Het Land van Hensden en Altena, de Langstraat en de Bommelerwaard.
Huisindustrie.
In het strijdperk.
UitgavsrL. J. VEERMAN, Heusden.
M 2420
WOENSDAG 3 MEI
1905.
Oorlog tusschen Japan en Rusland.
UWD VAN ALTEHÜ
Y001
Dit blad verschijnt WOENSDAG en ZATERDAG.
Abonnementsprijs: per S maanden f 1.09.
franco per post zonder prjjsverhooging. Afzonderlijke
nummers 5 cent.
Advertentiën ran 16 regels 50 «t. Elke regel
meer 71/, et. Groote letters naar plaatsruimte.
Advertentiën worden tot Dinsdag- en Yrjjdagavond
ingewacht.
Een bezoek aan de magazijnen van
beide vereenigingen is een interessante
studie.
In 't zuiden van 't land neemt de
textiele nijverheid de voornaamste plaats
in. In de provincie Elfsborg steeg zij
in 't midden der vorige eeuw binnen
enkele jaren tot een verbazende hoogte,
in 1856 werden er op het tolkantoor
11 millioen el met de hand geweven
katoen afgestempeld, en nu wordt er
zelfs per jaar 9 a 12 millioen meter
verwerkt, wat aan de bevolking van
die provincie (die in 1900 378,000
zielen telde) een inkomst van f 600,000
per jaar geeft.
Onder de andere bedrijven neemt het
meubelmaken en mandenmaken een
voorname plaats in. In de provincie
Skaraborg (tusschen het Weener en
Wettermeer) kan men zonder overdrij
ving zeggen, dat in iedere boerderij
een meubelmaker woontde boeren
maken zelf gedurende de wintermaan
den aardige, smaakvolle meubels van
dennenhout, die voor buitenhuizen bij
zonder geschikt zijn. Ook Dalecarlië
heeft zijn meubelindustriehier is boven
dien het manden maken een winstge
vende arbeid. Alleen de gemeente Waam-
hus voerde in 1899 voor een waarde
van 65,000 gulden aan mandenwerk
uit. Die manden worden voornamelijk
"-Jtrjjsaar- DéitfeChlandRualand, Ssgeland*
Denemarken en Noorwegen gezonden.
Ze zijn practisch en solide en bovendien
smaakvol van vorm. Jammer dat dit
handwerk misschien niet lang meer zal
blijven bestaansinds de bosschen in
den omtrek door een groote houtzagerij
zijn aangekocht, is de grondstof voor
de spanen korfjes niet meer zoo mak
kelijk te krijgen.
Yesternorrland bezat 100 jaar gele
den een zeer hoogstaande linnen indus
trie. Het zoogenaamde „premielinnen"
stond in qualiteit gelijk met het Iersche
doch ook deze tak van nijverheid is
daar achteruit gegaan en dreigt ge
heel te verdwijnen.
De oorzaak is te zoeken in den
achteruitgang der vlasteelt; de vlas
bereiding, die nog op hoogst primitieve
manier geschiedt, vereischt mannelijke
hulp, en de mannen verdienden in den
lateren tijd hooger loon bij de boschont
ginning. Een vereenvoudigde methode
van bereiding en betere gereedschappen,
waardoor het werk alleen door vrouwen
gedaan wordt, zoude misschien de red-
FEUILLKTON,
M. YON ESCHEN.
47)
»Mjjnheer daar hebt gjj wat mee
voor!* zeide hg.
Philip had achting voor dit gezond ver
stand; het verzoende hem met de ergernis,
dat hjj betrapt was. En eigenljjk was hjj
ook maar bigde, dat hg voor de zaak kon
uitkomen.
»Je bent slim, Bitter begon hg, na
eenige oogenblikken het stilzwjjgen bewaard
te hebben. >Nn ja, ik bjj bleef steken,
- eik kan zelf niet goed tegen den overste
handelend optreden. Jon komt dat geld
goed te pas, en ik ik mag wel wat voor
je doen om je schadeloos te stellen. En,
Bitter,* flapte hg plomp uit, alsof hg zich
aan niets meer stoorde, »hjj heeft mg, ik
wil zeggen, ons, ook leeljjk behandeld.*
>Qm, bm.« Bitter knikte met het ruige
hoofd; hg meende licht te zien, hoewel hg
cp dat oogenblik geloofde, dat er een g?.-
heel andere reden voor was, waarom de
baron en zjjn vrouw gescheiden waren, dan
de werkelijk bestaande.
»Hoor, Bitter,* en de rjjka man legde
vertronweljjk zjjn hand op den arm van
zjjn arbeider, >onxe, ik zeg, onze vjjand,
ding der linnenindustrie kunnen zijn.
Jamtland, Yasterbotten en Norrbotten,
de dun bevolkte noordelijke districten,
hebben hun pelswerk, hun eigenaardige
houten vaatwerk en den zoogenaamden
„lappeslöjd": origineele voorwerpen voor
dagelijksch gebruik uit hoorn ot hout
gesneden; lepels, heften van messen,
étuis enz.
Men kan uit het bovenstaande na
gaan, wat het een verbazende moeite
heeft gekost zich met zulk een aantal
geheel verschillende arbeidskrachten, die
bovendien over zulk een groote uitge
strektheid verspreid zijn, in verbinding
te stellen, ze te leeren kennen en wat
het nog altijd een inspanning kost om
ze te blijven controleeren. Men moet
bedenken, dat Zweden ongeveer zoo
groot is als Frankrijk, en dat boven
dien door zijn eigenaardigen vorm de
afstand van het Z. naar het N. ver
scheidene dagreizen bedraagt, wat dus
alleen de kosten voor studie- en inspec
tiereizen al zouden zijn, wanneer de
staat niet vrij vervoer op de spoorwegen
toestond. En of ook verder de beide
vereenigingen zonder subsidiën van
staat en particulieren zouden kunnen
bestaan, is te betwijfelenop dat punt
geven zij echter geen volkomen uit
sluitsel.
Het is een eigenaardige toestandde
arbeiders verdienen voldoende loonen,
den levenstandaard op het platteland
in aanmerking genomen, waar om maar
één ding te noemen, hout voor het
nauwelijks waarde heeft. Hun positie
is oneindig beter dan toen zij aan zich
zelf waren overgelaten. De ontwerpers
der modellen en patronen, en de per
sonen, die met den verkoop in de ma
gazijnen belast zijn, worden goed ge
salarieerd. Maar op de artikelen, vooral
op de meer artistieke voorwerpen, is
niet zoo'n ruime winst, dat hierdoor de
kosten gedekt worden. De zaak is dus
eigenlijk zoo, dat staat en particulieren
hun financieele hulp verleenen, waar
door het mogelijk wordt, smaakvolle,
degelijke artikelen onder 't bereik van
velen te brengen. Al wordt de subsidie
officieel niet uit dat oogpunt verleend
feitelijk is de toestand zoo. De staat
doet op die manier een nuttig bescha
vingswerk, door het kunstgevoel bij
het volk te ontwikkelen.
We hebben hier nog niet den ideaal
toestand, dat zelfs in de eenvoudigste
gezinnen ieder artikel van dagelijksoh
gebruik van goeden smaak getuigt
maar men wordt dikwijls getroffen door
zal in het nauw komen, want hg kan niet
betalen. Maar dat zal jon schade niet zgn
hg zag hen met groote oogea en veelbe-
teekenend aan. »Zwjjg, en ik zal js de som
uitbetalen.*
Philip had na dnideljjk gesproken, en
daardoor was het in de verwarde gedach
ten onder dat borstelig haar helder gewor
den. De zacht naar goud, naar wraak,
stookte het vaar aan.
»Geef op!« riep de kerel juichend. >Ik wil
vervloekt wezen, als ik hem niet in 't nanw
breng! Hg zal om zjjn trotscha ew, zijn
tretschen stand, zuchten als ik om mjjn
ongelukKon ik hem ook maar laten brom
men, zooals hg mg eens onrechtvaardig
heeft laten doen!*
Dit gezegde vond dadeljjk bg Philip in
gang. Hoe dieper de baron zonk, des te
verhevener was zijn standpunt tegenover
hemhoe grooter de nood, des te weJkomer
moest zgn hulp wordenhjj had immers
alles, de eer en het geluk der familie, in
zgn hand, en men zou niet aarzelen naar
die hand te grjjpen, ook de trotsche Do-
raline niet!
En de Majoraatsheer richtte zich op, als
een wild dier, dat zgn sprong neemt; hg
legde ook zgn andere hand op Bitters arm,
en bijna als klauwen omklemden zgn vingers
de gescheurde en gelapte mouw.
»Je moet da schroeven maar aandraaien,
Bitter!* liep hg hem toe; >geef geen uit
stel, hoogstens als je een ander wissel in
betaling krjjgt, maar die moet op vaste
waarborgen en een goeden naam zjjn. Weet
de werkelijk artistiek ingeriohte wonin
gen bijv. der meer ontwikkelde arbei
ders; met dood-eenvoudige middelen
wordt soms een aardig, karakteristiek
geheel verkregen.
En dan is hier het bewaren der nati
onale industrie, die alleen uit een aesthe-
tisch oogpunt al verdiende bewaard te
blijven, een middel, om het ontvolken
van het platteland tegen te gaan, om
de landarbeiders in hun eigen omge
ving een bron van inkomsten te ver
zekeren.
In ons land kent men zoo iets niet.
Buiteriland.
Uit Petersburg worden de volgende bij
zonderheden gemeld over het plan betref
fende het graven van een kanaal tusschen
de Zwarte Zee en de Oostzee. De ontwer
per ervan is de Belgische ingenieur Gustaaf
Defoss (De Yos?) Den stoot tot het in be
handeling nemen van het plan heeft ver
moedelijk de Pardanellen-kwestie gegeven,
[tusland wil aan zgn vloot in de Zwarte
Zee ean uitweg naar den Oceaan verschaf
ten. Het profil van het kanaal zal zoo
groot zjjn dat de grootste Oceaan-booten
er met een snelheid van 8 knoopen door
kunnen varen. De geheels afstand van 1600
K.M. zoa met behulp van electrisehe tractie
in vjjf dagen afgelegd kannen worden.
Het tracé van het kanaal is als volgt
ontworpen: Cherson, Kief, Orsja met ge-
Wittbsk naar Riga met gebruikmaking van
de Dana. E*jn eigenlijk kanaal zou alleen
van Orsja naar Witebsk noodig zijn, d.i.
over een afstand van engaveer 150 K.M.
Als voordselen van het kanaalplan worden
genoemd, dat het nitgevoerd kan worden
met behulp van buitenlandsch kapitaal, zon
der borgstelling van de regeering, en dat
dj uitgaaf van 7 millioen roebels, die de
y-taat nu elk jaar moet doen voor de in
standhouding van de vaargenl in de Dana
m de Dnjepr, komt te vervallen. Yerder
is de staat nog gebaat, doordat het con
sortium bereid is, 10 percent van de zui
vere ontvangsten aan de schatkist af te
staan. Die ontvangsten worden op 150 mil.
lioen frs. 's jaars geraamd. De aanleg van
de sectie OrsjaWitebsk zou de droogma
king van ds moerassen in die streek mee
brengen.
De nieuwe verkeersweg zou de omliggen
de provincies verrgken. Oe uitvoer van graan,
nafta en steenkolen zou vergemakkelijkt
js wat een goede naam in zaken zeggen
wil? Misschien drjjft da nood onzen schal
denaar tot een stap, die die waardoor
hjj moet brommen.* Hier slaakte hg een
zucht van varlichting, dat het er uit was.
>Begrjjp je, wat ik bedoel P Daarbjj zag
hg zgn medehelper strak aan.
Deze had met een starenden blik en
open mond geluisterd. De grove gelaatstrek
ken teekenden slechts verlegen verwondering;
hjj had het nog niet begrepen. Reeds
stampvoette Philip ongeduldig. Toen schoot
er eensklaps een straal uit de oogen van
den roodkop, dat zjj als die van een tjjger
fonkelden.
»0, mjjnheer,* riep hg uit, >dat zou
een meesterstuk wezen!*
Beiden zwegen eenige oogenblikkeu, en
geen ander geluid was in de stilte om hem
heen te hooren dan het laid kloppen van
hun eigen hart.
»Hoor, Bitter,* herinnerde Philip hem
nog eens. >Je houdt je maar aau de hoofd
zaak, en je doet geen verderen stap. De
rest behoud ik mg voor. Van den baron
kom je regelrecht bjj mjjdat is de voor
waarde voor dit papier,* hjj hield den
wissel nog vast sen dan betaal ik je
het geld er voor uit. Anders geen penning
Zjj stonden tegenover elkander, met ge
spannen gelaatstrekken, en zagen elkander
met strakke, fonkelende blikken in de oogen.
sGjj meant het toch eerljjk, mjjnheer
von Braun?* zeide Bitter. Hjj was wan
trouwend jegens de rjjke en voorname lieden
gewordenhjj had geen last voor een ander
worden en deze prsdneten zouden op de
wereldmarkt beter kunnen mededingen. Het
kanaal zon ook dienstbaar gemaakt kun
nen worden aan het internationale transi
to verkeer van de Levant naar noordelijk
Europa. Ten slotte stelt taen ook de strate
gische beteekenis van het kanaal in het
licht. Het benoodigde kapitaal zou 1 mil
liard frs. zgn en, naar men verneemt, kan
men rekenen op den stens van het meeren-
deel van de Belgische en Fransche mga-
ondernemingen en jjzsrsmelterjjen in Zaid-
Rasland.
Een telegram uit Melilla meldt dat tus
schen de aanhangers van den Rogi en van
den Saltan van Marokko hevig gevochten
is, waar bjj vele dooden en gewonden ge*
vallen zjjn. Tal van dorpen staan in vlam
men. Tweednizend vluchtelingen zgn door
Spaansche troepen bjj hun aankomst te
Mslilla in beseherming genomen en aeht
zwaar gewonden naar het hospitaal over
gebracht.
De Engelschen hebben zeevolk en kanon
nen aan land gezet te Koweit in de Per
zische golf. Zjj hebben er versterkingen op
geworpen, waarop de Engelsche vlag wap
pert. De Porto heeft verzet hiertegen aan-
geteekend bjj het Engelsche gezantschap
te Konatantinopel en aan het ministerie
van buitenlandache zaken te Londen.
Yrg dagochtend heeft te Londen in de
revolverschoten gelost op ïweVfiesronTvaSf?/
en zoon. Beiden werden getroffen, o. m.
in de borst, maar zjj zullen <jr, naar 't
heet, het leven afbrengen. Da vrouw liet
zich gewillig in hechtenis nemen, maar nam
in het rjjtuig op weg naar den politierechter
vergif in. Of dit later gewerkt heeft weten
wjj niet, maar zjj kon nog voor den rechter
gebracht worden. De zaak werd uitgesteld.
Da vrouw is omtrent dertig jaar en er
schjjnt een liefdesbetrekking bestaan te
hebben tusschen haar en den oudsten der
twee heeren, een advokaat.
De Daily Telegraph* verneemt d.d. 1
dezer uit Petersburg: In regeringskringen
is men optimistisch over de kansen van de
Russchische vloet in Oost-Azië, maar pes
simistisch over den afloop van de krijgs
verrichtingen te land. Menschen van den
staf zgn van meening, dat de Japanners
zullen trachten eerlang Wladiwostok in te
de kastanjes nit het vnur te halen.
Domme ezel!* zweefde Philip reeds op
de lippenmaar hjj bedacht nog te rechter
tjjd, dat de man, dien hjj anders uit zgn
oogen gejaagd zon hebben om dit gezegde,
nu ééa ljjn met hem trok. >Ik gesf je mgn
woord,* zeide hjj.
Onwillekeurig haalde de man de schou
ders op.
>Onse belangen gaan samen, wjj haten
hem allebei,* voerde Philip er bjj aan.
Dat was verstandiger gesproken, en Karei
Bitter knikte toestemmend.
>En hier is het handgeld.*
Afgesproken!*
De honderd mark aan goad deden hnn
uitwerking. Door geldzucht was Karei Bitter
een oogenblik al het andere vergeten.
Zjj gaven elkaar de hand er op.
XVIII.
Doraliue had met haar vader en haar
jongere broers en zusje menigeu strjjd over
de nieuwe inrichting der huishouding. Slechts
door haar onvermoeid gedold en haar zelf
verloochenend voorbeeld kon zjj het gezin
winnen voor de verandering, die volstrekt
noodzakeljjk was geworden.
Eerst van lieverlede begon Koenraad zgn
zuster te begrjjpen, en noemde haar niet
langer gierig, hoewel het hem ook hard
viel, de koetbare neigingen, waaraan de
nienwe mama maar al te zeer had toege
geven, te beteugelen; eveazoo was het haar
gelukt zich van de genegenheid der kleine
Alexe te verzekeren. Doraliue mooht over
naman, ten einde RozdjestwenskPsjjn eenige
oorlershaven te ontnemen. Daartoe zonden
100.000 inan onder Hase&rawa van Gensan
noordwaarts oprnkken en de Toemea over
trekken om Wladiwostok te belegeren. De
Rassen zullen wel moeite doen, de Japan-
panners het overtrekken van de Toemea te
beletten, maar vermoedeljjk zal hnn dat
niet lokken. Wladiwostok beschikt slechts
©ver een bezetting van 45,000 man. Aan
den anderen kant heeft Linjewita op het
oogenblik ten hoogste 335.000 man te stellen
tegenover het halve millioen van Ojama,
zoodat de Rassen waarschjjnljjk naar Char-
bin teruggedrongen zullen worden, al slaag
de Linjewits er ook ia om tegen h«t «inde
van Mei zgn strijdkrachten tot 370,000
man op te voeren. Desondanks verzekert
men in Rnssische regeeringskringen, dat
alle vredesmaren volkomen ongegrond zjjn.
De Daily Telepraph* verneemt uit Tokio:
Japan's financieele toestand is zoo gunstig,
dat gestaakte openbare werken weder op-
gevat zjjn, met name de aanleg van deu
centralen spoorweg.
Een gewonde kolonel van de kozakken
heeft te Petersburg staaltjes verteld van het
wanbeheer van het Russische legerbestuur.
De kaarten waarmee het Russische leger
moet werken, zgn ongeloofljjk slecht. »Wjj
bedekken de oningevulde plaatsen met ons
bloed*, zeide hjj. De kozakken van den
kolonel hadden haast geen schoeisel meer
v58r ^g"0^,wQe..Mksr*& vroeg hj.
Jingkou ondernam, 1500 paar laarzen voor
zjjn regiment. Zjj waren er echter niet.
Maar eenigen tjjd later, bjj de ontruiming
van Liao-jang, moesten er meer dan 1 mil
lioen laarzen verbrand worden. Er werden
500 man achtergelaten en opgeofferd om
dit karwei te verrichten. »Deze stierven
ten minste in nieuw schoeisel.* De Rns
sische troepen kregen soms in 48 aren geen
eten over hnn lippen. En daarna kwamen
er twee kisten beschnit voor een heel regi
ment, beschuit die zoo hard was dat de
soldaten ze moesten weeken in de modder
poelen langs den weg. De woede van de
troepen tegen de overheid is onbesohrjjfeljjk.
Welk lot onze wapenen ook moge wachten,
aldus besloot de kolonel, het is goed, dat
de oorlog voortgezet wordt. Geloof mjj,
het is beter dat die mannen in Mantsjoerjje
big ren, dan ze naar hier te laten komen,
daar ze door hnn woede tot alles in staat
zonden zgn.
zichzelve tevreden zjjn, als zjj ep de laatste
jaren terugzag; getronw had zjj volhard
in hetgeen zjj als haar plicht had erkend;
zjj zag in het jengdig leven om haar heen
dsn geest dien zjj zich bejjverd had aan
te kweeken, meer en meer toenemen, haar
familie ten zegen.
Maar toch had Helmut Werner juist geen
ongeljjk, toen hjj persoonlijk gelok als het
doel des levens schatte.
De tranen schoten Doraline in de oogen,
zoo dik wjj Is zjj daaraan dacht, en in die
gedachte lag onwillekeurig ook de gedachte
aan Helmut opgesloten.
Met Felix Romberg had zjj gedweept;
hjj was, als 't ware, voor haar d« verlicha-
meljjking geworden van datgene, wat zjj
met hem in de geestdrift van edel kunst
gevoel gedroomd had. Eu toen hjj zgn
verheven doel Tergeten was, niet langer
aan het ideaal beantwoordde, moest zjj haar
hart van hem afscheuren.
En toen het leed kwam, had Helmut
haar tei zjjde gestaan en haar een nieuw
standpunt aangewezen, waar haar blik
niets dan donkerheid zag.
Met hem had zjj naar de waarheid ge
zocht; zjj hadden van geen ideaal van vol
maaktheid gedroomd of verheven planne»
gemaakt, maar in stilte menig werk ver
richt om het gebrekkige in het menschcljjk
bestaan te verzaohten.
(Wcri* vervolgd.
ilEVWÜIMI
(Slot).
Naar h»t Duitsch
VA»
tOOUTTOa TRU LuiUVU r Wl V/i Mllrlwtvf
ivfiPFUBiHUMiranT PT 'HIT'li Wil ■»"-