Het Land van Hensden en Altena, de Langstraat en de Borameierwaard.
in het strijdperk.
Werkeloosheid.
Uitgever: L. J. VEERMAN, Heusden.
M 2398
WOENSDAG 15 FEBït.
1905.
i
TOOI
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementaprgs: per 3 maanden f 1.00.
franco per post zonder prjjsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertenties ran 16 regels 60 et. Elke regel
meer l1/, et. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiin worden tot Dinsdag- en Vrjjdagavond
ingewacht.
Telken jare als de winter aanbreekt,
leest men berichten uit de verschil
lende oorden over het aantal werklie
den, die geen werk hebben en het ook
nergens kunnen vinden. Dat geldt in
zonderheid de losse werklieden, de man
nen, die geen eigenlijk beroep hebben
geleerd. Maar dat geldt ook vooral de
werklieden in de bouwvakken. Als de
winter aanbreekt, dan moet om de
vorst het metselwerk worden gestaakt.
Wij meenen zelfs dat het bij rijkswer
ken verboden is van December tot
half Maart zulk werk uit te voeren.
En het gevolg is dat de metselaars en
hun aanhang, opperlieden, steendragers
enz., tot werkeloosheid wordeD veroor
deeld. Maar weldra kunnen nu ook de
timmerlieden niet voort en zij worden
ontslagen. Zoo ziet men 't elk jaar
gebeuren tegen den winter dat de bazen
hun volk ontslaan op enkelen na, die
zij voor winterwerk kunnen gebruiken,
en tal van werklieden komen zonder
werk dat is zonder brood.
Nu is het wel waar, dat bij de loo-
nen dier werklieden er eenigszins re
kening mede wordt gehouden, dat zij
slechts 9 maanden werk hebben en
dat zij daarom in de lange zomerdagen
in staat moeten worden gesteld voor
den kwaden tijd te sparen. Maar dat
is toch niet voldoende, en vooral niet
als eens een zeer lange winter de be
rekening geheel en al in de war heeft
gestuurd en er zooveel schuld is ge
maakt, dat het te veel van den zomer
moet dienen om het te kort van een
vorigen winter te dekken, in plaats
van te dienen voor de toekomst.
Het is trouwens niet alleen de winter
die werkeloosheid veroorzaakt, somtijds
is er een crisis in één of ander bedrijf,
die de arbeiders op straat zet. Wij
spreken niet van vrijwillige werkeloos
heid, zooals bij stakingen, of van zoo
danige die uit een conflict tusschen
werkman en werkgever ontstaat (z.gn.
uitsluitingen), maar alleen van die,
welke uit natuurlijke oorzaken voort
komt. Als b.v. een groote fabriek gemis
aan voldoend werk krijgt en daardoor
een deel van het personeel moet af
danken, dan zoekt dit overal werk om
bijna overal te worden afgewezen. Want
waar één groote fabriek moet inkrim
pen, daar kan men er wel zeker van
zijn dat de andere geen overvloed van
werk hebben en de kleinere nog minder.
FEUILLETON.
Naar het Duitsch
TAB
M. YON ESCHEN.
25)
Zjjn hand liet de leuning van haar stoel
los, en hjj stak ze haar toe.
»Nooit, nooit! Mjjn ridders streden
ook voor God en voor recht.
»De aristocratie van den geest is de
eenige, waarvoor ik mfj buig,c viel hg
haar snel in de rede. Weder gevoelde hg
in haar bjjzjjn die zonderling zalige stem
ming, die hem ver boven zjjne omgeving
en de wjjze, zooals hjj zich gewennen wilde
het leven te beschouwen, verhief. Hg be
merkte niet eens, dat hg eigenljjk in strjjd
met zjjn zoo ijverig opgebouwde theorieën
geraakte, zoo natuurljjk ging hg voort
»In de periode van den geest komt dezen
alleen de beslissende macht toe; de dienst
van mjjn ridders zal het hoogste, wat de
menschen het hunne noemen, gewjjd moe
ten zjjn.*
Gaarne legde Doraline nn haar vingers
in zgn hand. Diep boog hg zich er over.
>Zoo zgn wjj bet dan toch te zamen eens
gewerden,zeide hg.
Op dat oogenblik hield Nini met haar
spel op. Er werd geapplaudiseerd, en Hel
mut Werner applaudiseerde des te harder
mee, omdat hg er volstrekt niet naar ge
luisterd had.
Van iemand, die midden in een der
centra van nij verheid woont en geacht
wordt iemand van invloed te zijn, ver
namen wij dat er bijna geen dag voor
bijgaat, waarop zijne bemiddeling niet
wordt ingeroepen door A of B om aan
een fabriek geplaatst te* worden. En
als er maar ergens een crisis is, dan
wordt de streek overstroomd met werk
zoekenden. Dat daarbij zeer dikwijls
allerlei personen maar op goed geluk
af op de streek, welke werk heet te
hebben, afzakken, is zeker. Zonder de
minste zekerheid op kans tot plaatsing,
ja dikwerf zonder de minste zekerheid
dat er werkelijk werk is, ziet men
allerlei personen komen opdagen, die
reiskosten uitgaven zonder nut, en vaak
door de zorg van openbare of particu
liere liefdadigheid moeten geholpen
worden om weer naar hun woonplaats
te kunnen terugkeeren.
Maar dit feit staat vast, er is lang
niet altijd werk te vinden voor ieder
die het zoekt. Het moge in vroegere
tijden waar zgn geweest, dat er velen
zijn die om werk bidden, en danken
als zij het niet krijgen, zulken zgn er
nog welmaar ook velen die werkeloos
zijn en het land rondzwerven om het
te zoeken,'Izijn in deze zonder schuld.
Het gaat niet aan iederen leeglooper
voor een luiaard uit te maken en hem
toe te voegen: ga werken, want niet
voor ieder is er werk, allerminst in 't
kwade jaargetijde.
Dit euvel doet zich ten platten lande
lang zoo *arg niet gevoelen als in de
steden, mede door het steeds toevloeien
van werkkrachten naar de groote centra.
Maar ook buiten, als de grond hard
bevroren is of diep onder de sneeuw
ligt, vindt men gedwongen werkeloos
heid, ook van hen die gaarne willen
werken.
En al jaren lang heeft men gepeinsd
over middelen om aan dit zich telkens
herhalend euvel tegemoet te komen. En
ofschoon er schatten zgn uitgegeven
aan werkeloozen om de werkeloosheid
te keeren, daartoe is het middel nog
niet gevonden. Yoor een deel ligt dit
in den aard der zaak, omdat de winter
tal van soorten van arbeid onmogelijk
maakt en dus de arbeiders in de vakken
verhindert te arbeiden, tenzij zij een
ander vak er bij verstaan, dat in den
winter kan worden uitgeoefend. Zoo
kennen we streken, waar de metselaars
's winters allen klompenmakers zijn, die
dan een broodje kunnen verdienen aan
dit werk en, wat voor hun moreel ge-
De laatste bladeren vielen fan de hoo
rnen; zjj, die den zomer en het grootste
gedeelte van den herfst buiten hadden door
gebracht, kwamen weder in stadhet sei
zoen van diners en bals was weder da*r.
Yan lieverlede was men begonnen de
Brauns te saccepteeren*. De jonge damss
gingen naar de laatste mode gekleed, Bella
opzichtig en kleurig, Nini vooral deftig,
soms leeljjk, maar altgd nieuwmodisch en
chic!
Met leede oogen zagen de moeders van
huwbare dochters, en de huwbare dochters
zeiven ook, deze gevaarlijke mededingsters
in het strjjdperk verschjjnenzjj hadden ze
er wel willen uitwerpen. Maar de Brauns
gaven zoo dikwjjlg partgen, men vermaakte
zich zoo kostelgk in de prachtigste villa
op het terras de knapste heeren komen
ook gaarne ergens, waar fijn gesoupeerd
wordt en de jonge Braun was zoo'n
fatsoenlijk jongmensch
De glans van het Majoraat Meisenbach
straalde nit zgn geheele voorkomen, al mocht
de prine hem ook een condor noamen. Hg
behoefde met zgn rank renpaard niet om
den prjjs te rennenhg was zelf een prjjs l
Natuurlgk ontmoette hg Doraline ook in
de gezelschapskringen en hg deed alle moeite
om vriendelijk jegens haar te zgn. Dank
zgn beschroomdheid, die slechts bjj horten
en stooten door zgn opge wekten hartstocht
overwonnen werd, gedroeg hg zich meestal
stil en teruggetrokken jegens Freule von
Sonnenfels, wat haar de koele beleefdheid,
halte van groote beteekenis is, daardoor
tevens niet leegloopen. Zoo kennen we
een tuindersstreek, waar in den winter
manden worden gemaakt, die 's zomers
noodig zgn voor de verzending der
vruchten. Maar dit zijn toch uitzonde
ringen. In verreweg de meeste gevallen
is er voor zulken geen werk, tenzij toe
vallig het ruimen van sneeuw, het vegen
van ijsbanen en dergelijke een korte
verademing geeft.
Men heeft gemeend verbetering te
vinden in verkorting van arbeidsduur.
Door minder uren te werken, komen
er zooveel te meer handen aan het werk
om het karwei gedaan te krijgen. Zoo
werd in Amsterdam in de bouwvakken
een poging gedaan tot inkrimping der
werkuren, ten einde meer werklieden
aan den gang te krijgen. Bij tal van
patroons hebben die pogingen gehoor
gevonden. Maar 't geval doet zich ook
voor, dat de reeds bezig zijnde werk
lieden zich er tegen verzetten, vooreerst
omdat zij dan minder loon ontvangen
en dus minder zullen gewapend zijn
tegen komende werkeloosheid en ook
omdat zij vreezen door te grooten toe
voer het werk te spoedig voltooid te
zien. „Werk hebben is goed" is hunne
leus, „maar werk houden is beter". En
wie nu een boterham met kaas heeft,
is maar al te vaak niet genegen om die
kaas present te doen ten einde zijn buur
man, die niets heeft, een boterham te
verschaffen.
Zoo ziet men ook telkens aandringen
bij stucadoorspatroons om niet bij de
lamp te laten werken, opdat overdag
meerderen werk kunnen bekomen en de
arbeid langer dure. Maar daarbij wordt
vaak vergeten, dat de patroon wel ver
plicht is 's avonds te werken om op tijd
af te leveren, terwijl de aard van het
werk een vermeerdering van werkkrach
ten vaak niet toestaat. Toch is die ver
mindering van werkuren ook maar een
lapmiddel, dat slechts zeer kort werkt.
Zelfs als zou men een wettig ingevoerden
verplichten werkdag van 8 uren kunnen
krijgen, dan zou de werkeloosheid er
niet mee overwonnen worden. Er zou
meer werkvolk noodig zijn, dat is zeker.
Maar juist die behoefte aan meer werk
krachten zou zoo grooten toevoer van
het platte land meebrengen, dat er toch
weer te veel waren. Daarbij zouden de
werklieden bij minder uren een hooger
uurloon behoeven om in denzelfden toe
stand te big ven en 't bouwen (om nu
maar bij dat vak te blijven) zou zooveel
duurder worden, dat er minder gebouwd
die zjj tegenover hem en zgn familie tot
richtenoer had aangenomen, gemakkelijker
maakte.
Nog gaen enkele vriendelijke blik van
Doraline was hem echter ten deel gevallen.
Niettemin bleef hjj met al de taai8 volhar
ding, die hjj van zgn vader had overgeërfd,
bg zjjn besluit, dat zjj de zgne moest wor
den. Zjjn vader had immers ook eerst na
veel moeite en menige teleurstelling zgn
doel bereikt.
Hjj wist, dat de baron die tien dnizend
mark had terugbetaald, maar slechts een
kleiner gedeelte er van in effecten had ge
stoken, zoodat het ook maar een kleine
winst kon afwerpen, en dat hjj tot aflossing
van die schnld een wissel bg Mejjer getea-
kend had. Hjj wist ook, dat de overste op
den prjjs bjj de voorjaarswedrennen rekende.
En verder wist bjj ook, dat de baron toch
nu en dan gaarne een avond in de villa
Brann vriendschappelijk doorbracht, al hield
hjj zich in gezelschap ook, alsof hjj maar
beleefdheidshalve de vriendschap der familie
dulde, bjj wjjza van een veto tegen zgn
betoonde bescherming, die hem dikwgls
ergerljjk onder den neus werd gewreven;
wel is waar terwjjl men zeer grappige aan
merkingen maakte.
Waarom anders zou de baron komen,
dacht Philip hjj had neigingen, die hem
veel geld kostten, hjj zou de betrekking
met de familie Brauu wel weten te waar-
deerenhet geldt, natuurlgk, mg En
met vurigen hartstocht en tot zekerheid
aanwakkerende hoop volgden zgn blikken
Doraline overal waar sjj ging, al bleef hjj
werd en dat de kosten van een gebouw
zooveel hooger werden, dat terstond de
huren aanzienlijk zouden worden ver
hoogd. We zouden weer werkeloosheid
krijgen en onder nog ongunstiger om
standigheden. Wordt vervolgd).
USuitenlandL
Yoor da internationale commissie van
onderzoek naar het gabeurde bg Doggars-
bank hebben de vertegenwoordigers van
beide partjjek conclusie genomen.
De Eagelscbeu verklaren dat er gaen
torpedoboot onder de treilersvloot is goweesó
en er geen redene^ waren, welke het openen
van het vuar wettigden. Men had de ge
wonden hulp moeten brengen. De visschers
hebben ger» enkele fout begaan.
De Rassen houden staande dat het vuren
gewettigd was en een nakoming was van
een militairen plicht. Rozjsstwenaki en zgne
ondergeschikten hebben zich niets te ver
wijten. Maar aangezien de Russische regie
ring hat gebeurde betreurt, is zjj bereid de
slachtoffers schadeloos te stellen voor een
som, welke een rechtbank, gekozen door
het scheidsgerechthof, in den Haag, zal
vaststellen.
De toestand in Rusland.
De revolationaire partjj in Rusland be
reidt, naar men zegt, een algemeens om
wenteling voor tegen den 19en Februari,
verjaardag der opheffing van het lijfeigen
schap. Niettemin zou de Tsaar toestemmen
in het bjjeenroepen van een volksparlement
tegen 1 Maart.
De Daily Mail verneemt uit St. Peters
burg, dat Boeligin, de nieuwe minister van
binnanlandsche zaken, Yrjjdag aldaar is
aangekomen en zgn ambt heeft aanvaard.
Buitengewoon opzien baart een huiszoe
king die de Petersburgsche politie onder
nomen heeft in de woning van Witte, d«n
president van het Russische ministercomité.
Een aantal politieagenten van het de
partement van hinnenlandsche zaken namen
bezit van Witte's huis en doorzochten gron
dig alle particuliere papieren. Witte was
uit toen de huiszoeking plaats had. Een
menigte documenten die in zjjn huis in be
slag werden genomen, zgn meegenomen
vo,or onderzoek. Toen Phlewe werd vermoord
was er een door den Tsaar geteekend be
vel klaar, waarbjj machtiging werd gegeven
ook op een afstand, als een geoefend jager
in een hinderlaag, om het wild niet te ver
schrikken.
Felix Romberg kwam zelden in de hooge
kringen; hjj was nog geen kunstenaar van
naam, en te trosch om als de neef van
zjjn oom vriendeljjk geduld te worden zelfs,
als er gezelschap ia de villa Sonnenfels ge-
noodigd was, verzocht hjj«Laat mjj er
maar bniten.*
Hjj werkte jjverig, koortsachtig jjverig
er giste iets in hem, waaraan hjj scheppend
een vorm moest geven. Voor zgn werk
had hjj een stemming noodig, die drong
hem naar vrooljjk gezelschap, hjj bracht
den avond door met vrooljjke makkers of
een bezoek in de villa Braun.
Doraline wist niets van die bezoeken.
Met echt vrouweljjk instinct, dat zich zel
den op dit pont vergist, vermoedde Bella
de belangstelling van Freule von Sonnen
fels in den jongen schilder; met de haar
eigen coquetterie kon zjj zich de zegepraal
over haar vermeende medeminnares niet
ontzeggen en zorgde, dat die bezoeken haar
ter ooren kwamen. Hierin hielp Philip zgn
zusterhjj meende dat, bjj wjjze van tegen
stelling, zgn volharding het meisje ten
minste toch tot dankbaarheid moest stemmen.
Niettemin gevoelde Felix, na menigen
vrooljjken avond, zich onweerstaanbaar tot
Doraline aangetrokkenen dikwgls ook
gevoelde hjj zich te midden van zgn werk,
als in koortsachtige opgewondenheid
was, gedrongen kalmte voor zjjn gemoed
te zoeken door een blik op de edele, reine
trekken van haar gelaat.
tot een onderzoek van Witte's papieren,
zooals thans Vrjjdag heeft plants gehad.
Volgens een ander bericht uit Peters
burg moet dit bericht geheel op eeu ver
zinsel berusten.
De correspondent van de Daily Chronicle*
seint dat Deonowits, de zoon van graaf
Tolstjo, een audiëntie van twee uren bg
den Tsaar heeft gehad, waarbjj hjj dezen
een plan van zgn vader tot bjjeenroeping
van een volksparlement voorlegde. Deono
wits deelde naderhand mede dat de Tsaar
verklaard had dat hjj zelf een soortgeljjk
plan had uitgewerkt, hetwelk spoedig zou
verschjjnen. Hat is echter onwaarsehjjnljjk
dat de Tsaar de eerste vergadering in per
soon zal openen.
Te Batoem heerscht gebrek wegens het
voortduren van de werkstaking en den
volstrekten stilstand van het verkeer. Er
is o. a. geen olie meer voor de verlichting.
Een machinist die niet aan de staking
wild8 meedoen, is binnen het station, op
zgn locomotief, doodgeschoten.
De politie moet geschoten hebben op
schooljongens, die een portret van den
Tsaar verbrandden.
De Petersburgsche correspondent van da
sDaily Chronicle* seint weder, dat het bjj-
eenkomen van een volksparlement binnen
twee weken vaststaat. Ongeveer duizend af
gevaardigden zullen bjjeenkomen, om in de
eerste plaats de nootlzakeljjkheid van vrede
met Japan en daarna van binnenlandsche
hervormingen te behandelen.
De »Standard« verneemt uit Petersburg
De liberalen hopen, >iat de afgevaardigden
voor de meerderheid door het volk gekozen
worden. Wanneer de regeering haar eigen
creaturen er heen zendt, zal het parlement
stellig een mislukking wezen. De drang naar
een grondwet driegt meer en meer in alle
standen door. Zelfs de juristen doen mee.
Te Petersburg hebben driehonderd priesters
op een vergadering over binnenlandsche her
vormingen gesproken. Er werd een heftige
rede tegen Pobjedonostsef gehouden, gevolgd
door een levendige beraadslaging. Ook de
tooneelspelers nemen aan de beweging deel.
De hoogescholen staken over het geheele
rjjk, krachtens een overeenkomst tusschen
professoren en studenten om de lessen niet
te hervatten voor de tsaar een grondwet
heeft gegeven.
De Moskousche correspondent van de
>Standard« zegt dat daar, na afloop van
Dan trad hjj binnen met een vriendeljjken
glimlach en een harteljjken groetmaar al
spoedig werd hjj stil; hjj kon den rechten
toon niet vinden dit miste zgn uitwerking
op Doraline niet zjj werd ook al stiller
en stiller. Zjj had gehoord, dat hjj Bellas por
tret voor het Majoraat maaktezjj wist,
dat hjj aan zgn groote stuk schilderde dat
mocht zjj weten, o, ja, waarom niat?
maar hem daaraan te herinneren zou den
schjjn kunnen hebben, alsof het tegeljjk
een herinnering was, die zgn hart gold
neen, dat nooit 1
Hg sprak er ook niet van. Het mocht
haar eens krenken, dat zgn kunstenaarsgeest
van een ander beeld vervnld was.
Zoodra er echter tusschen twee, dis elk
ander liefhebben, een punt is, dat zjj zoeken
te vermgden, is ook de liefde tot een punt
gekomen, waarop zjj zeer kwetsbaar wordt.
Te vergeefs zocht hjj zich te verklaren, hoe
het toch kwam, dat hjj zich hier, waar
het hem zoo wel, zoo aangenaam placht
te zjjn, na zoo gedwongen gevoelde.
Had Doralines gezellig kamertje, haar
lief bjjzjjn,' de oude toovermacht dan geheel
verloren? Verstrooid antwoordde hjj op wat
zjj zeidehjj werd onrustighjj moest hier
van daanEn, als zjj dan voor hem stond
en hg haar tot afscheid de hand gaf, kwam
het oude gevoel toch weer boren. »Tot
weerziens, Doraline,* was het dan, >Ik
kom spoedig terug, morgen al! Yandaag
heb ik niet langer tjjd.«
(Wordt vsrvolgd).
NIEUWSBLAD
