Het Land van Hensden en AHena, de Langstraat en de Boinmelerwaard.
En het strijdperk.
M 2399
Werkeloosheid.
Uitgever: L. J. VEERMAH, Heusden.
ZATERDAG 18 FEBR.
1905.
LAWS VA'N'IaU^
TOOK
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per S maanden f 1.09.
franco per post zonder prjjsrerhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën ran 16 regels 50 et. Elke regel
meer 77i ot. Groote letters naar plaatsruimte.
Adyertentiën worden tot Dinsdag- en Vrjjdagavond
ingewacht.
II.
Hoe moeilijk het vraagstuk is, is
onlangs gebleken in Zwitserland. Daar
werd in 1894 door de wetgevende Ka
mers een voorstel aangenomen om den
Bondsraad op te dragen te onderzoeken,
en daarover bericht te geven, of en op
welke wijze de medewerking van den
Bond tot het oprichten van arbeidskan
toren en ter bescherming tegen de ge
volgen van werkeloosheid mogelijk en
gerechtvaardigd zij. Men ziet uit de
gestelde vraag, dat men 't al niet eens
was of het mogelijk zou zijn eenig af
doend middel te vinden.
Eerst nu, na 10 jaar, is het rapport
verschenen. De raad heeft daartoe tal
van oflicieele en particuliere lichamen,
de regeeringen van kantons en steden,
vereenigingen op handels- en nijver-
heidsgebied, tal van professoren en ar
beiders-organisaties daarbij om voor
lichting gevraagd en de meeningen
over dit vraagstuk liepen zoover uiteen,
dat de Raad niet anders heeft kunnen
doen dan een overzicht er van te geven.
Bij de aanvragen aan de regeeringen
der kantons bleek al dadelijk een mach
tige tegenzin tegen de bemoeiingen van
den Bond. Het sterk sprekend provin
cialisme wilde van geen inmenging we
ten op wat men eigen terrein achtte
en dit te meer, omdat de belangen der
verschillende kantons zeer uiteenloopen
en die van een industrieel kanton ge
heel anders zijn dan van een land
bouwend kanton.
De antwoorden van het centraal be
stuur der vakvereenigingen van patroons
geven meer, zij geven althans een scherp
belijnd program. Yolgens hen moet de
regeering allereerst zorgen voor het
aanleggen eener betrouwbare, uniforme
statistiek der werkeloosheid in de ver
schillende bedrijven en dan zorgen voor
openbare arbeidskantoren, waar werk
gevers en werklieden elkander ontmoe
ten, welke onder contröle van de Bonds-
regeering staan. Door wekelijksche op
gaven en een geregeld onderling verkeer
zullen deze kantoren het mogelijk ma
ken zekere gegevens te verkrijgen, die
kunnen dienen tot grondslag voor latere
verzekeringen. Zij bevelen verder aan
het oprichten van vereenigingen tot
steun der werkeloozen, bepaaldelijk in
den vorm van werkhuizen en arbeiders
koloniën, zooals te Bazel bestaan. Maar
zij achten de kwestie der verzekering
nog niet vatbaar voor voldoende op-
FEÜILLETON.
Naar het Duitsch
M. YON ESCHEN.
26)
Dan bad hg haar wel in zjjn armen
willen sluiten maar onder den blik van
die oogen, die met znlk een reinen, op
rechten glans in de zjjne straalden, bestierf
die wensch met het besef, dat hg op dat
oogen blik daartoe het recht niet had.
Weg ging hg dan, dikwgls daarheen,
waar men het leven lichter opnam, maar
meestal naar zjjn werk terug, want de kunste
naar moest Bcheppen wat in hem woelde
en bruiste; en wat hg in die uren deed,
gaf zgn werk den stempel van het genie,
redde de schoonheid van zgn beeld, gaf
het gloed en kleur en vestigde zgn roem.
Van lieverlede kwamen er echter lange
tusschenpoozen tusschen het »tot weder
zien»,»tot morgen.* »De kunstenaar most
vrg zjjn,* had hg eens zoo terloops gezegd,
»hjj moet liefhebben, wil hg scheppen,*
en een andermaal: wisseling is het
behoud van de kunst, evenals van de we
reld.*
Misschien wist hg zelf nauwelgks wat
hg gezegd had Doraliae zeide er niets
op. Maar toen hg weg was, zonk zjj op
de knieën neder, en een gloeiend rood be»
lossing, zoolang niet de organisatie der
vakvereenigingen verder is doorgevoerd.
De Handels- en Nijverheidsvereeni-
ging bestrijdt juist de noodzakelijkheid
eener verzekering. Dit is verklaarbaar
omdat in de handelskringen de werke
loosheid vrg wel onbekend is en de
nijverheid met hare sterke organisatie
reeds voor een deel hierin voorziet. De
vereeniging meent dat het niet aangaat
de georganiseerde fabrieksnijverheid over
één kam te scheren met het handwerk
en zij meent, dat de zaak aan de kan
tons moet opgedragen worden, terwijl
de industrieele kantons dan van die
verplichting zouden ontslagen worden.
Overigens acht zij, indien er iets ge
beuren moet, het wenschelijk het ver
plichte spaarstelsel van prof. Schanz
te Würzburg in te voeren, dat bij enkele
nadeelen groote voordeelen biedt.
Yierkant daartegenover staat het rap
port der arbeidersorganisaties. Dat wil
van het spaarstelsel niets weten, omdat
de arbeiders van hun loon niets kunnen
missen en onmogelijk de gelden kunnen
bijeenbrengen, benoodigd voor den steun
in tijd van werkeloosheid. Zij wenschen
een verzekering tegen werkeloosheid,
gebaseerd op de organisatie der arbei
ders. De verzekering der afzonderlijke
bedrijven behoort zoo te geschieden, dat
mettertijd alle arbeiders daaraan deel
kunnen nemen. De secretaris der orga
nisatie meent echter, dat het nog jaren
duren zal voor deze kwestie in den
Bondsraad finaal aan de orde komt en
vreest, dat de regeling dan toch slechts
ten deele zal geschieden tengevolge van
den grooten tegenstand, die zg onder
vindt. Zij wil derhalve dat de steden,
omdat daar het euvel het meest voor
komt, de verplichte verzekering tegen
werkeloosheid zullen ter hand nemen
en hoopt wellicht op den invloed der
arbeidersvertegenwoordigers in de ge
meentebesturen. Yolgens haar moeten
de arbeidskantoren, evenals de burger
lijke stand, een tak van openbaar be
stuur worden. Het rapport noemt dan
vijf punten, die uitvoerig worden uit
gewerkt: le de bestrijding der werke
loosheid, 2e het verschaffen van arbeid
aan werkeloozen, 3e het ondersteunen
van deze, 4e de verzekering tegen wer
keloosheid en 5e de arbeidskantoren.
Het berekent de Bondssubsidie voor de
verzekering op 300.000 francs, de or
ganisatie der kantoren op 100.000.
Uit deze gegevens en die van eenige
particulieren trekt nu de Bondsraad de
volgende conclusies. De verschillende
gegevens wijzen er op, dat men hier
dekte haar wangen; zg dacht aan zgn kns,
sloeg de handen voor het gelaat, en het
kwam haar voor, alsof zg onteerd was. Toch
had zg haar neef nog altjjd lief al wilde
zg het ook niet meer maar hg moest
het niet bemerken.
En hoe langer hoe ternggetrokkener ont
moette zg hem nudaardoor werden zgn
bezoeken in villa Sonnenfels zeldzamer; da
omgang met zgn nicht werd hem meer en
meer pp'nlgk. Maar nog altjjd waren er
oogenblikken, dat beider blikken door fier
heid en koelheid, gekrenktheid en vervreem
ding heen, een straal van liefde schoten,
Dan had hg wel, met tranen in de oogen,
aan haar voeten willen vallen, zgn hoofd
op haar knie willen leggen en kwam de
uitroep: Doraline!* hem bgna snikkend
op de lippen.
Sn dan, ja dan, had zg haar armen wel
om zgn hals willen slaan, zeggende: »Wees
de mjjne 1 Blgf de mjjne!* Maar Doraline
was veel te trotsch, dan dat zg een man
om zgn liefde zou vragen, te edel om hem
door de toovermaeht van een oogenblik te
boeien. Zacht legden zich slechts de tengere
vingers op zgn lokken en zgn gloeiend
voorhoofd, en ernstig zagen die blauwe
oogen, met den glans van ingehouden tranen,
hem aan, en klonk het van haar lippen,
met al de kalmte van krachtige zelfbeheer-
sching: »Blgf het hoogste getrouw!*
Daartoe alleen mocht zg hem altgd op
nieuw dringen, zonder dat zg zich behoefde
te schamen, en daardoor alleen zou zg hem
ook niet verliezen!
staat voor verschijnselen van het maat
schappelijk leven van hooge en vér
strekkende beteekenis, die het toezicht
van den staat dringend vereischen. Er
zijn twee wegen die men volgen kan,
de directe bestrijding der werkeloosheid
en de organisatie der arbeidskrachten,
die beide nauw aan elkander zijn ver
want en waarvan de eerste moet be
reikt worden langs den laatsten weg.
Buitenemdl
De Belgische minister van arbeid, Fran-
cotte, heeft 14 afgevaardigden van de mijn
werkers ontvangen, onder welke verscheiden
kamerleden waren, Mansart, Maroille, Lom
bard, enz. Het oud-kamerlid Cavrot zette
voor den minister den toestand uiteen, maar
deze gaf ten antwoord, dat de regeering
niet tussehenbeide kon komen in een strjjd,
dien de mgnwerkers hadden aangevangen
uit een gevoel van internationale solidariteit
en meteen om verhooging van loon te ver
werven. Wat de andere grieven betrof zeide
de minister, dat deze grootendeels opgeheven
souden worden, als de wetsontwerpen, die
de regeering bjj de volksvertegenwoordiging
aanhangig had gemaakt, wet zouden zgn
geworden. De minister beloofde, dat hg een
wetsbepaling in het leven zon trachten te
roepen, voorschrijvende, dat loonkwesties
aan het oordeel van de raden van njj verheid
en arbeid zouden worden onderworpen.
Het laatste nieuws uit Florence, is dat
gravin Montignoso zich bereid heeft ver
klaard, om haar kindje aan den koning
van Saksen uit te leveren. Dit was te ver
wachten, aangezien het goed recht des Ko-
nings, ook al zou het verhaal van de mis
dragingen der gravin een verzinsel blgken,
vaststond, en de gravin vroeger een daar
toe strekkende toezegging had gedaan. Het
sebgut echter dat zg als voorwaarde stelt,
dat zg af en toe hare kinderen zal mogen
zien.
Toen Justizr&t Körner echter met een
secretaris van het Duitsche consulaat en
eon kamerdienaar voor de villa aankwam
om, overeenkomstig de met de gravin ge
maakte afspraak, hot prinsesje Anna Monica
Pia af te halen, vonden zg juffrouw Muth,
de dubbelhartige bonne, in een dan ochtend
gewaad bibberend buiten staan. Onder voor
wendsel dat de Duitsche consul haar wilde
spreken, had men haar buiten gelokt en
daarna het hek achter haar gesloten. Dr.
Dan was het, alsof die door de vrouwen
reeds verwende jongeling uit «6n bedwelming
ontwaakte. Beelden nit de kindsheid boeiden
weder zgn geest maar zg vervlogen als
een droom. Alles was anders geworden.
Neuriënd liep hg een paar schreden haen
en weer, en kortaf nam hg afscheid.
Met een verscheurd hart zag Doraline
hem heengaan. Wat zou er het einde van
zgn? vroeg zg bg zichzelve dat vroeg
zg eiken dag, dat vroeg zjj ook op dezen
lentedag.
De lente was gekomen, met haar bloei
en jeugdig groen. De tonen van Nini's
piano klonken in de zachte, heldere lucht;
in den warmen zonnesehjjn stond Bella,
bloeiend en vroolgk al* de herlevende na
tuur, op de veranda, praatjes houdende
met den papegaai op haar hand: een be
vallig tooneeltje, rgk aan kleur en gloed,
zooals Felix gaarne in zgn schilderstukken
bracht.
Zie, daar komt hg den tuin in. Hoe edel
is zgn voorkomen, hoe slank die fijnge-
boawde gestalte, hoe fier houdt hg het wel
gevormd hoofd opgeheven, en welk een
zegevierenden glans straalt er uit zgn
oogen! Hg heeft juist de laatste penseel
streek gedaan. Bgna zon hg, ouder ge
woonte, naar Doraline gesneld zgn. Te
rechter tgd herinnerde hg zich echter wat
anders geworden was het deai zga hart
zeer maar een blik op zgn werk, en
het was voorbg.
Felice?* riep het meisje hem familiaar
van de veranda toe, als een woordspeling
Körner nam de bonne in zgn rjjtuig op en
schelde aan de villa aan. Yoor de huisdeur
lagen de koffers en kleeren van juffrouw
Mntb. Nadat de buiten staauden driemaal
gebeld hadden, werd de schel vastgezet.
De vertegenwoordiger van den koning van
Saksen moest afdruipen en dreigt na met
»andere stappen*.
De toestand in Rusland.
De Petersburgsche correspondent van de
Daily Chronicle* beschrjjft in bizonder
heden drie plannen, die den tsaar voor het
bijeenroepen van een volksvergadering voor
gelegd zjjn. Het eerste is Tolstoj's plan, het
tweede het oorspronkelijke plan van Ignatjef,
dat klaar lag toen Alexander II vermoord
werd. Het »Nowoje Wremja* bljjkt dit plan
te steunen, maar de Daily Chronicle* zegt,
dat het derde het beste is en ook het meeste
kans heeft. Een bekend schrgver heeft het
uitgewerkt. Volgens dat plan zou het Rus
sische Rgk in tien provinciëa verdeeld wor
den: Finland, de Oostzee-provinciën, Polen,
de Kritn, Klein-Rasland, de Kaukazas, Mid
den-Rusland, Noord-Rusland, Siberië en
Midden-Azië. Elke provincie zou onder
verdeeld worden in vjjf districten. Elk dis
trict zon een districtsraad kiezen, bestaande
uit vertegenwoordigers van geestelijkheid,
adel, kooplieden, grondeigenaars en boeren.
Dia raden zouden wetsontwerpen betreffende
het district kunnen aannemen, waarna die
wetsontwerpen ter afdoening aan de volks
vergadering te Petersburg gezonden zouden
worden. Deze volksvergadering zou bestaan
nit vjjf afgevaardigden van eiken districts
raad.
Berichten nit Petersburg verzekeren, dat
de regeering de bewjjzen in handen heeft
vaH een complot, dat ten doel heeft het in
de lucht doen springen van alle bruggen
van den Trans-Siberischen spoorweg, ten
einde 't vervoer te beletten van aanvullings-
troepem en levensmiddelen voor Koeropat-
kine. Dientengevolge zjjn overal langs de
ljjn wachtposten opgesteld en de bewakings
troepen op de hoofdpunten versterkt. Men
moet zich er over verwonderen, dat in
Rusland de conservatieve partjj zoo hard
nekkig bljjft weigeren, maatregelen te ne
men, waardoor een einde kan gemaakt
worden aan de ontevredenheid, die sedert
maanden meer en meer zich uitbreidt, vooral
tengevolge vaa de malversaties, dia in de
militaire administratie voorkomen, 'fc Is zelfs
zoo sterk, dat men weigert zgn penning
op zjjn naam in de taal van het Land,
waar zjj elkaar hadden leeren kennen terwjjl
zjj hem aen ruikertje rersch geplakte vi
ooltjes toewierp, dat zgn wang raakte eer
het aan zgn voeten viel.
In een oogwenk had hg de bloemen op
genomen en sprong de treden van de ve
randa op. Bella stak hem beide handen toe.
De jonkman bracht die aan zgn lippen,
langzaam, als om van het oogenblik ge
bruik te maken om zgn oogen aan de
schoonheid van dat meisje te vergasten.
Doraline, die voor het venster zat, kon
niet hooren wat hg daarbg zeide, of zien
hoe Bella zich tot hem vooroverboog en
hunne lippen elkander raakten in ean kus,
even vurig als hg vluchtig genomen en
gegeven werd; maar zjj weende droevig.
XL
Het middagmaal in de villa Braun was
afgeloopen, en de jongelui maakten van
den lentenamiddag gebruik om een partg
crocket te spelen, maar Philip bleef bg zgn
vader zitten onder een glas wjjn en een
sigaar. Braun senior was goed geluimd,
zooals gewoonlgk, en het meest op dit uur
van den dag, Braun junior hield dit voor
het gunstigste oogenblik, om zgn vast be-
slait, dat hg de dochter van den baron ten
huwelgk wilde vrageD, mede te deelen.
Doraline had hem den vorigen avond
voor de eerste maal een dans toegestaan;
dat zjj dit alleen gedaan had omdat eon
weigering in het kleine gezelschap niet
mogeljjk was zonder opzien te baren, kwam
niet bg hem op.
bg te dragen voor het Roode Kruis.
Een van de arbeiders, die den len Fe
bruari in Tsarkoje Selo bjj den tsaar ont
vangen werden, vertelt van dit bezoek:
»Een opziehter*, zoo verhaalt hij, »kwam
bjj mjj met het bevel, dat ik bij den direc
teur van de fabriek in de werkplaats moest
komen. Verschrikt, omdat ik niet wist,
waarom ik geroepen werd, ging ik naar
het kantoor van den directeur. Deze beval
mb' m'n beste kleereen aan te trekken en
zei er nog bg, dat ik met den opzichter
naar de stad moest. Ik ging naar hnis en
vertelde m'n gezin, dat ik naar de stad
moest, op bevel van den directeur, zonder
te weten waarom. Mjjn gezin verschrok
evenals ik. Wjj namen afscheid. Toen ik
in het kantoor gekomen was, reed er een
rgtuig voor met den opzichter.
Onderweg spraken wjj geen woord. Toen
wjj in het Winterpaleis aankwamen, bracht
men mjj naar de ontvangzaal, waar men
opschreef van welken stand ik was, m'n
voor- en familienaam en ook, waar ik
werkte. Driemaal werd alles opgeschreven,
voor ik in een andere zaal gebracht werd,
waar arbeiders uit andere fabrieken bgeen
waren. Hier werden wjj in een rjj geplaatst,
jongen bjj jongen, en ouden bjj ouden.
Toen wjj allen in het gelid stonden, kwam
gouverneur Trepoff bg ons en vertelde, dat
wjj naar den tsaar zouden gaan.
Wjj verschrokken daar zeer van. Negen
rijtuigen stonden er voor ons klaar. Gou
verneur Trspoff reed vooruit. Wjj kwamen
in een donkere voorkamer en van daarnit
in een prachtige kamer van dan tsaar in
het station. Er stond een extra-trein naar
Tsarkoje Seloe klaar. In Tsarkoj» Seloe
stonden zes rjjtuigen, die ons naar het pa
leis brachten. In het portaal verwachtten
ons zes lakeien, die ons in een groote ont
vangzaal brachten. Officieren stelden ons in
een rjj en zoo marcheerden wjj naar een
andere zaal, waar wjj een half uur op den
tsaar wachtten. Eerst kwamen de ministers
binnen en toen de tsaar. Hjj groette ons.
Wjj bogen diep voor hem. Hg hield een
blad papier in de hand, waar hjj af en toe
in keek en hjj las een redevoering voor.
Toen hjj met die rede klaar was, draaide
hg zich om -en ging weg.
Er viel ons een steen van het hart en
wg voelden ons vrjjer. Yan het paleis wer
den wjj naar het lycenm gebracht, waar
wjj middageten kregen. Bjj ieder bord stond
een karaf met gewone wodki en een flesch
bier. Na bet eten vroegen wjj, of wjj de
1 m JwmMHnwmTOMumeiig—KanOTUBfCMn nwnm 11 11
Ook was hjj achter een geheim gekomen,
nameljjk, dat de fraaiste waaiers bg Brand
Co., de grootste zaak in galanterie-arti
kelen te R., hun sieraad aan de bekwame
hand van Freule ron Sonnenfels te danken
hadden. >Hm«, had hg gezegd, ea daarop
met zgn gewoon gebrek aan tact zgn dan
seres plompweg gevraagd»Zoudt gjj niet
denken, freule, dat een meisje, dat voor
haar brood werkt, liever glans en weelde
met een aangebeden man zon deelen?
In de opgewondenheid van het oogen
blik had hg niet bemerkt, dat hjj zich ver
sproken haden Doralina had, in haar
eigen gedachten verzonken, nauwelgks op
het zonderlinge van die vraag aGht ge
slagen en slechts met een verstrooid »Wel,
waarom niet?* geantwoord. Dus meende
Philip, dat de vooruitzichten gunstig voor
hem waren. Hg vond het daarom raadzaam
den baron zgn wensch te kennen te geven
want die zou de waarde van zulk een
schoonzoon al was het maar om in
geval van nood een goed bondgenoot te
hebben wel inzien.
Wat dankt u er van, papa?* 7roeghjj nu.
»Hm," de zaak scheen Braun senior wat
onverwacht, misschien wel wat raar voor
te komen. »Hm, mg dunkt*, en met lang
zame teugen dronk hg zjjn Johannisbarger,
klapte met de tong, keek naar het goud
kleurig vocht op den bodem van het kris
tallen glas, en zette zgn neusgaten er boven
in beweging. »Hm, mg dunkt, dat de wgn
niet zoo goed als verleden jaar.*
VAN
(Slot volgt).
(Wordt vervolgd