 reservisten te Peter hof aan 't muiten zjjn geslagen en nu ge vangen worden gehouden in de kazerne. Uit Liban wordt gemeld dat het aantal arbeiders dat het werk hervat heeft, toege nomen is. Maar de algemeene toestand is niet veranderd. Vjjftig schepen wachten op lading, 1200 goederenwagens op lossing. De Daily Graphic* verneemt nit Se- wastopol dd. 5 dezer: Zestien zeelieden, be klaagd van oprniïng, zjjn door den krjjgs- raad veroordeeld tot drie jaar dienst bjj de klasse van discipline. Zeven hebben vjjf jaar dwangarbeid gekregenvier belhamels 4, 12, 13 en 15 jaar dwangarbeid. ^pven be schuldigden zjjn vrjjgesproken. De advocaat- fiscaal had de doodstraf geëischt voor de belhamels. Voor de behandeling der zaken tegen de overige honderden zeelieden in de gevangenis zal een nieuwe krjjgsraad wor den gehouden. Hedenochtend brak er een nieuwe mui- terjj los, maar zjj werd snel onderdrukt. De marine-kazernes worden scherp bewaakt. De correspondent van het Berlinner Ta- geblatt seint het volgende: Toen de Tsaar zich Maandagochtend in het paleis Tsars- koje Selo naar zjjne werkkamer begaf ba- merkte hjj, terwjjl hjj de daarheen leidenda vertrekken doorliep, in een ervan op den grond een gesloten brief die aan hem ge richt was. De Tsaar opende hem en las d&t twaalf man besloten hadden, den Tsaar wegens het gebeurde op 22 Jannari te ver moorden. De eerste hunner was reeds te Petersburg aangekomen, om zjja plftQ volvoeren. Dezs brief wekte ontzagljjke opschudding in het gansche paleis en er werd dadeljjk een streng onderzoek ingesteld naar de wjjze waarop het stuk in het paleis koa binnen gesmokkeld zjjn. De brief is geschreven op mooi in het buitenland vervaardigd luxe papier en geschreven met een zeer fraaie hand. Toch bljjkt nit de Fransche zinswen dingen dat bjj van Ra9sischen oorsprong i®. Het is een volslagen raadsel, wie den brief het paleis heeft binnengesmokkeld. In elk geval zjjn uitgebreide voorzorgmaat regelen tegen een tnogeljjken aanslag ge nomen. De kozakkenpatronilles is het park worden verdubbeld, bet station wordt door geheime politieagenten bewaakt. Kwam er een vermoeden bjj hem op van hetgeen hjj niet begrepen had ge voelde bjj, dat zjj hem weder had afge wezen, dat zjj een wapen bezat, waartegen hjj niets vermocht? Plotseling schoten de tranen hem in de oogen. >Ik heb n niet willen beleedigen, mjjn- heer Brann,* zeide Doraline, en stak hem de hand toe. En het geloof van Philip Brann leefde weer in al zjjn kracht op. De druk van twee heete lippen op haar koele, blanke hand deed het meisje hnireren. In haar opwelling om weer goed te maken wat zjj te ver was gegaan, was zjj vergeten wat dis man haar eenmaal gezegd had. >Dat heb ik niet gewild!* sprak zjj, en trotsch en koel keerde zjj hem den mg toe. In sierljjke, danne kopjes werd geurige koffie rondgediend, en op schaaltjes van cnivre poli fijne sigaren. Daarbjj was Bella ook in haar kracht; de heeren ontvingen de sigaren nit haar hand en kwamen bjj haar vuur vragen. Terwjjl de danne rook in blanwe kron kels opsteeg, klonken de tonen van Dora- lines stem door het salon. Treffend, aandoenljjk klonk het lied, waar- bjj het hart alles aanschouwt, wat het op aarde lief is geweest en wat het voor altjjd loren heeft. Men werd stil; Helmut Werner liet zjjn sigaar uitgaan, de droom sleepte hem mede; Felix Romberg had zich zacht van Bella verwjjderd, en zjjn blik zocht in den spiegel, die boven de piano hing, het gelaat van Doraline; hun oogen groetten elkaar, een vriendeljjke glimlach verhelderde haar trek ken. (Wordt vervolgd.) Vffiül Naar het Duitsch VAN »Dio oudbakken familieportretten?* vroeg bjj geraakt. »Qm, ik moet bekennen, dat die oude heeren en dames voor mjj niets aantr kkeljjks hebben.*

Kranten Streekarchief Langstraat Heusden Altena

Nieuwsblad het land van Heusden en Altena de Langstraat en de Bommelerwaard | 1905 | | pagina 1